Geçmişten Günümüze Bira...

Sümerli bir kadın tarafından tesadüfen keşfedilen bira, günümüzde önemli bir sektör haline geldi
Yıldız Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof Dr Ercan Eren, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı'nın ''Kurum Tarihi Projeleri'' kapsamında biranın tarihini ''Geçmişten Günümüze Anadolu'da Bira'' isimli kitapta topladı
Kitapta yer alan bilgilere göre, biranın hangi tarihte ve nerede bulunduğu konusunda tam bir fikir birliği bulunmasa da bilinen ve herkes tarafından kabul edilen ilk belgeler, Sümerler'e ait Dicle ve Fırat nehirleri arasında Mezopotamya denilen bölgede MÖ 5 binli yıllarda yaşamaya başlayan Sümerliler zamanında bir kadın, birayı şans eseri buldu
Kadının büyük bir olasılıkla unuttuğu ıslak bir ekmek parçasının kısa bir zaman sonra fermente (mayalanma) olmasıyla başlayan süreç ve bu sürecin tekrarıyla bira keşfedildi ve bira kültürü oluştu O dönemlerde ilk ve en büyük bira üreticileri kadınlardı Çünkü bira, evde üretiliyordu
Arkeologlar, bira ile ekmeğin tarihinin de birçok yönden kesiştiğini belirtiyor Bira imalathaneleri ile ekmek fırınlarının yan yana olması bu beraberliğin somut göstergesi
Sümerlerde tanrıya da sunulan bira, dinlenme ve sağlık amacıyla içildi Sümer mitolojisinde ''bira tanrıçası'' bulunurken, ilkel insandan kültürlü insana geçişin evrimini betimleyen Gılgamış Destanı'nda ''ekmek yemek'' ve ''bira içmek'' insan olmanın ön koşulu olarak gösterildi

BİRAYA İLİŞKİN İLK BELGE BİR ŞİİR
Sümerler'in MÖ 1800'de ''bira tanrıçası'' Ninkasi'ye yazdığı şiir, bira konusunda bulunan ilk belge olarak tarihteki yerini aldı
Biranın nasıl yapıldığının tarif edildiği ''Hymn'dan Ninkasi'ye'' başlıklı şiir, 1964 yılında İngilizce'ye çevrildi Buradaki tarife uygun olarak elde edilen bira, kekremsi, ekşi ve alkol derecesi ağırlıkta yüzde 35'tu
MÖ 1700'lü yıllarda yaşayan Babiller de 20 çeşit bira üretti ve Mısır'a bira ihraç etti Babiller'de de Sümerler'de olduğu gibi bira ev yapımı bir sanattı
Günümüze ulaşan en eksiksiz derlemeler olan Babil Kralı Hammurabi'nin yasalarında da biradan söz edildi ve bira ile ilgili yasaklar sıralandı Yasanın 108-111 maddelerinde doğrudan birayla ilgili hükümlere yer verildi Müşterilerinden fazla ücret isteyen içki sahibinin suda boğularak öldürülmesini öngören yasaya göre, günde normal bir işçi 2 litre, sivil görevli 3 litre ve yüksek pozisyondaki bir idareci 5 litre bira alabiliyordu
Eski Babil Kralı Ammi-Şaduaqa'nın fermanlarında da bira ile ilgili hükümler yer aldı Fermanda, biranın fiyatı karşılığı arpa yerine gümüş kabul eden bir kadın bira satıcısının, suya atılacağı hüküm altına alındı

BİRA SAĞLIK İÇİN İÇİLDİ
Eski Mısırlılar, bira yapımını Sümerler'den öğrendi Mısır'da arpadan yapılan bira ulusal içkiydi ve tanrı Osiris'in biracıları koruduğuna inanılıyordu
Eski Mısır'da bira, ekmekle birlikte günlük gıdaydı Zengin ve fakir Mısır halkı, sağlık için bira içti ve birayı tanrılara sundu Mısır'da MÖ 1600 yılına ait sağlıkla ilgili bir tekstte rastlanan 700 reçetenin 100'ünde bira vardı
Birayla ilgili birçok toplumsal gelenek de bulunuyordu Örneğin, genç bir adamın genç bir kıza birasından bir yudum içmesini teklif etmesi, onunla evlenmeyi düşündüğü anl***** geliyordu
Eski Mısır'da bira aynı zamanda para ve asgari ücret ölçüsüydü İki sürahi bira, bir günlük asgari ücrete eşitti
Mısırlılar bira tadını olgunlaştırmak için yeni bilgiler de geliştirdi Türkiye'de bugün hala boza ve bulgur elde etmek için geleneksel olarak kullanılan aletlerin benzerlerini Antik Mısır'da da bulmak olanaklı

