Genel Amerika Tarihi
 

Genel Amerika Tarihi



Krisof Kolomb 12 Ekim 1492 yılında Amerika'ıy keşfettikten sonra
Avrupa'dan buraya göçler başladı. İspanyol ve Brezilyalılar, kıtanın
daha güney bölgesine, ingliz, Fransız ve dier Avrupalı milletler ise
kuzel bölgesine gittiler. Kızılderili olarak anılan Amerika
yerlileri, vaktiyle yüksek medeniyet kurmuş bir millett. Fakat
ateşli silahları tanımadıkları için Avrupalılara karşı koyamadılar.
Geniş kıta içinde dağılarak, hakimiyeti tamamen yeni gelenelere
kaptırdılar.

İngilizler, ilk defa 1607'de Virginina'da Jamestown'a yerleştiler.
Güneyde Brezilya ve isyanya hakimiyet sınırlarını genişlettirken,
kuzeyde de küçük, ama gittikçi büyüyen kolonilr kuruldu. İngiliz
kültür ve geleneğini temel alan bu koloniler, İngiltere'nin
denetiminde onun sömürgesi durumnda idiler.

1774 yılında koloniler, durumlarını görüşmek için Philadalphia'da
ilk parlamentolarını topladılar. Bundan sonrü İngiltere aleyhinde ve
bağımsızlık lehinde çalışmalar yoğunlaştı. 19 Nisan 1775'te Amerikan
Bağımsızlık savaşının ilk kurşunları Massachusetts'in Lexington
şehrinde atıldı. 4 Temmuz 1776'da 13 Amerikan kolonisi bir istiklal
beyannamesi yayınladılar. 17 Ekim 1781'de İngiliz ordusu kolonilere
yenildi ve teslim oldu. 1787'de yeni Anayasa kaleme alınarak kabul
edildi ve 1789'da George Washington ilk cumhurbaşkanı seçildi.
Böylece kurulan Amerika Birleşik Devleti, teşkilatını güçlendirmeye,
göçler dolayısıyal nüfusunu artırmaya devam etti. 1860'da Abraham
Lincoln, Amerika'nın onaltıncı Cumhurbaşkanı oldu. Köleliği
kaldıracağnı duyurduğu için bazı koloniler birlikten ayrıldılar ve
iç savaş başladı. 1863'te kölelik kaldırıldı. 1865'te güneyliler
mağlup oldular ve içi savaş sona erdi.

1867'de ABD Alaska'yı Rusya'dan satın aldı. İspanya 1898'de Guam,
Porto Riko ve Filipinleri 20 milyon dolar karşılığında Amerika'ya
devretti. ABD 1917'de l. Dünya Savaşına katıldı. 1941'de Japonlar
Hawai'deki Pearl Harbour üssüne saldırınca ikinci Dünya Savaşına da
katılda ve müttefiklerin zafer kazamasında en büyük etken oldu.
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra "Batı" ve "Doğa" bloklar olarak ikiye
ayırlan dünyada, Batı blokunun başı oldu.

Ekonomik güç bakımandan dünyanın birinci devleti olan Amerika
Birleşik Devletleri, teknolojide dev adımlarla ilerdi. 1969'de
Apollo-ll füzesi ile içinde insan bulanan ilk uzay aracını Ay'a
indirdi. İki Amerikan astronotonun Ay'da yaptıkları yürüşü, taş ve
toprak örnekelri toplamaları, Dünya'ya televizyon ile naklen
iletildi. Amerika bundan sonra beş defa daha Ay'a insan indirdi.
Amerika Birleşik Devletleri, bugün her bakımdan dünyanın en güçlü
devletidir.
Amerika'nın Günah Çehresi
ABD 1808, 1853 ve 1867’de olmak üzere üç defa toprak satın aldı.
Napolyon Louisiana’yı 15 milyon dolara ABD başkanı Jeferson’a sattı.
Meksika sınırındaki topraklar da Fransa’dan 10 milyon dolara satın
aldı. 1867’de Rus Çar’ı ll. Aleksanr, Alaska’yı 7.200.000 dolara
sattı.
Altına Hucum: 1848’de Kaliforniya’da altına hucum başladı. 1849
yılına kadar sürdü.
Kuzey – Güney Savaşı: Amerika’da 12 Nisan 1861’den 26 Mayıs 1865’e
kadar devam eden iç savaşlara “Kuzey-Güney”yada iç savaş denir. Bu
savaşlarda 500.000 kişi öldü. Kölelik kaldırıldı.

