|
Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
LINUX’UN DOSYA SİSTEM YAPISI
Stajın ilk gününde Linux’un kullandığı dosya sistemi yapısı ile ilgili bilgi verilecektir. Dosya sistemi yapısı: Linux dosya sistemi Unix deki gibi üç tür dosyadan oluşur dersek pek fazla bir kısıtlama yapmayız. Bunlar ; 1- Dizinler 2- Sıradan dosyalar 3- Özel dosyalar Linux, kullandığı dosya sistem yapısı performansı artıcı bir yapıdadır.Linux dizin yapısının gelişmesinde FSSTND ( file system standard ) grubunun çalışması küçümsenmeyecek kadar büyüktür. FSSTND grubundan ziyade Linux Standard Base (lsb) programcı kullanıcıları da bu dosya sistem yapısının belli bir standarda erişmesinde bayağı yardımcı olmuşlardır ve halen bu yönde çalışmaları devam etmektedir. Linux dosya sistemleri ve dizinleri paylaşılacak şekilde kullanılabilir. Linux’ da dizinler hiyerarşik bir bir yapıdadır.Bu hiyerarşik yapı, aynen bir ağaca benzer. En üst seviyede / kök(yada root) adı verilen dizin bulunur. Diğer dizinler bu dizinin altına yerleştirilir. Sistem açılırken öncelikle bu dizin kullanıma açılır.Kök dizinde sistem ilk açıldığı zaman disk kontrolü ve onarımı için gerekli çalıştırılabilir dosyalar bulunur.EXT2 dosya sisteminde olan bu dizinlerin özellikleri ve ne iş yaptıklarını kısaca açıklamak gerekirse; |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
/ : Kök dizinidir.
/usr: Kök dizininden sonra gelen ve sistemin önemli bir ağırlığını tutan disk bölümüdür.Kurulan yeni programlar yeterli alan olduğu sürece buraya yerleştirilir. Bu dizin kurulum sırasında bir başka disk bölümü altına yerleştirilebilir. /root: Sistem yöneticisinin ev dizini burada bulunur.Normalde kullanıcılar tarafından görülmez. Sistem yöneticisi isterse bu dizini görünür hale getirebilir ama güvenlik açısından default olarak da Linux bu dizini göstermez. /home: Varsayılan olarak eklenen her kullanıcının dizini bu dizin içindedir ve tabii ki istenildiğinde bu dizin dışında başka dizin altında atılabilir.Ayrıca çoğu Linux sürümünde Ftp ve Web sunucuları kurulduğunda bu dizin default dizin olarak bu dizin altında görebilirsiniz. /lib: Sistem kütüphanelerinin büyük bir çoğunluğunun yerleştirildiği dizindir. Windows’ta .dll diye biten kütüphaneler Linux’ta .so olarak tutulur. Diğer .so kütüphaneleri /usr/lib, /usr/local/lib, /usr/X11R6/lib dizinleri altında bulunurlar. Bu dosyalar kesinlikle silinmemelidir. /tmp: Her kullanıcının dosyalarını geçici olarak yerleştirdiği dizindir.Sık sık temizlenmelidir. /bin: Sistem açılırken kullanılabilecek belli başlı dosyalar ve gerekli komutlar burada bulunur. Root kullanıcısının başvuracağı ve normal kullanıcıların ihtiyaç duymayacağı komutlar ise /sbin yada /usr/sbin dizini altındadır /boot: Linux açıldığında başvurduğu çekirdeğin(kernel) yerleştirildiği dizindir. /etc: Sistemde yer alan ayarlar ve yapılandırma dosyalarının büyük bir kısmı bu dizinde yer alır. Başka bir deyişle sistem yapılandırma ayarlarının yapıldığı dizin.Çalıştırılabilir dosyalar bu dizin altında olmamasına dikkat edilmelidir. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
ANAKART TX, LX, BX, VX, ZX, EX98, HX gibi çeşitleri olan anakart bilgisayarın çalışması için mutlaka olması gereken bir donanımdır. Bilgisayarın diğer donanımlarını üzerinde barındıran bir iskelet görevinin yanı sıra üzerindeki veri yolları sayesinde donanımların birbiri ile olan iletişimini sağlar. Devre kartlarının üzerinde bulunmasını sağlayan slot adı verilen giriş yuvalarını üzerinde barındırır. İlk sayfada belirttiğim donanımların bir çoğu bu slotlara yerleştirilir. Anakart çeşitleri ayrı özelliklere sahiptir. Örneğin TX tipi bir anakart maksimum MMX işlemcileri desteklerken MMX ten sonra çıkan daha yeni işlemcileri desteklememektedir. Bu processor’ları LX, BX, EX98 gibi anakartlar destekler. Anakartta genelde ISA ve PCI olmak üzere iki tip veri yolu slot'u vardır. ISA 16 bit elemanlar için hazırlanmış bir slottur. Ses kartı, Radyo kartı, ethernet kartı gibi elemanlar için 16 bit düzeyindedir. PCI 32 bit elemanlar için hazırlanmış bir slottur. Ekran kartı, TV kartı, Fax modem ve yeni çıkan PCI ses kartları gibi donanımlar için hazırlanmış slotlardır. Ayrıca anakart üzerinde sabit disk, CD ROM, floppy (disket sürücüsü) gibi elemanlar için giriş portları bulunmaktadır. IDE portları dediğimiz bu girişlerin her biri için iki adet harddisk bağlanabildiği gibi primary girişine harddisk, secondary girişine CD ROM bağlanabilir. Anakart üzerindeki slotlara monte edilen elemanların enerjileri kasadan alınarak anakart üzerinden sağlanmaktadır. Anakart üzerinde genelde 2 adet ISA ve 3 adet PCI slot’u bulunmaktadır. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
Anakartın çalışmalarını düzenleyen yazılıma BIOS adı verilir. Açılımı “basıc input output system” olan bu yazılım PC’nin içindeki bir ROM çipind bulunan mini program ve fonksiyonlardan oluşur. BIOS PC’nin düşük seviyedeki bir sinir sistemi olarak da düşünebiliriz. İçerisinde bulunan program ve fonksiyonlar işlemci ile diğer donanımlar arasındaki iletişimi sağlar. Klavye girdilerini, PC’nin portlarından yapılan her türlü iletişimi, ekranda çıkan karakterleri kontrol eder. Donanımla yazılım arasında olduğundan “ firmware” olarak bilinir. Günümüzdeki BIOS’lar PNP yani tak ve kullan özelliğini destekler niteliktedir. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
İŞLEMCİ MMX işlemciler 166 ile 266 MHz aralığında değerleri vardır. P II’lerin 266 ile 450 MHz aralığında çalışan işlemcileri mevcuttur. Yeni çıkan P III işlemcilerin 450, 500 ve 550 MHz’leri piyasada bulunabilir. Celeron işlemciler ise 266 ile 450 MHz arasında değer alır. Celeron işlemcilerin ön belleği sınırlı olup 128 Kbyte tır. Ancak bu işlemcileri çarpan arttırma yolu ile frekansını artırabilme özelliği ve esnekliği vardır. Bilgisayarın çalışması için işlemci şarttır. Klavyeden girilen bilgilerin yorumlanmasını işlemci yapar. Bir işlemcinin değiştirilmesi esnasında şu kurallara uymak gerekir. 1. Önce işlemcinin üzerindeki fanın kablo bağlantıları sökülür. 2. Sonra fan dikkatli bir biçimde sökülür. 3. En son olarak işlemci dik bir biçimde yuvasından çıkartılır. İşlemci takılarak ta aynı şeyler uygulanmalıdır. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
SABİT DİSK (HARDDİSK) HARDİSKİN YAPISI Harddisk’in içinde milyarlarca metalden yapılmış diskler vardır. Balık puluna benzeyen bu metallerin bir mıknatıs görevi vardır. Yön değiştirme olayı ile değerler alırlar. 1 ve 0 mantığı ile verilen değerler bilgiyi oluşturur. Her disk için iki adet okuma kafası mevcuttur. Harddisk sektör, silindir ve Cluster’lerden oluşur. Her diskin üzerinde format esnasında sektör ve tracklar oluşur. Bunlardan 0. Sektör ve tracktan itibaren boot ve partition bilgileri saklanır. Fat 16 ve Fat 32 yerleşim şekilleri vardır. Her sektörün fat 16 da ilk 16 byte’i fat için ayrılır. Burada dosyanın, kalan kısmının hangi sektörlerde yerleştiğini içeren bilgiler bulunur. Fat 32 de ise bu 16 bytelık kısın 32 byte’a çıkartılır. Fat 16 da Clusterler 2 birim ise Fat 32 de 1 birime indirilir. Böylelikle dosya verilerinde arda kalan kısın daha az olacaktır. DMA ( DİREKT MEMORY ACCES) |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
