Kelt Mitoloji Terimleri Sözlüğü
 

KELT MİTOLOJİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ

A

Aebh: Kelt deniz tanrısı Lerin ikinci karısı. Bodb the Redin kızı.
Aed: Savaşçı Miodhchaoinnin üç oğlundan biri.
Aeife: Kelt deniz tanrısı Lerin üçüncü karısı.
Aes Sidhe: “Tepelerin Halkı”; Perilerin tanrılarına verilen isim.
Ailbhe: Tanrı Bodb the Redin üvey kızı.
Aileach: yada “Grianan Aileach” Kelt tanrılarının krallarının mezarı.
Ailill: Connaughtun Kralı, Maevein kocası
Ainé: Güney Munster perilerinin Kraliçesi
Ainle: Dierdrei kaçıran Usnach üç oğlundan biri
Airceltrai: Tanrı Ogmanın “sidh”i yani ülkesi
Airmid: Şifacı Tanrı Diancechtin kızı
Alator: Bir Briton savaş tanrısı.
Amaethon: Dônnun oğlu, Briton tarım tanrısı. Achren savaşında Brâne karşı savaşır. Kulhwche Olweni yenmesinde yardım eder.
Amergin: Milé halkının Druidi.
Aengus: Dagdanın oğlu. Kelt aşk ve güzellik tanrısı.
Answerer: “Cevap veren” Kelt Güneş Tanrısı Lughun kılıcı, esfaneye göre her zırhı ve duvarı delip geçer.
Annwn: Kelt inancında ki ölüler diyarı. Tir- na ogdan farklı olarak bir çeşit cehennem olarak düşünülerbilir.
Aoibhinn: Kuzey Munster perilerinin Kraliçesi
Arawn: Annwn Kralı
Ardan: Deirdrei kaçıran Usnach üç oğlundan biri
Aurelius: İlk Hıristiyan İngiliz kralı, Kral Arthurun dedesi olduğu söylenir.
Avallon: BritonYeraltı tanrısı,Arthur efsanesinde ki Avallon adası onun krallığıdır.
Aynia: Ulster perilerinin Kraliçesi

B

Badb: Beş Kelt Savaş Tanrıçasından biri. İsmi “Öfke” anlamına gelir.
Balor: “Felaket bakışlı Balor” olarak da bilinir. Fomorların şefi, Güneş Tanrısı Lughun dedesi. Nuada ve Machayı öldürür.
Ban: Benwyk Kralı
Banba: İrlandayı temsil eden tanrıça, İrlandanın eski ismi.
Banshee: İrlandaya özgü bir dişi peri cinsi, İrlandalıları gelecek ölümlere karşı uyardığı söylenir. İsmi “Bean-Sidhe” kelimesinden gelir yani “Tepelerin Kadını”
Bedwini: Kral Arthurun rahibi
Belacatudor: Bir Briton savaş tanrısı.
Beli: Briton Ölüm Tanrısı.
Beltaine: “Balors Fire” anlamına gelir. Pagan mayıs bayramı.
Bilé: İrlanda Tanrılarının ve insanlarının babası olarak kabul edilen Tanrı
Balhnat: Tanrı Miderin kızı.
Blodeuwedd: Galler güneş Tanrısı Lleu Liaw Gyffesin karısı.
Boann: Tanrı Dagdanın karısı.
Bodb The Red: Dagdanın oğlu, Tuatha Dé Dannannın yani “Tanrıça Danunun Halkı”nın kralı olmuştur. Daha sonra yerine Nuada gelmiştir.
Sir Bors: Galler Kralı. Kral Arthurun yuvarlak masa şövalyesi.
Bress: Fomor kralı Elathannın oğlu, Dagdanın kızı Brigit ile evlenir ve Tuatha Dé Dannannın kralı olur, daha sonra Nuada onu bu görevden kovar.
Brian: Tuirenn oğullarından en büyüğü. Tanrı Lughun babasını öldürdükleri için senelerce acı çekmişlerdir.
Brigit: Kelt ateş, şiir ve kalb Tanrıçası.
Bri Leith: Tanrı Miderin “sidh”i yani ülkesi.
Briton: yada “Cymri” Britanya da yaşayan Keltlere verilen isim. Efsaneye göre İsimlerini hayata kalan son Nemed ailesinin lideri Britandan alır , İrlandadan kaçıp Britanyaya gelmişlerdir.
Brude: Pict kralı
Buinne “the Ruthless Red”: Savaşçı Fergusun oğlu.