ABD BAĞIMSIZLIK SAVAŞI
YEDİYIL SAVAŞLARI (1756-1763)

Prusya’nın; Fransa, Rusya ve Avusturya ile yaptığı savaştır.
İngiltere’de Prusya’nın yanında katıldı. Savaşın sonucunda yapılan
antlaşma ile Fransa; Amerika ve Hindistan’da ki sömürgelerini
İngiltere’ye bıraktı. Bu olay, Fransa’da ihtilal olmasına neden
oldu. Prusya ise; Avrupa’nın en güçlü kara devleti haline geldi.

ABD’NİN KURULMASI (1787)

Amerika, İngiltere’nin sömürgesi altındaydı. 13 Koloni halinde
bulunmuştu. İngiltere, yediyıl savaşları sonucunda bozulan
maliyesini düzeltmek için sömürgelerine yeni vergiler yükledi. Bunun
üzerine 1774 yılında Amerika özgürlükçüleri Boston limanında bir
İngiliz gemisini ele geçirerek, çaylarını denize döktüler. Böylece
bağımsızlık savaşı başlamış oldu.
1774’de l. Filedelfiya kongresinde Virjinya eyaleti
bağımsız-ığını ilan etti. Onu diğer eyaleter izledi.
4 Temmuz 1776’da ll. Filedelfiya kongresinde İnsan Hakları
Bildirgesi yayınlandı.
İngiltere ile Amerak arasıdaki savaş 8 yıl sürdü. Fransa ve
İspanya kaybettikleri yerleri geri almak için Amerikalılar’ı
desteklediler. Amerikan ordusu İngilizleri Saratoğa ve York Town
savaşlarında yendi.
1783 yılında İngiltere ile Amerika arasıda Versay antlaşması
yapıldı.

Sonuçları:
Ø Ameraki, İngiltere ile yaptığı Versay antlaşmasi ele
bağımsız-lığını elde etti.
Ø Fransa, Yediyıl savaşlarında İngiltere’ye kaptırdığı Antil
adaları ve Senegal’i geri aldı.
Ø Almanya, l. Dünya savaşında İtilaf devletleriyle aynı
isimle bir antlaşma yaptı.
Ø 1787 yılında George Washington’un başkanlığında ABD
kuruldu.
Ø Fransız ihtilali’nin yapılmasına neden oldu.
Ø Sömürgeciliğe karşı verilmiş olan ilk bağımsızlık
hareketidir.
Ø İnsan Hakları Bildirgesi ile Frasız ihtilaline esin
kaynağı oldu.
Ø ABD, Avrupa’da bir denge unsuru oldu.

VİRGİNİA İNSAN HAKLARI BİLDİRİSİ

12 Haziran 1776

İşbu bildiri, Virginia halkının eksiksiz ve özgürce bir araya gelen
temsilcileri tarafından ilan edilen bir haklar bildirisidir. Bu
haklar, Virginia halkı ve Virginia halkının gelecek nesilleri için,
yönetimlerinin temeli ve hukuki dayanağı olacaktır.

Madde 1
Tüm insanlar doğuştan eşit derecede özgür ve bağımsızdırlar. Doğar
doğmaz edindikleri belli bazı hakları vardır; siyasal bir topluluk
kurdukları zaman, hiçbir antlaşmayla gelecek nesilleri bu haklardan
yoksun bırakamaz, onları bu haklardan vazgeçmeleri için
zorlayamazlar; yaşama ve özgürlük haklarıyla, mülk edinme ve sahip
olma, mutluluk ve güvenlik arama ve kazanma olanağı da bunların
arasındadır.

