|
Amerika Birleşik Devletleri maliye-dışticaret
MALİYE
Maliye,Federal Rezerv Sistemine göre merkez bankası işlevlerini 12 Federal Rezerv Bankası yerine getirir.Bunlar,Washington D.C"deki Guvernörler Kurulunun denetimindedir.ve her biri ülkenin belirli bir bölgesinde etkinlik gösterir.Guvernörler ABD başkanı tarafından atanır.ama Senato"nun da bu atamaları uygun bulması gerekir.Bu yöneticeler her zaman hükümetin ekonomik politikaya ilişkin görüşleriyle uyum içinde hareket etmezler. Federal Rezerv Sistemi,üye bankalara uyguladığı reeskont oranlarıyla ,ticari bankaların tutmakla yükümlü olduğu rezervlerde yaptığı değişikliklerle ve açık piyasa işlemleriyle kredi ve para arzını düzenler.Hazine de para sisteminin işleyişi üzerinde etkilidir.Ulusal borç yöntemiyle piyasa faiz oranlarını,Federal Rezerv bankalarında bulunan mevduatını değiştirerek de kredi hacmini etkiler. Bankaların şube açmasını zorlaştıran yasalar,ticari banka sayısının artmasına yol açmıştır.Bu bankaların ticari bankalardaki toplam mevduatın yüzde 80"ini elinde bulunduran üçte biri Federal Rezerv Sistemine üyedir.Ülke çapında faaliyet gösteren bankalar bu sistemin üyesi olmak zorundadır.Eyalet çapında faaliyet gösteren bankaların sisteme üye olması ise kendi isteklerine bağlıdır.Üye banka,bir Federal Rezerv bankasında asgari yasal rezerv tutmak ve vadeli mevduatın belli bir miktarını bir Federal Rezerv bankasına yatırmak zorundadır. Ticari bankaların yanında sayıları birkaç yüzü bulan sigortasız bankalar ve birkaç bin kadar tasarruf ve kredi birliği ya da yapı kooperatifi vardır.Başka mali aracı kuruluşlar arasında büyük varlıklara sahip sigorta şirketleri ve temelde tüketicilere kredi veren finans kuruluşları yer alır.Federal hükümet konut ve tarım alanında etkinlik gösteren başka kredi kuruluşlarını desteklemektedir.New York kentinde örgütlü iki menkul kıymetler borsası bulunur.Bu kentte daha başka,ikincil borsalar da vardır. Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Amerika Birleşik Devletleri dış ticaret - ekonominin yönetimi
DIŞ TİCARET
Uluslararası,ticaret ABD ekonomisinde gittikçe artan bir öneme sahiptir.Hem ithalatta,hem ihracatta ABD dünyada ön sırayı alır.ABD"nin 1990"da ihracatı 393.893.400.000,ithalatı,ise 494.903.200.000 ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.1970 lerin ortalarından beri dış ticareti açık vermektedir.1914"ten beri de ilk kez 1985"te dış borçları dış alacaklarını aşmıştır.Motorlu araçlar ve parçaları,sanayi ve elektrik makineleri bellibaşlı ihraç ürünleridir.İhracatın önemli bir bölümü Kanada,Japonya,Meksika,Birleşik Krallık ve AFC"ye yöneliktir.En önemli ithalat kalemleri,ise ham petrol ve arıtılmış petrol ürünleri,motorlu araçlar ve parçaları temel demir ve çelik ürünleri ve hammaddeleridir.