Şaşılık Hakkında Merak Edilenler
 

Şaşılık sıklıkla çocukluk yaşlarında ortaya çıkan;kaymanın yönüne göre (ezotropya-içe kayma, exoforya -dışa gizli kayma)veya sebebine göre (refraktif, akomodatif) birçok türe ayrılan bir göz hastalığıdır. İleri yaşlarda da göz hareketini düzenli şekilde temin eden göz kasları,kaslara giden sinir demetleri ve gözün çevresindeki yakın dokuların
hasarı veya işlevsel bozuklukları nedeniyle görülebilir.

Şaşılık ile ilgili olarak sık sorulan sorular ve cevapları:

Gözü kayan bir bebek kaç yaşında doktora götürülmelidir?

Bir bebekte şaşılık görüldüyse veya şaşılıktan şüphelenildiyse beklemeden doktora başvurulmalıdır. Çünkü gözün kayması hipermetrop gibi bir görme bozukluğuna bağlı olabildiği gibi bebeklerde görülen bir tür göz içi tümörüyle de ilgili olabilir. Her iki durumda da geç başvuru hastanın aleyhine olacaktır. Ayrıca yeni doğan bir bebeğin fundus röflesi, göz hareketleri, gözün temel yapısı çocuk hekimi tarafından yeterince değerlendirilemediği takdirde doğumdan sonraki 1. hafta, 6.ay, 1., 3. ve 5. yaşında rutin göz muayenesi yapılmalıdır.

Bir bebekte şaşılık varsa ve muayenede görme bozukluğu da saptanmışsa gözlük takmak için kaç yaşına gelmesi beklenmelidir?

Böyle bir durumda, çocuk, kaç yaşında olursa olsun hiç beklenilmeden gözlük takılmalı ve hemen tedaviye başlanılmalıdır.
Bazı şaşılık tiplerinde ameliyat gerekmeksizin sadece gözlük tedavisiyle kayma düzeltilebilir. Fakat tembellik tespit edilmişse tedavisi ayrıca düzenlenmelidir.

Şaşılığı olan bir çocukta hiç gözlük takmayıp doğrudan ameliyatla kaymayı düzeltmek doğru değil midir?

Şaşılık sadece gözün basitçe kaymasından ibaret değildir. Beraberinde görme bozukluğu ve görme tembelliği de bulunabilir. Bu nedenle görmeyi düzeltmeye yönelik hiçbir tedavi yapılmadan hemen ameliyat yapılması yetersiz bir uygulama olacaktır.
Önce, hastaya görme bozukluğuna uygun gözlük verilip, görme tembelliği varsa bununla ilgili kapama tedavisi gibi uygulamalar yapılmalıdır.
Bazen yıllarca sürebilen bu tedaviden sonra hala düzeltilemeyen bir kayma mevcutsa bu, ameliyatla düzeltilebilir. Ancak ileri derecede kayması olan hastalarda, önce ameliyatla kayma düzeltildikten sonra görme bozukluğu ve görme tembelliğinin tedavisi yapılabilir.

Ameliyatla şaşılık tümüyle düzeltilebilir mi?

Düzeltilebilir, fakat görmesi belirli bir dereceden düşük olan gözlerde, ameliyattan bir süre sonra tekrar kayma ortaya çıkabilir. Görme dereceleri her iki gözde de iyi ve iki gözle görme fonksiyonlarında da bozukluk olmayan hastalarda ameliyatla, sağlanan düzelme sürekli olacaktır.

Şaşılık ameliyatından sonra gözlük ihtiyacı ortadan kalkar mı?

Hayır, şaşılık ameliyatının etkisi ve amacı kaymayı düzeltmektir. Şaşılık ameliyatının görmeyle bir ilgisi yoktur.
Ameliyatla kayma düzeltildikten sonra da hasta yine aynı gözlüğünü takmaya devam edecektir.

Şaşılık ameliyatından sonra görme tembelliği düzelir mi?

Şaşılık ameliyatı, görme derecesini etkilemez; ameliyattan sonra görmede hiçbir artış olmaz, hasta ameliyattan sonra yine gözlüğünü takmaya ve tembelliğin tedavisine devam eder.