C

Cairpré: Tanrı Ogmanın oğlu. Ozanların Tanrısı. Tuatha Dé Dannannın baş ozanı.
Calatin: Sihirbaz. Kendisi gibi sihirbaz olan 27 oğlu ve 27 torunu ile Cuchulainn ile savaşır ve onun tarafından öldürülürler.
Calatinnin kızları: Sihibaz Calatinnin üç kızı babalarının intikamını almak için cadı olurlar ve Cuchulainni “Geas”i (yemin) bozmaya zorlayarak ölümüne sebep olurlar.
Camelot: Kral Arthurun kalesi
Caolite: Bir Fianna savaşçısı.
Carbonek: Kral Arthur efsanesinde, Balıkçı Kral Pellamın şatosu. Kutsal Kupanın saklandığı yer.
Cathbad: Ulsterin başkenti Emain Machanın Druidi.
Cermait: “Bal dilli”, Tanrı Ogmanın lakabı
Cethé: Şifacı Tanrı Diancecthın oğlu.
Cethlenn: Balorun karısı. Tanrı Lughun büyük annesi, aynı zamanda bir kahindir.
Cian: yada “Kian”, Şifacı Tanrı Diancecthin oğlu. Tanrı Lughun babası. Tuirenn oğulları tarafından öldürülür.
Cichol the Footless: Fomor Krallarından biri olan dev. Partholon halkı tarafından öldürülür.
Clas Myrddin: Britanyanın eski isimlerinden biri. Efsaneye göre Merlin tarafından konumuştur.
Cliodna: Munsterin peri Kraliçesi
Clûd: Clyde ırmağının Tanrıçası
Conairé: İrlandanın yüce krallarından biri.
Conan: Bir Fianna savaşçısı
Conann: Fedarın oğlu, Fomor kralı, dev
Connor MacNessa: Ulster Kralı, Kırmızı dal şövalyelerinin lideri.
Condates: Bir Briton savaş tanrısı
Conlaoch: Cuchulainnin oğlu. Birbirlerini tanımadıkları bir duello da babası tarafından öldürülür.
Coranian: Efsanevi bir cüce klanı.
Credné: Tuatha Dé Dannanın tunç ustası olan tanrı.
Creudylad: BritonGökyüzü Tanrısı Lluddun kızı.
Cuan: Munster de ki Fiannalarının başı.
Cuchulainn: Ulsterin şampiyonu olan efsanevi kahraman. Güneş Tanrısı Lughun oğludur. “Tain Bo Cuailgne” sagasının baş kahramanı, Ulsteri iki kere tek başına beş orduya karşı savunmuştur. İsmi “Culannnın tazısı” anlamına gelir.
Culann: Ulsterin baş demircisi.
Curoi: Munster kralı.
Cwn Annwn: Annwnnin köpekleri, geceleri insanlara saldıran kötü ruhlu canavarlar. Cehennem tazıları.

D

Dagda: Kelt Toprak Tanrısı. Tanrıların Atası. Tuatha Dé Dannannın kralı iken kendi isteği ile bu görevi bırakır.
Dagdanın Kazanı: Tanrıların efsanevi anavatanlarından getirdiği dört hediyeden biri. Mitsel Murias şehrinden getirilmiştir. Efsaneye göre ondan içene sonsuz bilgelik verir.
Dalân: Filborgların kralı Eochaid Airemin Druidi. Tuatha Dé Dannannın büyülerini bozar.
Danu: Anu yada Ana olarak da bilinir. Tüm Kelt tanrılarının anası olan baş Tanrıça. Tuatha Dé Dannan; Tanrıça Danunun halkı anlamına gelir.
Deimne: Finn MacCoulun ilk adı.
Deirdre: Güzelliği ile Uslterde iç savaş çıkartan prenses. Naoiseye aşık olmuştur.
Diancecht: Kelt şifa Tanrısı. Tanrıların kralı Naudaya gümüş bir el yapar. Kıskançlık yüzünden kendi oğlu Miachı öldürür.
Dairmaid: Bir Fianna savaşçısı. Efsaneye göre yüzünü gören her kadın ona aşık olur. Finn MacCoulun evleneceği Grainne ile kaçınca, Finn tarafından senelerce kovalanır ve sonunda öldürülür.
Domnu: Fomorların anası olan Tanrıça; ismi “Derin deniz” anlamına gelir.
Druid: Kelt paganizminde ki din adamlarına verilen isim. Bir çoğu sihirli güçlere sahip olarak kabul edilir. Druid; “Meşe ağacını bilen yada bulan” anlamına gelir

