Tarım Ürünlerinin Ülkemizdeki Yeri Ve Önemi Nedir? Tarım Ürünlerinin Ülkemizdeki Yeri

Tarım Ürünlerinin Ülkemizdeki Yeri Ve Önemi Nedir? Tarım Ürünlerinin Ülkemizdeki Yeri
Tarım Ürünlerinin Ülkemizdeki Yeri Ve Önemi Nedir? Tarım Ürünlerinin Ülkemizdeki Yeri
Türkiye’de Tarım Ve Türkiye Ekonomisindeki Yeri

TÜRKİYE’DE TARIM
Türkiye’de Tarımı Etkileyen Etmenler Dağlık ve engebeli arazi yapısı tarım topraklarının dağınık ve küçük olmasına yol açmıştır Bu nedenle, küçük işletmeler şeklinde tarımsal faaliyetler daha yoğundur Topraktan alınan verimin artırılabilmesi için toprağın dinlenmeye bırakılması (nadas) gerekmektedir Türkiye’de tarımı etkileyen etmenler şunlardır :

- Toprak bakımı ve ıslahı
- Toprağın sürülmesi,
- Havalandırılması,
- Taşlarından ayıklanması,
- Bataklıkların kurutulması,
- Yabancı otların ayıklanması çalışmalarıdır
Sulama Tarım yapabilmek için toprağın nemli olması gereklidir Kuraklık görülen bölgelerde sulama ile tarım yapılabilir Sulanan tarım arazilerinde üretim yıllara göre önemli değişmeler göstermez Tarım ürünü çeşitliliği artar Gübreleme Topraktaki mineral dengesini korumak, toprağı verimli hale getirmek için gübreleme yapılır Gübrelemenin yapılmadığı yerlerde toprak nadasa bırakılır Tohum Islahı Yüksek verimli tohum kullanmak, tarımsal verimi arttırır Makineleşme Tarımsal faaliyetlerin kısa sürede tamamlanması toprağın daha iyi işlenmesini sağlar Pazarlama Tarım üreticisinin ürününü değerlendirmek, zarar etmesini önlemek için devlet bazı ürünlere taban fiyatı vererek destekleme alımları yapar Ayrıca ürünün depolanması için silolar, hangarlar, depolar kurar Tarımsal Kuruluşlar Zirai araştırma enstitüleri, devlet üretme çiftlikleri, Ziraat Bankası, TMO, Türkiye Ziraat Odaları Türkiye’nin çeşitli bölgelerinin tarımsal yapısını ve özelliklerini incelemek, üretici ve tüketiciyi korumak, çiftçiye kredi, fidan sağlamak gibi amaçlarla kurulan kuruluşlardır
Türkiye’de Toprakların Kullanımı Ülkemiz topraklarının kullanım amacına göre dağılımı şöyledir :
Ekili dili alan : 174480000 dekar
Nadas arazisi : 36551000 dekar
Orman : 192376000 dekar
Ürün vermeyen : 113403000 dekar
Çayır-mera : 123776000 dekar Kullanılmayan alanı : 662195000 dekar
Ekili - Dikili Alanların Kullanımı Ekili - dikili alanların kullanım amacına göre dağılışı şöyledir :
Ekili - Dikili Alanların Coğrafi Dağılımı : Ekili alan (Tarla) 145178000 dekar Dikili Alan (Meyveli ağaç) 23373000 dekar Sebze-çiçek bahçesi (Sera dahil) 5929000 dekar
Ekili - Dikili Alanların Ürünlere Göre Dağılımı : Tahıllar % 74 Endüstri bitkileri % 11 Baklagiller % 8 Sebzeler % 5 Yumruklu bitkiler % 2
Türkiye’deki Tarım Bölgeleri Kıyı ve Yakınındaki Tarım Bölgeleri Kıyı bölgelerinde iklime bağlı olarak birbirinden farklı üç tarım bölgesi görülür :
Karadeniz Kıyıları : Kış ılıklığına ve bol neme gereksinim duyan çay, fındık, mısır ile tütün, sebze, meyve, keten, kenevir, ayrıca Doğu Karadeniz kıyılarında turunçgil yetişir
Akdeniz ve Kıyı Ege : Akdeniz iklimine uyumlu olan, turunçgiller, zeytin, incir, susam, pamuk, pirinç, turfanda sebzeler, muz, çekirdeksiz üzüm, tütün gibi ürünler yetiştirilir
Marmara : Geçiş iklimi koşullarına bağlı olarak ürün çeşitliliği en fazla olan bölgedir Başlıca ürünleri ayçiçeği, zeytin, tütün, çeşitli sebze ve meyveler, tahıllar, dut ve fındıktır