Madde 2
Tüm güç halkta toplanır ve halktan gelir; yetkili kişiler halkın
vekilleridirler; halk için çalışırlar; halka karşı her zaman
sorumludurlar.

Madde 3
Yönetim; halkın, ulusun ya da kamuoyunun ortak yararı, savunması ve
güvenliği için kurulmuştur, bu amaçla kurulmalıdır; çeşitli
yönetimler ve yönetim biçimleri içinde en iyisi, en fazla mutluluğu
ve güvenliği sağlayabilen ve iktidarın kötüye kullanılması
tehlikesine karşı en etkin önlemleri alabilen yönetimdir; herhangi
bir yönetim bu göreve layık olmadığını gösterir ya da bu görevi hiçe
sayarsa, toplumun çoğunluğunun, kamu yararına en uygun gördükleri
bir biçimde, bu yönetimde ıslahata gitmek, yapısını değiştirmek ya
da yönetimi ilga etmek hakkı doğar; bu hak vazgeçilmez, devredilemez
ve iptal edilemez bir haktır.

Madde 4
Herkese açık kamu görevinde bulunan, hiçbir kişi ya da kişiler
topluluğu, kamu yararına ters düşecek, özel ve ayrı kazançlar ya da
ayrıcalıklar sağlayamaz; bu görevler devredilemeyecekleri gibi,
memurların, milletvekillerinin ve yargıçların makamları da babadan
oğula geçmemelidir.

Madde 5
Devletin yasama ve yürütme güçleri, yargılama gücünden ayrı ve
bağımsız olmalıdır; bu ilk iki gücün üyeleri, halkın sıkıntılarını
hissedebilmeli, bu sıkıntılara ortak olabilmeli ve belli
aralıklarla, kendi seçim bölgelerine, özel yaşamlarına geri
dönmelidirler ki, iktidarsızlık çekmesinler; kadrolardaki açıklar,
önceden kararlaştırılan sürekli ve düzenli seçimlerle
doldurulmalıdır; bu seçimlerde eski görevlilerin tamamı ya da bir
kısmı, yasaya uygunluğuna bakılarak yeniden seçilebilir.

Madde 6
Meclislerde halkın temsilcisi olarak çalışılacak kişilerin seçimi
serbesttir; topluma bağlılık ve sürekli genel ilgi beslediğine dair
yeterli delili alan herkesin oy hakkı vardır; kamu yararı için,
kendinin ya da seçtiği temsilcilerin rızası olmadan, kimse ne vergi
ödemeye zorlanabilir, ne de mülkü elinden alınabilir; aynı biçimde
kimse, kamu yararını gözönünde bulundurarak kabul etmediği yasalara
uymakla yükümlü değildir.

Madde 7
Herhangi bir yetkinin, herhangi bir makam tarafından kullanılması,
yasaların icrası ya da sürüncemede bırakılmaları, halk
temsilcilerinin onayı olmadıkça, halkın haklarına bir tecavüzdür; bu
yüzden asla yapılmamalıdır.

Madde 8
Tüm ciddi yolsuzluk ve cürüm hallerinde, herkes kendisi hakkında
yapılan suçlamanın gerekçesini ve niteliğini sormak, suçlamayı
yapanlarla, tanıklarla yüzleşmek, kendi lehine olan delilleri
göstermek, kendi çevresinden seçilmiş oybirliğiyle karar vermedikçe
suçlu sayılmayacağı, tarafsız bir jüri önünde, hızla yargılanmak
hakkına sahiptir. Hiç kimse kendi aleyhine delil göstermeye
zorlanamaz. Ülkenin bu konuda bir yasası ya da kendisine eşit
kişilerin bir kararı olmadıkça kimsenin özgürlüğü elinden alınamaz.

Madde 9
Hiç kimseden aşırı kefalet akçesi istenemez; yüksek para cezaları ya
da zulüm sayılabilecek, olağandışı cezalar verilemez.