E

Easal: Mitsel altın sütunlar ülkesinin kralı.
Elathan: Fomorların krallarından biri.
Ellylion: Gal Elflerine verilen ad.
Eochaid MacErc: Firbolgların krallı. Moytura savaşında Tanrıların kralı Nuada tarafından öldürülür.
Eremon MacMilé: İrlandanın ilk kralı.
Erinn: İrlandanın eski adı.
Etan: Tanrı Ogmanın karısı.
Ethniu: Balorın kızı. Tanrı Lughun annesi.
Excalibur: “Güç kılıcı” Kral Arturun efsanevi kılıcı. Efsaneye göre zamanın başlangıcından beri İngiltere Krallarının kutsal kılıcıdır. Kral Arthurun babası Uther Pendragona Gölün Ladysi tarafından verilir.

F

Fâl: Lia Fáil olarak da bilinir.”Kader taşı” Tanrıların efsanevi anavatanlarından getirdiği dört hediyeden biri. Mitsel Falias şehirden geldiği söylenir. Efsaneye göre İrlanda tahtını hak eden biri ona dokunduğunda, bu taş çığlık atarmış.
Fand: Deniz Tanrısı Manannán MacLerin karısı.
Fea: Beş Kelt Savaş tanrıçasından biri; İsmi “Kin” anlamına gelir. Naudanın karısı.
Feast of Ages: Deniz Tanrısı Manannán MacLerin, denizler altında verdiği efsanevi ziyafet. Bu yemeklerden yiyenin sonsuza kadar genç kaldığı söylenir. Tanrılar, ölümsüzlüklerini bu sayede sağlarlar.
Fianna: Fenians olarak da bilinir. Kelt mitolojisinde, savasçı,ozan ve avcılardan kurulu efsanevi klan. Kurucuları ve liderleri Finn MacCouldur. Birçok öyküde, sıradan insanların ötesinde inanılmaz işler başarırlar, hatta bazen tanrılara kafa tutarlar. Hiçbir kralın, ülkenin yada tanrının hizmetine girmeyi redderler.
Fianchuivé: Savaşçı kadınların yönettiği ve denizin altında olan efsanevi adanın ismi.
Finn MacCoul: Fianna klanının kurucusu ve lideri. Efsaneye göre Slanede bir kuyunun içinde yaşayan bilgelik balığını yakalayıp yedikten sonra en bilge insan olmuştur. Onun için yaşamış en bilge, cömert, cesur ve dürüst insan denir. Brea kalesine saldırırken, tüm Fianna ile birlikte ölmüştür.
Finvarra: İrlandadaki perilerin Kralı.
FirBolg: İnsanlardan önce İrlandada yaşadıkları söylenen efsanevi ırk. Yunanistandan gelmiş kuş kanatlı insanlar oldukları söylenir. Moytura savaşında Tanrılar tarafından yenilmişlerdir. Üç klanda oluşurlar; Fir Domnann, Fir Gaillion ve Fir Bolg. Son klan en güçlüsü olduğu için bu ırkın aynı zamanda ismidir.
Fomor: Kelt mitolojisinde, denizin altında yaşayan kötü yürekli şekilsiz devler. Tanrılar ile savaşırlar ve yenilirler.

