Türkler, Islamiyetten önce Türkler, Müslüman Türkler, Günümüzde Türkler
 

TÜRKLER

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1356692441



Türkler,İS 6.yüzyılda Orta Asya'da Göktürk'ler adıyla bir federasyon çatısı altında birleşmiş göçebe topluluklarla dil ve tarih birliği içinde olan halklar.Büyük çoğunluğu Asya'da yaşar.Dilleri ( bak.Türk Dilleri) dışında en önemli kültürel bağları İslam dinidir.Sibirya'nın doğusunda yaşayan Yakutlar,Rusya'nın Volga bölgesindeki Çuvaşlar ve Romanya,Bulgaristan,Moldova ve Ukrayna'ya dağılmış Gagauzlar dışında Türklerin büyük çoğunluğu Müslümandır.Türkiye Türkleri 20.yüzyılda bağımsız bir ulusal devlet biçiminde örgütlenmiş,Kıbrıstaki Türkler ise 1983'te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni kurmuşlardır.1991'de SSCB'nin dağılması sonucunda Azerbaycan,Kazakistan,Kırgızistan,Özbekistan ve Türkmenistan'ın bağımsızlıklarını kazanmaları Türk kökenli halkların tarihinde yenibir dönüm noktası,olmuştur.Çin'de yaşayan Türkler çeşitli özerk siyasal birimler altında toplanmıştır.

"Türk" adının kökeni konusunda konusunda değişik görüşler vardır.Arminius Vambery bu adın "türe-mek" fiilinden "-ka" sonekiyle türediğini öne sürer.Buna karşılık Ziya Gökalp "Türk " adının "töre" sözcüğünden "-k" nispet ekiyle türediğini savunur.buna göre "Türk" adı "töreli olan" anlamına gelir.Friedrich Wilhelm Karl Müller "Türk" sözcüğünün uygur metinlerinde güç,kudret anlamını taşıdığını,gene güç anlamındaki "erk" sözcüğüyle yan yana kullanıldığını belirtir.Albert Von Le Coq ,Vilhelm L.P .Thomsen ve Gyula Nemeth de "Türk"ün güçlü anlamını taşıdığı görüşündedir.

İSLAMİYETTEN ÖNCE TÜRKLER;

Türklerin atalarını Asya'da yaşamış öteki atlı göçebelerden ayırmak kolay değildir.İÖ 1000 dolaylarında bugünkü Kuzey Çin'den batıya doğru Ötüken Dağlarına,Kem Irmağına ,Kögmen Dağlarına,Akdağ ve Aladağ'ın eteklerine ve oradan Turan Ovası ile Kama ve İtil ( Volga) ırmakları kıyılarına kadar,birbirine bağlı göçebe ve yarı göçebe topluluklarının sıralandığı sanılmaktadır.Kimi tarihçilere göre bunlardan bazıları ,Örneğin,Ordos,Ötüken-Orhun ,Sibirya ve Altay kültür çevreleri birbirine özellikle yakındır.bunlar aynı ya da yakın kabile topluluklarının ürünüdür.Uygurlar,Basmıllar,Kırgızlar,Oğuz lar ve Kıpçakların bu dönem kültürü içinde yer aldığı öne sürülebilir.

Klasik tarihçiler Türklerin tarihini Asya Hunlarıyla başlatır.Gerçekten de Asya'ya konfederatif yapıdaki kandaşlık birliğine Hunlar öncülük etmiştir.Ama Hunlar ile Türk halklarının ne ölçüde yakınlaştığı tam açıklığa kavuşmamıştır.Omelian Pritsak'ın araştırmaları Hun dilinin Türk dilleri ile Moğolca arasında yer aldığını ve bir olasılıkla Türk dillerine daha yakın olduğunu,Eski Bulgarca ve Çuvaş diliyle yakın bağları bulunduğunu,dahası Osmanlı Oğuzcası ve Yakutçayla leksikolojik ve morfolojik bağları olduğunu ortaya koymuştur.Bu bulgular Hunların oluşturduğu toplumsal yapıda Oğuzların önemlibir ağırlık taşıdığını ,geriye gidildikçe Hunlar ve Oğuzlar arasında etnik bir yakınlaşmadan söz edilebileceğini göstermektedir.Ayrıca Hun konfederasyonunun doruğunda hüküm süren Mete'nin (Mao-dun) mitoslaştırılarak onun özelliklerini Oğuz Kağan'la bütünleştirildiği sanılmaktadır..

