Çocuk Eğitiminde Otorite

Çocuk eğitiminde otorite
ProfDrKemal Çakmaklı


Bazı ailelerde çocuklarına karşı ya aşırı otorite noksanlığı görülüyor, ya da aşırı otorite hakimiyetiOtorite çocuğa yapması lazım geleni yaptırabilmemiz, yapmaması lazım geleni de yaptırtmamamızdır Bu konuda irade kullanıp başarılı olabilmemizdir Tabii bunun bilimsel ve doğru olması gereklidir Şimdi bunları kısaca açıklayalım

Çocuk her şeyi bilemez Kaldı ki büyükler de şüphesiz her şe*yi bilemez Bu nedenle çocuk sürekli olarak çevreden birşeyler öğrenmektedir Onun yaptıkları arasında iyi, doğru, gü*zel olan davranışlar olabileceği gibi yanlış hatalı, suç teşkil edecek hatta tehlikeli olanlar da bulunabilecektir

Çocuklar, evde yan*gın çıkarmak, pişmekte olan yemeği devirmek, musluk suyu*nu açık bırakmak ve daha niceleri gibi hayatî öneme haiz iş*ler de yapabilmektedir İşte otorite bu kabil durumları çocu*ğun yapmasına engel olunabilmesi için gereken iradenin an*ne ve babada var olması anlamındadır

Çocuğun herşeyi bilemeyeceğini söylemiştik Çocuk hata yaparak aradığı doğru*yu bulmaya çalışır Zaten çocuk da hatalı, yanlış tutum ve davranışlarında aileden ve ilgililerden her zaman yardım gör*mek ister Çocuk psikolojsinin temel çizgileri itibariyle du*rum böyledir

Nitekim literatürde bilim adamları çocuğun isteklerini çocuğun ağzındanmış gibi mektup halinde yaz*mışlardır Burada çocuk "yaptıklarımın hepsinin doğru ol*madığını biliyorum, siz mani olmadıkça onları yapmaktan da kendimi alamıyorum, yaptıklarımın hatalı olduğunu bana söylemezseniz -yahut buna mani olmazsanız- bunları nasıl düzeltirim" demektedir

Ne yazık ki gerçekler böyle olması*na rağmen pek çok anne baba çocuklarının eğitiminde otori*te denilen altın kuralı yeterince kullanamamaktadırlar Ya aşırı otorite noksanlığı, yahut da aşırı otorite çocuklara karşı yanlış olarak ailelerde mevcut bulunmaktadır Bunun denge*sini bulmak zorunluluğu vardır Aşırı otorite, otorite nok*sanlığı kadar tehlikelidir Bunun önemli olduğu daima bilin*meli ve gerçek bilimsel otorite tanınarak çocuk için sağlanabilmelidir

Nice durumlar olmaktadır ki çocuk aşırı şımartıldığı için evde her dediği harfiyyen yerine getirilmektedir Tabii aile bundan hiç memnun değildir Ama adeta eli mahkum bu esaret hayatını çekmektedir Evde bulunan saati, teybi, radyoyu çocuk kaç kez yere çarpmıştır Hatta bu dav*ranışını alışkanlık haline getirmiştir fakat aile çocuk inciniverir diye bu masrafa katlanmış ve otoritesini ortaya koyama*mıştır

Çocuklar, küçüklüğünden itibaren hoşgörülmemesi gereken yerde hoşgörülmemelidir Yahut hoşgörülmediği ilk o olayı yaptığında ihsas edilmelidir Aynı hareketi yineledi*ğinde anne baba otorite prensibine göre buna mani olmalı*dır O şeyi elinden almalı veya o şeye mani olmalıdır Bunda kesin ve kararlı olmalıdır Zaten kesinlik, kararlılık olduğunu çocuk gördüğünde birkaç ısrardan sonra onu elde etmek için ısrar edemeyecektir

