Eş Anlamlı Sözcükler (Eş Anlamlı Kelimeler)
 

Aynı varlık ya da kavramı karşılayan farklı sözcüklere “eş anlamlı sözcükler” denir. Eş anlamlı sözcüklerin yazılışları farklı, anlamları ise aynıdır. Eşanlamlı sözcükler aynı kavramı karşılar, birbirinin yerine kullanılabilir; aralarında hiçbir anlam farkı yoktur. Genellikle bir dile başka dillerden gelen sözcükler ile o dilin kendi söz varlığındaki sözcükler arasında eş anlamlılık görülür.

Örneğin;

* ev-konut,
* imtihan-sınav,
* mektep-okul,
* hürriyet-özgürlük,
* bellek-hafıza,
* cevap-yanıt,
* kıla-vuz-rehber,
* amaç-gaye-hedef-maksat,
* kaybetmek-yitirmek

sözcükleri aynı anlamda kullanıldığında eş anlamlıdır.
Ancak bir sözcüğün başka bir sözcükle eşanlamlı olup olmadığını cümledeki kullanımına göre belirlemek daha doğru olur. Örneğin “kara” sözcüğünün eş anlamlısı “siyah"tır.
Ancak;

* “Onun gibi kara gün dostu adam az bulu*nur.”

cümlesinde “kara” sözcüğünün eş anlamlısı “siyah” değil, “kötü”dür.

* “Bu soruların tıpkısını geçen yılki sınavda da sormuşlar.”
* “Bu kalem, benim masamdakinin aynısıydı.”

Bu cümlelerde geçen “tıpkısı” ve “aynısı” sözcükleri aynı anlamdadır.

* “Odasındaki el dokuması, değerli halıları toplamış.”
* “Kıymetli eşyalarını ayrı bir kutuya yerleştirmiş.”

Bu cümlelerde geçen “değerli” ve “kıymetli” sözcükleri Eş Anlamlı kelimelerdir.

* “O eskiden güçlü bir çocuktu.”
* “Pehlivanlardan kısa boylu olanı daha kuvvetliydi.”

Bu cümlelerde geçen “güçlü” ve “kuvvetli” sözcükleri anlamdaş sözcüklerdir.
Eşanlamlılık farklı sözcüklerin aynı anlama gelmesiyle olabileceği gibi, aynı sözcüğün farklı cümlelerde aynı anlama gelmesiyle de olabilir. Örneğin “batmak” sözcüğünü farklı cümlelerde kullanalım:

I. Ülkenin en ünlü turizm şirketi batmış.
II. Çamurda oynayan çocuğun üstü başı batmış.
III. Onun bu sözleri bana battı.
IV. Kayıklardan biri gölün bu bölümünde batmış.
V. Okyanusta çarpışan gemiler batmış.

“Batmak” sözcüğü I. cümlede “iflas etmek”, II. cümlede “kirlenmek”, III. cümlede, “dokunmak, rahatsız etmek” anlamında kullanılmıştır. IV. ve V. cümlede ise “bir sıvının üstündeyken içine gömülmek” anlamında kullanılmıştır. O halde bu cümlelerde “batmak” sözcüğünün sadece IV. ve V. cümledeki kullanımları anlamdaş sözcüklerdir.

Eş Anlamlı Sözcükler (Eş Anlamlı Kelimeler)
 

Eş Anlamlı Sözcükler

Sesleri farklı, anlamları aynı olan sözcüklere eş anlamlı (anlamdaş) sözcükler denir. Türkçede söz*cükler arasında eş anlamlılıktan çok, yakın anlamlılık vardır. Bu nedenle Türkçede eş anlamlı sözcüklerin sayısı çok azdır. Türkçedeki eş anlamlılık, yabancı kökenli sözcüklerden kaynaklanır. Eş anlamlı kelimelere bakıldığında genellikle bunlardan birinin Türkçe, öbürünün yabancı kökenli sözcük olduğu görülür:

Bir sözcüğün eş anlamlısını cümledeki kul*lanımı belirler.

