Ritm - İç Ahenk
 

Ritm - İç Ahenk

Ritm Nedir - Divan Edebiyatı - Aruz Vezni

Aruzla yazılmış şiirlerin, aruz vezninin karakterinden gelen musikiden, imale ve medlerden ahenk aldıkları bir gerçektir. Fakat Divan tarzı şiirlerdeki ritm, sadece bunlara dayanmaz.

Üstün sanatçılar, şiirlerindeki ritmi, mısralarma yerleştirdikleri kelimelerin düzeninden de sağlarlar. Çünkü kelimelerin de kendilerine göre bir ses örgüleri vardır. Bu örgülerdeki ahenk uygunluklarını bir araya getirmek çok önemlidir.

Genel olarak kapalı-uzun heceyle biten kelimelerden sonra açık heceyle başlayan bir kelime getirildiği zaman, o uzun heceyi istediğimiz kadar çekmek mümkün olur ve bu çekiş, mısrada ses zenginliği meydana getirir. Nef'înin şu beytini bu bakımdan okuyalım :

Bir câm, sun Allah için bir kâse de ol mâh için. Tâ medh-i şahinşah için alam ele levh ü kalem Bu beytin birinci mısraındaki câm kelimesinde yapılan medle seste bir kabarma sağlanıyor, bu kabaran âhenge uygun olarak Allah kelimesinin ikinci hecesini, medli ve imaleli olmadığı halde istediğimiz kadar uzatabiliyoruz. Çünkü aslında uzun lolan bu hecenin arkasından için kelimesinin açık olan ilk hecesi gelmektedir.

Birinci mısradaki mâh kelimesiyle ikinci mısradaki şahinşah kelimesinin son hecesinde de durum aynıdır. Böylece aruzlu şiirlerde, kulağımıza bir musiki tadı veren ritm meydana gelmektedir. Arzulu yazılmış şiirlerden zevk almak, onun kolaylığına ulaşabilmek için, çok okumak ve onun kültürüne varmak gerektir. Bu da sanıldığı kadar Zor değildir.