Faktoring Nedir? Muhasebe Uygulamaları...
 

FACTORİNG NEDİR? MUHASEBE UYGULAMALARI

Tarih: 24.06.2008

Factoring, iç ve dış ticarette vadeli satış yapan firmaların,bu satışlarından doğan henüz tahsil edilememiş alacaklarını Factoring şirketine devir etmesi ve alacaklarını kısa sure içerisinde nakte dönüştürmede kullanılan finansal bir çözümdür.Bu şekilde factoringe alacaklarını devir eden firmalar daha kolay ve hızlı finansman sağlamakta,işgücü ve zaman açısından daha avantajlı konuma geçmektedir.
Factoring sözleşmesinde 3 taraf vardır;
Factoring şirketi(Factor):Alacaklı firmanın alacaklarını devir alıp karşılığında peşin ödeme yapan firma.
Borçlu firma(Alıcı):Alacaklı firmaya borcu olan firma
Alacaklı firma(Satıcı):Alacaklarını factorınge devir eden firma

Factorıng türleri;
Yurtiçi Factoring:Satıcı ve alıcının aynı ülke sınırları içerisinde vadeli yapmış olduğu satışları factore devredilmesini içerir.
Yurtdışı Factoring:Farklı ülkelerde bulunan alıcı ve satıcının yapmış olduğu ihracaat veya ithalatı kapsayan satışların factor tarafından tahsili ve takibini içerir.
Rücu Edilebilir Factoring:Alacağın ödenmeme riski factoring tarafından üstlenilmez.Tahsili gerçekleşmeyen alacaklar için factoringin satıcıya rücu hakkı vardır.
Rücu Edilemez Factoring:Alacağın tahsil edilememe riski tamamen factoring şirketine ait olmaktadır.
Vadeli Factoring: Satıcının faktor'den aylık kredili satışların ortalama vadesi üzerinden ay sonlarında toplu tahsilat yaptığı, faktor'den avans almadığı , ödemelerin vade sürelerinin sonunda yapıldığı faktoring türüdür.
Bildirimli Factoring: Bu faktoring türünde satıcı, kendi adına hazırladığı faturada alacağın muhatabının faktor kuruluş olduğunu belirtir. Faturaların üzerine ödemenin vadede doğrudan faktor'e yapılmasına ilişkin bir ihbar notu konulmaktadır.
Bildirimsiz Factoring: Satıcının kredili olarak satacağı malları peşin bedelle faktor'e satması, faktor'un da satıcıya malların alıcıya teslimi ve bedelinin sağlanması için vekalet vermesi yoluyla yürütülmekte, faktor'un mevcudiyeti alıcıya duyurulmamaktadır.
Gayrikabil-i rücu ihracat factoring: Satıcı, malı sevkeder ve düzenlemiş olduğu faturanın aslına temlik şerhi koyarak ve ödemenin muhabir faktor'e yapılmasını beyan ederek müşterisine (alıcıya) gönderir ve bir suretini de faktor'e teslim eder.
Kabil-i rücu ihracat faktoring: Satıcı uzun süredir çalıştığı ve iyi tanıdığı alıcılarda risk görmediği durumlarda ihracat alacaklarından doğan haklarını faktor'a kabil-i rücu temlik edebilir. Bu tür işlemde, faktor; alacağın takibi ve tahsilini üstlenir, vadeden önce ön ödeme yapabilir. Ancak, alacakların tahsil edilmeme riski ile ilgili tüm sorumluluk satıcıya aittir.

Factoring Maliyeti;
Factoring firması tarafından; ön ödemenin yapıldığı andan tahsilata kadar geçen süre için, kullanılan fona uygulanan, iç ve dış piyasa koşulları dikkate alınarak belirlenen faiz oranıdır.
Factor yapılan bu hizmetin karşılığında satıcının devretmiş olduğu alacaklar üzerinden fatura tutarı ,fatura vadesi ve işin riski üzerinden komisyon alır.

Factorin işlemini örnekle gösterelim;
Ön Ödeme oranı:%80
Factoring Komisyonu:%2
Factoring Faizi:%90 /YIL
Vade: 30 gün
BSMV :%5

ABC işletmesi 200.000,00 YTL lik faturasını %80 ön ödemeli olarak factoringe, komisyon ve bsmv si kesilerek devrediyor.
Temlik Edilen fatura tutarı:200.000 ytl
Komisyon tutarı:2.000 ytl
Komisyon BSMV si:100 ytl
Yapılacak Ön ödeme:160.000
Komisyon ve BSMV:2.100 YTL

Ödenecek tutar:157.900 ytl
30 gün sonra kullandırılan ön ödeme için hesaplanan faiz:
Günlük vade farkının yüzde olarak belirlendiği durumlarda,standart da vade farkının hesaplanmasına dair bir yönlendirme yer almamıştır.Böyle bir durumda faiz iç iskonto yöntemi ile hesaplanabilir.
İç iskonto yöntemi, senet üzerindeki vadeye kadar olan gün farkı ve faiz (iskonto) haddi dikkate alınarak senedin hali hazır değeri üzerinden iskonto tutarı hesaplaması esasına dayanmakta olup, hesaplamada aşağıdaki formül kullanılır.
F= A - (A.360) = A.m.t
(m.t) + 360 m.t.360
F: Hesaplanan iskonto tutarı,
A: Senedin nominal değeri,
t: Senedin vadesine kalan gün sayısı,
m: Faiz (iskonto) oranı

örneğimize dönersek;
F:157.900*0,90*30/360=11.842ytl
Faizin BSMV si:592,1
Toplam Maliyet=2.100+12.434,1=14.534,1
Factör kalan bakiyeyi=40.000-12434,1=27.565,9 ytl ödeyecektir.

