|
Fiilimsi Nedir? Ne Demektir? Fiilimsi Türleri
Fiilimsi Tanımı Konu Başlıkları: İsim-filler Sıfat-fiiller Zarf-fiiller Fiilimsler fiil olmalarına rağmen cümle içerisinde çekimli halde bulunmazlar.Fiilimsi, fiile benzeyen, ama fiillerin görevini yapmayan kelimelere denir. Fiil kök veya gövdelerinden yapım ekleriyle türetilerek isim, sıfat ve zarf olarak kullanılan kelimelerdir. Bir cümlede ne kadar fiilimsi varsa o kadar cümlecik vardır. Çünkü her fiilimsi bir yan cümlecik oluşturur. Çekimli fiilin bulunduğu gruptaki kelimeler temel cümleciği meydana getirirler. Bunlar artık fiil olarak kullanılma özelliğini kaybettikleri için fiil çekim eklerini (olumsuzluk eki hariç) alamazlar; isim çekim eklerini alabilirler, isim sıfat ve zarf (tümleci) olarak kullanılırlar; yancümlecik kurarlar. Fiilimsiler üçe ayrılır: İsim-fiiller, Sıfat-fiiller (ortaçlar)ve Zarf-fiiller (ulaç,bağ-fiil) İsim Fiiller İsim Fiiller, fiilimselerden olup fiillerin isimleridir.Fiillere gertirilen bir takım eklerle isim fiiller yapılır.Basit, türemiş ve birleşik ekler ile sim fiiller yapılır.Örnek olarak “-mE, -mEk, -İş” ekleri getirilerek yapılırlar.Bu ekler getirilerek türetilen kelimelere mastar denilir.Bu kullanılan eklere ise mastar eki denilir. İşte Örnekler Bakmak, okumak, yazmak, konuşmak, derlemek, eleştirmek, araştırmak…; Bakma, yüzme, seslenme, tamamlama, yarım bırakma, kovalama…; Bakış, geliş, gidiş, serzeniş, sesleniş, tükeniş, kurtuluş, çıkış… İsim Fiillerin Özellikleri *İsimlerin tüm özelliklerini gösterir, cümlede isim gibi kullanılır. Kitap okumayı çok seviyorum. Nesne Okumak en faydalı eylemdir. Özne Sinirli olduğu gelişinden anlaşılıyor. Dolaylı tüml. *Olumsuzları mastar ekinden önce olumsuzluk eki getirilerek yapılır. Okumamak, yazmama, seslenmeyiş… *Bu kelimeler tek başlarına (eksiz) kullanıldıklarında mastar eki vurguludur. Okumak, yazma, danışma, sesleniş… *Eğer “-mE” ile yapılan isim-fiillerde bu ek vurgusuz, bundan önceki hece vurgulu okunursa yanlış anlaşılma olur: Olumsuz emir çekimi zannedilir. Danışma fiilimsi danışma olumsuz emir Kaynaşma fiilimsi kaynaşma olumsuz emir Dikkat: ”-mE” eki olumsuzluk ekiyle karıştırılmasın. *Kimi isim-fiiller kalıcı nesne, yer, iş veya kavram adı olabilirler. Bu durumda artık isim-fiil olarak kullanılmazlar. Bunlar olumsuzluk eki de alamazlar. Dondurma, danışma, kavurma, kızartma…; Çakmak, yemek, ekmek…; Alış veriş, gösteriş, direniş… *”-mE” ekiyle türeyen mastarlardan bazıları sıfat olarak kullanılabilir. Süzme bal, asma köprü, yapma çiçek… |
Cevap : Fiilimsi Nedir? Ne Demektir? Fiilimsi Türleri
Sıfat Fiiller (Ortaçlar) Sıfat fiiller filimsilerden olup, yapım ekleri ile yapılan sıfatlardır.Kelimelerin kök veya gövdelerine yapım ekleri getirilerek sıfat haline gelmesi durumudur.Kısacası isimlerin sıfata dönüşmüş halidir.Sıfatların her zaman bir ismi nitelediği gibi sıfat-fiiller de genellikle bir ismi niteler. Tanı->tanıdık (adam) kırıl->kırılası (eller)… “-En, -Esİ, -mEz, -r, -dİk, -EcEk, -mİş” ekleriyle türetilirler *Sıfat görevinde kullanılırlar. Niteleme sıfatı sayılırlar. gelen araba, öpülesi el, dönülmez yol, koşar adım, tanıdık yüz, gelecek zaman, olmuş iş… *Daha sonra isimleşebilirler. İsimleştikleri zaman cümlede isim gibi kullanılırlar. Gelenler kimdi? özne Tanıdıklarımıza rastlayamadık. Dolaylı tüml. Sıfat-Fiil Türleri Aldıkları eke göre çeşitlere ayrılırlar: *Geçmiş zaman ortaçları :”-dİk ve -mİş” ekleriyle yapılır. Nesne ve kavramların geçmişte ortaya çıkan niteliklerini bildirirler. Aramadık yer bırakmadık. Bugüne kadar görülmemiş bir