RAM Günümüz teknolojisinde bilgisayarlarda kullanılan Ramler çoğunlukla EDO ve SDRAM’lerdir. EDO Ram’ler kullanım alanlarını gittikçe yitirmektedir. 100 Mhz’e kadar RAM bulunur. Bilgisayarın çalışması için mutlaka olması gereken bir birimdir. RAM olmazsa bilgisayar açılmaz. Bilgisayarın açılmaması gibi arızada ilk bakılması gereken üniteler Ram’lerdir. RAM slotlari 30 pin , 72 pin, 128 pin olmak üzere değişiklik gösterir. 32 , 64 , 128, 256 Mbyte olarak tek yonga halinde kapasite farkı gösterirler. EDO Ram’ler 16 bitte çalışıyordu. İki slota iki ayrı yonga takmak gibi bir dezavantajı vardı. Tek slota takılan EDO RAM çalışmamaktaydı. Çünkü 16 bitlik veri akışına izin veriyordu. CPU’nun 32 bitlik istemine karşılık veremiyordu. İki ayrı slota takılan RAM 16 + 16 , yani 32 bit olarak çalışırdı. Şimdi çoğunlukla kullanılan SDRAM’ler 32 bit olarak tek slotta çalışabilmektedir. RAM bilgiyi işlemciden alır ve işlemciye gönderir. Ancak DMA ve AGP teknolojilerinde harddiskten direkt bilgi alabilmekte ve AGP ile görüntüyü direkt ekran kartına gönderebilmektedir. Bu da işlemciye başka işlem yapa bilmesi için boş zaman sağlar. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
CD ROM DRIVER CD ROM driver, CD’nin okunması işlemini gerçekleştiren bir sürücüdür. İçerisinde okuyucu başlık ve birkaç motordan ibaret elektronik bir cihazdır. Doğrudan memory ile iletişim içerisindedir. Memory alınan bilgiyi işlemciye iletir. CD üzerinde bulunan bilginin alınması IDE kabloları ile yapılır. 32 bitte çalışan CD ROM driver, harddisk ile paralel bağlanabilir. Lazer led diyottan oluşan okuyucu kafa bilgiyi alır. CD ROM DRIVER TAKILIŞI VE INSTALL EDİLİŞİ |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
FAX-MODEM
Telefon hattı ile bilgisayarların haberleşme, bilgi alış verişini sağlayan çevre birimine modem denir. ISA ve PCI slotlarına monte edilebilir nitelik taşır. Ses sinyallerini dijital bilgiye çeviren çevre birimidir. Modemler internal ve external olmak üzere ikiye ayrılır. İnternal yani dahili modemler kasanın içerisindeki slota doğrudan monte edilirler. External modemler ise kablo bağlantısı ile com2 port’una takılarak çalıştırılır. MODEM’İN TAKILMASI Bugün 33,600k lık bir modem taktık. Önce modemi ISA slotuna muntazam bir biçimde yerleştirdikten sonra montajını yaptık. Sonra modemin üzerindeki iki girişten “line” olanına telefon hattını bağladık. Sonra “phone” girişine telefon makinesini bağladık. Bilgisayarı açtık ve windows başladı. Modemi tanıtmak için denetim masasından yeni donanım ekle den modem ekley'i seçtik. Driver disketten tanıtımı yaptık. Sonra aygıt yöneticisinden modemi gördü. Sonra internet browser olarak explorer 5,0 ‘ı kurduk. Sonra bağlantıyı yaptık ve modem çalıştı. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
NOVELL NETWARE 3.12 NIN KURULUMU
Bize verilen bir novell işinde önce kabloların tanınması. UTP telefon kablosu 6,8 ve renkli telefon kablosuna benzer. Çift burgulu. BNC kablo telefon kablosuna benzer koaksiyel kablodur. AVA girişli kalın tip kablo. UTP kabloları RJ45 konnektörlerini kullanır. BNC tipi kablo T konnektörlerine bir jak bağlantısıyla bağlanır. 50 Wluk sonlandırıcılardan (terminator) oluşur. Ethernetler: en çok 3 çıkışı olur. AUL RJ45 girişi ve BNC tipi girişleri vardır. Bunlar tek başlarına bir ethernette olabilirler. Ancak genelde tercih edilen RJ45 ve BNC girişleridir. Ethernetler üzerinde genelde iki led diyot vardır. Bunlardan birisi aktive diğeri line ledleridir. Yeşil ışık yandığında ağa bağlanmıştır. Data alışverişinde aktive sarı led yanıp söner. Bizden bir anan makine ve beş terminalli ağ kurulumu istendi. RJ45 Bağlantı Türü Bunlar için gerekli UTP kablo, 9-12 V girişli hub, RJ45 konnektör, Netwatre 3.12 disketleri, RJ45 çıkışlı ethernet kartlarını sağladık. PAC kablolarını terminal ile hub arasına döşedik. Bu kanallardan terminalle hub arasına geçirdik. Kanalları kapattık. Sıra ana makinenin hazırlanmasına geldi. Ana Makinenin Kurulumu 4,3 Gbyte’lık sabit diskimize DOS açılış disketiyle fdisk yaptık. 100 Mbyte’ını DOS bölümü oluşturduk. DOS bölümüne format çektik ve DOS 6,22 yükledik. Novell’e ayırdığımız kısmı tamamladık. Bilgisayarı reboot ettik. Bilgisayar açıldığında Novell 3,12 install disketlerini sırasıyla taktık. Install dedik. Ekrana netware 3,12 kurulum menüsü geldi. “install new netware 3,12” yi seçtik. Sonra karşımıza çıkan menüden “retain current disk partition” yi seçtik. Sonra bizden server name istendi. Server name’ “kaplan_net” yazdık. “IPX number AA” yazarak enter’ladık. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
Sonra kurulum menüsünde system1 disketini istedi. Sırasıyla disketler takılarak buradaki kurulum işlemi tamamlandı. Sonra Startup.ncf dosyasının yolu belirlendi. Sonra autoexec.bat dosyasına load server.exe ‘den yes seçeneği seçilerek işlem tamamlandı. Sonra system reboot edildi. Bilgisayarı açtığımızda konsol ekranında ; (kaplan_net:load idedisk ) yazıldı IO adresi ve interap defauld değerleri seçildi. Sonra load install yazıldı. (installations options) menüsü geldi. Sonra disk option seçeneği seçildi. Daha sonra Partition tables seçildi. Create network partition seçilerek volume option seçeneği seçilip enter tuşuna basılı halde insert tuşuna basılıp sys volümü oluşturuldu. Sırasıyla diğer volümlerde oluşturulup mount edildi. (Copy system and public files) yazılarak enter edildi. İstenilen disketler sırasıyla takılarak kurulum işlemine devam edildi. Console ekranında ethernet kartı load edildi. Load install yazılıp enter edildi. Sonra install options menüsünden system options menüsünde autoexec.ncf dosyası oluşturuldu. Down edilip exit ‘la çıkıldı. DOS’a dönülüp ana makine kapatıldı. Windows 95 yüklü terminalde denetim masasında ağa girdik. Ekle seçeneği seçildikten sonra istemciden Netware istemci seçilir. Erişim denetiminde server name’ kaplan_net yazılır. İlk sürücü ismi f:\ seçilir. Protokoller tamamlandıktan sonra windows restart yapılır. Süpervisor’le windows 95 sistemine girilir. Desktop’taki ağ komşularına girdik. Sys volümüne girdik. Sonra public bölümüne girdik. Daha sonra sys.com dosyasını çalıştırdık. Çıkan menüde user information seçeneği seçilir. Süpervisor ve goest kullanıcılarına ilaveten 5 terminale isimleri ve parolaları verilir. Ağ kurulumu böylelikle tamamlanmış olur. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
EKRAN KARTI TAKILIŞI Bu gün bir ekran kartının nasıl takılması gerektiğini ve kurulumunu yaptık. Elimizdeki bir PCI slota olabilecek VGA kartını kasayı açarak uygun slota taktık. S3 çipsetli 4 Mbyte ekran belleğine sahip olduğunu bildiğimiz bu ekran kartını taktıktan sonra makineyi açtık. Windows standart grafik adapter olarak tanıdığı ekran bağdaştırıcısını düzgün bir biçimde yüklemek için denetim masasından sistem özelliklerine girdik. Ekran bağdaştırıcısı bölümünden standart graphic adapter seçeneğine bir kez tıkladıktan sonra özellikler seçeneğine girdik. Daha sonra sürücü seçeneğinden sürücüyü güncelleştir seçeneğinden girerek driver disketten sürücüyü yükledik. Daha sonra windows bizden sistemi reboot etmemizi istedi ve reboot ettik. Sistem tekrar açıldıktan sonra windows yeni donanım bulundu mesajı vererek yazılımları yükledi. Tak ve kullan aygıt monitör bulunduktan sonra monitör yazılımıda yüklendikten sonra sistem kendi kendini reboot etti. Sistem yeniden açıldığında ekran kartının özelliği olan 256 renk ve 640*480 ekran çözünürlüğünü sağladı. Daha sonra görüntü özelliklerinden ayarlar seçeneğinden 640*480 ekran çözünürlüğünü 800*600 olarak değiştirdikten sonra renk kapasite sinide 256 renkten 16 bit renk’e getirdik ve uygula dedik. İşlem başarılı oldu ve ekran kartı doğru çalıştı. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
SES KARTININ TAKILIŞI |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
TV KARTI TAKILMASI TV kartı uygun PCI slotuna takıldı. Sonra TV’nin ses çıkışı ses kartının girişini ara kablosu ile verildi. Sonra bilgisayar başlatıldı. Denetim masasından yeni donanım ekle seçilerek donanım driver diskten yüklendi. Donanım tak ve kullan olduğu için bilgisayar kendi kendini kapatmadı. Sonra TV kartının çalışmasını sağlayan yazılım program yüklendikten sonra gerekli olan ayarlar yapıldıktan sonra program çalıştırıldı. TV kartı düzgün çalıştı. TV nin çalışması için en son olarak antende takıldıktan sonra işlem tamamlandı. Böylece TV kartı takılmış ve çalıştırılmış oldu. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
