Dünyanın Hareketleri Eksen Eğikliği Ve Sonuçlar

DÜNYANIN HAREKETLERİ

Dünyanın şekli ve sonuçları

1 Ekvator yarıçapının kutuplar yarıçapından fazla olması

2 Ekvator uzunluğunun ardışık iki meridyenden fazla olması

3 Güneş ışınlarının geliş açısına bağlı olarak ısınma ekvatordan kutuplara doğru azalır

4 İki meridyen arası uzaklık ekvatordan kutuplara doğru azalır

5 Dünyanın bir tarafının aydınlık iken diğer tarfının karanlık olması

6 Dünyanın dönüş hızının ekvatordan kutuplara doğru azalması

7 Kutup yıldızının görünme açısı enlemlere göre değişim göstermesi

8 Dünya küre olduğundan dolayı güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir

9 Dünya küre şeklinde olduğu için gölgesi daire biçimindedir

Dünyanın günlük hareketi ve sonuçları( Kendi ekseni etrafında dönmesinin sonucu )

1 Gece ve gündüzün ard arda gelmesi

2 Güneş ışınlarının geliş açısının gün içinde değişmesi

3 Günlük sıcaklık farkının olması ( mekanik çözülme ve meltem rüzgarları )

4 Okyanus akıntılarında sapmalar ve halkalar olması

5 Yerel saat farkının olması

6 Sürekli rüzgarların yönünde sapmalar olması

7 Dinamik kökenli basınç kuşakları oluşur

8 Dünyanın çizgisel hızı ekvatordan kutuplara doğru azalır

Dünyanın yıllık hareketi

Yörünge dünyanın güneş çevresinde izlediği yola yörünge denir

Ekliptik eksen: yörünge düzlemi: Dünyanın yörüngesinden geçtiği varsayılan düzleme denir

Yer ekseni: Dünyanın ortasından geçtiği varsayılan düzleme denir

Ekvator düzlemi ile yörüngeØ düzlemi arasında 23 27 lik açı vardır

Yer ekseni ile yörünge düzlemiØ arasında 66 33 açı vardır

Yer ekseni ile ekvator düzlemi arasında 90 likØ açı vardır

Aydınlanma çizgisi

Aydınlanma çizgisi karanlık daire ile aydınlık daireyi birbirinden ayıran çizgiye denir

NOT: Aydınlık çizgisi 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde kutup dairelerinden geçerler

Yıllık hareketin sonuçları

1 Mevsimler oluşur( Temel sebep eksen eğikliğidir)

2 Güneş ışınlarının gelme açıları yıl boyunca değişir

3 Günün doğuş ve batış saatleri yıl boyunca değişir

4 Güneş ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez dönenceler arasına iki kez dik gelir

5 Muson rüzgarlarının oluşması ( eksen eğikliğine bağlı)

6 Aydınlanma çizgisi yıl boyunca yer değiştirir

7 Dünya yıl boyunca güneye yaklaşıp uzaklaşır

( Temel sebep yörüngenin elips şeklinde olması )

ÖNEMLİ GÜNLER

21 Mart 23 Eylül

1 Güneş ışınları ekvatora dik gelir Ekvator üzerinde dikilen bir çubuğun saat 12 00 da gölge boyu 0 dır 45 paraleline dikilen çubuğun gölge boyu kendine eşittir

2 Bütün dünya üzerinde gece gündüz eşitliği yaşanır ( 12t 12=24 )

3 Güneş ışınlarının atmosferde en az ekvatorda en fazla kutuplarda tutulduğu andır

4 Güneş ışınları her iki kutup noktalarında da görünür

5 Aydınlanma dairesi kutup noktalarından geçer

6 21 Martta kuzey yarımkürede ilkbahar, güney yarımkürede ise sonbahar başlangıcıdır

7 23 Eylülde kuzey yarımkürede sonbahar, güney yarımkürede ilkbahar başlangıç günleridir

