İlk Türklerde Siyasi Kronoloji Detaylı İçerik-İlk Türklerde Siyasi Kronoloji Konular
 

Topluluk : İskit (Saka) M.Ö. 7. yy M.S. 2. yy

Etkinlik Alanları : Orta Asya’nın batısı ile Karadeniz’in kuzeyi ve Kafkaslar

Bilinen Devlet Adamları : Tomris Hatun, Alp Er Tunga

Özellikleri :

- Türklerin etkin olduğu ilk siyasi topluluktur.

- Atlı göçebe uygarlığının yaratıcılarıdır.

- “Hayvan üslubu” sanat tarzını yaratmışlardır.

- İkinci bir yaşama inanmışlardır.

- Alp Er Tunga İran’ın milli destanı olan Şehname’nin en önemli kişilerinden biridir.

- Ünlü Ağıt onun için yakılmıştır.

- Tarihte ilk kez at koşumlarını kullanarak bu hayvanın etkinliğini artırdılar.

- Pantolon, kemer, kemer tokasını ilk defa kullandılar.

Topluluk : Asya Hun M.Ö. 3. yy M.S. 3. yy

Etkinlik Alanları : Orta Asya

Bilinen Devlet Adamları : Teoman, Mete Han

Özellikleri :

- Tarihte ilk bilinen Türk devletidir.

- Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletidir.

- Orta Asya’da ilk siyasi birliği sağladılar.

- Çin Seddi Hun akımlarından korunmak için yapılmıştır.

- Türk tarihinin ilk yazılı anlaşmasını Çin ile yapmışlardır.

- Başkentleri Ötüken bölgesindedir.

- Mete Han, onlu sistemi ve Türk devlet geleneğini oluşturmuştur.

- Yer altı sulama kanalları yapmışlardır. (Tarım)

Topluluk : Gök Türk 552 - 658

Etkinlik Alanları : Orta Asya, Batı Türkistan

Bilinen Devlet Adamları : Bumin Han, İstemi Yabgu, Mukan Kağan

Özellikleri :

- Türk adını taşıyan ilk Türk devleti.

- “Batı Türkistan” türkleşmiştir.

- Doğu - Batı olarak ayrılmışlardır.

- Batı Gök Türk Sasanilere karşı Bizansla iş birliğine yönelmiştir.

- Bizans İstemi Yabgu’ya elçi yollamıştır.

- Akhunların Afganistan’daki etkinliğine son verdiler.

Topluluk : Kutluk (II. Gök Türk) 682 - 745

Etkinlik Alanları : Orta Asya

Bilinen Devlet Adamları : İl-Teriş Kağan, Bilge Kağan, Kül Tigin, Tonyukuk

Özellikleri :

- Türk adını taşıyan ikinci devlettir.

- İlk Türk alfabesini kullandılar.

- Orhun anıtlarını diktiler.

- Ulusal özelliklerin korunup geliştirilmesine önem verdiler.

Topluluk : Uygurlar 745 - 840

Etkinlik Alanları : Orta Asya

Bilinen Devlet Adamları : Kutluk Bilge, Kül Kağan, Bögi Kağan

Özellikleri :

- İlk dönemlerinde Ötüken’i merkez olarak seçtiler.

- Kansu ve Turfan kolları halinde ayrıldılar.

- Yerleşik yaşama geçtiler.

- Yabancı dinleri benimsediler.

Topluluk : Avrupa Hun 375 - 469

Etkinlik Alanları : Karadeniz’in kuzeyi, Doğu ve Orta Avrupa

Bilinen Devlet Adamları : Balamir, Attilla

Özellikleri :

- Çin egemenliğini tanımayarak batıya göç eden Hun toplulukları tarafından kuruldu.

- Kavimler Göçüne neden oldular.

- Avrupa’nın yeni etnik ve siyasi yapısının oluşmasına zemin hazırladılar.

- Roma bu olaydan sonra ikiye ayrıldı.

- Bizans ile Margus barışını yaptılar.

- Attilla Avrupa destan, tiyatro ve edebiyatında en çok işlenen Türk hükümdarı olacaktır.

- Macar dili ve kültüründe Hun etkisi oldukça etkindir.

Topluluk : Avarlar 4. yy Ort. As.6 - 7. yy Avr.

