Alım -satım/ Alım - Satım Sözleşmesi
 

ALIM - SATIM

Alım-satım, satıcının malı,alıcının yüklediği bedel karşılığında alıcıya teslim etmek ve malın mülkiyetini ona geçirmek borcunu yüklendiği sözleşme.Alım-satım iki tarafa da boç yükleyen sözleşmelerdendir.Alım-satım sözleşmesini oluşturan üç öğeden ilki,değişim taahhüdünü taşıyan bir anlaşmanın varlığıdır.tarafların borçlarını aynı anda yerine getirmeleri gerekir.Sözleşmenin ikinci öğesi satılan,yani sözleşmenin konusunu oluşturan nesnedir.Bu sözleşmenin yapılması sırasında var olan herhangi bir nesne olabileceği gibi,henüz var olmayan bir nesnede olabilir.Satılan nesne belirli olabileceği gibi,yalnızca cins olarak da belirlenmiş olabilir ve sözleşmenin yapılması sırasında satıcının mülkiyeti altında olması zorunlu değildir.Satım mutlaka para karşılığında yapılan bir mal değişimidir.Satış sözleşmesinin son öğesi satış parasıdır.(semen) .Kurala göre,satış bedeli olarak kararlaştırılan para,sözleşmede tersine hüküm yoksa alacaklının yasa gereği kabul etmek zorunda olduğu ülke parası olmalıdır.Sözleşmede yabancı parayla ödeme öngürülmüşse ,borcun vadesinde ödenmemesi durumunda alacaklı ,bu borcun vade veya fiili ödeme günündeki rayice göre Türk parasıyla ödenmesini isteyebilir.( Borçlar Kanunu m.83).Taraflar satış bedelini serbestçe belirleyebilir.ler.

Satış sözleşmesi,konusu bakımından taşınır ve taşınmaz satımı olarak iki türdür.Mülkiyet,taşınır satımında teslim,taşınmaz satımında ise tapu kütüğüne tescil yoluyla devredilir.

Satım,örnek üzerine yapılabileceği gibi ,deneme ve muayene koşuluyla da yapılabilir.

Satış sözleşmesinde zarar ve hasarın alıcıya geçiş zamanı çeşitli sistemlerde farklılık göstermektedir.Fransız ve Anglosakson hukukunda mülkiyet ile hasarın alıcıya geçişi birbirine bağlı tutulmuştur.Bu durumda sözleşmenin kuruluşuyla gerek mülkiyet,gerekse hasar alıcıya geçmektedir.Türk -İsviçre hukukunda ise Roma hukukundaki sistem benimsenerek hasar sözleşmenin kuruluşuyla alcıya geçerken,mülkiyetin geçebilmesi için teslim ya da tescil koşulu aranmıştır.

Satıcı teslim anına değin satılan malı muhafaza etmelidir.teslim için bir gün kararlaştırılmışsa,satıcı satılan şeyi o gün teslim etmemekle temerrüde düşer.Teslim günü kararlaştırılmamışsa satıcının temerrüde düşmesi için alıcının ihtarı zorunlu koşuldur.

Satıcı ,maldaki maddi ve hukuki ayıplara karşı tekeffül borcu altındadır.Satıcının borcunu tam anlamıyla yerine getirmiş sayılabilmesi için,satılanı yalnızca hukuki değil,maddi ayıplardan da arınmış olarak alıcıya teslim etmiş olması gerekir.Alıcı satılanın durumunu incelemek ve maddi ayıpları derhal satıcıya bildirmekle yükümlüdür.Alıcı bu durumda da sözleşmenin bozulmasını ya satış parasının indirilmesini ya da (misli eşya satışında) satılanın ayıpsız olan misli ile değiştirilmesini isteyebilir.

Alıcının iki asli borcundan birincisi,satılan şeyi teslim almalıdır.Sözleşmede ya da örf ve adet gereği bir tarih saptanmamışsa ,satılan teslim alabilmesi için satılanın alıcıya kararlaştırılan koşullarla sunulmuş olması gerekir.Alıcı tüm hukuki koşulların yerine getirilmiş olmasına karşın satılanı teslim almaktan kaçınırsa temerrüde düşer.

Alıcının ikinci borcu,satış parasını ödemektir.Satış parası iki taraf arasında kararlaştırılmış olan bedeldir.ve bu sözleşmede saptanan yer ve zamanda ödenmelidir.Bu konuda sözleşmede bir açıklık yoksa,satılan şey alıcıya verilince satış bedeli ödenmelidir.Bu konuda sözleşmede bir açıklık yoksa,satılan şey alıcıya verilince satış bedeli ödenmelidir.Alıcının satış bedelini ödemekten kaçındığı durumlarda satıcı cebri icra yoluna başvurabilir.ya da sözleşmenin feshini isteyebilir.Peşin satışlarda satıcı alıcıyı durumdan haberdar ederek sözleşmeyi feshedebilir.veresiye satışlarda ise satıcının sözleşmeyi feshe yetkili olabilmesi için bu yetkinin sözleşmeye açıkça yazılmış olması gerekir.Tersi durumlarda satıcı ancak satış bedelinin ödenmesi için alıcı aleyhine takipte bulunabilir.


Kaynak;AnaBritannica cilt 1 sayfa 380 frmsinsi.net için yazılmıştır.