İthalatın büyük bölümü Japonya ,Kanada,Suudi Arabistan ve Meksika"dan yapılır. EKONOMİNİN YÖNETİMİ Devlet ve özel girişim,ABD"de devletin ekonomik etkinliklerdeki doğrudan rolü azdır.Devletin etkinliği ABD Posta Servisi,Nükleer Denetleme Komisyonunun uranyum zenginleştirme tesisleri ile piyasaya yönelik Tennesse Vadisi İdaresi gibi az sayıda girişimle sınırlıdır.Başka ülkelerde genellikle devletin elinde bulunan havayolları,telefon sistemleri gibi girişimler ABD"de özel sektör tarafından işletilir. Devletin başlıca çabalarından biri,tröstleşmeyi önleyici yasaları uygulayarak rekabeti güçlendirmek olmuştur.Bu alanda,şirketlerin fiyat,pazar payları gibi konularda aralarında anlaşma yapmalarının ve rekabeti azaltacak nitelikteki şirket birleşmelerinin önlenmesi amaçlanmaktadır.Ama birbiriyle ilgisiz sanayi kollarındaki şirketlerin birleşmesi durumunda antitröst yasaları uygulanamamaktadır.Conglomerate denen bu tür birleşmelerin engellenmesi yolunda güçlü bir eğilim vardır.Bunun nedeni conglomerate"lerin bir sanayi kolundaki karlarını kullanarak başka bir kolda fiyat savaşını sürdürme olanağına sahip olması ve böylece rekabeti azaltmasıdır.Ayrıca,bir conglomerate"in içindeki şirketlerin birbirlerinden karşılıklı olarak mal satın alarak rakiplerini dışlamaları olanağıda vardır. Devlet,maliye ve para politikasını kullanarak ekonomik etkinlikleri önemli ölçüde etkileyebilir.Uçak ve uzay araçları gibi sanayiler üzerinde de mal satın almaları nedeniyle önemli etkiye sahiptir.Devletin etkisinin güçlü olduğu bir başka alan çiftçiliktir.Çiftçilere,ödemeler,üretim sınırlamaları ve fiyat desteklemeleri,depolama ve pazarlama kolaylıkları sağlama yoluyla çiftçilerin gelirleri desteklenir.Bu destekleme sisteminin sakıncalı bir yanı,ödemelerin üretim hacmine bağlı olması nedeniyle,bunlardan asıl yararlananların büyük ticari çiftlikler oluşudur. Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Amerika Birleşik Devletleri ekonominin yönetimi
VERGİLENDİRME
Vergilendirme,Federal hükümet,gelirinin hemen hemen tümünü vergilerden elde eder.En önemli vergi kaynağı ise kişisel gelir vergisidir.Şirketlerden alınan vergilerin toplam federal vergi gelirleri içindeki payı daha azdır.Tüketimden alınan vergiler,federal gelirin bir başka küçük payını oluşturur.Bunun asıl nedeni,eyaletlerin kendi tüketim ve satış vergilerini toplamasıdır.Alkol,benzin ve tütün üzerinde yüksek,federal tüketim vergileri vardır.Bir başka önemli gelir kaynağı,sosyal sigorta vergi ve primleridir.Miras ve bağışlardan alınan vergiler,toplamın çok küçük bir bölümünü oluşturur.1960"larda ve 1970"lerde askeri harcamalar ile sosyal amaçlı harcamaların hızla artması,büyük ölçekli bütçe açıklarına yol açtı.Buna ekonomik durgunluğun etkileri de eklenince,ulusal borç hızla büyüyerek 1991"de 3.598.900 .000.000 ABD Dolarına ulaştı. SENDİKALAR Sendikalar, ABD"de işçilerin örgütlenme düzeyi yüksek değildir.Sendikalara üye olanların yüzde 80"inden fazlası,sendikaların ulusal federasyonu olan AFL-CIO"ya bağlı sendikalarda toplanmıştır.ABD"nin en büyük sendikaları,Amerika Sürücüler,Şoförler ,Depocular ve Yardımcıları Sendikası,Birleşik Otomobil İşçileri Sendikası ve Amerika Birleşik Çelik İşçileri Sendikasıdır.Sendikaların çoğu toplu pazarlığı ya bir işletme ya da firma düzeyinde sürdürür.Ama