BİLGİSAYARIN UPGRADE EDİLMESİ Celeron 333 A işlemci, 48 x CD ROM, 4.3 Gbyte harddisk, 64 Mbyte RAM, 8 Mbyte AGP ekran kartı, BT 848 çipsetli TV kartı, 16 bit ses kartı, BX board, atx kasa ve 56 k modem idi. Önce bilgisayarın parçaları muntazam bir biçimde söküldü. ISA ve PCI slotlarındaki ses kartı ve ekran kartı söküldü. Sonra güç kabloları, harddisk, CD ROM driver, floppy, söküldü, en son ana kartında sökülmesi ile işleme sıfırdan başlayabiliriz. Yeni gelen parçalardan asus marka BX çipsetli mainboard’a yerleştirdiğimiz işlemci muntazam bir biçimde yerine yerleştirdik. Sonra soğutucu fanlar takıldı. Anakart dikkatli bir biçimde 250 Watt lık kasaya monte edildi. Güç kabloları ve power düğmesi bağlantıları yapıldı. Klavye, com1 ve com2 giriş portları takıldı. Daha sonra paralel port takıldı.Elimizde mevcut olan 32 Mbyte lık RAM 60 MHz ile çalıştığı için 100 MHz lik anakart ile uyuşmadı. Bu yüzden yeni bir 64 Mbyte lık 100 MHz de çalışan ve tek bir slota takılan RAM’i düzgün bir biçimde yerine taktık. Elemanlar tam olarak mevcut olmadığından RAM’in denenmesi sonraya kaldı. Daha sonra bizden istenilen 8 Mbyte ekran memory kapasiteli AGP ekran kartı muntazam bir biçimde AGP slotuna takıldı. Sonra ekran çıkışını elimizdeki monitöre bağladık. Klavyeyi de taktıktan sonra bu sistemin bir bilgisayar olduğunu söyleyebiliriz. Şimdi deneme yamak için power düğmesinden bilgisayarı açtık. RAM ilk defa sayım yaptıktan sonra bir sabit disk yada işletim sistemi olmadığı için bilgisayarın diğer işlemlerini tamamlamak için bilgisayarı kapattık. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
Bir sistemin bilgisayar olabilmesi için kasa içerisine monte edilmiş anakart, işlemci, ekran kartı, RAM ve klavye donanımlarının bir arada ve iletişim halinde olması gereklidir. Bunlardan herhangi birisi olmazsa bilgisayar çalışmaz. Ancak bu elemanların tümü olursa bilgisayar olarak çalışan sistem yalnız bir işletim sistemi olmadan tarama ve deneme yapmak için açılabilir. Daha sonra floppy disk takılarak kabloları bağlandıktan sonra Harddisk’in takılma işlemine geldi. Şirketten temin ettiğimiz 4.3 Gbyte kapasiteli DMA uyumlu SMART teknolojisini destekleyen kalitede bir harddisk’i yerine monte ettik. Sonra Jumper ayarını master konumuna getirdik. Bir IDE kablosu ile primary olarak bağlantısını yaptık. Sonra güç kablosunu taktık. CD ROM driver takılışına geldiğimizde bizden istenilen 48 x CD ROM’u önce temin ettik. Sonra CD ROM driver’i yerine monte ettikten sonra Jumper ayarını slaveden master’e getirdik. Çünkü slave olsa idi primary olacaktı buda harddisk ile CD ROM driverın aynı kablo üzerinde monte edilmiş olması demektir. Ancak harddiskle CD ROM driver aynı kablo üzerinde takılı olurlar ise sistem hızı düşer. Bunu bildiğimizden dolayı CD ROM driverın Jumper ayarını slaveden master’a getirdikten sonra ayrı bir IDE kablosu ile secondary olarak harddiske paralel bağladık. Sonra eski bilgisayardan söktüğümüz 16 bit ses kartını aynı şekilde ISA slotuna monte ettik. Daha sonra CD ROM driver’dan çıkan compact disk kablosunu ses kartının uygun yerine takıldı. Şimdi bizden istenilen fax modem cihazını dahili olarak PCI slotuna monte etme işlemine geçtik. Önce boş bir PCI slotuna fax modemi taktık. Sonra telefon hattını fax modemin line girişine taktık ve diğer giriş olan phone girişi boşta kaldı. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
Daha sonra BT878 çipsetli TV kartını PCI slotuna taktık. Bilgisayarın montaj işlemi bitmiş oldu. Şimdi sıra bilgisayarın başlatılmasına geldi. Başka bir bilgisayarın windows 98 işletim sisteminden denetim masasına girilerek program ekle kaldır bölümünden başlangıç disketi oluştur seçeneğinin disket sürücüsüne tırnağı kapalı bir disketi yerleştirerek tıkladık. Sonra bilgisayarın açılması için gerekli boot dosyalarını sistem otomatik olarak kaydetti. Şimdi bilgisayarın açılması için hiç bir engel kalmadı. Bir bilgisayarın açılması için gerekli bazı dosyalar vardır. Bu dosyalara boot dosyaları denir. Command.com, IO.sys, msdos.sys dosyaları bilgisayarın komut satırına geçebilmesi için mutlaka olması gereken dosyalardır. Command.com dosyası gizli olmadığı halde IO.sys ve msdos.sys dosyaları gizlilik içerir ve bu dosyaları normal şartlar altında göremeyiz. Oluşturduğumuz diskette bu dosyalar mevcut olup ayrıca klavye tipi, ekran satır ve sütün sayılarını belirten dosyalarda vardır. Ayrıca autoexec.bat, config.sys, sys.com gibi dosyalar mevcuttur. Bir bilgisayarın düzgün bir biçimde çalışabilmesi için donanım haricinde bir işletim sistemine ihtiyaç vardır. Bu işletim sistemi sabit disk denilen bir ortamda görev yapmaktadır yani harddisk işletim sisteminin çalışması için olması gereken bir donanımdır. Ayrıca harddisk işletim sistemi dışında bilgilerimizin saklanması için gerekli bir depo görevi görür. Bundan sonraki işlemimiz harddiskin düzenlenmesi ve hazır duruma getirilmesidir. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
HARDDİSK’İN FORMATLANMASI Windows 98 başlangıç disketini floppy’e takarak bilgisayarı açtık. Başlangıç disketindeki dosyalar çalışıp bilgisayarın A:\ sürücüsünden açılmasını sağladı. Şimdi sıra harddiske bilgi yükleyebilmek için gerekli işlemlerin yapılmasına geldi. Onun için komut satırına “ fdisk” yazdık. Karşımıza çıkan menüden 1. Birincil DOS bölümünü oluştur seçeneğini seçerek harddisk için DOS bölümünü oluşturduk. Sonra çıktık. Daha sonra oluşturulan bölüm için düzenleme yani format işlemi için komut satırına “a:\format c: “yazdık ve format işlemine geçti. Bu işlemde bittikten sonra harddiske işletim sistemi kurmak için sistemi reboot ettik. Harddiskin formatlanması esnasında harddisk içerisinde buluna diskler üzerinde mantıksal bölümler oluşturuluyor. Bunlar sektör, silindir, tracklardır. Bu mantıksal bölümlerden silindir tüm harddisk için hesaplanırken , sektör ve tracklar harddiskin içindeki diskler için ayrı ayrı hesaplanmaktadır. Bu bölümlendirmenin gerekçesi ise kısaca istenilen bir bilginin nerede ve nasıl çağrılabileceği konusunda gelmektedir. Örneğin bir şehrin semt, mahalle, sokak numaralarına göre bir insana bilgi yani posta ulaştırabilme ihtiyacını bu duruma benzetebiliriz. Bilgisayara işletim sisteminin kurulabilmesi için her hangi bir engel kalmadığına göre işletim sisteminin kurulum işlemine geçebiliriz. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
İŞLETİM SİSTEMİNİN KURULUMU |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
16 bit renk ve 640*480 ekran çözünürlüğünde açılan bilgisayarın sistem özelliklerine baktığımızda ekran kartını tanımayıp standart graphic adapter olarak varsaydığını gördük. Bunu düzeltip ekran kartının desteklediği renk ve ekran çözünürlüğünü elde etmek için denetim masasında girdiğimiz ekran bağdaştırıcısı özelliklerinden sürücüyü güncelleştir seçeneği seçilerek driver diskten tanıtımı yaptık. Sistem reboot yaptıktan sonra açılışta yeni donanımın bulunduğu uyarısını verdi ve bizden windows 95 etiketli diski istedi. Daha sonra bu diskten yüklemeyi yaptıktan sonra windows tekrar reboot etti ve tekrar açıldığında ekran kartını tanıdı ve 256 renkte bilgisayarı açtı. Görüntü özelliklerinden ayarlar seçeneği seçilerek renk 256 renkten 16 bir renk’e çevrildi ve ekran çözünürlüğü ise 640*480 den 800*600 olarak değiştirildi. Ses kartının tanıtılması için denetim masasından yeni donanım ekle seçeneği seçilerek ses ve video ekleme seçildi ve yükleme yapıldı. Aynı şekilde modem ve tv kartı da tanıtılarak denemeleri yapıldı. İşletim sistemi için gerekli tüm donanım ve yazılımlar kurularak işletim sistemi düzgün bir biçimde çalıştırıldı ve donanımlar performanslarında çalışma yaptı. Daha sonra çalıştırmakta olduğumuz donanımların tüm özelliklerini kullanabilmeleri için bu donanımların kullanması gereken yazılımların yüklenmesi gerekmektedir. Bunlar TV kartı için tv programı, CD ROM için infra programı gibi. Bu programların yüklenmesine bittikten sonra upgrade işlemi tamamlanmış oldu. Şimdi bizden istenilen programların işletim sistemine yüklenmesine geldi. Office 97, mediaplayer 6,12, winamp vb. programlarda yüklendikten sonra işlem tamamlanmış oldu. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
