Ergenlikte Beslenme İle İlgili Soru Ve Cevaplar
 

Ergenlikte beslenme ile ilgili soru ve cevaplar

Çocuğunuza kazandırabileceğiniz en iyi alışkanlığı Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz 'kahvaltı etmek' diye açıklıyor. Büyükgebiz'in ailelere bir de önerisi var: Sabah ve ikindi kahvaltıları çocuğun beynini geliştirirken, öğrenilenlerin de kolay kolay unutulmamasını sağlar.

http://frmsinsi.net/images/frmsinsim...sinsi.net_.jpg

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, ergenlik ve beslenme ilişkisi ile ilgili soruları yanıtladı:

Sizce bir gencin sağlığı için ailenin dikkat etmesi gereken en önemli şey nedir?
Çocuklarına kahvaltı alışkanlığı kazandırmaktır. Okul başarısı ile kahvaltı yapma alışkanlığı arasında doğrudan ilişki var. Vücudumuz uyurken bile çalışmaya devam eder. Akşam yemeği ile sabah kahvaltısı arasında geçen 12 saatlik sürede vücut besinlerin tümünü kullanır. Sabah kalkıldığında kahvaltı yapılmazsa beyinde yeterince enerji oluşmaz. Bu durumda yorgunluk, baş ağrısı, dikkat azlığı gibi sıkıntılar yaşanır. Kahvaltı yapmayan beden kendi deposundan kullanır ve bu yüzden hastalıklar karşısında direnci düşer.

Kahvaltıda neye dikkat edilmeli?
Kahvaltıda günlük enerjinin dörtte birinin karşılanması gerekir. Günlük iki bin 200 kalori alması gereken bir çocuğun kahvaltıda alması gereken kalori miktarı 500-600'dür. Özellikle aile ve eğitmenler, ergenleri bu konuda bilinçlendirmeli. Araştırmalar, öğrenilen bilgilerin beyinde korunabilmesi için, öğrenimden sonra yeterli ve dengeli beslenmek gerektiğini gösteriyor. Bu da ikindi kahvaltısı ya da öğünü ile sağlanabilir.

GENÇLİK, ET YEME ZAMANIDIR
Gençlerde kansızlık nasıl önlenir?
Hayvansal kaynaklı besin tüketimine ergenlik döneminde özen gösterilmeli. Kırmızı et, en önemli demir kaynağıdır. Özellikle kız çocuklarında regl döneminde kaybedilen kan nedeniyle, demir alımına daha fazla dikkat edilmeli. Tekrarlayan üst solunum yolu enfeksiyonları, ishal ve paraziter hastalıklar da kansızlığa yol açar. Beslenmeyle C vitamini yetersiz alınırsa, ekmek gibi bitkisel kaynaklardan gelen demir yeterince kullanılamaz. Yemekle çay içmek demir emilimini azaltır. Kansızlık, tembellik, okul başarısında düşüklük, yorgunluk, dikkat azlığı gibi belirtilere yol açar. Okul çocuklarında yüzde 20-35 oranında kansızlık saptanmıştır.

DİYET ÜRÜNLER UNUTKANLIK YAPABİLİR
Diyet ürünlerin tüketimi doğru mu?
Meşrubat, yoğurt ve dondurma gibi birçok üründe artık şeker yerine sakarin ve aspartam gibi yapay tatlandırıcılar kullanılıyor. Bu tatlandırıcılar çocuklarda, tatlıları tercih eden bir damak tadı geliştirmeye ve fazla yemeye yönlendirebilir. Yapılan araştırmalarda, diyet ürünlerinin zararlı olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunamamıştır. Ancak fazla miktarda tüketildiklerinde alerjiye sebep olabilirler. Özellikle aspartam türü tatlandırıcılar, fazla miktarda tüketildiklerinde, hafif unutkanlıklara neden olabilirler.

