Saat ve Zaman Standartları
 

Saat ve Zaman Standartları


Zamanın doğru olarak ölçülmesinden ilk yararlananlar, gemilerin seyir görevlileri oldu. 1530'da Hollandalı bilgin Gemma Frisius, kalkış limanındaki zamana göre doğru olarak ayarlanmış bir saatin gemide bulundurulması durumunda, seyir görevlisinin Güneş tam öğlen konumundayken bu saatten zamanı okuyarak kaç boylam derecesi yol alındığını bulabileceğini göstermişti.

Ama bunun için çok duyarlı saatlere gereksinim vardı; bu amaçla yarışmalar düzenlendi ve duyarlı bir saat geliştireceklere büyük ödüller vaat edildi. Sonunda 1735'te Yorkshire'lı saat yapımcısı John Harrison, 1 Numara adını verdiği zemberekli kronometresini yaptı. Bunu, oğlu William,ın İngiltere ile Jamaika arasında yapılan bir deniz yolculuğunda denediği ünlü 4 Numara kronometresi izledi. İstenen sonuca ulaşılmıştı. Bugün ise konum belirlemek için işaret kulelerinden ya da yapma uydulardan alınan radyo sinyallerinden yararlanılmaktadır (bak. Seyir).

Uzay yolculuklarının başlamasıyla, zamanı son derece duyarlı ve doğru olarak ölçen saatler yapılmaya başlanmıştır. Uzay araçları çok hızlı yol aldığından ve çok uzaklara gidebildiğinden, uzay aracının öngörülen uzay noktasına hiçbir sapma göstermeksizin ulaşabilmesi için bilgisayarların uçuş rotalarını ve hızlarını sürekli olarak denetlemesi gerekir. Bu alanda geliştirilen en duyarlı saatler sezyum demetli atom saatleridir; bu saatlerin hata oranı 1 milyon yılda 1 saniyeden daha azdır. Öbür saatler de sezyumlu saatlere göre ayarlanabilir. İlk sezyumlu saat 1955'te İngiltere'deki Ulusal Fizik Laboratu-van'nda kullanıldı. Bugün bunlardan binlercesi dünyanın çeşitli yerlerinde kullanılmaktadır; bazıları uçaklara ve uydulara yerleştirilmiştir.

Sezyumlu saatler uzun menzilli radyo sinyalleri göndererek başka saatleri de denetleyebilir. Örneğin, İngiltere'de Ulusal Fizik La-boratuvarı'ndaki sezyumlu saatin 1.000 km uzağa radyo sinyalleri gönderen bir vericisi vardır; yani bu ülkedeki bütün saatler bu atom saatinin menzili içindedir.

Çeşitli ülkelerde telefon şirketlerinin sunduğu saat bildirme servisleri genellikle sezyumlu saatlere göre ayarlanır. Sözcükler bilgisayarın belleğinde sayısal olarak depolanır ve zamana ilişkin duyurular spikerce kaydedilen sözcüklerden elektronik olarak derlenir.