Kolombiya Tanitimi
 

KOLOMBİYA

DEVLETİN ADI: Kolombiya Cumhûriyeti
BAŞŞEHRİ: Bogota
NÜFUSU: 33.292.000
YÜZÖLÇÜMÜ: 1.141.748 km2
RESMİ DİLİ: İspanyolca
DİNİ: Hıristiyanlık
PARA BİRİMİ: Peso
Güney Amerikanın kuzeybatısında yer alan ve Güney Amerikanın dördüncü büyük devleti. Kuzeyinde Karaib Denizi, batısında Pasifik Okyanusu, kuzeydoğusunda ve doğusunda Venezuella, kuzeybatısında Panama, güneydoğusunda Brezilya, güneybatısında Ekvador yer alır.

Târihi

Kolombiya toprakları, 16. yüzyılın başlarında Ganzalo Jiménez de Quesada ve Sebastian de Balalcozar komutasındaki İspanyollar tarafından bulunmuş ve sömürge hâline getirilmiştir.

On sekizinci yüzyıla kadar ülke, İspanyol asıllı beyazlar tarafından yönetildi. Bundan sonra başlayan bağımsızlık mücadelesini Kuzey Amerika ve Fransa İhtilalleri daha da kuvvetlendirdi.

1886da ülkeye, kıtayı keşfeden Kolombun ismi verildi ve Kolombiya Cumhuriyeti ilan edildi. 1903 yılında, ülke topraklarına dahil olan Panama, ABDnin yardımı ile Kolombiyadan ayrılarak bağımsız bir devlet oldu. Bu ayrılma yüzünden ABD ile Kolombiya arasında 1921 yılına kadar süren gerginlik oldu. Bu tarihten sonra Kolombiya yönetimine iki büyük parti olan Liberaller Partisi ile Muhafazakârlar Partisi hâkim oldu. Fakat bu iki parti arasındaki sürtüşmeler, iç karışıklıklara ve ülkenin uzun süre diktatörler tarafından yönetilmesine sebeb oldu. Sivil hükümetle yönetilen Kolombiyada günümüzde iç karışıklıklar devam etmektedir.

Fizikî Yapı

Kolombiya , fizikî yapı bakımından üç değişik bölgeye ayrılır.

Kıyıları: Güney Amerikada iki büyük okyanusa kıyısı olan tek ülke Kolombiyadır. Büyük Okyanus kıyısında Siarra Baudo bölgesi, Atlas Okyanusunun kıyısında ise Santa Marta bölgesi dışında bütün kıyılar düz ve alçaktır.

Dağları: Kolombiya Andları, ülkenin güney-batı sınırı yakınlarından yelpaze biçiminde açılarak kuzey ve kuzeydoğu yönüne doğru uzanarak üç dağ silsilesini meydana getirirler. Bunlar Doğu Cordillera, Orta ve Batı Cordillera adlarını alırlar. Batı Cordillera Dağları diğer dağlara nisbeten daha alçaktır. Fakat Cumbal Yanardağı (4892 m) gibi yer yer yüksek tepeleri vardır.

Orta Cordillera yüksektir ve tepeleri devamlı karla kaplıdır. Batı ile Orta Cordillera arasında yer alan dar Cauca Vâdisini, buraya adını veren Cauca Nehri sular.

Orta ve Doğu Cordillera dağları arasındaki geniş vâdiyi, Meydelona Nehri sular. Doğu Cordillera Dağlarında 2000-3000 m yüksekliğe ulaşan yaylalar çokdur. Bu bölge, verimli arazisi ile ülkenin tarım alanını meydana getirir.

Doğu bölgesi: Bu bölge Orinoko ve Amazon gibi büyük nehirlerin kollarıyla sulanan, geniş ve düz bir alandır. Bu bölgenin kuzeyi savanlarla, güney kesimi ise ekvator ormanlarıyla kaplıdır. Ülke topraklarının yaklaşık yarısını meydana getiren bölgede nüfusun ancak % 20lik bir kısmı yaşar.

İklim

Kolombiyanın ekvatora yakın olması sebebiyle, iklim, tropikal özellik gösterir. İklim, bölgelere göre farklılıklar gösterir. Batı Cordilleranın batısında kalan bölüme yıllık ortalama 10.160 mm yağış düşerken, Karaib Denizi kıyılarında ise yıllık yağış ortalaması 255 mmnin altındadır. Doğu kısımda ise nemli tropikal iklim hüküm sürer.