marangozların ya da elektrikçilerin sendikaları gibi daha eski sendikalar,işkolu düzeyinde toplu pazarlık yürütür.Sendikaların pazarlık sonucu elde ettikleri ücretler,genel ücret artışının belirlenmesinde etkisiz kalabilir.Ayrıca,bazı dönemlerde toplu pazarlık,ücret oranlarındaki genel artış eğiliminden daha düşük ücret artışları getirmiştir. Grev hakkı,yasaların öngördüğü erteleme ( cooling-off) dönemleriyle ve bazı durumlarda hakeme gitme zorunluluğuyla engellenmiştir.Ama büyük sendikalar uzun grevlere gidebilir ve bu tür grevleri yapabilecek güçtedir.Sendikalar üyelerinin iş bulmasında da yardımcı olabilir ve bazı sanayi kollarında işçi bulma sendikalar aracılığıyla gerçekleştirilir. İşçi -İşveren ilişkileri Çalışma Bakanlığı ve ilgili kuruluşlarca ,Federal yasalar uyarınca düzenlenir.Anlaşmazlık durumunda tarafları uzlaştırmak asgari ücreti belirlemek ,iş güvenliği ve sağlığına ilişkin önlemlerin alınmasını sağlamak ve eyaletlerin işsizliğe karşı yürüttüğü proğramlara yardımcı olmak da bakanlığın görevleri arasındadır. Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Amerika Birleşik Devletlerinin ulaşımı
ULAŞIM
Ulaşım,ABD"deki yaşamın ekonomik ve toplumsal görüntüsü ülkedeki olağanüstü hareketliliği yansıtır.Her yere nüfuz eden bir ulaşım ağı,bu geniş ülkede şaşılacak derecede türdeş ve sıkı dokunmuş bir toplumsal ve ekonomik çevrenin oluşmasına katkıda bulunmuştur.Bu hareket özgürlüğü ABD ekonomisinin dinamizmini büyük ölçüde açıklar.Hareketlilik geniş metropollerin ,banliyölerin büyüyerek yayılmasını ,günübirlik gidiş geliş uzaklığın artmasını dükkanların ve sanayinin çeşitli yerlere dağılmasını sağladı.Ayrıca tarımla uğraşmayan ama kırsal kesimde yaşayan ve sayıları milyonları bulan nüfuz yoğunlaşması ve güçlü bir merkeze sahip olmayan yeni tür bir kentleşme ortaya çıktı.Hareketliliğin olumsuz etkileri de oldu.Eski kentsel alanların çöküşü hızlandı.trafik sıkışıklığı arttı.toplu taşıma sistemlerinin gelişmesi engellendi ve otomobili olmayanların dünya ile ilişkisi azaldı. Ulaşım ağının en görkemli bölümü yaklaşık 70.796 km"lik Eyaletlerarası Karayolu Sistemidir.Bu ,çokşeritli ,gidiş ve geliş yolları ayrı,48 eyaleti ve 50 binden fazla nüfusa sahip kentlerin yüzde 90"ını birleştiren bir otoyol ağıdır.Sistem 1950"lerde kurulmaya başladı ve 20.yüzyılın sonuna yaklaşırken ,ülkenin motorlu araç grafiğinin yüzde 20"sini taşır hale geldi.ABD"nin toplam karayolu uzunluğu ise 6,2 milyon km"ye ulaşır ve bunun yüzde 90"ı asfaltlanmıştır.Ulusun hareketliliğinin en önemli öğesi,1989"da sayısı 143.081 .000"e ulaşan otomobillerdir.Ailelerin yaklaşık yüzde 90"ının en azından bir otomobili ya da kamyoneti vardır.