İç Tarım Bölgeleri : Yükselti ve denize göre konuma bağlı olarak çeşitlilik gösteren tarım bölgeleridir
Karadeniz Ardı : İç Anadolu ile kıyı arasında geçiş özelliği gösterir Yüksek yerlerinde çavdar, buğday, sulak yerlerde pirinç ve sebze yetiştirilir Hayvancılığın geliştiği, özellikle tiftik keçisinin yoğun olarak yetiştirildiği alandır
İç Anadolu ve Çevresi : Bozkırların geniş yer kaplaması nedeniyle koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvancılık yaygındır Yarı kurak iklim nedeniyle buğday, arpa gibi tahıllar ile fasulye, nohut gibi baklagiller yetiştirilir
Erzurum - Kars Bölümü : Yazların kısa ve serin geçmesi tarımsal faaliyetleri sınırlamıştır Buğday, arpa gibi tahıllar yetiştirilir Yaz yağışlarına bağlı olarak gür otlakların olması büyükbaş hayvancılığı yaygınlaştırmıştır
Doğu Anadolu ve Dağlık Yerler : Tarım alanlarının sınırlı olduğu bu yerlerde hayvancılık ön plana çıkar Tahıl tarımı yapılır Sebze ve meyve üretimi önem taşımaz

Tarımın Türkiye Ekonomisindeki Yeri
• Nüfusun büyük bir bölümü tarımsal faaliyetlerle geçimini sağlar Ulusal gelirin ¼ ini tarım sektörü karşılar İhracatımızda önemli bir paya sahiptir Türkiye’deki endüstri tesislerinin büyük bölümü tarımsal maddeleri hammadde olarak kullanır Sanayinin gelişmesinde büyük önem taşır
• İhracatımızda fındık, turunçgiller, tahıllar, meyve ve sebzeler, pamuk, tütün, yağ bitkileri, zeytin ve çay gibi tarım ürünleri önemli yer tutar

Türkiye’de Tarımı Etkileyen Faktörler :
1 Sulama : Türkiye tarımında en büyük sorun sulama sorunudur Tarımda sulama ihtiyacının en fazla olduğu bölgemiz GDoğu Anadolu Bölgesi iken , bu sorunun en az olduğu bölgemiz Karadeniz Bölgesidir
Akarsularımızın derin vadilerden akması ve rejimlerinin düzensiz olmasından dolayı sulamada yeterince faydalanamıyoruz Bunun için mutlaka akarsular üzerindeki baraj sayısı artırılmalıdır
Sulama Sorunu Çözüldüğünde;
- Üretim artar
- Nadas olayı ortadan kalkar
- Tarımda iklime bağlılık büyük oranda azalır
- Üretimde süreklilik sağlanır
- Üretim dalgalanmaları önlenir
- Daha önce sebze tarımı yapılmayan bir yerde sebze tarımı da yapılmaya başlanır
- Tarım ürün çeşidi artar
- Köyden Kente göçler azalır Yılda birden fazla ürün alınabilir Bu konuda en şanslı bölgemiz Akdeniz, en şanssız bölgemiz Doğu Anadolu Bölgesidir
2 Gübre Kullanımı : Tarımda sulama sorunu çözüldükten sonra üretimi daha da artırmak için gübre kullanımı artırılmalıdır
Ülkemizde hayvancılığın gelişmiş olması tabii gübre imkanını oluşturmaktadır Ancak yurdumuzda tabii gübrenin yakacak olarak kullanılması bu olumlu durumu ortadan kaldırmaktadır Ülkemizde üretilen suni gübre yeterli olmadığı için ithal (Fas, Tunus, Cezayir gibi ülkelerden) etmekteyiz Bu da maliyeti artırdığından çiftçilerimiz yeterince gübre kullanamamaktadır Gübre ihtiyacı, tabii gübrenin yakacak olmaktan kurtarılması ve gübre fabrikalarının artırılması ile karşılanabilir
3 Tohum Islahı : Sulama ve gübre sorunu çözüldükten sonra verimi daha da artırmak için kaliteli tohum kullanılmalıdır Ülkemizde kalite tohum üretme konusunda devlet üretme çiftlikleri ve tohum ıslah istasyonları çalışmalar yapmaktadır Ancak kaliteli tohum ithali devam etmektedir