VİRÜS TEMİZLEME |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
CD ROM ARIZASI CD ROM driver’deki bir arızanın müzik cd’lerini çalıştırmamasıydı. Bu sorunun giderilmesi için önce bir test için CD ROM driver’a konulan bir müzik cd’si çalışmadı . bunun nedeni CD ROM dan olamayacağı gibi kablo bağlantılarından olabileceği ihtimaline karşı kablo bağlantılarının kontrolü için kasayı açtık. Ancak ses kartı ile CD ROM driver arasındaki bağlantının yapılmadığı idi. Ses kartının müzik cd’lerinin sesini verebilmesi için CD ROM ile arasında bir ses aktarım kablosuna ihtiyacı vardır. Bu bağlantının nedeni compact disc özelliği taşıyan cd’lerin işlemci gereksinimi duymaksızın kendi ortamında oluşturduğu sesi direkt olarak CD ROM driver’in hoparlör çıkışından verebilmesidir. Ancak ses kartı direkt olmasada dolaylı yönden işlemci ile bağlantılı olup data dosyası halindeki sesleri çıkış yapabilmektedir. Eğer ses kartı ile CD ROM arasına bağlanılan bir ses aktarım kablosu sayesinde çıkışı CD ROM driver çıkışı değil de ses kartının çıkışı kabul edip çıkışı oradan vermektedir. Ses kartı ile CD ROM arasına bir ses kablosu bağlayarak sorun giderilmiş olur. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
EKRAN KARTI ARIZASI Ekrandaki renk bozukluğundan getirilen ekran kartının arızasının nereden kaynaklandığı ve çözümlenmesi istendi. Bu arızanın ekran kartının bozulmasından olmasına ihtimal bile veremiyoruz. Çünkü ekran kartının arızalanması durumunda bilgisayarın açılma ihtimali yoktur. Yani bir bilgisayarın açılabilmesi için mutlaka gerekli olan donanımlar kasa, ana kart, işlemci, ram, ekran kartı ve klavyedir. Yani ekran kartı da bu gruba girdiğinden donanımsal bir arıza değil de yazılım yönünden bir yanlış veya eksik yüklemeden kaynaklanabileceği ihtimali ile olaya yaklaştık. Önce sistem özelliklerinden ekran bağdaştırıcısının durumuna baktık. Anca ekran kartını sistem standart graphic adapter olarak tanımıştı. Bunu düzeltmek için önce ekran bağdaştırıcısının özelliklerine girdik ve sürücüyü güncelleştir dedik. Sürücü dosyalarını driver diskten yüklendikten sonra sistem reboot etti. Bilgisayar açıldığında sistem yeni donanımların bulunduğunu ikaz etti. Bu donanımlar ekran bağdaştırıcısı ve tak ve kullan monitör idi. Gerekli yazılımları yerleştirdikten sonra sistem tekrar reboot etti. Açılışta arızalı olan ekran kartı 256 renk ve tüm özellikleri ile kullanılabilir halde idi. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
NOVELL NETWARE ARIZASI Novell netware 3.12 kurulu bir ağda terminallerden bir tanesinin ağ ile erişimi sağlanamıyordu. Önce kablo bağlantıları kontrol edildi. İşletim sistemi windows 95’in ağ protokollerini kontrol ettik. IPX’ler tekrar yüklendi. Microsoft ağları için microsoft ağ istemci yüklendi. NetBEUI yüklendi ve sistem reboot edildi. Bu işlemlerden sonra erişim sağlandı ancak user name password girişlerini kabul ettiremedik. Yani terminal ağı görüyor ama ağa giremiyordu. Bu sorun için ise süper visor ile ana makineye bağlandık. F:\sürücüsünde SYS volümüne girdik. Syscon.exe dosyasını çalıştırıp karşımıza gelen listeli ekranda user information’a girdik. Bu seçenek bize kullananların listesini verdi. Bunun için terminalin eski user name ve password’ü silindi. Terminal’e yeni user name ve password vermek için insert tuşuna basılıp yeni değerler girildi. Kaydedip çıktık. Erişim, user name ve password sorunsuz çalıştı. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
PRINTER’İN TANINMASI VE ARIZA GİDERİMİ Birincisi yazılan sayı sembol ve harflerin bilgisayar hafızasında sayısal bir karşılığı vardır. Bu sayısal karşılıklar bilgisayar tarafından printer’e gönderilir. Bilgisayarın hafızasında bu sayısal değerlerin saklandığı gibi printer’in hafızasında da bu değerler mevcuttur. Alınan değerlere göre printer baskıyı hazır olarak hemen yapabilir. Örneğin “A” harfinin sayısal karşılığı 65 sayısal değeridir ki bu değere göre printer baskıyı yapabilir. Bu baskı yönteminden farklı koşullarda işleyen başka bir basım şeklide resim ve şekillerin basımıdır. Yani resim ve şekillerin sayısal karşılığı bilgisayar yada printer hafızasında bulunmadığı gibi bunun basımı piksel piksel olmaktadır. Bir printer arızası ile karşı karşıya geldiğimizde ilk bakmamız gereken yerler şunlar olmalıdır; Kablo bağlantıları normal mi ? Printer doğru kurulmuş mu? Printer açık mı, yani güç alabiliyor mu? Eğer bunlar mevcutsa ve yinede herhangi bir tepki alınamıyorsa uzman bir kişinin bakmasında yarar vardır. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
İKİ HARDDİSKİN PARALEL BAĞLANMASI
Bilgisayar, üzerinde bir çok işlem ve değiştirme olanağı saylayabilen bir cihazdır. Örnek verecek olursak 32 mbyte’lık RAM’i olan bilgisayara o RAM’i devre dışı bırakmadan ekleme yaparak 64 mbyte’a çıkarabiliriz. Yada elimizdeki düşük kapasiteli iki harddisk’i paralel bağlayarak daha yüksek kapasiteli bir harddisk’e sahip olabiliriz. Bunun yapılış şekli bir çok şekilde olabilir. Bilgisayarın IDE’ler için iki ana çıkışı vardır. Bunlar primary ve secondary çıkışlarıdır. Her iki çıkış içinde iki bağlantı yapılarak bir bilgisayar dört adet harddisk bağlanabilir. Örneği tek harddiskimiz varken primary masterde olsun buna bir harddisk daha bağlamak istiyorsak, önce başka bir IDE kablosu ile secondary port’undan bir çıkış alarak öteki harddiske vermeliyiz. Tabi bu arada harddiskin jumper ayarlarının secondary master konumunda olmasına dikkat etmeliyiz. Yada mevcut olan harddisk’e takılı kablonun uzantı ucunu direkt olarak diğer harddisk’e takabiliriz. O zaman harddiskin jumper ayarı primary slave olarak ayarlanmalıdır. Bu şekilde yapılan bir işlem sonunda düşük kapasiteli iki harddiski, partitionlara ayrılmış tek bir büyük harddisk olarakta kabul edebiliriz. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
BİLGİSAYAR BAKIMI
Bir bilgisayarın düzgün çalışması için sorunsuz ve eksiksiz bir yazılıma , temiz bir kullanıma ihtiyaç vardır. İşe donanım yönünden bakarsak temizlik, soğutma ve yüksek performans için bazı püf noktaların yerine getirilmesi gereklidir. Bilgisayarın performansını kaybetmemesi için senede en az bir defa bakıma ihtiyacı vardır. Şimdi bu bakımın nasıl olduğuna bir bakalım; Öncelikle kablo bağlantılarının kontrol edilmesi ve düzgün bağlantının yapılması gereklidir. Örneğin, harddisk ile CD ROM driver aynı IDE kablosuna bağlı ise ve mümkün ise bu bağlantı şeklinin değil de ayrı ayrı kablolar ile primary’e harddisk’i, secondary’e CD ROM driver’in bağlanması sağlanmalıdır. Temizlik, bir çok sorun kirli ve tozlu bir kasa içerisinden ortaya çıkar. Örneğin harddisk, harddiskin okuma kafası ile disk arasında çok çok dar bir mesafe vardır ve bu aranın çok küçük bir toz zerreciğinin girmesi durumunda bir daha bilgilerin depolanması için yeni bir harddisk kullanmak zorunda kalabiliriz. Bu yüzden toz ve kirli bir kasanın hemen temizlenmesi şarttır. Bilgisayarın performansındaki en önemli eleman olan işlemcinin temiz ve sağlıklı kullanılabilmesi çok önemlidir. İşlemcinin yüksek performansta çalışabilmesi için mutlaka soğutulmaya ihtiyacı vardır. Yani yetersiz bir soğutmaya sahip işlemci gerçek performansında çalışmaz. Onun için soğutucu ve fanların yeterli olup olmadığı kontrol edilip, yetersiz ise ekleme yapılmalıdır. Bu işlemlerden sonra bilgisayarın en yüksek performansında çalışmaması için sebep yoktur. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
