Yeryüzündeki Başlıca İklim Tipleri Ve Bitki Örtüsü

A- SICAK İKLİMLER

1-EKVATORAL İKLİM
Görüldüğü yerler: 10 kuzey ve güney enlemleri arsında etkilidir Özellikle Amazon ve Kongo Havzaları ile Malezya , Filipinler ve Papua Yeni Gine’de etkilidir



Özellikleri:
Yıllık sıcaklık ortalaması 25 C’nin üstündedir
*Yıllık ve günlük sıcaklık farkı en az olan iklimdir (1-2 C civarında)

Sebepleri : Güneş ışınlarının bütün yıl dike yakın açıyla düşmesi ve nemliliğin fazla olmasıdır

*Her mevsim düzenli yağış alır Fakat en fazla yağış güneş ışınlarının Ekvatora dik geldiği tarihlerde görülür Buharlaşma arttığı için
*Yağışlar oluşum bakımından Konveksiyon yağılarına örnektir
*Yıllık yağış miktarı 2000 mm ‘nin üstündedir
*Bitki örtüsü bütün yıl yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır
*Yağışların fazla olması ve yüksek sıcaklık kimyasal çözülmeyi artırmıştır
*Topraklar fazla yıkandığı için verimi düşüktür ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır

2- Yazı Yağışlı Tropikal (Savan) İklimi
Görüldüğü yerler:Ekvatoral iklim ile çöl iklimi arasında görülür (10-20 kuzey ve güney enlemleri arasında görülür)

Özellikleri:
Bu iklim bölgesinde güneş ışınları yılda iki kez dik açıyla düşer
*Güneş ışınlarının dik geldiği yaz dönemi yağışlı , kışlar kuraktır
*Sıcaklık ortalaması bütün yıl 20 C nin üstündedir
*Yıllık yağış miktarı 1000-1200 mm arasındadır
*Bitki örtüsü savandır Savanlar uzun süre yeşil kalan , gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki örtüsü içinde yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde ve akarsu boylarında ormanlar görülür

3-MUSON İKLİMİ
Görüldüğü yerler: Muson rüzgarlarının etkili olduğu Güney, Güneydoğu ve Doğu Asya’da etkilidir

*Muson rüzgarlarından dolayı bu iklimde yaz mevsimi yağışlı , kışlar kuraktır Bu yönüyle savan iklimi ile benzerlik gösterir
*Sıcaklık ortalaması bütün yıl 20 C nin üstündedir
*Yıllık yağış miktarı 1000-1500 mm civarındadır Ancak kıyı kesimlerde bu yağış miktarı çok daha fazla olabilmektedir Örnek Hindistan’ın kuzey doğusunda yer alan Çerapunçi 12000 mm yağış almaktadır (Dünyanın en fazla yağış alan yeridir)
*Bitki örtüsü kışın yaprağını döken geniş yapraklı muson ormanlarıdır Muson ormanlarının tipik ağacı teak ağacıdır

4- ÇÖL İKLİMLERİ
* Yağış miktarlarının 150mm nin altında olan bölgelerde çöl iklimleri görülür
Çöl iklimleri görüldüğü yere göre;

a-Sıcak çöller ( Tropikal): Dönenceler çevresinde görülür Oluşmasında dünyanın günlük hareketinden kaynaklanan dinamik yüksek basınç etkilidir

Görüldüğü yerler: Afrika’nın kuzeyi (Büyük sahra) Arabistan yarım adası, Basra körfezi çevresi, Hindistan’ın kuzeybatısı (Tar çölü), Avustralya’nın iç kısımları ve batısı, Afrika’nın güney batısındaki Namib ve Kalahari çölleri, G Amerika’daki Patagonya Atakama, Peru çölleri ve K Amerika’daki Meksika çölleridir

Özellikleri:
Mutlak ve bağıl nem çok düşüktür Bu sebeple günlük sıcaklık farkı en fazla olan iklimdir

Belirli bir yağış mevsimi yokrurbazı yıllar hiç yağış olmayabilir
Mekanik çözülmenin en fazla olduğu iklimdir
Yıllık sıcaklık farkı günlük sıcaklık farkı kadar yüksek değildir Çünkü güneş ışınları bu alanlara yıl boyunca dike yakın açıyla düşmektedir
Bitki örtüsü yok denecek kadar azdır Cılız ot ve çalılıklarla kaktüs iklimin doğal bitki örtüsünü oluştururlar

b- Karasal çöller: Ilıman kuşak kara içlerinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda görülür Buralarda çöl özellikleri görülme sebebi yağış azlığıdır

Görüldüğü yerler: Kızılkum (Özbekistan), Karakum (Türkmenistan), Gobi (Moğolistan), Taklamakan (Çin) , Arizona (ABD) çölleridir

c-Soğuk çöller: Kutuplarda görülür Çöl denmesinin sebebi yağış azlığıdır Yağış azlığının da sebebi sıcaklığın düşük olmasıdır Sıcaklık düşük olduğu için buharlaşma ile atmosfere karışan nem azdır Dolayısıyla yağış da az olmaktadır Zemin buzlarla kaplı olduğu için bitki örtüsü yoktur

B- ORTA KUŞAK İKLİMLERİ
5-AKDENİZ İKLİMİ:

Görüldüğü yerler: Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler ( Libya, Mısır ve Lübnan hariç Buralarda görülmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır), Avustralya’nın güneybatısı, G Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi, Şili’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika’da Kaliforniya çevresinde etkilidir