Etkinlik Alanları : Önceleri Orta Asya, Sonra Doğu ve Orta Avrupa

Bilinen Devlet Adamları : Bayan Kağan

Özellikleri :

- İstanbul’u kuşatan ilk Türk topluluğudur.

- Macar-Hırvat, Romen ve Bulgar kültürü üzerinde izler bıraktılar.

Topluluk : Bulgarlar

Etkinlik Alanları : Volga ve Tuna ırmakları boyunca

Bilinen Devlet Adamları : Kubat

Özellikleri :

- Büyük Bulgaristan’ı Volga-Kubat boylarında kurdular. Bunlar islamiyeti benimsediler.

- Bir kolları bugünkü Bulgaristan’a yerleşerek Hristiyan oldular.

- Hükümdarları “çar” ünvanı aldı.

Topluluk : Macarlar 9. yy

Etkinlik Alanları : Önce Don nehri boyları sonra bugünkü Macaristan

Bilinen Devlet Adamları : Arpad

Özellikleri :

- Hıristiyanlığı benimseyip asimile olmalarına rağmen Türkçe kökenli birçok sözcüğü dillerinde barındırırlar.Kaynakwh: İlk Türklerde Siyasi Kronoloji

Topluluk : Hazarlar 7. yy 9. yy

Etkinlik Alanları : Don Volga Kuzey Kafkasya

Bilinen Devlet Adamları : Bulan, Ubaca, Menaşe II

Özellikleri :

- Kafkaslarda Müslüman Araplarla savaştılar.

- Üst tabakanın çoğu Museviliği benimsemiştir.

- 8. ve 9. yy için Hazar Barışı denilmiştir.

- Ticaret oldukça gelişmiştir.

- Başkentleri İtil şehrinde çeşitli dini mekanlar yan yana yaşamıştır.

- Dini hoşgörü yargı sistemine de yansımıştır.

- Hakimler kurulunda Müslüman, Hıristiyan, Musevi ve Şaman yargıçlar bulunmuştur.

Topluluk : Peçenekler 9. yy 11. yy

Etkinlik Alanları : Karadeniz’in kuzeyi ile Balkanlar

Bilinen Devlet Adamları : Turak

Özellikleri :

- Devletleşemediler

- Ücretli asker olarak bazı devletlerin ordularında görev aldılar.

- Hıristiyanlığı benimsediler.

Topluluk : Kuman 11. yy 13. yy

Etkinlik Alanları : İrtiş - Balkaş dolayları (Kıpçak Bozkırı) Macaristan

Bilinen Devlet Adamları :

Özellikleri :

- Rus prenslikleriyle mücadele ettiler.

- Moğolların türkleşmesini sağladılar.Kaynakwh: İlk Türklerde Siyasi Kronoloji

- Çeşitli devletlere asker ve yönetici olarak etkinlikte bulundular.

- Fiziki güzellikleriyle ünlüdürler.

Topluluk : Sibirler (Sabar)

Etkinlik Alanları : Orta Asya Batı Sibirya

Bilinen Devlet Adamları : Balak Han, Boğarık Hatun

Özellikleri :

- Üstün savaş aletlerini kullanmışlardır.- Orta Anadolu’ya kadar ilerlemişlerdir.- Hazarların çekirdeğini oluşturmuşlardır.

Topluluk : Türgeşler13.yy

Etkinlik Alanları : Orta Asya Batı Türkistan

Bilinen Devlet Adamları : Baga Tarkan

Özellikleri :

- Emevilerle Maverünnehirde savaştılar.

- İlk metal parayı kullandılar.

Topluluk : Kırgızlar 9. yy 10. yy

Etkinlik Alanları : Orta Asya

Bilinen Devlet Adamları :

Özellikleri :

- Uygurları yıkmışlardır.-

Ötüken’i terk etmişlerdir.

- Moğollara boyun eğmişlerdir.

Topluluk : Karluklar

Etkinlik Alanları : Orta Asya

Bilinen Devlet Adamları :

Özellikleri :

- Gök-Türklerin yıkılmasında etkili oldular.

- Talas savaşında Müslüman Araplardan yana oldular.

- İslamiyeti kitle halinde kabul ettiler.

- Cengiz Han’a tabi olan ilk Türk-İslam topluluğudur.