Osmiyum (Simgesi Os Olan Kimyasal Element)
 

Osmiyum (Simgesi Os olan kimyasal element)


OSMİYUM a. (fr. osmium; oksitlerinden birinin yaydığı özel kokudan dolayı yun. osme, koku'dan). Doğada özellikle iridyum osmiyür (iridosmin) durumunda bulunan, platin grubundan metal. (Simgesi Os olan kimyasal element.) [Bk. ansikl. böl.]

—Miner Doğal osmiyum, heksagonal sistemde yer alan doğal osmiyum ve iridyum alaşımı. (Bileşimindeki osmiyum atomları oranı % 80'dir.)
♦ sıf. Anorg. kim. osmiyum IV, dörtde-ğerli osmiyum bileşikleri için kullanılır.

—ANSİKL. Osmiyum, atom numarası 76, atom kütlesi 190,2 olan kimyasal bir elementtir. İridyum ve platinle birlikte, platin grubunun üç ağır elementinden biridir. 1803'te, Tennant tarafından iridyumla (1804) yaklaşık aynı dönemde bulundu.
Osmiyum çok sert, 22,6 yoğunluğunda, 3 040 °C'a doğru eriyen, indigo mavisi renginde bir katıdır. Akkor derecede havada yükseltgenerek osmiyum perokside (0s04) dönüşür; amonyak ve alkalilerle K[0sN03] gibi osmiamatları veren osmiyum peroksit, süblimleşebilen, korozyona yol açan, keskin kokulu, beyaz bir katıdır. Osmiyum trioksit (0s03) serbest olarak bulunmaz, ancak bu oksidin karşılığı olan osmiatlar bilinmektedir. Osmiyumun başka oksitleri de vardır, bunların en çok tanınanı kahverengi bir katı olan osmiyum diokslttir (0s02).

Osmiyum, en önemlileri 4 değerlikli olan birçok tuz serisi oluşturur; nitekim osmiyum tetraklorür (OsCI4), osmiyumun doğrudan klorla bileşmesiyle meydana gelir. Toz halinde bir katı olan osmiyum tekraklorür; diğer metal klorürlerle birleşerek kloroosmiatlar (örneğin K2[OsCy) gibi karmaşık tuzlar verebilir.
Osmiyumun çıkarılması, platin metalürjisine dayanır.

• Kullanım alanları. Osmiyum arı olarak çok az kullanılır. Auer von Welsbach, osmiyumdan akkor lamba flamanları yapmıştı. Osmiyum peroksidin (0s04) siyah altoksitlere kolayca indirgenebilen çözeltisi, dokulara emdirilerek ayrıntıların mikroskopta daha görünür hale getirilmesi amacıyla dokubilimde kullanılır, iridyum osmiyür, çok sert olması ve bozulmaması nedeniyle biz, düşey yatak vb. yapımında işe yarar.