İŞLETİM SİSTEMİ BAKIMI
Bilgisayarın yüksek performansta çalışabilmesi için donanıma yapılan bakım bazen yeterli olmayabilir. Böyle bir problemde sorun yazılımdan kaynaklanıyor demektir. Bakımsız bir işletim sistemi kullanıcıya bir çok zorluk ve sorunu da beraberinde getirir. Bu duruma örnek verebilmek için bilgisayarın dosyalama ve dosyaları yerleştirme özelliklerini açıklamak gerekir. Bilgisayara bilgi yüklerken harddiskin üzerindeki ilk boş alan kullanılır. Örneğin harddiskte büyük kapasitede bir bilgi varsa ve bu bilgi silinirse harddisk o bilginin silindiği boş alanı biz herhangi bir veri yazmadan dolduramaz. Yani 100Mbytelık bir silme yaptıysak ve 150Mbyte lık bir yeni yükleme yapıyorsak ilk olarak yükleyeceğimiz yeni verinin 100 Mbyte’lık kısmını bu boşalan kesime geri kalan 50 Mbyte’lık kısmı ise ondan sonraki ilk boş alana yerleştirir. Böylelikle bir dosya iki parçaya bölünmüş olur. Bunun dezavantajı ise harddiskin okuma kafasının dosyayı okumak için farklı yerlere gitmektedir. Yani otomatik olarak hız düşmektedir. Bunun düzeltilebilmesi için işletim sistemlerinden bazılarında bir bütün olarak bakım sihirbazı olduğu gibi bazı işletim sistemlerinde ise sistemin bakımının yapılmasını sağlayan ayrı ayrı bakım programları vardır. Bir windows 98 işletim sisteminin bakımının yapılması oldukça basittir. Sistem araçlarından girilen bakım sihirbazı uygulamasını çalıştırdığımızda sistem otomatik olarak bakımı yapar. Bakım sırasında izlenecek yollar şunlardır; İşletim sistemindeki gereksiz ve aynı dosyadan birkaç tane olanlar silinir. Scandisk ile sistemin nasıl bir durumda olduğu görülür. Defrag programı ile ise yukarda bahsettiğim dosyaların parça parça olanları bir arada toplayarak sistemin performansı artar. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
FAT 32 YAPILANDIRMASI
Bilgisayarın en önemli elemanlarından olan harddiskin verimli kullanılması çok önemlidir. Harddiskin verimli kullanılmasının bir çok yolu vardır. Bunlardan bazıları defrag, gereksiz dosyaların silinmesi ve FAT32 yapılandırmasıdır. FAT harddisk içerisindeki dosyaların adreslerinin tutulduğu bölümlerdir. Her dosyanın başında o dosyanın adres bilgileri tutulur. Çünkü bir dosyanın nerede olduğu bilinmezse onu bulmanın imkanı yoktur. Konuyu açarsak harddiskin içerisindeki diskler bir bütün olmakla beraber mantıksal olarak bölge ve alt bölgelere ayrılmıştır. Bunlara sektör,cluster, track, silindir gibi terimler verilmiştir. Bir dosya eğer 5 kbyte ise ve eğer 1 cluster 4 kbyte ise dosyanın 4 kbyte’ı bir cluster’a geri kalan 1 kbyte’ı ise başka bir cluster’e yazılır. Ancak ikinci cluster’in geriye kalan 3 kbyte lık kısmına herhangi bir veri yazılamamaktadır. Böyle olunca bir kısım yer boşa gitmektedir. FAT 16 da bu olay aynı olup sadece bir fark vardır. FAT 32 de clusterler 1 birim ise FAT 16 da bu 2 birim olarak ayrılmıştır. Bu harddiskte yer olarak bir dezavantajdır. FAT 16 yapısında bir dosyanın nasıl bir yer kaplayıp neden avantajsız olduğunu yukarıdaki örneğin bir benzerini vererek gösterebiliriz. Eğer bir dosya 17 kbyte ise ve bir cluster FAT 16 da 8 kbyte ise bu dosyanın üç clustere sığabileceği görülmektedir ve 3. clusterin geriye kalan 7 kbyte’ı boşa gidecektir. Ancak FAT16 da 8 kbyte olan cluster FAT 32 de 4 kbyte olacağında sadece 3 kbyte lık bir kısım boşa gidecektir. Bu yüzden windows 98’in içerisinde bulunan FAT 32 dönüştürücüsü ile mümkünse dönüşüm yapılmalıdır. Mümkün olmayan durumlar ise harddiskin içerisinde hasarlı bölüm olduğu zamanlardır. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
OVERCLOCKING
Overclocking; bilgisayarın olduğundan daha fazla performansla çalıştırmaktır. Bir nevi doping işlevi yapan bu olay sınırları zorlama anlamına da gelmektedir. Bir sistemi yeterli soğutma olmadan overclocking yapmak işlemci ve ana kart için tehlikeli olabilir. İşlemci aşırı ısınıp yanabilir yada ana kart üzerindeki veri yollarının giriş çıkışlarında meydana gelen ısınma ile yanma olayı olur. Bunun almaması için titiz ve gerekli ise overclocking yapılmalıdır. Overclocking performansı işlemci ve ana karttan kaynaklandığından bazı işlemcilerde esnek olmadığı gibi tehlikeli olabilmektedir. Anca celeron gibi ön belleği kısıtlı olan işlemcilerde bu esneklik hat safhaya çıkar. Celeron 333 MHz bir işlemciyi 400MHz olarak çalıştırmak çok rahat bir işlemdir. Öncelikle yeterli soğutma yapıldıktan sonra işleme başlanmalıdır. Jumper’lardan ve BIOS tan çarpan ayarını değiştirerek yapılabilen overclocking genelde celeron işlemcilere uygulanmaktadır ve BIOS ayarlarında çarpan artırma yada veri yolu hızını artırma yolu ile yapılabilmektedir. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
TCP/IP ve INTERNET
TCP/IP’nin Tarihi Gelişimi TCP/IP ilk olarak 1970’li yılların başında Amerikan Savunma Bakanlığı’na bağlı İleri Araştırma Ajansı’nın (Advanced Research Projects Agency,ARPA) savunma amaçlı projelere destek vermek üzere paket anahtarlamalı ağ deneylerinde kullanılmaya başlanmıştır. Bu proje Amerika’da bulunan bilgisayarların bir felaket halinde bile ayakta kalabilmesini sağlamak ve iletişimini devam ettirmesi için gerekli unsurları kapsayacak şekilde tasarlanıyordu. Bu nedenle ARPA geliştirdiği paket anahtarlamalı deneysel çalışmaları ilk olarak WAN (Wide Area Network)’lara uygulamaya başladı daha sonra geliştirilen bu sistemi LAN (Local Area Network) sistemlerine göre de adapte etmeye başladı. 1980’li yılların başlarında Berkeley’in UNIX 4.2 versiyonu da tam olarak TCP/IP protokolünü içermeye başladı. Sonuç olarak bu protokol kümesinin kullanılma alanının artışı diğer network sistemlerinde de kullanılmasına sebep oldu. 1983 yıllarında ise TCP/IP protokolü artık bütün yerel ve genel ağlarla birlikte askeri çalışmalarında standardını teşkil etmektedir. TCP/IP ve OSI Katman İlişkisi OSI başvuru modeli, bilgisayar ağlarında iletişim halinde olan bilgisayarların haberleşme süreci boyunca işlemleri katmanlar düzeyinde tanımlayan bir örnek modeldir. Bu modelde veri haberleşmesi için yapılması gereken tüm iş birbirinden bağımsız olarak işleyecek şekilde parçalara ayrılmış ve her parçaya ait görev tanımlamaları yapılmıştır. OSI başvuru modeli diğer tüm protokollerin veya standartların açıklanmasında örnek bir başvuru modeli olmuştur. OSI standardı ISO tarafından 1979 yılında yayınlandı. Genel yapısı bir düğümün iletişim sürecini çok katmanlı bir yapı şeklinde tanımlamaktır. OSI modelinde bir uç düğümde, her biri farklı işlevlere sahip 7 katman tanımlıdır. Uç bilgisayarlarda 7 katmanın tamamı bulunurken, bilgisayar ağında yer alan ara düğüm cihazlarda daha az sayıda katman bulunabilmektedir. Mesela ağ içinde kullanılan tekrarlayıcılar yalnızca 1.katmana, köprü ve anahtar cihazları 1. ve 2.katmana, yönlendiriciler ise ilk 3 katmana ait işlevlere sahiptir. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