G

Gae Bolg: Cuchulainnin efsanevi mızrağı.
Sir Galahad: Kral Arthur efsanesinde yuvarlak masa şövalyelerinden biri. En cesur ve dindar şövalye olarak anlatılır. Kutsal Kupayı bulmayı başarmış ama sonra tekrar kaybetmiştir.
Gan Ceanach: Bir peri türü. Genç kızların kulaklarına hayaller fısıldayarak onları günlük işlerinden alıkoydukları söylenir.
Sir Gawain: Kral Arthur efsanesinde yuvarlak masa şövalyelerinden biri. Söylentiye göre gücü güneşin konumuna göre değişirmiş ve tam öğlen vakti yenilmez olurmuş.
Gease: Eski Kelt kahramanlarının sahip olduğu tabulara verilen ad. Her kahramanın geasei farklıdır ve genellikle doğum anında ona verilir, eğer geaseni bozarsa başına çok kötü şeyler gelir, hatta ölebilir.
Glamour: Kelt gözbağcılık büyülerine verilen ad. Özellikle periler arasında çok yaygın olduğu söylenir.
Goibniu: Kelt demirci tanrısı.
Goidel: İrlandalıların mistik atası.
Gölün Ladysi: “Gölün Kraliçesi” olarak da anılır. Efsanede Kral Arthura Excaliburu hediye etmiştir. Bir kişilik değil bir ünvandır ve Ana Tanrıçanın yüksek rahibesine verilir. Kral Arthur zamanında Gölün Ladysi Vivianedır, daha sonra yerini Nimue alır.
Grail: “Kutsal Kupa” olarak da bilinir, Kral Arthur efsanesinde yuvarlak masa şövalyelerinin aradığı, İsanın son yemek sırasında kullandığına inanılan mistik kupa. Kelt efsanelerinde ki Tanrı Dagdanın Kazanından yola çıkarak yaratıldığı bir görüştür.
Gray of Macha: “Machanın Grisi”, Atların kralı olarak anılır. Cuchulainnnin atıdır.
Guinevere: Kral Arthurun kraliçesi, Cameliard kralı Leodegranceın kızı, yaşadığı zamanda İngilterenin en güzel kadını olduğu söylenir. Bu çok Efsanede Atrhuru Sir Lancelot ile aldatır.
Gwydion: Briton Tanrılarının en yücesi, Tanrıların druidi olarak anılır. Britanya druidlerinin baş tanrısıdır.
Gwyn: Briton diğer dünya tanrısı. Tanrı Nuddun oğlu.

H

Havran: Annwnnin kralı.
Hawthorn: Devlerin şefi. Olwennın babası.
Historia Britonum: Monmouthlu Geoffrey tarafından 8. yüzyılda yazılan ve Kral Arthur efsanesinin geçtiği bilinen en eski kaynak.
Hy-Breasail: Kelt mitolojisinde, batıda okyanusun ötesinde olduğu söylenen efsanevi diyar. Bir nevi cennet. Brazilya, ismi bu efsaneden esinlenerek konulmuştur.

I – İ

İndech: Fomor kralı.
Ioldanach: “Tüm sanatların ustası”, Tanrı Nauda tarafından Tanrı Lugha verilen sıfat.
İweridd: Briton deniz tanrısı Llyrin karısı.

J
K

Sir Kay: Kral Arturun üvey kardeşi ve bir yuvarlak masa şövalyesi. Dürüstlüğü ile ünlüdür.
Kulhwch: Olwene aşık olan, Briton kahramanı.

