Aerosol - Sprey Kabı, Kullanımı
 

AEROSOL

Bir gaz kütlesi içinde asıltı halinde bulunan sıvı ya da katı parçacıklardan oluşmuş ince karışımlara aerosol denir. Havada yüzen küçük su damlacıklarının oluşturduğu bulutlar ve sis, bacalardan çıkarak havaya karışan küçük katı parçacıklarının oluşturduğu dumanlar birer aerosol örneğidir. Ayrıca, basınçlı bir kaptan püskürtülen herhangi bir maddeyi belirtmek için de "aerosol" terimi kullanılır.


Aerosol kaplarının içinde belirli bir madde, sözgelimi bir mobilya cilası ve bu cilayı püskürtecek basınçlı bir gaz bulunur.



Bu itici gaz, basınç altında sıvılaştırılmış bir flüorokarbon ya da bir kloroflüorokarbon bileşiğidir. Flüor ve karbon atomlarından oluşmuş çeşitli flüorokarbonlardan biri, "Freon" ticari adıyla aerosollerde püskürtücü olarak çok sık kullanılır. Aynı amaçla kullanılan kloroflüorokarbonlarda ise karbon atomları flüor ve klor atomlarıyla birleşmiştir.

Aerosol Kapları Nasıl Çalışır?
 

Aerosol Kapları Nasıl Çalışır?

Aerosol kapları genellikle, lehimle birleştirilmiş teneke ya da alüminyum levhalardan yapılır; basınca dayanıklı olması için de tabanı çukurlaştırılır. Kabın tepesinde basılarak çalıştırılan bir valf, bu valfin hemen altında sarmal bir yay ve kabın dibine kadar uzanan esnek bir boru bulunur. Kabın içine önce püskürtülecek sıvı (aynı örneği sürdürürsek mobilya cilası) doldurulur. Daha sonra kapak, valf ve boru üçlüsü takılır. En sonunda da valften içeriye basınç altında itici gaz gönderilir. İtici gazın büyük bölümü kaptaki basıncın etkisiyle sıvı hale geçer; ama sıvılaşmış itici gaz ile cila karışımının üstünde gene de bir itici gaz katmanı kalır. Kabın içindeki basınç ve sarmal yay, düğmeye basümadıkça valfin kapalı kalmasını sağlar.

Aerosolü püskürtmeden önce, bu maddeyle itici gazın iyice karışmasını sağlamak için kabı çalkalamak gerekir. Tepedeki düğmeye basıldığında valf açılır ve kabın içindeki basıncın etkisiyle sıvı karışımı boruda yükselmeye başlar. İtici gaz memeden çıkarken buharlaşarak gaz haline geçtiği için, bu sıvılaşmış gaz kütlesinde asıltı halinde bulunan mobilya cilası ya da herhangi bir sıvı, aerosol püskür-tüsü biçiminde memeden fışkırır. Bir miktar sıvının dışarı çıkmasıyla kabın içinde oluşan boşluğu, buhar halindeki itici gaz doldurur.

Deodorantlar, tıraş kremleri, cilalar, cam temizleyicileri, saç spreyleri, böcek ilaçları, püskürtmeli boyalar ve daha birçok ürün aerosol kapları içinde satışa sunulur. Gerçekten de bu tür maddeleri kullanmanın en pratik ve kolay yolu budur. Ne var ki bu kolaylığın çok yüksek bir bedeli vardır. Aerosollerde kullanılan itici gazlar zehirli ya da kolayca alev alan maddeler değildir, ama Dünya'nm atmosferinde yarattıkları bazı değişiklikler ileride büyük yıkımlara yol açabilir. Bu tehlikenin nedeni, itici gazların havadaki herhangi bir maddenin etkisiyle parçalanmayacak kadar kararlı ve kalıcı olmasıdır. Atmosferde yükselen bu gazlar, yeryüzünün yaklaşık 25 km üstündeki ozon katmanıyla karşılaşıncaya kadar hiçbir değişikliğe uğramaz. Oysa, oksijenin üç atomlu değişik bir biçimi olan ozon her an tepkimeye hazırdır ve bu gazlarla kolayca birleşir. Bu tepkime sonucunda ozon parçalanır ve iki atomlu oksijene dönüşür.

Dünya'nın çevresindeki bu ozon katmanı, atmosferdeki oksijenin, Güneş'ten yayılan morötesi (ültraviyole) ışınlan soğurmasıyla kendiliğinden oluşur. Bu katman, deri kanserine yol açabilen bazı zararlı morötesi ışınların yeryüzüne ulaşmasını engellediğinden, canlılar için çok önemlidir. Aerosollerdeki itici gazların sürekli olarak havaya karışması ozon katmanının giderek incelmesine ve delinmesine yol açabilir. Sonuçta, yeryüzündeki canlılar Güneş'in zararlı ışınlarıyla her an karşı karşıya kalabilir.

Aerosol kaplarının kullanımı
 

Aerosol kaplarının kullanımı Aerosol kaplarının kullanımı, 1950'lerde ilk kez piyasaya çıkışlarından bu yana, birçok ürün için en uygun kutulama yöntemi olarak sürekli artmıştır. Parfümler, boyalar ve böcek öldürücü ilaçlar bu biçimde kurulanan pekçok ürün arasından sadece bir kaç tanesidir.
Aerosol kapları, genellikle. birleşme yerleri lehimli teneke levhalardan yapılır. Ancak yüksek basınç altında saklanacak ürünleri iutulamak için alüminyum .ullanılır. Üstte, püskürtmeyi denetlemek lçin plastikten basit tir rupap vardır.

Bunun altındada, kutunun dibine kkdar inen, eenek bii «boru Supap, olağan durumda, kutudaki basınç ve supap eövdesinin hemen altındaki sarmal yayın etkisiyle kapall tutulur. Üstteki düğmeye bastırıldıtında. supap gövdesi yuvasındanaşağıya dolru itilir ve valf gövdesinden düğmedekl deliğe kadar uzanan küçük bir dellk açılmış olur. Bu dakutudaki basıncın,ürünü içteki boru yoluyla yukarı itmesine nedenolur. Çıkış deliği, bir kez püskürtme ya da sürekli bir akış sağlayacak biçimde yapııabilir.

İnce bir sis tabakası satlamak için, ürünle kansanbir itici kullanılır. Bu iki madde delikten birlikte çıkarlar ve itici havayla karşılaşır karşılaşma? buharlaşarak ürünün küçük damlacıklar biçiminde dağılmasına neden olur. Aynı yöntem, daha aldall bir sıvı ve daha geniş pir delik kullanıldııında, köpük elde edilmesini sağlar. Sürekli bir sıvı akışı için. ürünle kansmayan bir itici kullanılır ve içteki boru ürünün içine daldırılır.

Çok ağdalı maddeler içeren kutular için daha değişik bir düzenleme kullanılır. Ürün, supapın hemen altındaki plastik bir hazneye konur, itici madde de hazne ile kutu arasındaki boşluğu doldurur. Bu. Ürünün kutunun kenarlarına yapışmasını önler ve itici maddenin içteki borudan uçmasını sağlar. Bu tür kutular, baş aşağı tutularak kullanılır; normal bir kutu ise. içteki borunun ucunun ürünün içinde kalması için,dik olarak tutulmalıdır.

Aerosol kaplar üretim sırasında, önce ürünün kutuya konulması, kapağın ve supapın takılması, daha sonra da itici maddenin supaptan geriye doğru zorlanmasıyla, doldurulur. Hazneli kutularda ise, itici madde, tabandaki ikinci bir supap aracılığıyla doldurulmalıdır.