Venedikliler
 

Venedik ahâlisi.
İtalya’nın Venedik şehrinde oturup, daha çok gemicilikle meşgul olurlardı. Ortaçağın en meşhur kolonicisi ve korsanları olup, Haçlılarla birlikte İslâm devletleri, Türkler ve Osmanlıları târih boyunca çok meşgul etmişlerdir.
Venedikliler, Roma İmparatorluğu zamânında şehre geldiler. Avrupa Hunlarının Romaİmparatorluğunu tazyik etmesiyle, asıl yurtları olan Adriyatik kıyılarından Venedik’e sığındılar. Pia veAdiye nehirlerinin ağızlarında bulunan bu adacıkları, 170 kanal ve 400 kadar köprüyle birleştirdiler.
Bulundukları mevki îtibârıyla gemicilik ve ticâretle uğraştılar. Korsanlıkta meşhur olup, Akdeniz,Adriyatik, Ege ve Karadeniz sâhillerine koloniler kurarak ticâret yaptılar. Çok zenginleşip, siyâsîhâdiselerde de faal rol oynadılar. Roma İmparatorluğundan sonra Bizans İparatorluğuna bağlandılar.Venediklilerin Bizans’a bağlılığı görünüşteydi. Doj adı verilen Düklerinin başkanlığında federal bircumhuriyet idaresine sahiptiler. Venedikliler Hıristiyan olup, Katolik mezhebine mensuptular.
Hıristiyanların İslâm ülkeleri ve Türkler üzerine başlattıkları Haçlı Seferlerine katıldılar. Dördüncü HaçlıSeferinde Doj Dondolu, Kudüs’e gitmeyip, Bizans İmparatorluğunun merkezi olan İstanbul’da kaldı.İstanbul’a hâkim olup, Lâtin İmparatorluğunu kurdu. İstanbul’un zenginliğini yağma ettiler. EgeDenizindeki ada ve bölgenin şehirlerine hâkim oldular. Ticârî menfaatlar sebebiyle Cenovalılarlamücâdele ettiler. Cenovalıları yendiler.
Osmanlıların Anadolu’ya hâkim olup, Balkanlarda fetihlerdebulunmasıyla Osmanlı-Venedik münâsebetleri başladı. Osmanlıların Fetret Devrinde Ege sâhilleri veMarmara çevresinde korsanlık yaptılar. Sultan İkinci Murâd Han (1421-1451) Venediklilerle mücâdeleetti. Osmanlılar Venediklilerin elindeki Mora, Adriyatik, Makedonya veEge kıyılarındaki şehirleri aldı.
Venedikliler, Osmanlılara karşı Akkoyunlularla ittifak kurdular. Fâtih (1451-1481) ve oğlu Sultan İkinciBâyezîd Han (1481-1512) zamanlarında Venediklilerle mücâdele edildi. Cem Sultan hâdisesinekarıştılar. Osmanlılar, Venediklilerin elindeki İnebahtı, Modon, Koron ve Adriyatik kıyılarındaki Orag’ıfethettiler. Sultan Süleyman Han (1520-1566) zamânındaki Avrupa ve Doğu seferlerinde iki yüzlüsiyâset tâkip ettiklerinden cezâlandırıldılar. Meşhur denizci Kaptan-ı derya Barbaros Hayreddin Paşa,Venediklilerle harp etti. Venedikliler, 1571’de İnebahtı’da Osmanlı Donanmasını yaktılarsa da, 1572’decezâlandırıldılar. Kıbrıs Adası, Venediklilerden alındı. Girid Adası için mücâdele edilip, 1669’da adafethedildi.
Venedikliler, İkinci Viyana felâketinden sonra Osmanlılara karşı yapılan ittifaka katıldılar.Avusturya ve Rusya ile Osmanlılara karşı savaştılar. 1699 Karlofça Antlaşmasıyla Mora ve Dalmaçyasâhillerini aldılar. Buraları, 1715’te Osmanlılara tekrar verdiler.
1716’dan sonra Osmanlı-Venedikmünâsebetleri dolaylı olarak Avusturya ile devam etti. On sekizinci yüzyılın sonunda, Napolyon,Venedik’i alınca şehir Fransa’ya geçti. Fakat 1797 Campoformio Antlaşmasıyla Venedik Avusturya’yaverildi. Napolyon, Venedik’i tekrar almışsa da, 1815’te Venedik yine Avusturya’ya verildi. 1848’deİtalya’nın Piyemonto Hükümeti Venediklileri Avusturya’ya karşı kışkırttılar. Avusturyalılar isyanıbastırıp, Venediklileri ağır şekilde cezalandırdılar. Avusturya, Prusyalılara 1866’da yenilince Venedikve Venedikliler, İtalya’ya verildi. Venedikliler, hâlâ İtalya’nın hâkimiyetindedir.