L

Leag: Cuchulainnnin arabacısı.
Sir Lancelot Du Lac: yani “Lancelot of the Lake”. Kral Arthurun en yakın arkadaşı ve şövalyesi. Yeryüzünde yaşamış en iyi şövalye olarak bilinir. Efsaneye göre Fransanın Ganis bölgesinden gelmiştir. Çocukken, Göllün Ladysi tarafından yetiştirilmiştir.
Sir Leodegrance: Cameliard kralı, yuvarlak masa şövalyesi, Guineverenin babası.
Leprechaun: Bir peri cinsi. Genellikle yeşil kıyafetler giyen cüceler olarak anlatılırlar. Gökkuşağının sonuna altınlarını saklarlar ve eğer ayaklarından yakalanırlarsa bir dileği yerine getirirler.
Ler: Kelt Deniz Tanrısı. Bir Fianna kahramanı olan Caoilté tarafından öldürülür, yerine oğlu Manannan geçer.
Leu Llaw Gyffes: Briton güneş tanrısı. Düşmanları tarafından bir kartal haline sokulur ama sonra babası Gwydion tarafından kurtarılır.
Logres: Kral Arthurun ülkesi.
Loth: Kral Arthur efsanesinde Orkney kralı.
Loucetius: Bir Briton savaş tanrısı.
Luchtainé: Kelt marangoz Tanrısı. Tanrıların Marangozu.
Lugh Lamhfada: “Uzun kollu Lugh”. Kelt Güneş tanrısı, Ioldanach sıfatı ile anılır. Ünlü Kahraman Cuchulainnnin babası. İkinci Moytura savaşında Tanrıları, Fomorlara karşı yönetir ve Fomor şefi Balorı öldürür.
Lughun Mızrağı: Tanrıların efsanevi anavatanlarından getirdiği dört hediyeden biri. Mitsel Gorias şehrinden getirilmiştir. Efsaneye göre bir kere fırlatıldığında tüm düşmanları yok etmeden yere inmez. Ucu o kadar keskindir ki, sürekli suyun içinde tutulmalıdır yoksa bir şehri bile yok eder.

M

Mab: Perilerin baş kraliçesi
Mac Cecht: Tuatha Dé Dannannın krallarından biri.
Mac Moineanta: İrlanda perilerinin Kralı.
Mac Oc: “Gençliğin oğlu”, Tanrı Aengusun sıfatı.
Macha: Beş Kelt Savaş tanrıçasından biri. İsmi “Kavga” anlamına gelir. İkinci Moytura savaşında Balor tarafından öldürülür.
Mag Mell: “Mutlu Ova” Kelt cenneti.
Man: İrlanda ile İngiltere arasında ki ada, Tanrı Manannannın evidir.
Manannan MacLér: Kelt Deniz Tanrısı. Kelt cennetinin efendisidir. Karısı Fand , Cuchulainne aşık olur.
Mâth: Bir Briton tanrısı. İsmi “Hazine, servet” anlamına gelir. Tanrı Gwydiona sihir öğretir. Merline yardımcı olur.
Maeve: yada Medb. Connaught Kraliçesi. Cualgnenin kahverengi boğasını elde etmek için Ulstere savaş açar. Bir çoklarına göre Periler kraliçesi Mab odur.
Melga: Pict Kralı.
Merlin: yada Myrddin olarak da bilirnir. Kral Arthur efsanesinde Arthura danışmanlık yapan büyücü. Stonehengei yaptırdığına inanılır. Efsaneye göre Merlin, Britanyanın baş Druidi dir. Morgan La Fay tarafından Stonehengein altında ki mağaraya hapiseldiğini söylenir.
Mider: Kelt Yeraltı Tanrısı. Kalesi kuşatıldığında Fiannadan yardım ister. Etainnin aşkı için Eochaid ile kumar oynar.
Milé: Kelt halkının atası. Söylencelerde eski Keltler “Milé halkı” olarak geçer.
Sir Mordred: Kral Arthurun üvey kardeşi Mordan La Fayden olma oğlu. Krallığı babasından almak için ona savaş açar ve sonunda kral Arthur tarafından öldürülür.
Morrigú: Beş Kelt Savaş Tanrıçasından en büyüğü. İsmi “Büyük Kraliçe” anlamına gelir.

N

Naoise: Usnachın oğlu, Deirdreye aşık olur ve onu kaçırır.
Nemedian: İstilalar kitabına göre İrlandaya gelen ikinci mistik ırk. Liderleri Nemed den dolayı bu isim ile çağrılırlar. Fomorlar ile savaşır ve yok olurlar.
Nemon: Beş Kelt Savaş Tanrıçasından biri. İsmi “Zehirli” anlamına gelir.
Niav Cinn-Oir: “Altın saçlı Niav”. Manannanın kızı. Finn MacCoulun oğlu Ossiana aşık olur ve onu ülkesine götürür.
Nuada: tam adı “Gümüş elli Kral Nuada” dır. Tanrıların kralı.Tek eli Filborglarla yapılan savaşta koptuğu için yerine Diancecht gümüş bir el yapar ve böylece “Argetlám” yani “Gümüş Elli” sıfatını kazanır. Balor tarafından öldürülür yerine Tanrı Lugh geçer.
Nuadanın Kılıcı: Tanrıların efsanevi anavatanlarından getirdiği dört hediyeden biri. Mitsel Findias şehrinden getirilmiştir. Efsaneye göre vuruşundan kimse kaçıp saklanamaz.