GENÇLER İYOTLU TUZ KULLANSIN
Guatr gençlik hastalığı mı?
Ergenlerde guatr sık görülür. En önemli nedeni, özellikle kızlarda görülen Hashimato hastalığıdır. Endokrinolog takip ve tedavisi gerekir. Ailesel yatkınlık vardır. İyot eksikliği de guatrın önemli nedenidir. İyot, tiroit hormon yapımı için gereklidir. Besinler, su ve hava iyot kaynaklarıdır. Özellikle deniz ürünleri iyot bakımından zengindir. İyot alımı yetersiz olursa, tiroit bezinin çalışması bozulur ve bez büyür. İyot eksikliği bölgesel olduğundan, o bölgede yaşayanların çoğunda guatr olur. Yurdumuzda birçok bölgede iyot eksikliği var. Bunu önlemenin en etkin yolu iyotlu tuz kullanmak. İyot eksikliği bulunan bölgelerde yaşayan çocukların zeka düzeylerinde ve okul başarılarında düşüklük görülür. Eğer iyot eksikliği ileri yaşlara kadar sürerse yetişkinlerin anlama ve kavrama yetenekleri bozulur, mesleki başarısızlık görülür. Türkiye'de guatr çok yaygın olduğundan önlem almak gereklidir. Bazı ilaçlar ve yiyecekler aşırı alındıklarında guatra neden olur. Bu yiyeceklere örnek olarak soya fasulyesi, karalahana ve karnabahar verilebilir.

http://frmsinsi.net/images/frmsinsim...sinsi.net_.jpg

Fast food'u çocuklara tamamen yasaklamak imkansız, nasıl kısıtlamalı?
Biz hekimler ebeveynlere, çocukları için haftada en fazla bir kez fast food yemelerini sağlamalarını öneriyoruz. Onun da içine, son derece zararlı olan ketçap ve mayonez koymadan yenmesinde fayda görüyoruz. Gençler gazlı içecekleri severler, ancak gazlı içecekler de kalsiyum emilimini bozduğu için, özellikle çocukların bunları içmesini istemiyoruz. Çünkü bu içecekler, kemik gelişimlerini olumsuz etkileniyor. Acı, baharatlı ve çikolata türü yiyecekler de özellikle gençlik döneminde sivilcelere yol açar. Gençlik döneminde testosteron hormonu nedeniyle zaten gençlerin cildi sivilcelenmeye açıktır. Bu nedenle nasıl beslendikleri önem kazanır.

Ergenlikte alınan kilolar için ne yapılabilir?
Obez ergenler, eğer ergenlikte obezitelerinden kurtulamazlarsa, her on ergenin yedisi obez olarak yetişkin hayata devam eder. Ergenlik döneminde düzenli beslenme ve hareket çok önemlidir. Özellikle fast food ve bilgisayar ergenlerin hayatına bu kadar çok girmişken, ailelerin mutlaka ergenlerin yaşam tarzına 'hareketi' sokmaları gerekir. Günde 45 dakika tempolu yürüyüş, ip atlama, merdiven inip-çıkma veya bisiklete binme gibi egzersizler alınan kalorilerin yakılmasında çok yararlı olur. Büyüme çağındaki çocukların televizyon ve bilgisayar karşısında iki saatten fazla vakit geçirmeleri, obeziteye açıkca davet anlamına gelir.

Ergenlik döneminde zayıf olma tutkusu var, bu Türkiye için de ciddi bir sorun mu?
Zayıflığın moda olması anoreksilerin sayısını artırıyor. Ailelerin son derece dikkatli davranması lazım. Bu hastalık zor tedavi edilir. Kısa süre içinde kilosunun yüzde 20'sini kaybeden gençlerde bu durumdan şüphenilmeli. Kilo verdikçe azalmayan şiddetli obezite korkusu ön belirtileridir.

REGL ÜÇ KEZ KESİLİRSE DİKKAT!
En az üç defa, başlamış regllerin kesilmesi veya 15 yaşına kadar reglin başlamaması bu hastalığı düşündürmeli. Anorektiklerin bir kısmı yemek yemeyi reddeder, diğer bir kısmı da yedikten sonra kusar. Bu hastaların bazılarında yemek yeme ile cinsellik arasında ilişki kurma söz konusudur. Bunlar daha çok aileleri tarafından kollanan, ailelerine aşırı bağımlı çocuklardır.