Brezilya'da Arkeoloji
 

Ülkenin bugünkü toprakları, kimileri çok geniş olan (Amazon ve Doğu bölgeleri) birçok arkeolojik bölgeye ayrılmıştır.
Alçak düzlüklerden oluşan Amazon bölgesinde, manyok ekiminin yanı sıra balıkçılık ve avcılık yapan insanlar yaşıyordu. Köyleri, genellikle küçüktü. Sosyo-politik birim, çoğu kez, otoritesi zayıf bir önderin yönettiği tek bir cemaatten oluşuyordu. Dokumacılığı ve sepetçiliği bildikleri gibi seramik de üreten bu kabilelerin kültürel gelişimi, ormanın nemli iklimine dayanabilecek tek ürün olan seramik sayesinde izlenebildi. Bezeklere göre dört cins seramik saptandı: tarama bezekli seramik (İ.Ö. 500 - İ.S. 500); kenarı kertikli seramik (İ.S. i. yy.'dan 900'e kadar); çok renkli seramik (600-1300); kazıma tekniğiyle bezenmiş, üzerinde noktalar bulunan seramik (1 OOO'den tarihsel döneme kadar), ilk üç cinse Marajö" adasının çeşitli evrelerinde, dördüncüsüne ise Santarem* yerleşmesinde rastlandı.

Doğu Brezilya bölgesinin güneyinde, İ.Ö. 8000 yıllarına doğru, taştan gereçler kullanan avcı-toplayıcılar yaşıyordu. Önceleri çok ilkel olan bu gereçler, İ.Ö. 3000 yıllarına doğru gelişti (cilalı baltalar, iki yüzlü deliciler). Bu gelişim, Rio Claro'da-ki (Sâo Paulo ili) uzun süreli evrelerde izlenebilir.

Kıyı bölgesine, özellikle de bu bölgenin güneyine, İ.Ö. 5000'e doğru balıkçı topluluklar yerleşti. Deniz kabuğu yığınlarından oluşan ve "sambaqui" adı verilen sitlerinin çapları 100 m'yi, yükseklikleri ise 15 m'yi bulabilir. Sambaqui'lerde yapılan kazılardan, zengin arkeolojik buluntular elde edildi.

Brezilya'nın doğusunda, büyük bir olasılıkla avcı-toplayıcı halklar tarafından boyanmış ya da kazınmış çok sayıda mağara resmi buiundu. En ünlüleri, Minas Ge-rais ilinde, Lagoa Santa'dadır (Cerca Grande, Sumidouro, Lapa do Ballet...). Resimler, kaya yüzlerine ya da kovuk içlerine yapılmıştır. Günümüzden 12 000 yıl önce, ülkenin kuzey-doğu'sunda, Piauı ilinin güney-doğu'sundaki Sâo Raimundo Nonato bölgesinde yaşayan avcı-toplayıcılar ise Vârzea Grande üslubunda kaya resimleri yaptılar ve taştan gereçler kullandılar.

Doğuda, Bahia kıyısının bir bölümünün dışında (Periperi sitinde çömlekçiliğin başlaması İ.Ö. 800'e dek uzanır) çömlekçilik çağımızın ilk yıllarında ortaya çıktı. Burada İ.S. 500'e doğru, beyaz üzerine siyah ve kırmızı.boyalı, kazıma ve baskı tekniğiyle ya da kolombinlerle süslenmiş bir seramiğin yer aldığı tupiguarani geleneğine rastlanır. Tupi-Guaraniler köylerde yaşıyor, ölülerini çömlek içinde gömüyorlardı. Dudaklıklar, kazıyıcılar, chop-per'lar gibi taştan eşyalar da yapıyorlardı.

XVI. yy.'da, Portekizlilerin gelişiyle, yerel geleneklere avrupa seramiğinin özellikleri karıştı ve varlığını XIX. yy.'in başına dek sürdüren yenıbrezilya çömlekçiliği doğdu.