4 Makine Kullanımı : Ürünün zamanında ekimi, hasadı ve yüksek verim için makine kullanımı şarttır Ancak makine kullanımı yurdumuzda yeterli ölçüde gelişmemiştir Sebepleri :
- Makine kullanıma elverişsiz alanların varlığı,
- Makine kullanımının ekonomik olmadığı küçül alanların varlığı,
- İş gücünün bazı bölgelerde daha ucuz olması,
- Makine fiyatlarının çiftçinin alım gücünün üstünde olması
5 Zirai Mücadele : Tarımdaki hastalıkların, yabani otların ve haşerelerin meydana getireceği üretim düşüklüğünü önlemek için ilaçlı mücadele şarttır Zirai mücadelede daha çok ilaç kullanılmaktadır
6 Toprak Bakımı : Tarla yağışlardan önce sürülmeli , yabancı otlardan arındırılmalıdır Erozyona karşı korunmalıdır
7 Toprak Analizi : Toprak analizleri ile en iyi verim alınabilecek ürün belirlenir Ayrıca toprağın ihtiyacı olan mineraller tespit edilerek kullanılacak gübre belirlenir
8 Destekleme Alımı ve Pazar : Verimi etkilemez Üretim miktarını etkiler Çiftçi ürettiği malı pazarda zarar etmeden satabilmelidir Çiftçinin elverişsiz piyasa şartlarından olumsuz etkilenmemesi için devlet bazı ürünlerde destekleme alımı yapmaktadır (Destekleme alımı: Devletin çiftçinin malını belirli bir taban fiyat üzerinden alması olayıdır) Destekleme alımı yapılan ürünler: Pamuk, tütün (2002 yılından itibaren kaldırıldı), ŞPancarı, buğday,çay, fındık, KÜzüm, Kİncir, KKayısı, Haşhaş gibi dayanıklı ve sanayiye dayalı ürünlerdir
***Destekleme alımı yapılan ürünlerin üretiminde dalgalanmalar az olur ve fiyatı sürekli artar
9 Çiftçi eğitilmeli ve kredi desteği sağlanmalıdır

Türkiye Topraklarından Yaralanma Oranları :
Topraklarımızdan faydalanma oranı daha çok iklim ve yer şekilleri özelliklerine bağlıdır Ülkemizde yüksek dağlık kesimler geniş alan kaplar Dik yamaçlar çoktur Buralarda topraktan faydalanma çok kısıtlıdır Buna göre ülkemiz arazisinin % 36 ‘sı ekili-dikili alan, % 32’si çayır ve otlak, % 26 ‘sı orman ve % 6’sı diğer alanlar (yerleşim birimleri , tarıma elverişsiz çıplak kayalıklar gibi) dır
Not : Tarımdaki makinalaşmanın etkisiyle çayır ve otlakların alanı daralırken, tarım alanlarımız genişlemektedir
Bölge Yüzölçümüne Göre Ekili Dikili Alanların Oranları :
1 Marmara Bölgesi : %30
2 İç Anadolu Bölgesi : %27
3 Ege Bölgesi : %24
4 GDoğu Anadolu Bölgesi : %20
5 Akdeniz Bölgesi : %18
6 Karadeniz Bölgesi : %16
7 Doğu Anadolu Bölgesi : %10

Türkiye ve AB’de Tarımın Ekonomideki Önemi
Tarım sektörü, dünyada olduğu gibi Türkiye ve AB ülkelerinin de birçoğunda; nüfusun gıda maddeleri gereksinimini karşılaması, tarıma dayalı sanayinin hammadde kaynağını oluşturması, belli bir kesime istihdam olanağı sağlaması, dışa bağımlılığın önlenmesi ve ödemeler dengesi üzerinde önemli etkilerinin olması vb nedenlerle, ekonomide stratejik rol ve işlevini korumayı sürdürmektedir
Türkiye’nin 1984 yılında GSMH’da tarımın payı %17,7 iken, 2001 yılında %14’e 2003 yılında da %124’e gerilemiştir AB’de 1962 yılında GSMH’da tarımın payı %11’den, 2001 yılında %1,9’a düşmüştür (TOBB, 2003, 126)