İnsanlar otomobilden inmeden yemek yiyebilir film izleyebilir,ya da bankaya para yatırabilir.Otomobil kullanmanın bu denli yoğunlaşması,trafik sıkışıklığı ,kazaların artması,ve hava kirliliği gibi olumsuzlukları da birlikte getirdi.ABD Kongresi 1965"te ulaşım sorununun ulaştığı ciddi boyutları dikkate alarak Ulaştırma Bakanlığı"nı kurdu. Kentler arası ulaşım ve taşımacılık açısından demiryolları da önemini korumaktadır.ABD demiryollarının uzunluğu 278.245 km"dir.Ayrıca,Saint Lawrence-Büyük Göller suyolunun dışında 41 bin km"lik bir iç suyolu ağı vardır.Bu ağdaki 50 limandan en önemlileri New Orleans,New York ve Chicago"dur.ABD"de 4.800 kamusal hava alanı bulunur ve hava ulaşımı çok gelişmiştir.Bölgelerarası hava trafiğinin kavşak noktalarını oluşturan ATLANTA ve Chicagodaki hava limanları,trafiğin en yoğun olduğu alanlardır. Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Amerika Birleşik Devletleri yönetsel ve toplumsal koşullar
YÖNETSEL VE TOPLUMSAL KOŞULLAR
YÖNETİM Federal hükümet.ABD Anayasası bazı yetkilerin federal hükümete,geri kalan bütün yetkilerin eyaletlere verildiği federal bir yönetim sistemi kurmuş.ve tanımlanmıştır.Federal hükümet,yürütme,yasama ve yargı organlarından oluşur.Bu organlar birbirinden ayrılmış olmakla birlikte birbiriyle ilişkilidir.ve yetkileri zaman zaman çakışır.Yürütme,yasama ve yargı birbirini frenleyip dengeleyecek biçimde düzenlenmiştir. Anayasa,onaylandığı yıl olan 1788"den bu yana 26 madde eklendi. Bir dizi bireysel hakkı düzenleyen ilk on ek madde,Haklar Bildirisi olarak bilinir.Öbür ek maddeler arasında en ünlüleri ,köleliği ortadan kaldıran ve eski kölelere oy hakkıyla birlikte yurttaşlık hakkı da veren 13.,14.,ve 15.ek maddeler :kadınlara oy hakkı veren 19.ek madde ve ABD senatörlerinin doğrudan oyla seçilmesini öngören 17.ek maddedir.Anayasaya ek yapılabilmesi için Kongrenin üçte ikisinin ya da bu amaçla toplanacak bir ulusal kurultayın önerisi ,eyalet yasama organlarının ya da eyaletler düzeyinde toplanacak kurultayın dörtte üçünün onayı gereklidir. Yürütme organının başında başkan bulunur.Başkan adaylarının ABD"de doğmuş Amerikan yurttaşları olması gerekir.En az 35 yaşında ve en az 14 yıldır ABD"de oturuyor olmalıdırlar.Başkanın Başkanın sorumlulukları arasında yürütmenin başı olması,antlaşma yapması,başkomutanlık ve devlet başkanlığı vardır.Uygulamada bu sorumluluklar ,yasa önerisi hazırlamayı ,dış politikanın oluşturulmasını,kişisel diplomasiyi ve kendi siyasal partisinin liderliğini de içine alacak biçimde genişlemiştir. Başkanın kabinesinde bulunan üyeler şunlardır. Dışişleri,hazine,savunma.içişleri,tarım,tica ret,çalışma,ulaştırma,sağlık ve sosyal hizmetler,konut ve kentsel gelişme ,eğitim enerji ve adalet bakanları,Bakanlar,anayasanın 25.ek maddesinde."yürütmenin baş yetkileri" olarak tanımlanmıştır.ama yetkinin önemlice bir bölümü başkanın kabine üyesi olmayan yardımcılarının elindedir.Kabine dışında başkana yardımcı olan kurullar Yönetim ve Bütçe Dairesi ,Ekonomik Danışmanlar Konseyi ve Ulusal Güvenlik Konseyi"dir. Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Amerika Birleşik Devletleri
Yasama organı,Senato ve Temsilciler Meclisi,olmak üzere iki bölümden oluşan Kongredir.Anayasanın Kongreye verdiği yetkiler,vergi toplamak ,borçlanmak ,eyaletler arasındaki ticareti düzenlemek savaş ilan etmek,kendi üyelerinin disiplinini sağlamak ve kendi işleyiş kurallarını belirlemektir.
