Bayrâmîlik-Sünni Türk Tarikatı
 

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1279778113

XIV. yüzyılın sonlanna doğru Hacı Bayram tarafından Sünni Türk tarikatı olarak Ankara'da kurulmuştur. Erdebil gizemci­leri aracılığı ile Halvetilikten türemiştir. Varlık birliği anla­yışını izler. Bu tarikata giren­ler önce Tanrısal varlık birliği­ni öğrenecek, sonra herşeyin tanrı olduğunu anlayacak ve sonunda da Tann'sıyla birleşe­cektir. Varlıkbirliği (Vahdet-i vücûd) anlayışını izler, şiî eği­limi yoktur.

Melâmîlik karak-teride taşır, nitekim Hacı Bay­ram'm ölümünden sonra Bay­ramı şeyhlerinden Bursalı Ömer Dede tarafından Melâ-miyye-i Bayrâmîyye kolu türe­tilmiştir. Melâmet neş'esi ve "tevhid-i ef'âl, tevhid-i sıfat, tevhid-i zât" denilen varlıkbir­liği aşamaları, Melâmîlik gibi, Bayrâmîliğin de başlıca özelli­ğidir. Hacı Bayram bu aşama­ları katıksız bir Türkçeyle "bil­mek, bulmak, olmak" deyim­leriyle dilegetirmiştir.

Bayrâ-mîlikten yukarda değindiğimiz Melâmîyye-i Bayrâmîyye, Ak Şemseddin'in kurduğu Bayrâ-mîyye-i Şemsîyye, aziz Mah­mut Hüdâî'nin kurduğu Celve-tîyye kolları türemiştir. Bayrâ-mîyye-i Şemsîyye kolundan İbrahim Ten-nûrî'nin kurduğu Tennûrîyye koluyla Himmet Efendi'nin kurduğu Himmetîy-ye kolu çıkmıştır. Tennûrîyye kolundan da ilyas İsâ Saruhâ-nî'nin kurduğu İsevîyye kolu türemiştir.