Bu oranın Türkiye’de yüksek olması, tarımın günümüzde de önemini koruduğunu, AB’de azalması ise, tarımın giderek önemsiz hale geldiğini göstermektedir Ancak; AB’de tarımın AB bütçesi ve mevzuatının yaklaşık yarısından fazlasını kapsaması nedeniyle, tarım halen önemli bir sektör olma niteliğini sürdürmektedirTürkiye’de tarımda çalışanların sayısı 15 üyeli Toplulukta tarımda çalışanların sayısından fazla ve tarım sektöründe aktif nüfusu en çok olan ülkedir AB üyeleri arasında, tarım sektöründe en fazla aktif nüfus Yunanistan’da ve en az aktif nüfus ise İngiltere’de yer almaktadır Türkiye’de tarımda istihdam edilen nüfusun aktif nüfus içindeki payı 1998 yılında % 43 iken, bu oran azalarak 2003 yılında %33,9 olmuştur (TOBB, 2003, 120)
Türkiye’de 1998 yılından 2005’e kadar geçen 7 yıllık süre içerisinde, Tablo 2’de ele alınan ekonomik göstergeler açısından tarım sektörünün payı azalmakla birlikte, halen önemini korumaya devam ettiği görülmektedir
Türk tarımındaki işgücü verimliliği, sanayileşmiş ülkelere göre dört ile on dört kat daha azdır Bu sebeple Türkiye’de, tarım sektöründe işgücü verimliliğini artırıcı ve tarımsal nüfusun şehirlere göçünü önleyici acil tedbirleri, vakit geçirmeden yürürlüğe koymak gerekir (Karluk, 2002a, 192)
Türkiye ve AB’de Tarım Sektörlerinin Karşılaştırılması
Türkiye ve AB’nin tarım sektörleri tarımsal yapı, girdi kullanım düzeyi, bitkisel ve hayvansal üretim ve tarım politikaları açısından karşılaştırılmaktadır
Tarımsal Yapıların Karşılaştırılması
Türkiye ve AB ülkeleri arasında arazinin cinsine göre, ortalama tarımsal işletme büyüklüğü ile arazi mülkiyet ve tasarruf şekilleri açısından karşılaştırıldığında aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkmaktadır
Arazinin cinsine göre dağılımına bakıldığında, Türkiye’nin tek başına AB karşısında önemli bir tarım arazisi varlığına sahip olduğu görülmektedir 2001 yılı verilerine göre, Türkiye topraklarının % 34,4’ünü tarım arazisi oluşturmakta ve bunun % 69’ını ekilen tarla arazisi ve % 18,9’unu da nadas alanı olmak üzere % 87,9’unu işlenen tarım arazileri, % 3’ünü sebze bahçeleri, % 2’ini bağ, % 4,9’unu meyve ve % 2,2’sini de zeytin ağaçlarının kapladığı alan oluşturmaktadır
Türkiye’de ekilen ve nadasa bırakılan tarla arazisinin tamamı prodüktif tarıma elverişli değildir Çünkü bu alanların bir kısmı özellikle 1948-56 yılları arasında, traktör sayısının hızla artması sonucu, çayır mera alanlarının aleyhine olarak genişleyen tarla arazileri olup, engebeli ve meyilleri yüksek arazilerdir
1-4 sınıf arazilerde, 1,5 milyon hektar alanda orman ve fundalık yer alırken, orman ve mera olması gereken 6,1 milyon hektar alan uygun olmamasına rağmen tarıma açılmıştır 1-4 sınıf tarıma elverişli alanların bir kısmı tarım dışı amaçlarla şehirleşme ve endüstrileşme için kullanılmaktadır Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın Organize ve Küçük Sanayi siteleri kurulmasına tahsis ettiği alanların % 62’sini, 1-4 sınıf araziler oluşturmaktadır
AB ülkelerinde ise; genel olarak yüzölçümlerinin % 264′ü tarım arazisine, % 177′i de çayır ve mera alanlarına ayrılmıştır Ülke bazında Tablo 3’deki rakamlar incelenecek olursa, tarım arazilerinin toplam yüzölçümleri içinde en fazla pay aldığı ülkeler sırasıyla Danimarka (% 534), İtalya (% 379) ve İspanya (% 366)’dır Toplam yüzölçümü içinde tarım arazilerinin en düşük pay aldığı ülke % 61 ile İsveç’tir Çayır mera alanlarının toplam yüzölçümleri içinde en fazla pay aldığı ülkeler ise sırasıyla İrlanda (% 475) İngiltere (% 463) ve Yunanistan (%390)’dır Türkiye’nin tarım alanları AB’deki tarım alanlarının % 20’si kadardır (Eraktan, 2001, 78)