OSI Modeli Mimarisi OSI başvuru modelinde hiyerarşi bir yapı söz konusudur. Bu modele göre en üst katmanda kullanıcı programları en alt katmanda ise verinin bit düzeyinde iletilip alınması ve gönderilmesi için protokol kümeleri ve kablo bağlantıları vardır. Ara katmanlar ise bu iki katman arasında gerekli uygulamaları içerir. Her katman bir üst katmana hizmet sunarken bir alt katmandan kendi için hizmet ister. Şekil-2’de OSI modeli katmanlar arası ilişkiler belirtilerek gösterilmiştir. Bu katmanların oluşturulmasında uygulanan prensipler aşağıda belirtilmiştir. 1.Değişik seviye bir ayırım gerektiğinde bir tabaka oluşturulmalıdır. 2.Her tabaka iyi tanımlanmış bir fonksiyonu yerine getirmelidir. 3.Her tabakanın fonksiyonu uluslararası standartlaştırılmış protokoller açısından seçilmelidir. 4.Tabaka sınırları arabirimler arası bilgi akışını en aza indirecek şekilde seçilmelidir. 5.Tabakaların sayısı belirgin fonksiyonların aynı tabakalar üzerinde atlama yapmayacak kadar geniş, mimariyi hantallaştırmayacak kadar az olmalıdır. OSI KATMANLARI 7. Uygulama Katmanı: Ağın kullanıcıya bakan kısmıdır. Bu katman uygulama programlarının ağa erişimi için gerekli olan işlevleri kapsar. Kullanıcının etkileşimde bulunduğu uygulama programları doğrudan bu katmanla iletişim içindedir. Bu katman içinde dosya transferi FTP, elektronik mektup E-MAIL, ağ yönetimi SNMP ve TELNET gibi standartlar geliştirilmiştir. 6. Sunum Katmanı: Bilgisayarlar arasında gönderilecek olana verinin gönderilme biçimini ve düzenlenmesini sağlar. Bu katmanda verinin şifrelenmesi, şifresinin çözülmesi, sıkıştırılması, açılması, ASCII dönüşümü ve ters dönüşümü yapılması gibi işlemler bu katmanda yapılmaktadır. 5. Oturum Katmanı: Uç düğümler arası gerekli oturumun kurulması, yönetimi ve sonlandırılması işleri bu katmanda düzenlenir. Ayrıca yarıda kesilen oturumun kaldığı yerden devam etmesi için bir senkronizasyon noktasından başlayarak iletimin devam etmesini sağlar. 4. Taşıma Katmanı: Bilginin son kullanıcıda hatadan arındırılmış olarak elde edilmesini sağlar. Ulaşım katmanının oluşturduğu bilgi bloklarına segment adı verilir ve veriler ağ üzerinde segmentler olarak taşınır. Ulaşım katmanı sırası bozulmuş olan segmentleri numaralandırarak sıraya koyar. 3. Ağ Katmanı: Veri paketlerinin ağ üzerinde bir yerden başka bir yere gönderilirken çeşitli ağ cihazları (router,bridge,switch) üzerinden geçirilip yönlendirilerek alıcısına ulaşmasını sağlayan işlevlere sahiptir. Veri paketinin ağ üzerinde alıcısına giderken ağ koşullarına, |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
önceliklere ve ağın durumuna göre uygun yönlendiriciyi seçerek hangi yolun uygun olduğu bu katmanda değerlendirilir. TCP/IP’nin IP protokolü bu bölümde yer almaktadır.
2. Veri Bağı Katmanı: Gönderilecek bilginin hatalara karşı bağışık bir yapıda lojik işaretlere dönüştürülmesi, alıcıda hataların sezilmesi, düzeltilemiyorsa doğrusunun elde edilmesi için göndericinin uyarılması gibi işlevleri vardır. Bu katmanda fiziksel katmanda belirtilen ağ cihazlarının birbirleri ile iletişimini sağlayan 802.3, 802.4 ve 802.5 gibi çeşitli ethernet protokolleri vardır. 1. Fiziksel Katman: Verinin fiziksel olarak hat üzerinden aktarılması için gerekli işlevleri kapsar. Bu katmanda bit düzeyinde veri iletişimi söz konusudur verinin doğruluğu ile ilgilenilmez. Fiziksel katman adından da anlaşılacağı üzere kablo bağlantılarının, ağ kartlarının, ağ bağlantı cihazlarının ve ağın donanımsal özelliklerini içeren katmandır. Yukarıda özelliklerine değindiğimiz katmanlar, bir veri paketinin bir uçtan diğer bir uca gönderilmesi sırasında çeşitli zamanlarda görev alarak verinin iletilmesi için gerekli olan kontrol ve yöntemleri uygulayarak veri transferini gerçekleştirmeye yarar. TCP/IP’ nin Yapısı TCP/IP protokol OSI standartlarını esas almak üzere toplam 4 katmandan oluşmaktadır. OSI standardında bulunan 7 katman TCP/IP mimarisinde 4 katmanda birleştirilmiş ve benzer işlevlere sahiptir. Ancak TCP/IP protokolü kendi katmanları içinde birbirinden farklı görevlere sahip protokoller içeren bir protokol kümesidir. Niçin TCP/IP ? · IBM, 3Com, DEC, Sun, HP ve benzeri firmaların çoğu TCP/IP protokolünü benimsemişlerdir. · Her türlü bilgisayar ortamında rahatlıkla çalışmaktadır.(PC, Server, İş İstasyonu, Mainframe gibi) · Unix ortamına çok iyi entegrasyon sağlar. · Dinamik router(yönlendirici) teknolojisini destekler. · İstemci – server mimarisini destekler. · Ethernet, X.25 ve Token Ring gibi birçok yerel ve genel ağ protokollerini destekler. · Peer to peer (noktadan noktaya) mimarisini destekler. · OSI uygulamaları TCP/IP protokolü üzerinde rahatlıkla çalıştırılabilir. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
II.TCP/IP MİMARİSİ Bu bölümde TCP/IP’ nin alt katmanlarında bulunan protokoller ile ilgili detaylı bilgiler verilecek ve sistemin temel çalışma prensipleri açıklanmaya çalışılacağım. Fiziksel Katman Fiziksel katman için herhangi bir protokol tanımlanmamıştır. Bu katmanda OSI modelinde olduğu gibi ağ bağlantı cihazları, ethernet ve benzeri ağ protokolleri, kablolama alt yapısı ve repeaterlar(tekrarlayıcı) gibi ağın fiziksel yönü ile ilgili araçlar bulunur. Fiziksel katman ham bitleri bir haberleşme kanalı üzerinden iletmekle ilgilidir. Tasarımının amacı, bir uçtan 1 biti(bilgisi) gönderildiğinde karşı taraftan da 1 bilgisini alınmasını sağlamaktır. Tipik sorunlar, 1 veya 0 bitini temsil etmek için kaç volt gerilim kullanılmalıdır, bir bit kaç mikro saniye tutulmalıdır, aynı anda iletimin iki yönlü olup olmayacağı, ilk bağlantının nasıl kurulacağı ve iki taraf iletimi bitirdiğinde bağlantının nasıl sonlandırılacağı, ağ konnektörünün kaç pinden oluşacağı ve hangi pinin ne amaçla kullanılacağı gibi. Fiziksel katman gerçekte Data Link Connection (DLC) ve Fiziksel ortamı içermektedir. Günümüzde pek çok bilgisayar ağının Etherneti temel iletişim ortamı olarak kullanmasından dolayı da Ethernet teknolojisi örnek olarak verilebilir. Dolayısıyla burada Ethernet ortamının TCP/IP ile olan iletişimini ele alacağım. Ethernet kendine has bir adresleme kullanır. Ethernet tasarlanırken dünya üzerinde herhangi bir yerde kullanılan bir Ethernet kartının tüm diğer kartlardan ayrılmasını sağlayan bir mantık izlenmistir. Ayrıca, kullanıcının Ethernet adresinin ne olduğunu düşünmemesi için her Ethernet kartı fabrika çıkışında kendisine has bir adresle piyasaya verilmektedir. Her Ethernet kartının kendine has numarası olmasını sağlayan tasarım 48 bitlik fiziksel adres yapısıdır. Ethernet kartı üretici firmalar merkezi bir otoriteden üretecekleri kartlar için belirli büyüklükte numara blokları alır ve üretimlerinde bu numaraları kullanırlar. Böylece başka bir üreticinin kartı ile bir çakışma meydana gelmez. Ethernet teknoloji olarak yayın teknolojisini (broadcast medium) kullanır. Yani bir istasyondan Ethernet ortamına yollanan bir paketi o Ethernet ağındaki tüm istasyonlar görür. Ancak doğru varış noktasının kim olduğunu, o ağa bağlı makineler Ethernet başlığından anlarlar. Her Ethernet paketi 14 octet’lik bir başlığa sahiptir. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
Bu başlıkta kaynak ve varış Ethernet adresi ve bir tip kodu vardır. Dolayısıyla ağ üzerindeki her makine bir paketin kendine ait olup olmadığını bu başlıktaki varış noktası bilgisine bakarak anlar (Bu Ethernet teknolojisindeki en önemli güvenlik boşluklarından birisidir). Bu noktada Ethernet adresleri ile Internet adresleri arasında bir bağlantı olmadığını belirtmekte yarar var. Her makine hangi Ethernet adresinin hangi Internet adresine karşılık geldiğini tutan bir tablo tutmak durumundadır. Tip kodu alanı aynı ağ üzerinde farklı protokollerin kullanılmasını saglar. Dolayısıyla aynı anda TCP/IP, DECnet, IPX/SPX gibi protokoller aynı ağ üzerinde çalışabilir. Her protokol başlıktaki tip alanına kendine has numarasını koyar. Kontrol toplamı (Checksum) alanındaki değer ile komple paket kontrol edilir. Alıcı ve vericinin hesapladığı değerler birbirine uymuyorsa paket yok edilir. Ancak burada kontrol toplamı başlığın içine değil de paketin sonuna konulur. Ethernet katmanında işlenip gönderilen mesaj ya da bilgi aşağıdaki formatı alır.