Temsilciler Meclisi üyeleri her eyaletin seçmenleri tarafından iki yıllık bir süre için ve doğrudan oyla seçilir.Meclis üyelerinin toplamı 435"i geçmeyecek biçimde ,her eyalete nüfusuna göre belirli bir temsilci sayısı ayrılır.Temsilci adaylarının en az 25 yaşında,seçilebilecekleri eyalette oturuyor ve en az 7 yıldır Amerikan vatandaşı olmaları gereklidir.Anayasada öngörülmemiş olmasına karşın uygulamada adayların seçim bölgelerinde oturuyor olmaları da gerekli hale gelmiştir.Meclis başkanı çoğunluk partisi tarafından seçilir ve oturumlara başkanlık eder ,komisyon üyelerini atarve öteki başkanlık görevlerini yerine getirir.İki partinin parlamentodaki liderleri çoğunluk lideriyle azınlık lideridir.Parti liderliğiyle temsilciler arasındaki ilişkiyi sağlayan grup başkan vekil (whip) ,parti liderinin yardımcısıdır.Temsilciler Meclisine üyeler tarafından verilen yasa tasarıları önce sürekli komisyonlarda ele alınır.Buralarda tasarı değiştirilebilir.hızlandırılır,geciktirilir ya da reddedilir.Komisyon başkanları,günümüzde tartışılmaya başlanmış olan kıdem ilkesine göre seçilir.En önemli komisyonlar,Ödenekler Komisyonu,Kaynaklar ve Araçlar Komisyonu ve Kurallar Komisyonudur.Geleneksel olarak tutucu olan kurallar Komisyonu ,Temsilciler Meclisinin oturumlarında hangi yasa tasarılarının görüşülebileceğinin belirlenmesinde büyük güce sahiptir. Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Amerika Birleşik Devletleri
Senato ,her eyaletten seçilmiş ikişer senatörden oluşur.Senatör adayları en az 30 yaşında seçilebilecekleri eyalette oturuyor ve en az 9 yıldır Amerikan vatandaşı olmak zorundadır.Senatörlük süresi altı yıldır.iki yılda bir Senatonun üçte biri yenilenir.Senato"nun 16 sürekli komisyonu vardır.En önemlileri Dış İlişkiler ,Maliye,Ödenekler ve Hükümet İşleri komisyonlarıdır.Senato"da tartışmaların süresine sınırlama getirilmemiştir.Konuşmak,bir yasa tasarısını belirsiz bir süre engellemek için en etkili araçtır.Bu engelleme yöntemine filibuster adı verilir.Engellemeyi durdurmak için Senato"nun üçte iki oyu gerekir.Başkanın öbür devletlerle yaptığı antlaşmalar da Senato"nun üçte iki çoğunluğu tarafından onaylanmak zorundadır. Yönetimin yargı organı olan ABD Yüksek Mahkemesi,anayasayı ve federal yasaları yorumlamakla görevlidir.Mahkeme başyargıç dahil ,başkan tarafından Senato"nun onayıyla yaşam boyu göreve atanan 9 yargıçtan kuruludur.Yüksek Mahkeme daha alt düzeydeki federal mahkemeler ve eğer federal bir sorun söz konuysa eyalet temyiz mahkemeleri için temyiz mahkemesi durumundadır.Yabancı büyükelçilerin ,bakanların,konsolosların,ya da bir eyaletin taraf olduğu davalarda da yetkilidir. Yüksek Mahkeme"nin önüne genel olarak üç tür dava gelir: Eyaletler arasındaki davalar,federal yasaların yorumlanmasını gerektiren davalar .Her dava altı yargıç tarafından ele alınır.Karar bütün yargıçların çoğunluğunun oyuyla verilir.Oyların eşit bölünmesi durumunda alt mahkeme kararı geçerliğini korur.Azınlıkta kalan yargıçlar ,genellikle bir muhalefet şerhi yazarak görüşlerini açıklarlar. Yüksek Mahkeme,kararlarından ötürü sık sık eleştirilmiştir.1930"larda tutucu nitelikte olan mahkeme,Başkan Roosevelt"in New Deal ( Yeni Düzen) yasalarının