Ortalama tarımsal işletme büyüklüğü açısından Tablo 4’deki rakamlar incelendiğinde, 1991 yılı verilerine göre Türkiye’de 4068432 adet tarım işletmesi 23451099 hektar alanda faaliyet yapmakta ve işletme başına 58 hektar arazi düşmektedir
Bu veriler, 1990’lı yıllarda Türkiye’de var olan küçük işletme tipinin yanı sıra, toprak dağılımında da dengesiz bir yapının söz konusu olduğunu göstermektedir İşletmelerde uzmanlaşma yaygın olmayıp, genelde bitkisel ve hayvansal üretimin birlikte yapıldığı karma işletme tipi ağırlıklı olarak görülmekte ve bunların da büyük bir çoğunluğunu aile tipi işletmeler oluşturmaktadır
Mevcut Miras Kanunu nedeniyle işletmelerin parçalanması ve giderek küçülmesi halen devam etmektedir Kırsal alandaki yoğun nüfus artışı ve yasal yetersizlikler parçalanmayı teşvik etmektedir
2001 yılında ise, 3 075 516 adet tarım işletmesi 184 329 490 hektar alanda faaliyet göstermekte ve bu durumda işletme başına 599 hektar arazi düştüğü görülmektedir
Tarım işletmelerinin büyüklüğü modernizasyon, gübre, sulama gibi faktörlerin yanı sıra, üretim kapasitesini yakından ilgilendirmektedir Tarım işletmelerinin küçülmesi, önemli ölçüde ölçek ekonomisi problemlerine neden olmaktadır Veri teknoloji altında, üretimin artması halinde ortalama maliyetlerin düşmesi durumunu ifade eden ölçek ekonomileri, tarım işletmelerinin küçülmesi ile giderek önemini kaybetmekte ve üretim azalan verimlere doğru yönelmektedir
AB’de 1997 yılı verilerine göre, mevcut tarım işletmesi sayısı 6954300 adet, buna karşılık ekilen alan 128691000 hektardır Bu durumda işletme başına düşen arazi genişliği 18,5 hektardır
AB ülkelerinin kendi aralarında da, tarım işletmelerinin büyüklüğü açısından önemli farklılıklar bulunmaktadır İşletme başına düşen arazi miktarının en yüksek olduğu ülkeler sırasıyla İngiltere, Lüksemburg ve Fransa, en düşük olduğu ülkeler ise Yunanistan, İtalya ve Portekiz’dir İşletme başına düşen arazi miktarı İngiltere’de 693 hektar, Lüksemburg’da 425 hektar, Fransa’da 417 hektardır Buna karşılık işletme başına Yunanistan’da 43 hektar, İtalya’da 64 hektar ve Portekiz’de 92 hektar arazi düşmektedir
AB ülkelerinden sadece Yunanistan’da, işletme başına düşen arazi varlığının Türkiye’ye oranla daha az olduğu görülmektedir
Birliğe üye ülkelerde tarımsal işletme sayısı zaman içerisinde azaltılarak ortalama tarımsal işletme genişliği arttırılmaya çalışılırken, Türkiye’de son tarım sayımına kadar geçen sürede işletme sayısında artış görülmekle birlikte parçalanma nedeniyle, işletme genişliği sürekli azalmaktadır AB’de ortalama işletme büyüklüğü 164 hektar ile Türkiye’nin 28 katı büyüklüğe sahiptir (Soydemir, 2004, 33)
Tarımsal yapının diğer bir göstergesi olan arazi tasarruf şekilleri açısından da AB ve Türkiye arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır Tablo 5’de kiralık arazi tasarruf şeklinin AB’nde Türkiye’ye oranla daha yaygın olduğu dikkat çekmektedir Türkiye’de mülk arazi tasarruf şekli AB’den daha yaygındır