8 Güneş tam doğudan doğar, tam batıdan batar

21 Marttan sonra kuzey yarımkürede gündüzler gecelerden güney yarımkürede ise geceler gündüzlerden uzun olmaya başlar

23 Eylülden sonra kuzey yarımkürede geceler gündüzlerden güney yarımkürede gündüzler gecelerden uzun olmaya başlar

21 Haziran durumu

1 Güneş ışınları yengeç dönencesine dik gelir

2 Yengeçdönencesine dikilen çubuğun saat 12 00 da gölge boyu ‘’ 0’’ dır

3 Aydınlanma dairesi kutup dairesine teğet geçer

4 Kuzey yarımkürede yaz, güney yarımkürede kış başlar

5 Bu tarihten sonra kuzey yarımkürede gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar

6 Güney yarımkürede geceler kısalmaya gündüzler uzamaya başlar

7 Kuzey kutup noktasına doğru gidildikçe gündüzler uzamaya güney kutup noktasına gidildikçe geceler uzamaya başlar

8 Güneş ışınları en az yengeç dönencesinde en fazla güney kutup dairesinde tutulur

21Aralık durumu

1 Güneş ışınları oğlak dönencesine dik gelir

2 Oğlak dönencesi üzerine dikilen bir çubuğun saat 12 00 gölge boyu ‘’0’’ dır

3 Aydınlanma çizgisi GKD teğet geçer

4 Güney yarımkürede yaz kuzey yarımkürede kış yaşanır

5 21 Aralıktan sonra güney yarımkürede gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar

6 Kuzey kutbuna gidildikçe geceler güney kutbuna gidildikçe gündüzler uzamaya başlar

7 Güneş ışınlarının atmosferde en az tutulduğu yer oğlak dönencesi en fazla kuzey kutup dairesine yakın alanlar

Eksen eğikliği olmasaydı ?

Yani yörünge düzlemiyle ekvator düzlemi çakışsaydı

Yer ekseni ile yörünge düzlemi arasındaki açı 90 olsaydı

1 Güneş ışınları devamlı dik gelirdi ve sıcaklık ekvatordan kutuplara doğru düşerdi

2 Aydınlanma çizgisi devamlı kutup noktalarından geçerdi Devamlı gece gündüz eşitliği yaşanırdı

Dönence veØ kutup daireleri ortadan kalkardı

3 Mevsimler oluşmazdı yani ekvatorda devamlı yaz, orta kuşakta devamlı bahar, kutuplarda devamlı kış olurdu

Eksen eğikliği artsaydı 40 olsaydı !

1 Dönenceler 40 paralellerinden geçerlerdi

2 Güneş ışınları 40 paralellere dik açılarla gelir Ülkemizde bunun içinde olduğu için ülkemiz güneş ışınlarını dik açılarla alırdı

3 Orta kuşak daralır, kutup kuşağı ve sıcak kuşak genişlerdi

4 Orta kuşak ve kutuplar yazın bugünkünden daha sıcak, kışın ise daha soğuk olurdu Ekvatoral kuşakta ise ortalama sıcaklık azalırdı

5 Türkiye yazın daha sıcak kışın daha soğuk olurdu

Eksen eğikliği 15 olsaydı !

1 Dönenceler 15 paralellerden geçerlerdi

2 Güneş ışınları 15 paraleller arasına dik gelirdi

3 Sıcak kuşak ve kutup kuşağı daralır orta kuşak genişlerdi

4 Aydınlanma çizgisi kutup daireleri 75 den geçerlerdi

5 Sıcaklık kutuplarda azalır, orta kuşakta azalır, sıcak kuşakta artardı Ülkemiz kışın daha sıcak yazın daha soğuk olurdu

Güneş ışınlarının geliş açısı

21 mart ve 23 eylülde Türkiye nin en güneyine 90-36 = 54 lik açıyla gelir