Hapis
 

Hapis


HAPİS, -psi a. (ar. habs'tan).

1. Kaçmasını önlemek ya da cezalandırmak amacıyla, bir kimseyi, bir yere kapama: Firar eden bir askere hapis cezası vermek.

—2. Yasalara göre suç işleyen kişiyi adli makamların emriyle hapishaneye koyma; hapishaneye koyma cezası: Mahkeme, onun iki yıl hapsine karar verdi, iki yıl hapse mahkûm oldu.

—3. Hapsedilmiş, özellikle de adli makamların emriyle hapse atılmış kimse; mahpus: Hapislerin çalıştırılması.

—4. Hapishane: Hapiste geçen günler.

—5. Herhangi bir nedenle bir yerde kapalı kalan kimse: Bütün gün evde hapistim, bütün gün ders çalıştım. Çocuklar, oyun oynayacak yerde evde hapisler.

—6. Tavlada pulları salıvermemek temeline dayanan bir oyun biçimi. (Bk. ansikl. böl. oy.)

—7. Hapis giymek, yemek, hapis cezası almak, hapis cezasına çarptırılmak.

|| Hapis kalmak, bir yerde kapanıp kalmak, dışarı çıkamamak: Sayım günü evlerde hapis kaldık.

|| Hapis yatmak, hükümlülük süresini cezaevinde geçirmek.

|| Hapse atmak, cezaevine kapatmak. j| Hapse girmek, cezaevine konmak.

|| (Birini) hapse tıkmak, cezaevine sokmak (arg.).

|| Hapsi boylamak, hapse girmek.

—Ask. Katıksız hapis, Askeri ceza kanu-nu'na göre verilen bir tür kısa hapis cezası. (Bk. ansikl. böl.)

—Cez. huk. Hapis cezası, cürüm niteliğindeki suçlara uygulanan özgürlüğü kısıtlayıcı ceza. (Bu cezanın süresi yedi günle yirmi yıl arasında değişir. Yasada belirtilmeyen durumlarda hapis cezasının üst sınırı beş yıldır [Türk cez. k. md. 15]. Hapis cezası cezaevlerinde çektirilir.) [-• ceza, ağır" hapis cezası, hafif' hapis cezası]

—Med. huk. Hapis hakkı, edimini yerine getirmeyen borçluya karşı alacaklının, zilyet olarak elinde bulundurduğu borçluya ait taşınır mal ya da kıymetli evrakı tutma hakkı. (Bk. ansikl. böl.)

—Ansİkl. Ask. Katıksız hapis cezası yetkili amirlerce, yalnız erata verilir. Suçlunun bir odaya tek başına kapatılması biçiminde uygulanmasına karşılık, oda hapsinden farklı olarak, suçluya yalnızca ekmek ve su verilir. Ancak, suçlu önceden askeri doktora muayene ettirilerek cezanın uygulanmasına engel olmadığına ilişkin sağlık raporu alınması gerekir. Katıksız hapis cezasının uygulanmasında üç günde bir normal gıda maddesi verilerek suçlunun sağlığının korunması sağlanır.

—Med. huk. Hapis hakkı, takas düşüncesine dayanan yasal bir rehin hakkıdır. Bu hakkın doğması için şu koşullar gerekir:

1. bir alacağın bulunması;

2. alacaklının borçluya ait taşınır malına ya da kıymetli evrakına onun rızasıyla zilyet olması;

3. alacağın bu mal ya da evrakla ilişkisinin bulunması;

4. alacağın vadesinin dolmuş (muaccel) olması (Türk med. k. md. 864). Paraya çevrilmesi olanaksız olan mallar üzerinde hapis hakkı kullanılamaz. Alacaklı ancak alacağını karşılayacak miktardaki mal üzerinde hapis hakkı kullanabilir. Borçlu, güvence göstererek alacaklının hapis hakkını kullanmasını önleyebilir. Borçlar k.'nun 267. maddesinde hapis hakkının özel bir kullanım alanı düzenlenmiştir. Bu maddeye göre bir taşınmazı kiraya veren kişi, en çok işlemiş bir yıllık ve işlemekte olan altı aylık kira alacağını güvenceye almak için, kiralanan taşınmaz da bulunan eşya üzerinde hapis hakkı kullanabilir. Türk med. k., Türk tic. k. ve Borçlar k.'nda hapis hakkını düzenleyen değişik hükümler vardır.

—Oy. Bu oyunda pullar karşılıklı olarak rakibin sahasında sağ köşeye yığılır ve zarla belirlenen sayılara göre oynanarak kendi önüne getirilmeye çalışılır. Düz tavla (kü-şat) oyununda olduğu gibi pul vurmak (kırmak) yoktur. Tersine tek pul üstüne rakibin pulu gelirse o pul hapis olmuş olur ve üstündeki pul kalkmadıkça yerinden oynatılamaz. On beş pulun on dördü karşıdan kendi hanesine taşınsa bile, hapis olan tek pul kalmışsa, oyunu bitirmek için toplamaya geçilemez. Buna karşılık pulu hapis olmayan oyuncu pullarını toplar ve oyunu bitirir.