"Türk" adı ilk kez,Çinlilerin Tukyu olarak andığı Göktürklerle birlikte ortaya çıktı.Göktürkler kendilerini "Türk budun" ( bodun) terimiyle adlandırıyordu.İS 6.yüzyılda Avarların egemenliği altında olan Göktürkler 552'de Avarları yenerek Oğuz,Tölös,Kırgız,Karluk,Türgiş ve Tatar boylarını büyük bir federasyon altında birleştirdiler.Bundan sonra Göktürk egemenliği daha geniş alanlara yayıldı.628-657 arasında Göktürk egemenliği gitgide zayıfladı.Göktürkelere bağlı topraklar Çinlilerin eline geçti.682'den sonra İlteriş Kağan'ın önderliğinde Göktürk birliği yeniden canlanmaya başladı.Ama sonunda Uygur,Karluk,Kırgız,Basmıl ve öteki Türk kabile birliklerinin bağımsızlık hareketleri sonucunda dağıldı.

Göktürklerin eski egemenlik alanının doğu kesiminde Uygurlar,batı kesimindeyse önce Türgişler,ardından da Karluklar egemen oldu.Sulu Kağan yönetimindeki Türgişlerin ordusu Müslüman Emevi ordusunu yenilgiye uğratarak durdurdu.726'da Sulu Kağan Emevi kuvvetleri karşısında yeni bir başarı elde etti.730'a değin Türklerin üstünlüğüyle süren savaşlar daha sonra Emeviler lehine gelişti.733'te Emevi güçleri üstün geldi.

724-840 arasında Uygur hanı Türklerin büyük kağanı sayılıyordu.Karlukların hanı da "yabgu" olarak anılıyordu.ama 840'tan sonra Karlukların eski gücü kalmadı.Uygurların büyük bölümü Doğu Tian Shan"daki eski Uygur ülkesine göç etmek zorunda kaldı.Ötekilerse Çin sınırına doğru göç ett.846'dan sonra Gansu yöresine göç edenler Sarı Uygurlar adıyla anıldı.Doğu Türkistan'daki Turfan yjnüne göç eden Uygurlar Kaşgar,Beşbalık ( Bişbalık) ,Kuça,Hami gibi önemli kentler kurdular.

Kaynak;AnaBritannica cilt 30 syf.369 frmsinsi.net için derlenmiştir.

Cevap : Türkler, Islamiyetten önce Türkler, Müslüman Türkler, Günümüzde Türkler
 

Daha 8.yüzyılda Uygurları etkileyen Budacılık,bir tür resmi din durumunda olan Maniciliğin yanı sıra yaygınlık kazandı.ayrıca Nasturi Hıristiyanlık ve İslam da ekti alanı bulmaya başladı.Manicilik yanı sıra yaygınlık kazandı.ayrıca Nasturi Hıristiyanlık ve İslam da etki alanı bulmaya başladı.Manicilik Türk topluluklarının yerleşik yaşama ve ticari ilişkilere yönelme doğrultusunda etkiledi.sanatsal etkinliklerini zenginleştirdi.Öte yandan Budacı Uygurlar,kalıntıları günümüze değin ulaşan tapınaklar yaptılar.Batıdaysa Karluklar Çu,Tokmak ve Talas yöresinde 930'a değin egemen oldular.özellikle 766-840 arasında en güçlü dönemleri yaşadılar.