O

Ochall Ochne: Connaught perilerinin kralı.
Ogma: Kelt Edebiyat ve Şiir Tanrısı. Tuatha Dé Dannannın şampiyonudur.
Ogyrvran: Briton yeraltı tanrısı.
Onagh: İrlanda perilerinin Kraliçesi.
Oscar: Ossiannın oğlu Fianna savaşçısı.
Ossian MacCoul: Finn MacCoulun oğlu ve Fianna savaşçısı. Niav ile evlenip Tir na n-Og kralı olur. İrlanda geri dönüp ölür. Aziz Patrick ile aralarında ki dialog “Ossian baladları”nda anlatılır.
Öfke: Tanrı Manannannın kılıçları, “Büyük Öfke” ve “Küçük Öfke”. Mutlaka düşmanlarını öldürdükleri söylenir.

P

Partholon: İstilalar kitabına göre İrlandaya ayak basan ilk ırk. Gizemli bir salgında yok olurlar.
Pellam: “Balıkçı Kral”, Arthur efsanesinde Kutsal Kupanın koruyucusu. Sir Balin tarafından yaralanır ve o iyileşene kadar, Britanya lanetlenir.
Pelles: Kutsal Kupanın koruyucusu olan Grail krallarından biri, Pellamın babası.
Pendragon: Kral Arthurun soyadı. “Baş Ejderha” anlamına gelir.
Sir Percivale: “Parsifal” olarak da anılır. Lakabı, “Köylü şövalye”. Yuvarlak masa şövalyesi, Kutsal Kupayı bulur ve onu Arthura getirir. Şövalyeler arasında en alçakgönüllü ve saf olanı olduğu söylenir.
Pooka: Bir peri cinsi. Periler arasında en sinsi ve acımasız olanlarıdır. Söylenceye göre, geceleri yolcuları yanıltıp kayboldurturlar. Yeni doğan bebekleri çalar, Yeni gelinleri düğün gecesi baştan çıkarıp kaçırırlar.
Pwyll: Dyfed prensi, daha sonra Annwn kralı Arawn ile yer değiştirip orayı yönetir.

R

Rathconrath: “Realm of Glamour”, Dyfede verilen isim.
Rhiannon: Briton Sihir Tanrıçası.
Rigasamos: Bir Briton savaş tanrısı.
Rodrubân: Tanrı Lughun “sidh” si.

S

Sadb: Finn MacCoulun karısı.
Samhain: Kelt kış festivali.
Senchan: İrlandanın baş ozanı.
Sidhe: yada “sidh”. Peri tepesi anlamına gelir. Efsanelerde Tanrıların ve perilerin yaşadığına inanılan, tepelerin altında ki sihirli diyarlar. “Fae” şeklinde okunur. Ve peri sözcüğü buradan gelir.
Sreng: Tanrı Nuadanın elini koparan Firbolg şampiyonu.
Sualtam: Cuchulainnnin üvey babası.

T

Taliesin: Efsanevi Briton Ozanı, Merlinden sonra Baş druid olduğuna inanılır.
Tara: “Güzel tepe” anlamına gelir. Kelt tanrılarının baş kenti.
Tathlum: Sapan taşı.
Tethra: Bir Fomor kralı.
Tir nan beo, Tir nan og, Tir Tairngiré: Üç efsanevi ülke, Kelt cennetleri; sırası ile “Yaşam, Gençlik ve Vaadler ülkesi” anlamına gelirler.
Tuatha Dé Dannan: “Tanrıça Danunun halkı”. Kelt tanrılarına verilen isim.
Tylwyth Teg: Gal perilerine verilen isim.

U

Sir Urien: Gorre kralı. Yuvarlak masa şövalyesi.
Uther Pendragon: Kral Arthurun babası.

V
Vivien: Göl Kraliçesi.
Y
Z