haksızlık var ortada. Pişmiş aşa su katmak. *Gelecek zaman ortaçları:”-Esİ ve -EcEk ” ekleriyle yapılır. Nesne ve kavramların gelecekte ortaya çıkacak olan niteliklerini bildirirler. Kırılası eller hep zalimin yanında. Memleketin o kadar çok görülesi güzellikleri var ki… Daha yapılacak çok iş var. Çözülemeyecek bir sorun yoktur. *Geniş zaman ortaçları: “-En, -mEz, -or” ekleriyle türetilirler Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç Koşar adım eve gitti. Hep bilinen şeylerden bahsetti durdu. İşe erken başlayan erken verim alır. Gelen adayların kaydını yapıyorlar. (şimdi gelen) Akan kanı durdurmalı önce (her zaman akan) Kaçan mahkûmları yakalamışlar. (kaçmış olan) Belirtme Ortaçları:”-dİk ve -EcEk” eklerinden sonra iyelik eki getirilerek yapılır. Okuduğum son kitap Okuyacağım ilk kitap Yapacağımız işler Yapılacakları belirledim. Geleceği varsa göreceği de var. Diktiğimiz fidanlar meyve vermeye başlamış. Dikkat: Bu eklerden “-mEz, -or, -dİk, -EcEk, -mİş” ekleri fiil çekim eki olarak da kullanılmaktadır. Zaten fiil çekim eki olan bu ekler zamana bağlı olarak sonradan sıfat yapmışlardır. Sıfat yaptıkları durumda artık çekim eki değildirler. Bu konu uzun süre tartışılacak (çekimli fiil) Uzun süre tartışılacak bir konu bulduk. (ortaç) |
Cevap : Fiilimsi Nedir? Ne Demektir? Fiilimsi Türleri
3. Zarf-fiiller (Ulaçlar) Zarf filler fiilimsilerdendir.Zarf fiillerin bir diğer adı da ulaçtır.Zarf fiiller fillerden türetilir.Zarf fiiller zarf tümleci olarak da kullanılan kelime veya kelimelerdir.Ulaçlar yapım ekleri ile üretilmektedir.Zarf filler isim görevinde kullanılmazlar. Ulaçlarlar Bağlama Ulacı, Durum Ulaçları, Zaman Ulaçları, Başlama Ulaçları, Nedenlik Ulaçları, Bitirme Ulaçları olmak üzere 6 çeşittir. Zarf (Ulaç) Fiil Çeşitleri a.Bağlama Ulacı“-İp” ekiyle türetilir. Bu ek genellikle “ve” bağlacının yerini tutar. “-İp” ekinin getirildiği fiille onun bağlanmış olduğu fiilin öznesi ve zamanı aynıdır. Telefon edip hâlini hatırını sordum.< Telefon ettim ve hâlini hatırını sordum Bu ulacın tekrarlanması fiilin sıkça yapıldığını gösterir: Gidip gidip komşuları rahatsız ediyor. Bakıp bakıp gülüyor. b. Durum Ulaçları :”-erek, -e…, -e, -meden, -meksizin, -cesine” ekleriyle yapılır.Fiilin nasıllığını bildirir. Sınıfa gülerek girdi. Olayı adeta yeniden yaşıyormuşçasına anlattı. Gece karanlık sokaklarda düşe kalka ilerlediler. Dinlene dinlene gittiler. Gürültüye aldırmadan işiyle meşgul oluyordu. Hiç dinlenmeksizin yedi saat yürüdüm. Her şeyi bilircesine konuşuyordu. c. Zaman Ulaçları:“-İncE, -dİkçE, -dİğİndE, -ken, -mEdEn, -or, -mEz” ekleriyle yapılır.Bu ulaçlar fiilin zamanını bildirir. Canım sıkıldıkça şiir okurum. Kar yağınca herkes sokaklara döküldü. İlk okuduğumda iyi anlayamamıştım. Uyurken hep sayıklar. Gün ağarırken düştük tarla yollarına. Uyumadan önce de yarım saat kitap okunabilir. Gelir gelmez seni sordu. d. Başlama Ulaçları:“-Elİ” ekiyle türetilir ve sonraki fiilin başlangıcını bildirir. Buraya geleli çocuğa bir hâller oldu. Seni tanıyalı hayatım değişti. e. Nedenlik Ulaçları:“-dİğİ, -EcEğİ” ekleriyle türetilir ve “-dEn dolayı, için, -dEn ötürü” edatlarıyla birlikte kullanılır. Çok yalnızlık çektiğinden (dolayı) buralarda kalmak istemiyor. Sizden ayrılacağı için üzülüyor. f. Bitirme Ulaçları:“-EnE, -İncEyE, -EsİyE” ekleriyle türetilir ve “değin, dek ve kadar” edatlarıyla birlikte kullanılır.Sonraki fiilin bitimini gösterir. Sen gelene kadar biz burada bekleyeceğiz. Yollar açılıncaya kadar bekledik. Öldüresiye dövdüler. |
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.