Avrupa'daki başlıca Türk topluluğu Hazarlar,Batı Hun egemenliğinin sona ermesinin ardından Karadeniz'in kuzeyinde geniş bir alanda 7.yüzyılın başlarında 10.yüzyılın ikinci yarısına değin hüküm sürdüler.8.yüzyıl ortalarında yahudiliği benimsediler.Hazarlar 11.yüzyıla doğru Slavlar karşısında Kırım yörelerine çekilmek zorunda kaldılar.Ama Hazarların ardından,Hunlar döneminden beri İtil ve Kama ırmaklarının kavşağında yaşayan Bulgar Türkleri ( Uygurların 6.yüzyıldan sonra Hunlarla kaynaşmış kolu)etkin olmaya başladı.9.yüzyıldan sonra Slavlaşarak Hıristiyanlığı benimseyen Kama Bulgarlarının egemenliğine 1236'da Altın Orda Devleti son verdi.Buna karşılık İtil Bulgarlarıysa (Volga Bulgarları) 10.yüzyıldan sonra Müslüman oldu.Bizans kaynaklarının "Türk" diye andığı Macarlarla birlikte davranan Türk boylarıysa Macarların Hıristiyanlığı 10.yüzyıl ertesinde de varlığını korudu.14.yüzyıldan sonra Macarların arasında eridi.

Peçenekler,Oğuzlar ve Kıpçaklar 10.yüzyıl başlarından sonra art arda Karadeniz'in kuzeyinden batıya yönelerek Balkanlar'a geldiler.Kaşgarlı Mahmud 11.yüzyıldaki Türk boylarından söz ederken Oğuz,Kıpçak,Uygur,Karluk,Kırgız,Yağma,Çigil,Bulgar ve Başkırt adlarını anıyordu.Bunlar arasında en kalabalık olanlar Oğuzlar ve Kıpçaklardı.Müslümanlaşma süreçleri 11.yüzyılın başlarında büyük ölçüde tamamlanan Oğuzlar bu yüzyılın ikinci yarısından sonra Seyhun boylarından Ön Asya'ya ,Kıpçaklarda İrtiş bölgesinden Karadeniz'in kuzeyine yöneldiler.Peçenek boyu ve daha önce Karadeniz'e yönelmiş olan Oğuz boyları 1071'deki Malazgirt Savaşı sırasında Alparslanın güçlerine katıldılar.Oğuzlar Batı Türklerin büyük çoğunluğunun öncelini oluşturuken ,Kıpçaklar da Karadeniz'in kuzeyi ile Tuna arasındaki öteki Türk boylarını erittikten sonra Doğu Avrupa Türklerinin en büyük kolunu oluşturdu.Batıya yönelik göçlere karşın değişik Türk topluluklarının büyük bölümü Orta Asya'da kaldı.Çağatayların ve Özbeklerin zamanla kaynaşması Doğu Türklerinin temelini oluşturdu.Türkistan'a dönen Kıpçaklar da bu yapıya katıldı.

MÜSLÜMAN TÜRKLER;

Müslüman Türklerin yönetimindeki ilk beylikler Mısır ve Suriye'de Toluniler (868-905),İhşidiler (935-969) ve Azerbaycan'da Sucuoğullarıydı.(892-930).Ama bu beyliklerin yönetimindeki halklar Türk değildi.Uyruklarının çoğunluğu Türk olan ilk siyasal birlik,Yağma,Tuksı,Çigil gibi Türk boylarını birleştirdikten sonra 870'lerden sonra hem devletleşme hem de İslamlaşma süreçlerini birlikte yaşayan Karahanlılardı.1041'deki bölünmeden sonra Doğu Karahanlı Devleti 1140'ta yıkıldı.Batı Karahanlı Devleti ise 1211'e değin varlığını korudu.

Aynı dönemde Horasan,Afganistan ve Hindistan'da ,büyük çoğunluğu Türk olmayana halklar üzerinde hüküm süren (963-1186) Gazneliler de Müslüman bir Türk Hanedanıydı.Oğuzların Kınık Boyundan gelenlerin kurduğu bir başka Müslüman Türk devletine ,Büyük Selçuklulara 1040'ta yenik düşerek Kuzey Hindistan'a çekildikten sonra Gazneli Devleti Gurlularca yıkıldı.ve Delhi Sultanlığına (1206-90) dönüştü.Bu devlette Halaciler 1290-1320,Tuğluklular 1320-87 arasında hüküm sürdü.