Tabiî Kaynaklar

Bitki örtüsü ve hayvanlar: Bitki örtüsü de iklim gibi bölgelere göre değişir. Amazon çevresinde tropikal ormanlar, Büyük Okyanus kıyılarında bataklık koruları; kuzey kesiminde nemli otlaklar; yüksek dağlarda dağ bitkileri; La Guajirada ise çöl bitkileri bulunur. Böyle farklı bitki örtüsüne sahip olan ülkede jaguar, aslan, tilki, gözlüklü ayı gibi memeli hayvanlar, iki bine yaklaşan kuş türü, çok sayıda böcek ve sürüngen vardır.

Mâdenleri: Ülke, yeraltı kaynakları bakımından zengindir. Petrol, altın, platin, zümrüt, kömür, demir, kireçtaşı gibi çeşitli madenler bulunmaktadır. Platin üretiminde dünyada ikinci sırayı alır.

Nüfus ve Sosyal Hayat

33.292.000 olan ülke nüfûsu dört etnik gruptan meydana gelmiştir. Nüfûsun % 7sini Kızılderililer, % 5ni Zenciler, % 20sini beyazlar, geri kalan kısmını ise melezler meydana getirir.

Nüfûsunun büyük kısmı, Doğu Cordillera Dağlarının yaylalarında ve Atlas Okyanusu kıyılarında yoğunlaşmıştır. Büyük şehirler, ülkenin değişik kısımlarına yayılmıştır. Önemli şehirleri: Medellin, Berangu ve Cartogenadır.

Resmi dil, İspanyolcadır. Ama Kızılderililere ve siyahlara ait dillerin kelimeleriyle zenginleşmiş ve değişmiştir. Halkın büyük kısmı Hıristiyanlığın Katolik mezhebine mensuptur.

Eğitim: Ülkede ilköğretimin 5 yılı mecbûrî ve ücretsizdir. Güney Amerikada okur-yazar oranı en yüksek olan ülkelerden biri de Kolombiyadır. Halkın % 80i okuma yazma bilmektedir. 22 üniversitesi vardır.

Siyâsî Hayat

Başkanlık sistemine dayanan bir Cumhûriyet ile yönetilen ülkede yasama yetkisi, Parlamentoya âittir. Parlamento 4 yıl için seçilen 112 üyeli senato ve 214 üyeli temsilciler meclisinden meydana gelir.

Ekonomi

Tarım: Tarım, genellikle kahve üretimine dayalıdır. Kahve üretiminde dünyada birinci sırayı alır. Kahve, daha çok Cauca ve Magdalena vâdilerinde yetişir. Kahvenin yanında mısır, şekerkamışı, pamuk, muz, pirinç, patates, buğday ve tütün yetiştirilir. Büyük baş hayvancılık genellikle Karaib kıyılarında veAudların doğusundaki ovalarda gelişmiştir.

Sanâyi: Ülkede son yıllarda başlatılan sanâyi hamleleri başarılı olmuştur. Sanâyi merkezleri üç büyük şehir çevresinde toplanmıştır. Tekstil sanâyii ilerlemiştir. Petrol rafinerileri, çimento, lâstik, kağıt fabrikaları, besin maddeleri işleyen fabrikalar ve genellikle yabancı yatırımlarla kurulan otomobil, elektrikli âletler ve kimyevî madde fabrikaları vardır.

Ticâret: Kolombiya ticâretinin en önemli ürünü kahvedir. İhrâcâtının yarısını kahve meydana getirmektedir. Bunu petrol, muz, pamuk, şeker, platin, altın, tütün ve büyükbaş hayvan tâkib eder. Dışarıdan ise motorlu araç ve makina satın alır.

Ulaşım: Ülkeyi enine kesen dağ silsileleri yol yapımını engellemektedir. Ülkedeki karayollarının uzunluğu 106.218 km demiryollarının uzunluğu ise 3500 kmdir. Karayollarının % 10u asfalttır. Magdelena Irmağının 1500 kmlik kısmı ulaşıma elverişlidir.

Büyük şehirlerinde, 1919 yılında kurulan Havayolları ile hava ulaşımı yapılmaktadır. Ülkede 69 havaalanı vardır.