Operetler
 

Karagöz, ortaoyunu, meddah geleneğinin belki de son aşaması operetlerdir. Operetler, bize özgü, geleneksel tiyatro kaynaklarını kullananşarkılı-danslımüzikallerdir[size="3">. Operetlerin belki de birincisi ve en ünlüsü "]şarkıları[/size] ile adeta bir tiyatro-opera bileşkesi- sentezidir. Diğer geleneksel tiyatro kaynakları gibi operet geleneği de 19. Yüzyılın sonlarında altın dönemini yaşadıktan sonra batı tarzı tiyatronun tepeden inme ülkemizde tesis edilme gürültü ve gümbürtüleri arasında yok olmaya terkedilmiştir.

Operetler, o dönem için esasen geleneksel türk tiyatro tipleri ile batı tarzı tiyatronun ilginç ve özgün bir sentezidir. Diğer bir değişle, operetlerdeki kahramanlar ve kişiler geleneksel halk tiyatrosu tipleridir; olaylar örgüsü ve entrika-dolan tı tarafı ise batı tarzı tiyatrodan daha doğrusu vodvillerden aktarılmadır. Haldun Taner' in " Keşanlı Ali Destanı", Turgut Özakmanın "bir şehnaz oyun" gibi müzikli oyun ya da müzikallerin operet geleneğinden geldiği söylenebilir. Çağdaş türk tiyatrosuna giden yolda geleneksel türk tiyatrosuna kaynaklık eden diğer öğeler gibi operet geleneğimizin de yarının türk tiyatrosuna önemli katkılarda bulunacağı açıktır.

ÖZET:

Meddahlık Türklerde Orta Asya'dan bu yana var olan hikaye anlatma geleneğinin İslam kültüründeki benzer gelenekle birleşmesiyle gelişmiş, son biçimini 16. yüzyılda kahvehanelerin açılmasıyla almıştır. Türk halk tiyatrosu geleneğinin en önemli ürünleri olan Karagöz ve ortaoyunu ise özellikle büyük kentlerde yaygınlaşmıştır. Karagöz yüzyıllar boyunca Osmanlı Devleti'nin egemenliği altında kalan Avrupa topraklarında da etkili bir tür olarak var olmuştur. Bugün kullanılan adıyla kayıtlara ilk kez 1834'te geçmiş olan Ortaoyunu, halk tiyatrosunun en gelişmiş türüdür. Karagöz, kukla, meddah oyunlarıyla başka yerli seyirlik öğelerin bir bileşimi sayılabilecek ortaoyununun daha önceki yüzyıllarda da kol oyunu, meydan oyunu, taklit oyunu, yenidünya oyunu gibi adlar altında var olduğu bilinir. Ortaoyunu ile Rönesans dönemi İtalyan halk tiyatrosu commedia del'arte arasındaki hem adlarına, hem de yapılarına ilişkin benzerlik ise bütün araştırmacılarca kabul edilmektedir. 19. yüzyılın sonlarıyla 20. yüzyılın başlarında altın çağını yaşayan ortaoyunu, Tanzimat'ta benimsenmeye başlayan Batı modelindeki tiyatro ile uzun süre yarışmış, Cumhuriyet'ten sonraysa öbür geleneksel türlerle birlikte silinmeye yüz tutmuştur