Harezm ,Horasan,İran,Irak ve Suriye'ye egemen olan Büyük Selçuklular hızlı bir devletleşme sürecinden geçerek siyasal aygıtı bütün kurum ve kurallarıyla erken bir dönemde oluşturdular.Malazgirt Savaşı'nın ertesinde Türklerin Anadolu'ya göçü hızlandı.Selçuklu ailesinden 1.Süleyman Şah Bizanslılardan İznik'i alarak Anadolu Selçuklu Devletini kurdu.Aynı dönemde Anadolu'da bugünkü Niksar,Malatya,Sivas ve Kayseri,dolaylarında Danişmendliler (1071-1178) ,Erzurum- Kemah ve Divriği yöresinde Mengücekler (1072-1277),Hasankeyf,Mardin ve Harput'ta Artuklular (1098-1408) hüküm sürdü.

Genel bir Oğuz ayaklanmasıyla sarsılan Büyük Selçuklular Musul (Zengiler),Azerbaycan,(İldenizliler),Şam ( Togteginliler),Erbil (Begteginliler) ve Fars'ta (Salgurlular)atabeglikler biçiminde parçalanarak dağıldı.Selçukluların bir kolunun 1118'de Irak'ta oluşturduğu özerk hükümdarlık da 1194'te yıkıldı.Büyük Selçukluların yerine geçen,Sultan Melikşah'ın Harezm valisi Anuştigin'in kurduğu Harezmşahlar Devleti 1231'de Moğol istilasıyla yıkıldı.1243'te İlhanlılara yenilen Anadolu Selçukluları 1318'e değin ancak bağımlı biçimde varlığını sürdürebildi.Çöküş döneminde uç bölgelerdeki Türkmen boyları bağımsızlıklarını kazanarak beylikler kurdular.Bunlardan birinin genişlemesiyle 13.yüzyılda oluşan Osmanlı Devleti siyasal,ekonomik ve toplumsal kurumlarıyla kalıcı bir sentez gerçekleştirerek çokuluslu bir imparatorluğa dönüştü.20.yüzyıla değin varlığını koruyan bu devlet modern Türkiye'nin önceli oldu.

Mısır'da Eyyubi yönetiminin ardından 1250'de kurulan Türk kökenli Memluk hanedanı gerek askeri gücü gerek kültürel hanedanı gerek askeri gücü gerek kültürel etkinliği bakımından önem kazandı.Moğolların büyük konfederasyonunun 1227'de dağılmasından sonra Moğol yönetiminde kurulan,Kuzeybatı Asya ve Doğu Avrupa'da Altın Orda Devleti,Türkistan'da Çağatay Hanlığı,İran'da İlhanlı Devleti birçok bakımdan Türklerle iç içe yapıdaydılar.Altın Orda Devleti 15.yüzyıl ortalarında Kazan,Kırım,Nogay,Sibirya ve Astrahan hanlıklarına bölündü.bu hanlıklar da Ruslara yenik düşerek dağıldı.Özbeklerin Türkistan'da kurduğu hanlık da daha sonra Hive,Buhara ve Hokand hanlıkları biçiminde sürdü.bunlar 19.yüzyılın ikinci yarısına değin yaşadı.Doğu Türklerinin çeşitli boyları günümüzdeki Sibirya ve Altay Türklerinin öncelini oluşturdu.


Kaynak;AnaBritannica cilt 30 syf.369 frmsinsi.net için derlenmiştir.