çoğunu geri çevirmişti.Mahkemenin medeni haklara ilişkin kararları da çeşitli dönemlerde farklı eleştirilere hedef oldu.Güneyli siyasal liderler,1954"ten sonra mahkemenin okullarda uygulanan ırk ayrımına karşı kararlarına şiddetle tepki gösterdiler.Kuzeyin tutucu politikacıları da sonradan Güneylilere katıldı.Yüksek mahkemenin altında ABD Temyiz mahkemesi vardır.Devlete karşı açılan mülkiyet ve sözleşmelerle ilgili davalara ABD Tazminat mahkemesi gümrük kurallarıyla ilgili sorunlara ABD Gümrük Mahkemesi bakar.Askeri Adalet kanunu ile ilgili davalarda ABD Askeri Temyiz Mahkemesi yetkilidir.Her eyalette en az bir federal yargıç görevlidir.Federal bölge yargıçları başkan tarafından Senatonun onayıyla atanır.Federal bölge mahkemelerinin kararları için Temyiz Mahkemesine başvurulur. Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Amerika Birleşik Devletleri eyalet ve belediye yönetimleri
EYALET VE BELEDİYE YÖNETİMLERİ
Eyaletlerin hükümet yapısı,federal hükümetinkine oldukça benzer.Her eyaletin bir valisi,bir yasama meclisi ,bir de yargı organı bulunur ve kendi anayasası vardır.Nebraska dışında bütün eyaletlerin yasama organları iki meclislidir.Geleneksel olarak eyalet meclislerinde ,kentsel yörelerin gereksinimlerine pek yakınlık duymayan kırsal kesim temsilcileri egemen olmuşlardır.Eyaletlerin yargı organlarında genellikle seçimle işbaşına gelen yargıçlar görev yapar. Eyalet yönetimlerinin işlevleri,tarımdan çevre korumasına,karayolları ve motorlu taşıtların denetiminden kamu güvenliğinin sağlanmasına,cezaevlerinin işletilmesine,ruhsat verilmesine,eyalet içinde iş,sanayi ve eğitimin bazı yönlerinin düzenlenmesine,kamu sağlığının ve ve rafahının korunmasına kadar uzanır.Bu işlevlerin yerine getirilmesi valinin yönetiminde geniş bir örgüt ağını gerektirir.Eyaletlerin çoğunda,Senatonun başkanı olan ve her zaman valiyle aynı partiden olması gerekmeyen bir vali yardımcısı bulunur.Seçimle göreve gelen öbür yüksek düzey yetkilileri arasında,eyalet hazine bakanı,hesap kontrolörü,adalet bakanı ve eğitim müfettişi bulunur. Belediye yönetimlerinin yapıları eyaletlerinkinden daha değişiktir.Belediye yönetimlerinin üç ana türü bulunur.Başkankonsey yönetimi,komisyon yönetimi ve konsey-yönetici yönetimi .İlk türde belediye başkanı ve konsey seçimle iş başına gelir.Konsey kent kurallarının oluşturulmasıyla görevlidir.Bunları başkan uygular.Başkan genellikle konseyin eylemlerini de denetler.Boston,New York,Philadelphia,Chicago ve Seattle"da bu tür belediyeler vardır.Komisyon tipinde seçmenler her biri kent yönetiminin bir dairesine başkanlık edecek olan üyeleri seçer.Belediye başkanı genellikle bütün komisyonların başıdır.DesMoines (Iowa) ve New Orleans"daki belediyeler bu türdendir.Konsey-Yönetici modelinde ise,seçimle göreve gelen bir konsey kent yönetiminin dairelerinin her birini yönetmek için bir yöneticiyi işe alır.Konsey tarafından seçilen belediye başkanı ise yalnızca protokol görevlerini yerine getirir ve konseye başkanlık eder. Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsi.net için derlenmiştir. |
Cevap : Amerika Birleşik Devletleri
KONUYA DEVAM EDİLECEKTİR.
|
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.