İhracat Işlemleri Süreci ve Muhasebe Kaydı.
 

İHRACAT İŞLEMLERİ SÜRECİ VE MUHASEBE KAYDI


Değerli okurlarım ihracat işlemleri süreci detaylı bir konu olmakla birlikte yazımda bilinmesi gereken en kısa ve önemli özet bilgiler yer almaktadır.İhracat kısaca mal veya hizmetlerin yurtdışındaki gerçek veya tüzel kişilere teslim edilmesine ihracat diyoruz.


Bir başka tanımla ise ihracat ve gümrük mevzuatına uygun şekilde, Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkış işlemidir. Serbest ihracatta, peşin ödeme şekline göre ihracat yapmak isteyen firmada belli bir süreç izlenmesi gerekir. Bunlar kısaca İhracatçı Birliğine üyelik, gümrük Kaydı, gümrükte temsil,doğrudan temsil gümrük müşaviri temsil eder.Dolaylı temsil ise firma yetkilisini temsil eder.


İhracatçı firma ile ithalatçı firma arasında sözleşme imzalanması ve ihracatçı firma, ithalatçı firmaya sözleşmeye bağlı olarak proforma fatura düzenler ve gönderir. İhracatçı firma, ithalatçı firmaya sözleşmeye ve proforma faturaya bağlı olarak ticari fatura düzenler. Fatura gümrüğe beyanda yurt içi işlemler için Türkçe (orijinal) fatura düzenlenir.



İhracatta bir malın yurtdışı edildiğinin kabulü için;
a- Kara taşımacılığında malın, Türkiye Gümrük Bölgesini terk,
b- Hava taşımacılığında malın, hava limanının terk,
c- Deniz taşımacılığında malın, deniz limanını terk,


Fatura tarihi, gümrük beyannamesi tescil tarihi ve fiili ihracat tarihi farklı tarihler olabilir. Bu durumda fiili ihracat tarihi dikkate alınması gerekmektedir.. Fiili ihracat tarihi” dikkate alınarak yevmiye defteri kaydı yapılması uygun olur. Gümrük Müsteşarlığının www.gumruk.gov.tr adlı internet sitesinin “Muhabere ve Elektronik Dairesi Başkanlığı” seçeneği içinde yer alan “E-gümrük Web Uygulamaları” bölümündeki “VEDOP Sorgulama” seçeneği altında, tescil numarası ile sorgulanan ihracat beyannamesinin kapanma tarihi ile beyanname bilgilerinin Maliye Bakanlığı’nın VEDOP Sistemi’ne aktarıldığı tarihin kullanıcılar tarafından görüntülenmesine imkan sağlanmaktadır. İhracatçılar; yukarıda açıklanan adrese girerek gümrük beyannamesinin kapanma tarihini yani fiili ihraç tarihini öğrenebilirler.
Maliye Bakanlığı Özelgesi; bir ihracatın hasılatını fiili ihracatın gerçekleştiği dönemin hasılatı olarak kabul etmekle, bu ihracat tutarının fiili ihracat tarihindeki dönemin yevmiye kayıtlarında yer almasını gerekmektedir. Fiili ihracat tarihindeki T.C Merkez Bankası döviz alış kuru dikkate alınır. Beyannamesindeki döviz miktarı ile fiili ihracat tarihindeki döviz kuru çarpılarak ihracatın Türk Lirası (T.L) cinsinden değeri (tutarı) hesaplanır ve muhasebe kaydı yapılır. Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununa göre; malın gümrük bölgesinden çıkması, istisna kapsamına girmesi için şarttır. Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin mal ve hizmet satışlarındaki fatura bilgileri “FORM BS” ile mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine elektronik ortamda (e-beyanname ile) beyan edilir. Döviz miktarı ile fiili ihracat tarihindeki T.C Merkez Bankası döviz alış kurunun çarpılmak suretiyle elde edilen muhasebe kayıtlarına intikal ettirilen tutar olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.. İhracatın muhasebe (yevmiye defteri) kaydında, ihracatı yapan işletmenin imalatçı ihracatçı ya da ihracatçı (aracı) firma olması yevmiye kaydının şeklini değiştirmez. Burada önemli hususlardan biri ise Fatura düzenleme tarihi 28.04.2014 tarihidir. Fatura düzenleme tarihi üzerinden ihracatın muhasebe kaydı yapılmaz. Yurt Dışı Satışın kaydedileceği tarih; 02.05.2014 tarihli fiili ihracat

1. İhracat bedelinin tahsilinde ihracatçı firmalar; kambiyo mevzuatına, Gümrük mevzuatına, Vergi Usul Kanunu kriterlerine, Katma Değer Vergisi kriterlerine ve muhasebe standartları uygulamalarına dikkat etmelidir. İhracat bedelinin yurda geldiği günkü döviz kuru, ihracat tarihindeki döviz kurundan büyük veya küçük olabilir. Olumlu ve olumsuz kur farkları oluşabilir. Önemli olan bir diğer husus ise ihracatta götürü gider. Mükellefler ihracat, yurt dışında inşaat, onarım, montaj ve taşımacılık faaliyetleri nedeniyle döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde 5’ini (%o5’ini) aşmamak şartıyla belgesiz giderlerine karşılık olarak götürü gider hesaplar ve bu gideri vergi matrahından indirebilir. (GVK. Md. 40/117) İşletmenin yurt dışı faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan belgesiz giderler de Tekdüzen Hesap Palanında ilgili gider hesaplarında izlenir. Dönem sonunda “690 Dönem Karı veya Zararı” hesabına aktarılır. Belgesi temin edilemeyen giderlerin, hesaplanan götürü gider tutarından sonra kalan kısmı, kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınır. Ticari kâra ilave edilmesi unutulmamalıdır.