*Factoringten önce ki satışta Müşteriye Kesilen Faturanın Muhasebeleştirilmesi
__________ / / ____________
120.01 ABC Firması 200.000
600. YURTİÇİ SATIŞLAR 169.491
391.HESAPLANAN KDV 30.509


* Müşteriden Alacağın Factoring Şirketine Devri

__________ / / ____________
120.02 .200.000
120.01 ABC Firması 200.000


12. TİCARİ ALACAKLAR hesap grubu altında boş bulunan 123. Nolu hesaptada izleyebiliriz.
__________ / / ____________
123.01 FAKTORIN ALACAKLARI 200.000
120.02 ........Factoring Firması 200.000

* Factoring Firmalarından Ön Ödeme Alınması
__________ / / ____________
102. BANKALAR 157.900
123.01 FACTORİNG ALACAKLARI 157.900




* Factoring Firmasının Komisyon ve Faiz Kesimi
__________ / / ____________
780.FİNANSMAN GİDERLERİ 14.534,1
780.01. Factoring Faiz Gideri
780.02. Factoring Komisyon Gideri
123. FACTORİNG ALACAKLARI 14.534,1
123.01 .......Factoring Firması


* Factoring Firmalarından Kalan Bakiyenin Alınması
__________ / / ____________
102. BANKALAR 27.565,9
123.01 FACTORİNG ALACAKLARI 27.565,9

Factoring firmasına kıymet evrak temlik edildiğinde ise 101 ALINAN ÇEKLER ve ALACAK SENETLERİ hesaplarında takip edilir.
Örneğin ;100.000 ytl değerinde elimizde çekimiz olsun ve factoringe devir edelim.
__________ / / ____________
120. ALICILAR 100.000
120.02 ........Factoring Firması
101. ALINAN ÇEKLER 100.000
ve/veya
121. ALACAK SENETLERİ xxx

*Yurt dışı alacakların dövizli olması ve bu durumda ortaya kur farkı (lehte veya aleyhte) çıkması söz konusudur.örneğin,
İhracat bedeli fob usd:200.000 usd
İhracat günü Döviz alış kuru:1,200ytl
200.000*1200=240.000

Tahsilatın yapıldığı gün kur:1.202ytl
200.000*1202=240.400 ytl
Vade :30 gün:

Factoring Komisyonu:%2
Factoring Faizi:%90 YIL
BSMV :%5

Komisyon tutarı:4.808 ytl
Komisyon BSMV si:240.4ytl

30 gün sonra kullandırılan ödeme için hesaplanan faiz:
240.400*0,90*30/360=18.000 ytl
Faizin BSMV si:900 ytl

Toplam Maliyet=5.048.4+18.9000=23.948,4 ytl

* Yurt Dışına İhracat Faturası Kesilmesi
__________ / / ____________
120. ALICILAR 240.000
120.03 ABC
601. YURTDIŞI SATIŞLAR 240.000
______________________________

* Yurt Dışındaki Müşteriden Alacağın Factoring Firmasına Devredilmesi
__________ / / ____________
123. ALICILAR 240.000
123.01 ........Factoring Firması
120. ALICILAR 240.000
120.03 ABC Firması

* Factoring Firmasından Ödeme Alınması
__________ / / ____________
102. BANKALAR 216.451,6
123. FACTORİNG ALACAKLARI
123.01 .......Factoring Firması 216.051,6
601. YURTDIŞI SATIŞLAR 400
601.02 İhracattan Doğan Kur Farkı


* Factoring Firmasının Komisyon ve Faiz Kesimi
__________ / / ____________
780.FİNANSMAN GİDERLERİ 23.948,4
780.01. Factoring Faiz Gideri
780.02. Factoring Komisyon Gideri
123. FACTORİNG ALACAKLARI 23.948.4
123.01 .......Factoring Firması

* Firmanın Yurt Dışı Factoring Alacaklarını Değerlemesi

* Dönem Sonrası Lehte Kur Farkları;
__________ / / ____________
123. FACTORİNG ALACAKLARI 400
123.01 .......Factoring Firması
646. KAMBİYO KARLARI 400
______________________________

* Dönem Sonrası Aleyhte Kur Farkları;
__________ / / ____________
656. KAMBİYO ZARARLARI 400
123. FACTORİNG ALACAKLARI 400
123.01 .......Factoring Firması

Kaynak: www.MuhasebeTR.com/Dr. Ufuk ÖZDEMİR
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir