Sosyal Öğrenme Kuramı
 

Sosyal Öğrenme Kuramı

Bazı psikologlara göre edimsel koşullanma ve pekiştirme kuramı insanların nasıl öğrendiğini açıklayan en geçerli kuramdır. Ancak, birçok araştırmacı Skinner'in kuramını eleştirerek insanın çevresel olay ve faktörler tarafından kontrol edildiğini ve davranışlarına şekil verildiğini savunurlar).

Pekiştirmenin insan öğrenmesinde tek başına cevap olmadığını savunan Albert Bandura ve arkadaşları insan gelişiminde sosyal öğrenmenin önemi üzerinde araştırma yaptılar. Sosyal öğrenme kuramcıları gözlem yoluyla öğrenme üzerinde durarak taklit ve model almanın önemi üzerinde durmaktadırlar. Bu kuram, insanların birçok davranışları objeleri gözlemleyerek veya onların davranışlarını taklit ederek öğrendiklerini savunur. Öğrendiklerimizin çoğu böylece etrafımızda yer alan modellerin gözlemlenmesiyle olmaktadır. Bu modeller, ebeveynler, öğretmenler, arkadaşlar, film ve televizyon, yöneticiler olmaktadır.

Öğrenmenin gözleme ve doğrudan deneyime bağlı olarak oluştuğunu savunan kurama sosyal öğrenme kuramı denilmektedir. Sosyal öğrenme kuramında taklit özellikle öğrencinin rol modelini özümsediği ve onun gibi olmak istediği durumlarda çok önemli bir rol oynar. Gözlem yoluyla öğrenme basit bir taklit etme işleminden daha çok, modelin davranışlarının bilişsel olarak zihinde canlandırılması ve değerlendirilmesinden oluşmaktadır.

Sosyal öğrenme kuramı edimsel koşullanma kuramının bir uzantısı olmakla beraber modelin gözlenmesi ve öğrenmede algılamanın önemi üzerinde durur. Bandura insanların ileriye dönük bir kontrolleri olduğunu savunur. Yani farklı ortam ve durumlarda nasıl davranacağını, seçebileceğini ve ona göre davranışta bulunacağını söylemektedir.

İnsanlar kendi davranışlarının etkilerini gözleyebildiklerine göre, farklı ortamlarda bu davranışlarının sonuçlarını da tahmin edebilir veya sezinleyebilir. Örneğin, işyerindeki patronunuz haksız olarak sizi kızdıracak bir söz söyleyebilir. Siz bu kızgınlığınızı ona bu ortamda yansıtıp yansıtmamaya karar verebilirsiniz. Eğer yansıtırsanız geçmiş tecrübelerinizden onun nasıl bir tepki gösterebileceğini tahmin ettiğiniz için bu karar sizin için en doğru karar olacaktır. Dolayısıyla ortamın koşullarına göre hareket etme en doğru davranış olacaktır. Gözlemsel öğrenme yoluyla bazı davranışların insanlar tarafından pekiştirildiğini ve pekiştirilen değerlerin daha çabuk öğrenildiğini biliyoruz. Sosyal öğrenme kuramı da pekiştirme tarifelerinden yoğun bir biçimde istifade etmiş ve zamanla iç görü kazanma ve keşfetme kavramlarıyla bilişsel öğrenme modeline geçilmiştir.