MUHASEBE KAYDI
Mal gönderildiğinde:

________________________ / ___________________________
120 ALICILAR xxxx.xx
120.02Yurtdışı Alıcılar
120.02.001 Floxer wed ltd.
601 YURTDIŞI SATIŞLAR xxxx.xx
Yurtdışı satışların kaydı
__________________ / _______________________________
İthalatçı firma tarafından mal bedeli bankaya transfer ettirildiğinde ve gider kayıtları örneği.

______________________ / _________________________
102 BANKALAR xxxx.xx
102.03 AS Bankası


120.02 Yurt dışı Alıcılar
120.02.001 Floxer wed ltd.
Mal bedelinin hesaba yatması
_________________________ / _______________________

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ xxxx.xx
770.05 İhracat Giderleri
xxxxx.xx 760.PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİD.
760.05.08.11.İhracat Lojistik Giderleri xxxxx.xx
760.05.08.01.İhr. Yurt İçi Gümrük Giderleri
760.05.02.İhracat Bedeli Banka Masrafları xxxxx.xx
770. GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
770. 07.02. Götürü Giderler xxxxx.xx

780. FİNANSMAN GİDERLERİ
780.05.02.İhr. Uluslar arası Muhabir Banka Masrafı xxxxx.xx
191.İNDİRİLECEK K.D.V. xxxxx.xx
191.01.18. K.D.V

195.İŞ AVANSALARI xxxxx.xx
102 BANKALAR xxxxx.xx
100 KASA HS. xxxxx.xx
____________________ / _____________________

Uygulamada unutulan veya ihmal edilen konulardan biri de ihracat mal bedellerinin tahsilinde tarafların sözleşme de uluslararası muhabir banka masraf kesintisi konusunda anlaşma yapmaları gerekmektedir. Anlaşma yapıldığı halde ihracatçının muhabir banka masrafını döviz kapatma işlemleri sırasında genelde hesaba dahil etmemektedir. Dolayısıyla ihracat bedeli eksik kapatılmasına neden olmakta aradaki fark her ihracat aşamasında birikmektedir. İhracatçı işletmeler için biriken bu tutar, görünmeyen gider niteliği taşımaktadır. Dikkate alınması ve gidere dönüşmesi firma açısından uygun olur.
Kesilen fatura tarihide mal bedelinin transferi tarihine kadar geçen zaman arasında kur değerinin değişmesi söz konusu olduğunda, ortaya çıkan kur farkı 601. YURT DIŞI SATIŞLAR hesabının alt hesabı olarak “KUR GELİRLERİ” hesabına İhracattan kaynaklanan kambiyo zararı ise 612 hesapta “KUR GİDERLERİ” hesabına yazılır.
Kur değerinde artış olmuş ise aradaki fark 601 nolu hesapta “Kur Gelirleri” hesabına yazılacaktır. Muhasebe uygulamaları genel tebliğinde ihracat ile ilgili dönem içinde ortaya çıkan olumsuz kur farkları ile ilgili bir açıklama yapılmamıştır. Ancak olumlu kur farkları Brüt Satış Kârı veya Zararının hesaplanmasında dikkate alınıyor ise olumsuz kur farklarının da Brüt Satış Kârı veya Zararının hesaplanmasında olumsuz kur farkları 612 Diğer İndirimler Hesabında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.
________________ / ___________________________
102 BANKALAR XXXX.XX
102.03 AS Bankası
120 ALICILAR XXXX.XX
120.02 Yurtdışı alıcılar
601 YURT DIŞI SATIŞLAR XXXXX.XX
601.04 Kur Gelirleri
Mal bedelinin tahsilinin kaydı
______________________ / ______________________

Kur değerinde azalış olmuş ise aradaki fark “Kur Giderleri” 612 nolu hesabına yazılmalıdır.

_____________ / _______________________________
102 BANKALAR xxxx.xx
102.03 AS Bankası
612 DİĞER İNDİRİMLER xxx.xx
612.05 Kur Giderleri
120 ALICILAR xxxxx.xx 120.02 Yurtdışı alıcılar
Mal bedelinin tahsilinin kaydı
_____________ / _______________________________
İhracat maliyetine giren harcamaların, malların üretimi amacıyla, hammadde ve diğer girdilerin tedariği esnasında ödenmiş olan Katma Değer Vergilerin”den, ihracatı ya da ihraç edilen malların imalatını yapan firmalar üzerinde kalan kısmı, ihracattan sonra ilgili firmalara iade edilmektedir. KDV iade talebi ilişkin işlemleri bir sonraki yazımda daha detaylı açıklayacağım.
SMMM MURAT ÖZ
KAYNAKÇA:
Ordu SMMM Odası Yayınları İHRACAT VE İTHALAT MUHASEBE UYGULAMALARI
Öğr. Gör. Yaser GÜRSOY Uludağ Üniversitesi GÜRSOY Yaser “Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi” Ekin Kitapevi GÜRSOY Yaser “Dış Ticarette Muhasebe Uygulamaları” Ankara S.M.M.M.O. ve Resmi Gazeteler.