Örneğin:
“Çektiğimiz sıkıntının nedeni sevgisizlik, bencil*liktir.” cümlesinde geçen “sıkıntı” sözcüğü, “Bu seferki yolculuğumuz çileli geçti.” cümlesindeki “çile” sözcü*ğüyle eş anlamlıdır. Ancak;

Eline geçirmiş de çileyi evirip çevirip yumak yapıyor.
dizelerindeki “çile” ile eş anlamlı değlldir.

abide :anıt
acele :çabuk
acemi :toy
aciz :güçsüz
adalet :hak
adet :sayı
aka :büyük
akıl :us
al :kırmızı
alelade :sıradan
aleni :açık
ara :fasıla
araba : otomobil
armağan :hediye
aşk :sevi
atik :seri
ayakkabı :pabuç
bağışlama :affetme
bacı :kız kardeş
baş :kafa
bayağı :adi
beyaz :ak
bonkör :cömert
cennet :aden
cevap :yanıt
cılız :zayıf
cimri :pinti
cümle :tümce
çabuk :acele
çağrı :davet
çamur :balçık
çare :umar
denk :müsavi
deprem :zelzele
dilek :istek :arzu
dizi :sıra
doktor :hekim
dost :arkadaş
edebiyat :yazın
edep :adap
ehemniyet :önem
elbise :esbap
emniyet :güven
eser :yapıt
eş anlamlı sözcükler :anlamdaş sözcükler
ev :konut
fakir :yoksul
fayda :yarar
fena :kötü
fikir :düşünce ya da ide
gemi .apur
gezmek :dolaşmak
gökyüzü :sema
gözlem :rasat
güç :kuvvet
hadise : olay
hareket :kinetik
hasım :düşman
hasret :özlem
hatıra :anı
hediye :armağan
hekim :doktor
hısım :dost
ırak :uzak
ırmak :nehir
idadi :lise
idare :yönetim
ihtiyar :yaşlı
ihtiyaç :gereksinim
ilan :duyuru
ilişki :münasebet
imtihan :sınav
isim :ad
istasyon :gar veya Terminal
istikbal :gelecek
işçi :amele
ivedi :çabuk
izahat :açıklama
kabiliyet :yetenek
kafa :baş
kahin : medyum veya öz Türkçesi bilici
kalp :yürek
kanıt :delil
kelime :sözcük
kılavuz :rehber
kırmızı :al
kıyı :kenar veya sahil
kirli :pis
kolay :basit
konuk :misafir
kural :kaide
kuvvetli :güçlü
küçük :ufak veya minik
lider :önder
mal :
mani :engel
matem :yas
mektep : okul
mektup :name
merkep :eşek
misafir :konuk
misal :örnek
muharebe :savaş
mübarek :kutsal
namzet :aday
nehir :ırmak
nesil :kuşak
nezir :adak
okul :mektep
ortalama .asat
oy :rey
öğrenci :talebe
öğretmen :muallim
önder :lider
örnek :misal
öykü :hikaye
problem :sorun
rey : oy
rüştiye : ortaokul
rüzgar :yel
saadet :mutluluk
sabit :durağan (durgun)
sağlık : sıhhat
savaş :cenk veya muharebe
sebep :neden
sene :yüzyıl ya da asır
serüven :macera
sevinç :mutluluk
sınav :imtahan
sınıf :derslik
sitane :yıldız
siyah :kara
son :nihayet
sonbahar :güz
soru :sual
sorumluluk :mesuliyet
sözcük :kelime
sözlük :lügat
şaka :latife
şakacı :nüktedan
tabiat :doğa
tartışma :münakaşa
temel :esas
tören :merasim
tren :şimendifer
tutsak :esir
tümce :cümle
uçak :tayyare
ulu :yüce
ulus :millet
usta :ehil
uyarı :ikaz
uygarlık :medeniyet
üzüntü :tasa
vakit :zaman
vatan :yurt
vazife :görev
veteriner :baytar
vilayet :il
Yaşlı :ihtiyar
yel :rüzgar
yemek :aş
yetenek :beceri ye da kabiliyet
yıl :sene
yılmak :bıkmak
yoksul :fakir
yurt .atan
yürek :kalp
yüz :sima :çehre :surat
zehir :agu
zengin .arlıklı
zırnık :metelik