Özellikleri:
• Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır
• Yaz sıcaklığı güneş ışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır
• En sıcak ay ortalaması 28-30°C , en soğuk ay ortalaması 8-10 °C dir Yıllık ortalama 18°C dir
• Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür
• En fazla yağış kışın , en az yağış yazın düşer
• Kışın görülen yağışlar Cephesel kökenlidir Cephesel yağışlar en fazla bu ikimde görülür
• Yıllık yağış miktarı yükseltiye göre değişir Ortalama 600-1000 mm arasındadır
• Bitki örtüsü maki dediğimiz bodur bitki topluluğudur Maki; mersin, defne, kocayemiş, zeytin, zakkum, keçiboynuzu vb bitkilerden oluşur

Akdeniz iklimi yurdumuzda Akdeniz, Ege, G Marmara ve GD Anadolu Bölgesinin batısında görülür Ancak Akdeniz Bölgesinden uzaklaştıkça enlem, yükselti ve karasallığın etkisiyle bozulmaya uğrar

6-ILIMAN OKYANUS İKLİMİ
*Batı Rüzgarları sebebiyle Ilıman Kuşak karalarının batısında görülür (Batı ve KBatı Avrupa, Amerika’nın batısı) Yurdumuzda ise Karadeniz kıyılarında etkilidir

Özellikleri:
Yazlar serin, kışlar ılıktır
Her mevsim yağışlıdır
En sıcak ay ortalaması 24-25 C, en soğuk ay ortalaması 5-6 C dir Yıllık ortalama 13-15 C dir

Günlük ve yıllık sıcaklık farkı azdır Nemlilik fazla olduğu için
Yıllık yağış miktarı 1500 mm civarındadır Yükseltisi fazla olan yerlerde bu miktar artmaktadır

En fazla yağış Sonbaharda, en az yağış ilkbaharda görülür
Yağış oluşumu yamaç yağışı şeklindedir
Bitki örtüsü ormandır

7-ORTA KUŞAK KARASAL İKLİM
*Deniz etkisinden uzak kara içlerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) görülür Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bölgesinde Erzurum –Kars Bölümünde görülür

Özellikleri:
Kış erken gelir, çok soğuk olur Kar ortalama 80-90 gün toprak üstünde kalır
Yaz da erken gelir ve çok sıcak olur Karlar hızla erir

En sıcak ay ortalaması 20 C civarındadır Bazen sıcaklık 30 C ye kadar çıkabilmektedir

En soğuk ay ortalaması –10 C civarındadır Bazı günler –40 C ye kadar sıcaklığın düştüğü de gözlenebilmektedir
Yıllık sıcaklık ortalaması 3-5 C dir
Yıllık sıcaklık farkı 40-50 C ye kadar ulaşabilmektedir

En fazla yağış ilkbahar ve yaz dönemlerinde düşmektedir Karasallık arttıkça yağışlar yaz mevsimine kaymaktadır Ör Erzurum –Kars bölümünde olduğu gibi

En az yağış kışın düşmektedir ve kar şeklindedir
Yıllık yağış ortalaması 500-600 mm civarındadır

Bitki örtüsü iğne yapraklı ormandır Sibirya çevresindeki iğne yapraklı ormanlara Tayga denir Taygalar dünya ormanlarının %15 ini oluşturur Yağışın az olduğu yerlerde bozkır görülür Yaz yağışından dolayı bozkırlar yaz boyunca yeşil kalan çayır şeklindedir

*Karasal iklimin temel özelliği yıllık sıcaklık farkının fazla olmasıdır

8-STEP İKLİMİ
*Tropikal ve ılıman kuşak kara içlerinde görülür Yurdumuzda İç Anadolu Bölgesinde görülen karasal iklim buna örnektir

Özellikleri:
Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır
En sıcak ay ortalaması 20-25 C dir En soğuk ay ortalaması 0, -1 C dir Yıllık ortalama 9-11 C dir

En fazla yağış ilkbaharda, en az yağış yaz mevsiminde düşer
Yıllık yağış miktarı 300-500 mm civarındadır

Bitki örtüsü ilkbahar yağışları ile yeşeren , yaz başlarında sararan ot topluluğundan oluşan bozkırdır
_________________

C-SOĞUK İKLİMLER
9-Tundra iklimi:
*Sibirya, İskandinavya Yarımadasının kuzeyinde, Kanada’nın kuzeyinde, Grönland adasının kıyı kesimlerinde görülür

Özellikleri:
En sıcak ay ortalaması 10 C yi geçmez Kışın sıcaklık –30, -40 lara kadar iner
Toprak yılın büyük bir kesiminde donmuş haldedir Sadece yazın sıcaklığın artması ile toprağın üst kısmındaki buzlar erir ve bataklıklar oluşur
Yıllık yağış miktarı 200-250mm civarındadır

Bitki örtüsü yosun ,ot ve cılız çalılıklardan oluşan Tundra bitki örtüsüdür

10-KUTUP İKLİMİ
*Kutup çevrelerinde görülür

Özellikleri: Sıcaklık bütün yıl 0 C nin altındadır Zemin buzlarla kaplıdır Bitki örtüsü yokturGüneşlenme süresi çok uzun olmasına rağmen sıcaklık yükselmez Sebebi güneş ışınlarının eğik açılarla gelmesidir Sıcaklık düşük olduğundan buharlaşma ile atmosfere karışan nem azdır Yağış ta azdır Bu sebeple kutup iklimine soğuk çöl iklimi de denir
__________________