Türk Dillerinin Tarihsel Gelişimi
 

Türk Dillerinin Tarihsel Gelişimi


Türk diliyle uğraşan bilim adamları Türk dillerinin ve lehçelerinin tarihsel gelişimini yedi döneme ayırmaktadırlar: 1. Altay dönemi; 2. En Eski Türkçe dönemi; 3. İlk Türkçe dönemi; 4. Eski Türkçe dönemi; 5. Orta Türkçe dönemi; 6. Yeni Türkçe dönemi; 7. Çağdaş Türkçe dönemi.

Bu sınıflamanın ilk üç dönemiyle ilgili olarak bugüne kadar herhangi bir belge bulunamamıştır.
Eski Türkçe dönemi (6.-10. yüzyıllar arası) Göktürkçe'nin ve Uygurca'nın kullanıldığı dönemi kapsar. Orhun ve Yenisey yazıtları ilk yazılı belgeler olması bakımından büyük önem taşır.

Orta Türkçe dönemi (11.-15. yüzyıllar arası): İslam dini ve kültürüyle ilişki kurulduğu, Türk boylarının İslam dinini benimsediği dönemi içine alır. Bu dönemde özellikle yazı dili Arap ve Fars dillerinin büyük ölçüde etkisinde kalmış, yapay bir dil oluşmuştur. Bu dönem de kendi içinde iki evreye ayrılır: A) Ortak Orta Asya Türkçe'si, B) Çağatay, Kıpçak ve Oğuz lehçelerine dayalı Türk yazı dillerinin oluştuğu dönem.
Yeni Türkçe dönemi (13.-20. yüzyıllar arası): Orta Asya Türk lehçelerinin oluşumlarını tamamladıkları (Özbekçe, Kıpçakça), batıda da Türkmence ve Azerice ile Anadolu'da Türkçe, Arapça ve Farsça'nın karışımı yapay bir dil olan Osmanlıca'nın egemen olduğu dönemi kapsar (bak. OSMANLİCA).

Çağdaş Türkçe: 20. yüzyılda dünyanın çeşitli yörelerinde konuşulmakta ve yazılmakta olan bütün Türk dillerini ve lehçelerini kapsamına alır (bak. TÜRKÇE). Türkler'in kullandıkları alfabeler konusunda ALFABE maddesine bakınız.