Bu paketler (frame) varış noktasında alındığında bütün başlıklar uygun katmanlarca atılır. Ethernet ara yüzü Ethernet başlık ve kontrol toplamını atar. Tip koduna bakarak protokol tipini belirler ve Ethernet cihaz sürücüsü (device driver) bu datagramı IP katmanına geçirir. IP katmanı kendisi ile ilgili katmanı atar ve protokol alanına bakar, protokol alanında TCP olduğu için segmenti TCP katmanına geçirir. TCP sıra numarasına bakar, bu bilgiyi ve diğer bilgileri iletilen dosyayı orijinal durumuna getirmek için kullanır. Sonuçta bir bilgisayar diğer bir bilgisayar ile iletişimi tamamlar. 2.Yönlendirme Katmanı IP Protokolü TCP katmanına gelen bilgi segmentlere ayrıldıktan sonra IP katmanına yollanır. IP katmanı, kendisine gelen TCP segmenti içinde ne olduğu ile ilgilenmez. Sadece kendisine verilen bu bilgiyi ilgili IP adresine yollamak amacındadır. IP katmanının görevi bu segment için ulaşılmak istenen noktaya gidecek bir “yol” (route) bulmaktır. Arada geçilecek sistemler ve geçiş yollarının bu paketi doğru yere geçirmesi için kendi başlık bilgisini TCP katmanından gelen segment’e ekler. TCP katmanından gelen segmentlere IP başlığının eklenmesi ile oluşturulan IP paket birimlerine datagram adı verilir. IP başlık bilgisinin formatı şekilde gösterilmiştir. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
IP başlığında kullanılan alanların amaçları aşağıda açıklanmıştır. Uyarlama: O anda kullanılan IP’nin uyarlanmasını gösterir. Farklı uyarlamada başlıktaki alanların yerleri değişiklik göstereceğinden, paketin doğru yorumlanması için kullanılır. Başlık Uzunluğu: Datagram başlığının gerçek uzunluğunu gösterir. Başlık alanının kaç adet 32 bitlik sözcükten oluştuğunu gösterir. Hizmet Türü: Datagramın nasıl yönlendirileceğini belirler. Yönlendirmede yapılan yol seçiminde ve bağlantıda kullanılır. Datagramlara bu alan aracılığıyla önem düzeyi atanabilir. Göndericinin ağdan beklediği güvenilirlik, hız ve gecikmenin düzeyini belirtir. Ancak bu alanı mevcut yönlendiricilerin pek azı değerlendirmektedir. Toplam Uzunluk: Tüm IP paketinin uzunluğunu belirtir. Toplam uzunluk maximum 65535 bit olabilir. Kimlik Saptaması: Kullanıcı karşı tarafla etkileşim içindeyken, mesajlar parçalanarak birçok datagram içinde gönderilebilir. Bu alan aynı kullanıcı mesajının farklı datagramlar içinde bulunması durumunu açıklayan kimlik bilgisi içerir. Bayrak Bitleri: Üç tane olan bayrak bitlerinden ilki (D biti) içinde bulunduğu datagramın kaç parçadan oluştuğunu belirtir. Eğer 1 ise gönderilen verinin tek datagramdan oluştuğu anlaşılır. Alıcıya veri gönderildikten sonra başka mesaj olmadığına dair mesaj gönderilir. İkinci bayraksa, parçalanıp birçok datagram haline gönderilen verinin en son olduğunu belirtir. Üçüncüsü saklı tutulmuştur. Fragment Kayıklığı: 8 byte’ lık birimler halinde fragmentin datagram içindeki konumun gösterir. DF (Don’t Fragment) yönlendiricilerden datagramı fragmentlere bölmemesini söyleyen 1 bitlik bir istek alanıdır. Alıcının fragmentleri birleştiremediği durumlarda gereklidir. MF (More Fragment), bir datagramın son fragmenti dışındaki tüm fragmentlerinde MF=1’dir. Yaşam Süresi(TTL): Datagramın ağ üzerinde dolaşma süresini belirler. Verici tarafında yerleştirilen dolaşma değeri her düğümden geçerken azaltılır. Sıfıra ulaşırsa kaybolmuş olduğu varsayılarak datagram ağdan çıkarılır. TTl alanına başlangıçta 255 veya daha küçük bir tam sayı yerleştirilir. Her yönlendiricide bu alandaki değer 1 eksiltilir. Ayrıca yönlendiricide paket bir bekleme kuyruğuna alınırsa her geçen birim zamanda TTL alanındaki sayı 1 eksiltilir. Sayı 0’a ulaşırsa paket geçersiz sayılır ve atılır. Paketi atan yönlendirici paketin gönderildiği yönlendiriciye bir uyarı paketi gönderir |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
Protokol: Bir datagramın hangi üst katman protokolüne ait olduğunu belirtir. Alıcı tarafın IP katmanı bu alana bakarak paketi bir üstünde bulunan protokollerden hangisine ileteceğini anlar. Başlı Hata Sınama Bitleri: Datagram başlığında bir bozulma olup olmadığını belirlemeye yarar. Her yönlendiricide bu alandaki değer kullanılarak datagramın bozulup bozulmadığı araştırılır. Sonuç olumlu ise paket bir sonraki yönlendiriciye gönderilir bu arada başlıktaki bazı değerlerle birlikte (örneğin TTL) bu alandaki değer de gönderilen pakette yeniden hesaplanır. Yöntem yalnızca başlıktaki hataları açığa çıkardığı için ulaşım katmanının verideki muhtemel bozuklukları yakalayacak önlemler alması gerekebilir. Gönderici IP Adresi: Datagramı gönderen yerin gerçek Internet adresi yerleştirilir. Alıcı IP Adresi: Datagramın gideceği yerin Internet adresi yerleştirlir. Seçenekler: Bu alan değişik amaçlar için kullanılır. Güvenlik hata raporlama gib seçimliktir. Ancak kullanılırsa 32 bitin katları uzunluğunda olmalıdır. yani uzunluğu 32 bitin katlarına tamamlanmalıdır. TCP Segmenti: Bir üst katmandan gelen veriyi içerir. 3. Taşıma (Ulaşım) Katmanı Ulaşım katmanın temel işlevi, hazırlanan veriyi alıp, ihtiyaç duyulduğunda küçük bileşenlere ayırıp ağ katmanına geçirerek, diğer uca bu parçaların doğru bir şekilde ulaştığına emin olmaktır. Normal şartlar altında, ulaşım katmanı, uygulama katmanı tarafından ihtiyaç duyulan her taşıma bağlantısı için bir sanal ağ bağlantısı oluşturur. Eğer taşıma bağlantısı yüksek bir kapasite isterse, ulaşım katmanı birçok ağ bağlantısı oluşturup, kapasiteyi artırmak için veriyi bu bağlantılara paylaştırır. Öte yandan, farklı ağ bağlantılarının oluşturulması maliyeti artırdığı durumlarda ulaşım katmanı çeşitli taşıma bağlantılarını bir ağ bağlantısı üzerinde maliyeti azaltmak için birleştirebilir. Tüm durumlarda ulaşım katmanı birleştirme işinin uygulama katmanına yansımaması için gereklidir. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
