İnceltme (Düzeltme) İşareti Ve Türkçe'de Kullanımı
 

İnceltme (Düzeltme) İşareti ve Türkçe'de Kullanımı


TDK, Türk Dil Kurumu

İnceltme (Düzeltme) İşareti

Bir noktalama işareti ve bir tipografik işarettir. "Düzeltme işareti" veya "şapka" olarak da adlandırılır.

Türkçede kullanımı

* Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerde g, k ünsüzlerinden sonra gelen a, ü ünlülerinin üzerine inceltme işareti konur. Bu inceltme işareti g, k ünsüzlerinden sonra gelen a, ü ünlülerinin kimi zaman ince kimi zaman da uzun okunmasını sağlar.

Örnek: Dükkân, kâfir, mahkûm, sükût, kâğıt, mezkûr, kâbus, rüzgâr, hikâye, mekân, yadigâr, ordugâh

* Yazımları aynı, anlam ve okunuşları ayrı olan yabancı sözcükleri ayırt etmek için inceltme işareti konur.

Örnek:

adet: sayı

âdet: görenek, alışkanlık

alem: bayrak, minare ve cami kubbelerinin üstündeki hilâl

âlem: dünya, evren

aşık: küçük kemik, aşık kemiği

âşık: çok seven kimse

hal: sebze-meyve satılan yer

hâl: durum, vaziyet

* Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerde l ünsüzünün ince okunduğunu göstermek için de kullanılır.

Örnek: Ahlâk, felâket, ilâve, kelâm, billûr, ilâç, lâle, lâzım, üslûp

* Nisbet î'sini göstermek için düzeltme işareti kullanılır.

Örnek: Millî, siyasî, hukukî, askerî, ilmî, insanî, iktisadî

(Nisbet î'sinin yerine Türkçe'de kimi zaman -sel, -sal ekleri kullanılabilir.

Örnek: Siyasî - siyasal, dinî - dinsel

Not: Alfabetik sıralamalarda kısa ünlüler önce gelir. Örneğin alem kelimesi âlem kelimesinden önce yazılır.

İngilizcede kullanımı

* İngilizce'de "caret" adını alan inceltme işareti, bir metin gözden geçirilirken metnin herhangi bir yerinde düzeltme yapılmasını gerektiğini ortaya koyar. Daha çok bir noktalama işaretinin yokluğuna, kelime eksikliğine ya da yarım bırakılmış cümlelere işaret eder.

Bilgisayar

* Bilgisayarcılıktaki programlama dillerinde kullanılan bir işarettir.