Cevap : Türkler, Islamiyetten önce Türkler, Müslüman Türkler, Günümüzde Türkler
 

GÜNÜMÜZDE TÜRKLER;

Günümüzde Batı Türkleri Doğu Avrupa,Türkiye,Azerbaycan ve Kıbrıs'ın yanı sıra Irak ve Suriye'nin kuzeyinde yaşayan Türk kökenli halklardan oluşur.Doğu Türkleri ise Kazakistan,Özbekistan,Kırgızistan ve Türkmenistan yanı sıra Rusya Federasyonu'na bağlı bazı yönetim birimleri ile Çin'in batısındaki Sinkiang Uygur Özerk Bölgesinde yaşayan Türk halklarının içine alır.

Türkiye Türklerden sonra en büyük nüfuslu Türk topluluğu Özbekistan ve Afganistan'da yaşayan Özbeklerdir.Bir başka kalabalık topluluk olan Kazakların çoğunluğu Kazakistan'da yaşar.Sinkiang Uygur Özerk Bölgesi ile Komşu Gansu ve Qinghai yönetim bölgelerinde de büyük bir Kazak topluluğu vardır.Kırgızistan da yaşayan Kırgızların da küçük bir kolu Çin'in batısında toplanmıştır.Çoğunluğu Türkmenistan'da yaşayan Türkmenlerin İran ve Afganistan'ın yanı sıra Türkiye,Suriye,ve Irak'ta da kolları vardır.Azeriler Azerbaycan ile İran'ın Doğu ve Batı Azerbaycan illerinde yaşar.Eski bir Türk kabilesi olan Halaçların soyundan gelenler de İran'ın Kum ilinde toplanmıştır.Özbekistan 'da özerk bir Cumhuriyette yaşayan Karakalpaklar Kazaklarla yakından ilişkilidir.Rusya'ya bağlı özerk bir Cumhuriyette yaşayan Tatarların kökeninin Kıpçaklara dayandığı sanılır ,ama Bulgarlarla da ilişkili olabilecekleri öne sürülür.Tatarların bir başka grubu 1944'te Kırım Yarımadasındaki yurtlarından göç ettirilerek Özbekistan'a yerleştirilmiştir.

Rusya'nın Avrupa kesiminin doğusunda yaygın biçimde dağılmış olan Başkırtların burada özerk bir Cumhuriyeti vardır.bir bölümü de Ural Dağlarının ötesinde yaşar.Rusya'nın Kafkasya kesiminde yaşayan Karaçaylar ile Balkarların yüzyıllar boyunca iç içe geçtikleri Osetlerden ayırt edilmesi çok güçtür.Bu iki halk da II.Dünya Savaşı sırasında Orta Asya'ya göç ettirilmiş ama daha sonra yurtlarına dönmüştür.Hakaslar Rusya'da kendi adlarıyla anılan bir özerk Cumhuriyetinde yaşayan Kumukların kökenleri açıklığa kavuşturulabilmiş değildir.Gene Dağıstan ile Rusya'daki Karaçay-Çerkez özerk yönetim biriminde Nogaylar yaşamaktadır.Sinkiang bölgesi dışında Orta Asya Cumhuriyetlerinde yaşayan bazı Uygur grupları da vardır.

Yakutlar,dilleri dışında,Sibirya'daki öteki komşu halklarla kültürel bakımdan iç içe geçmiştir.geleneksel dinleri şamanizmdir.Ortodoks Hıristiyan olan Çavuşlar ,Slavlar dışında Volga bölgesinde yaşayan en kalabalık topluluklardan biridir.Öteki Ortodoks Türk topluluğu Gagauzlar Romanya ve Kuzeydoğu Bulgaristan'ın yanı sıra Moldova ile Ukrayna'da toplanmıştır.Hazarların soyundan gelen Yahudi Karaimler pek çok ülkeye dağılmıştır.Öte yandan gene Orta Asya Cumhuriyetleri ve Çin'de yaşayan Moğol kökenli kimi halklar bazı Türk dillerini (örn.Tuvinler) ya da Moğol dil öbeğinin Türkçeyle bağlantılı dillerini (örn.Buryatlar ve Kalmutlar) konuşurlar.bu halkların dinleri Budacılık ve Şamanizmin karışımıdır.


Kaynak;AnaBritannica cilt 30 syf.369 frmsinsi.net için derlenmiştir.