En tehlikeli olay şudur: Çocuğu aynı ha*reketinden dolayı bir defasında hoş görmek diğerinde hoş görmemektir Ailenin morali iyi ise o davranışı hoş görmek*te, o gün canı birşeye sıkılmışsa aynı davranışı veya işi hoş görmemekte, çocuğa bağırıp çağırmakta, cezalandırma yoluna gitmektedir Haklı olarak çocuk da "aynı hareketi dün yap*tım birşey demediler, öbür gün yaptım yine ses çıkarmadılar, bugün yaptığım da onlardan farksız, niçin acaba bugün ba*na bağırdılar, bu insanlar tuhaf birşey, gidip bir tedavi olsun*lar" diye düşünür

Aile ona kızarken çocuk da onlara belki onlardan fazla kızar İşte bu hal çok hatalıdır Çünkü çocuk olayı kavrayamamış, üstelik de kendinin haklı olduğunu dü*şünmektedir Zira olay meydandadır Aynı hareketine üç kere müsamaha gösterilmiş, aynı hareketine dördüncüde şid*detli tepki gösterilmiştir

Bu tutarsızlık büyük insanları da aynı şekilde kızdırır Büyükler arasında bu tür davranışlar olsa acaba aynı anne baba olayı nasıl değerlendirirler? Tehlikeli olan davranışlarında çocuk kesinlikle engellenmelidir Tehli*keli olmayan ama hoş olmayan davranışları için en başında kendisine işin doğrusu söylenerek öğretilmelidir Aynı olayı yaptığında bu öğretilen bilgi hatırlatılmalıdır Yine de aynı davranışı yapıyorsa en fazla iki kere hoşgördükten sonra ço*cuk ailenin otoritesini karşısında bulabilmelidir

Dediğim gibi otorite çocuğa yapması lazım geleni yaptırt*mak, yapmaması gerekeni yaptırtmamaktır Otoritenin kazanılması ve sürdürülebilmesi için çocuğa suçuyla ilgili olarak ceza verilmesi de normaldir Sevdiği şeylerden bir süre için onu mahrum etmek en iyi ceza yollarındandır

Ama mutlaka ceza çocuğun yaşına ve suçuna uygun olmalıdır Çocuk mut*laka cezayı hak ettiğini kavramalıdır sonra ceza verilmelidir Ancak bu şekilde ceza ıslah edici olabilir Çocuk suçunu an*lamalı, kabul etmeli ve hatta "şimdi ben şöyle bir cezayı hak ettim" diyebilmelidir O ceza verilince de "ben dememiş miydim işte oldu" bir daha yapmayayım bu işin sonu işte böyle ceza oluyor" diyebilmelidir

Çocuk eğitimi zannedildi*ği kadar zor ve güç değildir Bunun kuralları da karmaşık ol*maktan uzaktır Ancak ne var ki çok iyi özetlenmiş yüzelli sahifelik, hatta daha özetlenmiş bunun yarısındaki bilgiyi an*ne ve babanın çocukla ilgili bireylerin öğrenip kavrayabilmeleri büyük bir gelişimdir Ancak bu alanda ilim adamlığı şüphesiz en zor mesleklerdendir

Burada anne babayı amatör bir şoföre, ilgili uzmanları da o otomobili imal eden mühendise benzetmek mümkündür Amatör şoför olmak 3-5 saatte bile öğrenilebilirken bir makina mühendisi olmak herhalde çok uzun yıllar süren eğitim sonunda olacağını herkes bilebilir Bu bir örnektir, ama kanaatımızca olayı anlatması yönünden oldukça iyi değerlendirilmelidir Çocuk eğitiminde otorite prensibinin de var olduğunu hatırlamak bile anne ve baba için doğruyu bulmada başlı başına bir mürşit olabilir Önem*li olan çocuğun ciddiye alınması ve olayın akademik bir çalış*ma alanı olduğunun benimsenebilmesidir