Ankaralı İsmail Rüsuhi (mutasavvıf)
 

Ankaralı İsmail Rüsuhi (mutasavvıf)


İSMAİL RÜSUHİ Ankaralı, türk mutasavvıf (Ankara, ? - ? 1631). Ankara'da medrese öğrenimi gördü. Önce bayrami tarikatına bağlandı, daha sonra mevlevi oldu. istanbul'da Galata mevlevihanesi' ne girdi. Abdi Dede'nin yerine şeyh oldu. Muhittin Arabi'nin felsefesinden yola çıkarak, Mevlana Celalettin Rumi'nin Mesnevi' sini Fatih ül-ebyât şerh-i Mesnevi (1835, 6 c) adı altında yorumladı. Bu yorumu mev-levller arasında benimsendi; "Hazret-i Şarih" "Şarih-i Ankaravi" ya da "Ankara-vl" adlarıyla tanındı. Altı cilt olan Mesnevi'nin 1411'de yazılan yedinci cildini de buldu, yorumladı.

Başta Yenikapı mevlevihanesi şeyhi Sabuhi Dede olmak üzere mevleviler bu yedinci cildin Mevlana'nın görüşlerine uymadığını ileri sürerek, eleştirdiler. Muhittin Arabi'nin görüşleri ve Mesnevi'den yararlanarak tasavvuf öğretisini, dervişliğin özelliklerini anlatan Min-hâc ül-fukara (1840) adlı bir kitap yazdı. Miftah ül-belağa ve misbah ül-fesaha (1867) adlı kitabında osmanlı edebiyatı ve dilbilgisi kurallarını açıkladı. Muhittin Arabi'nin Nakş-ı füsûs adlı tasavvufu konu edinen yapıtını Zübdet ül-füsûs fi-nakş il -füsûs adıyla türkçeye çevirdi (1910).