Sanat Nedir? : Kavram Bağlamında Sanat (sözcük Anlamında), Terim Bağlamında Sanat
 

Sanat Nedir? : Kavram bağlamında sanat (sözcük anlamında), terim bağlamında sanat



Sanat iki anlama gelir: Kavram bağlamında sanat (sözcük anlamında sanat), terim bağlamında sanat

1-) Sözcük Anlamında Sanat

Herhangi bir kimsenin usta bildiği (sanatçı dediği) bir kimse tarafından yapılan şey sanattır. Ve buna benzeyen her şey sanattır. Benzerleri yapan da ustadır, sanatçıdır. Bu bağlamda her şeyin sanatı yapılır. Yeter ki ustası gibi olsun; söz söyleme sanatı, iş başarma sanatı, askerlik sanatı, hocalık sanatı, sofra düzenleme sanatı vb...

Sözcük anlamındaki sanat genel olarak isim tamlaması şeklindedir. Buna takılı sanat da denir. Geleneksel sanatlar, halk sanatları, folklorik sanatlar, yöe sanatları, el sanatları gibi...

Bu tip sanatta "usta işi", "usta" gibi bir belleme ön koşul olduğu için herkesin kendine göre bir ustası, bir usta işi olur. Hal böyle olunca "zevkler ve renkler tartışılamaz". Tartışılamayacağı için herkesin beğenisi kendini bağlar.

2-) Terim Bağlamında Sanat

Terim olduğu için sadece belli bir alanda ve o alanla uğraşanlarda bir anlam ifade eder.

Bu bağlamda sanattan söz edebilmemiz için elimizde mutlaka bir nesnenin olması gerekir. Ayrıca bu nesnenin özgün (kendine has), tek ve yeni olması gerekir.

O nesnenin belli bir sanatçısı olmalıdır.

O halde bu yargılarda bulunacak kişi ki ona ALICI* denir son derece önemlidir. Bir alıcının yargısı aksi çıkasıya kadar doğru sayılır. Aksi çıkarsa eğer, alıcı yok olur. Bu nedenle alıcının doğru yargıda bulunabilmesi için teke tek ilişkide bulunduğu yapıt üzerine öncelikle ontolojik estetik (estetik ontolojisi) yapması gerekir.

*Alıcı satın alan anlamında değildir. Bir sanat eseriyle sanatın türüne göre teke tek ilişki kuran ve o sanat eserini dinleyen, seyreden ve okuyan kişidir.

Prof. Dr. Sıtkı M. Erinç'in Estetik Değerlendirme dersinden...

Ontolojik Estetik: Sanatsever, Alıcı ve Suje İlişkisi
 

Ontolojik Estetik: Sanatsever, Alıcı ve Suje İlişkisi


Ontolojik* estetik kabaca şu alt başlıklardan oluşur ve bir yapıtın bu başlıklara artı yanıt vermesi karşılığında ona sanat eseri denir.

1-) Teke tek ilişki kurduğumuz eser tamamlanmış mı? (Yani; başı, ortası, sonu var mı? Bitmemiş bir yapıtın ontolojisi yapılamaz.)
2-) Özgün, tek ve yeni mi?
3-) Sanatçısı var mı? (Yani onu yapan bir kişi, özne var mı?)
4-) Suje**
4-) Sujenin eleştirmiş mi? Bir yargı var mı?***
5-) Bu yargı ifade edilmiş mi?

*Ontoloji varlık felsefesi demektir. Ve varolan her şeyin felsefesi yapılır.

**Bir sanat eseriyle teke tek ilişki kuran bir kimse o nesne karşısında 3 konumda bulunur:

Sanatsever: Bir rastlantı sonucu bir sanat eseriyle ilişki kurar ve bu ilişkiden bir hoşlanma durumu elde eden kişidir.
Alıcı: Kendi ifadesiyşe bir sanat eseriyle teke tek ilişki kurar ve bu ilişkiden hem bir öğrenme durumu, hem de bir hoşlanma elde eden kişidir.
Suje: Teke tek ilişki kurduğu bir sanat eserinden fikir üretebilen kişidir. Yani sanat eserini sanatbilim aracılığı ile eleştirebilen kişi.

***Eleştiri övmek ya da yermek değildir. Eleştiri bir sanat eserini bilen ve anlayan kişinin o sanat eserini bilmeyen ya da anlamayan kimselere, o sanat eserinin niteliklerinden hareketle ve kişisel yargılardan uzak olarak aktarması demektir. Eleştiride "bence, bana kalırsa" gibi ifadelere yer yoktur.

Sıtkı M. Erinç'in Estetik Değerlendirme dersinden....