Kayan gözde görme tembelliği varsa kaymayan göz kapatılarak tembellik ortadan kalkabilir mi?

Tembel gözlerde en etkili tedavi diğer gözün kapatılmasıdır. Günlük kapama süresi ve kapamanın ne kadar devam edeceği, sürekli kontrollerle doktor tarafından belirlenir. Bazı tembel gözlerde, kapama ile çok iyi sonuçlar alındığı gibi bazen de tembellikte hiçbir düzelme kaydedilmeyebilir. Bu, tembelliğin derinliğiyle ve gözdeki görme bozukluğunun (hipermetropinin) derecesi ile ilgilidir.

Tembel gözlerde ne tür görme kusuru vardır?

Tembel gözlerde, büyük çoğunlukla hipermetropi veya hipermetropik astigmatizma mevcuttur. Miyop gözlerde ise tembellik çok daha az görülmektedir.

Görme tembelliğinin tedavisinde A vitamini kullanılması, havuç ve balıktan zengin bir beslenme etkili olur mu?

Hayır, yeterli derecede ve direkt bir etkisi yoktur,görme tembelliğinin tedavisinde esas, hastanın uygun numaradaki gözlüğünü takıp iyi gören gözün kapatılması ve tembel olan gözün görmeye zorlanmasıdır.

Yanlışlar ve doğrular

1- Bebekte göz kayması varsa, tedavide acele edilmemelidir, bebek büyüdükçe kayma da kendiliğinden düzelir.(yanlış)

> Bebekte göz kayması varsa, hiç zaman kaybetmeden
tedaviye başlamalıdır, çünkü tedavide gecikildikçe tembelliğinin
ilerlemesine yol açılmış olur.(doğru)

2- Çocuktaki şaşılık, birkaç yıl gözlük takmakla
düzelir, şaşılık düzeldikten sonra da gözlük çıkarılır ve şaşılığın
tedavisi tamamlanmış olur. (yanlış)

> Bazı tür şaşılıklar sadece gözlük takmakla
düzelir, ameliyata gerek kalmaz. Fakat, bu tür şaşılıklarda; şaşılık
gözlük takılı iken düzelir, gözlük çıkarıldığında göz yine kayar.
Dolayısıyla, çocuğun gözlüğünü hiç çıkarmaması gerekir. (doğru)

3- Şaşı çocuk, ameliyat olduktan sonra şaşılığı
tamamen düzelir ve kayması düzeldiği için de artık gözlük takmasına
gerek kalmaz, gözlüğü atar.(yanlış)

> Ameliyatla şaşılığı düzeltilen çocukta tedavi
bitmemiştir. Ameliyat sadece göz kaymasını düzeltir. Şaşılık
ameliyatının, görme derecesi ve görme bozukluğuna hiçbir etkisi yoktur.
Bu nedenle ameliyatla şaşılık düzeltildikten sonra da, çocuk yine
gözlüğünü takmaya devam edecektir.(doğru)

4- Çocuğum yıllardır gözlük takıyor, fakat gözlüğü çıkardığı zaman gözü yine kayıyor, tedavi hiçbir fayda sağlamadı. (yanlış)

Eğer şaşı bir çocukta, kayma gözlükle
düzeliyorsa tedavi başarıya ulaşmış demektir. Çocuk sürekli gözlük
takmalıdır. Gözlük çıkarıldığında gözün kayması doğaldır. Tedavinin
değerlendirilmesi, gözlüklü iken yapılır.(doğru)

5- Şaşılık ameliyatından sonra görme tembelliğini (ambliyopi) tedavi etmek için yapılan kapama tedavisine gerek yok. (yanlış) Ambliyopi (tembellik) tedavisi uzun ve oldukça
zahmetli bir süreç olup 3-4 yaşından önce teşhis edilip tedaviye
başlanmışsa başarı oranı daha yüksektir. Tembelliğin derecesine göre
8-10 yaşına kadar ve mümkünse binoküler (her iki gözle) eşit görme elde
edilene kadar tedaviye devam edilir. Bandajla kapama veya cam tedavisi
gözlük kullanıldığı durumda yapılmalıdır ve tedaviye gerekiyorsa
şaşılık ameliyatı sonrasında da devam edilmelidir.(doğru)