TCP Protokolü TCP’nin (“Transmission Control Protocol - İletişim Kontrol Protokolü”) temel işlevi, üst katmandan (uygulama katmanı) gelen bilginin segmentler haline dönüştürülmesi, iletişim ortamında kaybolan bilginin tekrar yollanması ve ayrı sıralar halinde gelebilen bilginin doğru sırada sıralanmasıdır. TCP katmanının hemen hemen tüm işi üstlendiği görülmekle beraber (küçük ağlar için bu doğrudur) büyük ve karmaşık ağlarda IP katmanı en önemli görevi üstlenmektedir. Bu gibi durumlarda değişik fiziksel katmanlardan geçmek, doğru yolu bulmak çok karmaşık bir iş halini almaktadır. Şu ana kadar sadece Internet adresleri ile bir noktadan diğer noktaya ulaşılması konusundan bahsettik ancak birden fazla kişinin aynı sisteme ulaşmak istemesi durumunda neler olacağı konusuna henüz bir açıklık getirmedik. Doğal olarak bir segment’i doğru varış noktasına ulaştırmak tek başına yeterli değildir. TCP bu segment’in kime ait olduğunu da bilmek zorundadır. “Demultiplexing” bu soruna çare bulan yöntemdir. TCP/IP ‘de değişik seviyelerde “demultiplexing” yapılır. Bu işlem için gerekli bilgi bir seri “başlık” (header) içinde bulunmaktadır. Başlık, datagrama eklenen basit bir kaç octet’den oluşan bir bilgiden ibarettir. Yollanmak istenen mesajı bir mektuba benzetecek olursak başlık o mektubun zarfı ve zarf üzerindeki adres bilgisidir. Her katman kendi zarfını ve adres bilgisini yazıp bir alt katmana iletmekte ve o alt katmanda onu daha büyük bir zarfın içine koyup üzerine adres yazıp diğer katmana iletmektedir. Benzer işlem varış noktasında bu sefer ters sırada takip edilmektedir. TCP katmanı bir dosyayı taşınabilecek büyüklükteki parçalara ayırır: Her segment’in başına TCP bir başlık koyar. Bu başlık bilgisinin en önemlileri ‘port numarası’ ve ‘sıra numarası’ dır. Port numarası, örneğin birden fazla kişinin aynı anda dosya yollaması veya karşıdaki bilgisayara bağlanması durumunda TCP’ nin herkese verdiği farklı bir numaradır. Üç kişi aynı anda dosya transferine başlamışsa TCP, 1000, 1001 ve 1002 “kaynak” port numaralarını bu üç kişiye verir böylece herkesin paketi birbirinden ayrılmış olur. Aynı zamanda varış noktasındaki TCP de ayrıca bir “varış” port numarası verir. Kaynak noktasındaki TCP’nin varış port numarasını bilmesi gereklidir ve bunu iletişim kurulduğu anda TCP karşı taraftan öğrenir. Bu bilgiler başlıktaki “kaynak” ve “varış” port numaraları olarak belirlenmiş olur. Ayrıca her segment bir “sıra” numarasına sahiptir. Bu numara ile karşı taraf doğru sayıdaki segmenti eksiksiz alıp almadığını anlayabilir. Aslında TCP segmentleri değil oktetleri numaralar. Diyelim ki her datagram içinde 500 octet bilgi varsa ilk datagram numarası 0, |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
ikinci datagram numarası 500, üçüncüsü 1000 şeklinde verilir. Başlık içinde bulunan üçüncü önemli bilgi ise “kontrol toplamı” (Checksum) sayısıdır. Bu sayı segment içindeki tüm oktetler toplanarak hesaplanır ve sonuç başlığın içine konur. Karşı noktadaki TCP kontrol toplamı hesabını tekrar yapar. Eğer bilgi yolda bozulmamışsa kaynak noktasındaki hesaplanan sayı ile varış noktasındaki hesaplanan sayı aynı çıkar. Aksi takdirde segment yolda bozulmuştur bu durumda bu datagram kaynak noktasından tekrar istenir. TCP protokolünün yaptığı işleri üç madde halinde özetlemek gerekirse 1. Bir üst katmandan gelen verinin uygun uzunlukta parçalara (segmentlere) bölünmesi, 2. Herbir parçaya, alıcı kısımda aynı biçimde sıraya koyulabilmesi amacıyla sıra numarası verilmesi 3. Kaybolan veya bozuk gelen parçaların tekrarlanması olarak verilebilir. Başlık içinde kullanılan alanların amaçları aşağıda açıklanmıştır. · Gönderici Port No: Bir üst katmanda TCP hizmetini isteyen uygulama protokol prosesinin kimliği durumundadır. Karşı mesaj geldiğinde bir üst katmana iletmek için, o protokolün adı değil de port numarası kullanılır. · Alıcı Port No: Gönderilen veri paketinin alıcı tarafta hangi uygulama prosesine ait olduğunu belirtir. · Sıra Numarası: Gönderilen paketin sıra numarasını gösterir. Gönderilmeden önce daha küçük parçalara ayrılan verinin, alıcı kısımda yeniden aynı sırada elde edilmesinde kullanılır. · Onay Numarası: Gönderilen verinin en son hangi sekizlisinin alındığını göndericiye iletmek için kullanılır. Örneğin 4 sayısı gönderilmişse 4’e kadar olanlar alınmış 4. Paketin istendiğini bildirir. · Başlık Uzunluğu: TCP başlığında var olan 32 bit uzunluğundaki sözcüklerin sayısını gösterir. · Saklı Alan: İlerde olabilecek genişlemem için gizli tutulmuştur. · Kod Bitleri: Kontrol bilgilerini taşımak için kullanılır. · Pencere: Alıcının tamponunda (buffer) kullanılan alanın oktet olarak ifade edilmesi. · Hata Sınama Bitleri: Verinin ve başlığın hatasız olarak aktarılıp aktarılmadığını kontrol etmek için kullanılır. · Acil İşaretçisi: Acil veri alıcının uygulama katmanında öncelikle değerlendirilmesi gereken veridir. |
Cevap : Bilgisayar Bölümü Staj Defteri
TCP/IP ’yi Kullanarak Haberleşmek
Kullandığımız bilgisayardan karşı taraftaki bir makineye e-mail göndereceğimizi düşünelim. Uygulama Katmanı: Uygulama katmanında e-maillerimizi düzenlememiz için çeşitli editörler ve gönderme ara yüzleri mevcuttur. Bu protokol katmanı bir bilgisayardan diğerine göndermek için bir takım komutlar tanımlar. Bu tanımlanan komutlar hem gönderici hem de alıcı tarafında aynı şekilde anlaşılıp yorumlanan komutlar kümesidir. Diyelim ki, göndereceğimiz mesaj “DenemeMailMesajı”şeklinde olsun: Bu veri grubu, karşı makineye ulaşması için sigortası konumunda olan mesajın gönderilmesinden sorumlu olan TCP modülüne gönderilir. TCP ‘yi güvenilir bir ağ haberleşmesi için kullanılan servis olarak düşünebiliriz. İletim Katmanı Servisleri: TCP protokolü uzun mail mesajlarını yönetilebilir segmentlere böler. Her segment netice olarak kendi datagramına yerleştirilir. Deneme Mail Mesajı Daha sonra TCP protokolü segmentlere ayrılan mesajın başına kendi başlığını yerleştirir. Bu başlık içinde kaynak portu, hedef port ve takip sırası bulunur. Eğer TCP başlığını(header) “T” ile adlandıracak olursak her segment başına eklenmiş hali: (T)Deneme (T)Mail (T)Mesajı olur. Bu datagram artık işlenmesi son gönderim işleminin gerçekleşmesi için IP katmanına gönderilir. Gönderilme işlemi sırasında TCP protokolü ne gönderildiğinin bilgisini eğer gönderilme sırasında bir hata meydana gelirse tekrar gönderime tabi tutulur ve bu protokol verinin düzgün olarak gönderildiğine dair “OK” mesajını alacaktır. Internet Katmanı: TCP ve IP katmanları arasındaki sanal ara yüz diğer katmanlara göre oldukça basit bir yapıya sahiptir. TCP protokolü gönderilecek olan datagramı basitçe hedef IP protokolüne iletir. IP protokolü bu datagramın nakli yada ondan önceki ve sonraki datagramların nakli ile ilgili herhangi bir iletim bilgisine sahip değildir. Burada IP protokolünün görevi kısaca gönderilecek olan datagramı uygun yolu seçerek göndermek ve varış noktasına iletmektir. Tamamlanmış olan kişisel mail dosyamızın içinde datagramı toplamak hedef adresin sorumluluğundadır. Datagramın gönderilmesi sırasında IP protokolünü “I” ile temsil edersek oda kendi başlığını(header) mesajın baş kısmına ekler. |
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.