Madde 10
Bir memura ya da özel görevliye, işlenen suç hakkında açık bir delil
olmadan kuşkulu yerleri araması ya da tarif edilmemiş, suçu açıkça
anlatılıp, delilleri gösterilmemiş kişi ya da kişileri yakalaması
için verilen arama ve tutuklama müzekkereleri haksız ve despotiktir;
bu tür müzekkerelerin verilmemesi gerekir.

Madde 11
Mülkiyetle ilgili ya da kişiler arasındaki özel davalarda, eski,
jüriyle yargılama yöntemine dokunulmamalı ve bu yöntem diğer
yargılama yöntemlerine yeğlenmelidir.

Madde 12
Özgürlüğün en güçlü kalelerinden birisi de basın özgürlüğüdür;
despotik yönetimler dışında, asla sınırlandırılamaz.

Madde 13
Vatandaşlar arasından seçilen, silah eğitimi görmüş kişilerden
kurulu, düzenli bir milis gücü özgür bir ülkenin en uygun, en doğal
ve en emin güvenlik aracıdır; barış zamanında sürekli ordular
bulundurmak, ülkenin iç özgürlüğü için tehlikeli sayılmalı ve bundan
kaçınılmalıdır; ordu her durumda, sivil gücün emri altında bulunmalı
ve sivil güç tarafından yönetilmelidir.

Madde 14
Halkın bölünmez bir yönetim kurmaya hakkı vardır, bu yüzden bu
sınırlar içinde Virginia yönetiminden ayrı, bağımsız bir yönetim
kurulamaz ya da oluşturulamaz.

Madde 15
Ancak adalete, ılımlılığa, tutumluluğa, alçakgönüllülüğe ve erdeme
sıkı sıkıya bağlı kalarak, her fırsatta temel ilkeleri anarak, bir
halk özgür bir yönetime ve özgürlüğün nimetlerine sahip olabilir.

Madde 16
Yaradan’a borçlu olduğumuz görevimiz, dinimiz ve bunu yerine getirme
tarzımız, şiddet ve baskıyla değil, ancak irade ve inançla
belirlenebilir; bu yüzden herkes, dininin gereklerini, vicdanının
buyruklarına göre yerine getirmek hakkına sahiptir; birbirine karşı,
Hıristiyan sabrını, sevgisini ve merhametini göstermek herkesin
görevidir.

Amerikan Kıtasına İnsanlar ne zaman Geldi?

Amerika kıtasının ilk insanları, M.Ö. 28.000-23.000 yılları arasında
Asya’dan gelmişleri. O çağda, iki kıta bugünkü Bering Boğazı’nın
olduğu yerden birbiriyle birmeşiyordu. Asya’dan Amerikaya göç çok
uzun zamanda oldu.

İNKALAR
İknaların ataları taş devrinden beri Peru ormanlarında yaşıyorlardı.
13. yüzyılda, imparatorluğun gelecekteki başkenti Cuzco gelişmeye
başladı. İknalar hala bir dağ aşireti idiler ama askeri
teşkilatlarının mükemmel oluşu daha gelişmiş toplumları idareleri
altına almalarını sağladı. İnka uygarlığı 1438 yılında kuruldu.
Fakat yüz sene sonra İspanyolların gelmesiyle yıkıldı.

MAYALALAR

Maya medeniyeti, MÖ: 1500 yılından itibaren gelişmeye başladı ve
bugünkü Beliza, Guatemala ve Güneydoğu meksika’nın olduğu bölgelerde
kuruldu.
9.yüzyıldan itibaren Mayalar büyük şehirleri yavaş yavaş terk etmeye
başladılar. Bunun sebebi tam olarak bilinmiyor. Daha sonra orta
Meksika’da “ltza”lar denilen bir grup “Toltek” uygarlığını kurdular.
Tolketler uygarlığı Maya uygarlığının bir rönesansı, yani yeniden
doğuşu sayılır. Bu uygarlığın merkezi Yucatan yarımadasıdır. MS.9.
yüzyıldan, bölgeye İspanyolların geliş tarihi olan 1519’a kadar
devam eden bu uygarlığa, kalisk dönem sonrası deniyor.