Krakow-Krakovi (Polonya'da Kent)
 

Krakow-Krakovi (Polonya'da kent)


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1299870885

KRAKOW, türkç. Krakovi, Polonya'da kent, Yukarı Vistül kıyısında, Varşova'nın G.'inde, voyvodalık merkezi; 731 000 nüf. Kraköw, günümüzde iki yeşil bulvar kuşağının ötesindeki Vistül kıyılarında geniş alanlara yayılan büyük bir bölgesel merkezdir.




• COĞRAFYA.

Kentte birçok etkinlik vardır. Ünce Varşova'dan sonra ülkenin başlıca kültür ve bilim merkezidir. Birçok bölgenin (özellikle de Yukarı Silezya'nın yakınında olması) sınırında bulunması (ulaşım yolları kavşağı, çeşitli değişimlerin ve ticaretlerin yapıldığı merkez) kentin çok gelişmesini sağladı. XX. yy.'ın başında gelişmiş etkinliklerine (dökümevleri, demiryolu gereçleri ve tarım makineleri) karşın Kraköw, ikinci Dünya savaşı'ndan hemen sonra "Eski Polorıya"nın simgesi oldu. Bu özelliği bir ölçüde azaltmak için, 1949'da, Kraköw'a ancak 10 km uzaklıkta yeni sanayi kenti No-wa Huta (demir-çelik ve ağır metalürji) kuruldu. Kraköw da çeşitli sanayilerin toplandığı (makine ve elektrikli gereçler sanayisi, ecza ürünleri, hazırgiyim, basımcılık, tütün imalatı) bir merkez oldu ve D.'ya doğru genişleyerek Nowa Huta ile birleşti.

— Kraköw voyvodalığı (3 255 km*; 1 197 000 nüf.) da verimli bir tarım bölgesidir.

• TARİH.

Kraköw'un (efsanevi kurucusu Krakus'un adından) kuruluşunun VII. yy.'a kadar uzandığı sanılır. Wawel kalesinin, bu dönemde slav kabilesi Vislanlar'ın ileri gelenleri tarafından kurulduğu söylenir. Hıristiyanlığın Polonya'da ortaya çıktığı ilk yer olan kent, 1000'e doğru bir piskoposluk merkezi oldu. XI. yy.'da, Kazimierz I döneminde başkent olan Kraköw, Wl'adysl'aw I tokietek'in krallığı yeniden kurmasıyla 1320'de yeniden başkentliğe yükseldi (Zygmunt III Vasa 1596'da başkenti Varşova'ya taşıdı). 1241, 1259 ve 1287 moğol akınları sırasında yakılıp yıkılan Kraköw, alman, daha sonra da italyan ve yahudi göçmenlerin gelişiyle onarıldı ve büyük pazar alanının (Rynek Gtbwny) çevresinde gelişen bir damalı plana göre yeniden kuruldu.

1364'te kurulan ünlü Jagellon üniversitesi'nde barındıran Kraköw, XIV. yy.'dan sonra kralların taç giydiği ve gömüldüğü Wawel'deki Stanistaw katedrali ile tarihsel Polonya'nın tinsel merkezi oldu. Viyana antlaşması ile 1815-1846 arasında bağımsız ve tarafsız "özgür" bir cumhuriyet oldu, 1846' da Avusturyalılar tarafından ilhak edildi, ekim 1918'de de yeniden Polonya topraklarına katıldı. Eylül 1939'da naziler tarafından işgal edildi ve Polonya genel yönetiminin merkezi oldu; ocak 1945'te scvyet or-dulan tarafından kurtanldı.

• GÜZEL SANATLAR.

Gotik dönemden kalma surlarla çevrili olan kent merkezi, Or-taçağ'daki güzelliğini koruyabilmiştir. Geniş Rynek Gtöwny'nin (Büyük Alan) çevresinde çok önemli tarihsel yapılar sıralanır. Kırmızı tuğladan yapılmış, güçlü bir görünüme sahip bir gotik yapı olan Kofclol Mari-acki kilisesi'nde (XIV. yy.) Wit Stwosz'un 1477'de gerçekleştirilen ve heykelcilik sanatının başyapıtlarından biri olan çokrenk-li tahta oymaiı sunakarkalığı bulunur Kumaş pazarı XVI. yy.'da yeniden yapılmıştır; gözcü kulesi XIV.-XVII. yy.'lardan kalmadır 1364'te kurulan ve Polonya'nın ilk üniversitesi olan Kraköw Üniversitesi, dominiken ve fransisken kiliseleri gibi Rynek Gtöwny' nin yakınlarında yer alır. Kentin bir başka arkeolojik merkezi de Vistül kıyısında bir tepenin üzerine kurulmuş Wawel kalesi'dir Kaledeki roman ve gotik dönemlerden kalma şato, mimar Francesco Fiorentino tarafından Zygmunt I için rönesans üslubunda görkemli bir malikâneye dönüştürüldü. Şatoda bugün, aralarında kral Zygmunt II August'un ısmarladığı 1548-1572 yılları arasında yapılmış 136 duvar halısının da bulunduğu ulusal sanat koleksiyonları korunmaktadır XIV. yy.'dan kalma Wawel kated-rali'na Zygmunt I döneminde italyan sanatçılar tarafından yapılan kralların mezar capellası eklenmiştir (heykeller).