4 BİN YIL ÖNCE ANADOLU'DA BİLİNİYORDU
Hititliler zamanında ekmekle beraber halkın en önemli besini olan bira, dinsel törenlerde de rol oynadı ve ilahlara sunuldu
Bundan 4 bin yıl kadar önce Çorum, Amasya, Yozgat ve Kayseri illeri civarında biranın üretilip tüketildiği bir gerçek olarak tarihe geçti
Anadolu'da bira üretimi Hititler sonrasında da devam etti Tarihi belgelerden MÖ 738-696 yılları arasında yaşayan Frigya Kralı Midas'ın cenaze yemeğinde şarap, bal ve bira karışımından elde edilen özel bir içki içildiği, kazılarda bulunan kaplardan da Frigyalılar'ın bira tükettiği anlaşılıyor
Sümerler, Babiller, Eski Mısır, Eski Yunan, Romalılar ve onlardan bir hayli sonrasına kadar bira depolanamıyordu, filtre edilemiyordu, bulanıktı ve köpüklü değildi

BİRA MANASTIRDA YAPILIRDI
Bira, miladi dönemin başlamasından bu yana özellikle orta ve kuzey Avrupa ülkeleri için ulusal içecek, hatta bir yaşam biçimi haline geldi Almanya'da bira yapıldığına dair ilk kanıt, MS 8 yüzyıla ait
Birada şerbetçiotunun kullanılmasına 8 yüzyılda başlandı, öncesinde biralar genellikle ardıç ve zencefil ile aromatize ediliyordu
Orta Avrupa ülkelerinde 9 yüzyıla doğru biranın yapımı manastırlara mahsustu Bazı bölgelerde köylüler manastıra olan borçlarını arpa vermek suretiyle ödemekle yükümlüydü Manastır süreciyle birlikte bira yapımında kadının rolü azaldı, keşişler bira yapımıyla ilgilenmeye başladı Her keşişin günlük 5 litre bira içmesine izin verildi Kısa süre sonra keşişlerin tüketimlerinden fazla bira üretmeye başlamaları üzerine, birçok manastır ticari işletme haline geldi Bugün hala Belçika, Hollanda ve Almanya'da bira üreten manastırlar var
Biranın burjuva mesleği haline gelmesi, 12 yüzyılda oldu ve loncalar kuruldu Paris'teki Biracılar Birliği, Fransa'nın en eski sendikalarından birisi olurken, biracılar 1468'de ilk yasalarını hazırladı
Bira standartı 1516 yılında kabul edilen Alman Bira Saflık Kanunu ile belirlendi Yasaya göre, bira üretiminde yalnız arpa suyu, şerbetçiotu ve su kullanılacaktı Bugünkü anlamda bira, 1516 yılında tanım ve içeriğine kavuştu
Dr Alexanders Nowell, 1602 yılında biranın tıpalanmış cam şişelerde saklanırsa daha fazla dayanacağını gösterdi

SOĞUK BİRA
19 yüzyılda James Watt'ın buhar makinesini icat etmesi ve Carl Von Linde'nin yapay serinliği bulması bira tarihinde çığır açtı
Soğutma sorunu nedeniyle 1880'lere kadar bugünkü anlamda bira üretimi yoktu ve bira daha çok soğuk aylarda üretiliyordu
Buhar makinesinin bulunmasından sonra Londra'da The Whitebread Biracılık, dünyada bir yılda 200 bin fıçı bira üreten ilk firma oldu
1835'te demiryolu ulaşımının başlaması biranın da naklini kolaylaştırdı ve bira üretimi hızla arttı Her yere ulaşabilen bira, Osmanlı İmparatorluğu'na da geldi ve İstanbul, İzmir, Selanik, Beyrut gibi yerler birayla tanıştı
Pasteur ise birayı mikrobik hastalıklardan koruma usullerinin pastörizasyonunu ve rasyonel bir imalatın temellerini attı
Danimarkalı bilim adamı Christian Hansen'in tek maya hücresini başarıyla izole etmesi, yapay kültür ortamının yeniden üretimine olanak sağladı, böylece fermantasyonun saflığı süreci geliştirildi ve biranın tadı mükemmelleşti
Almanya'da 1864'te metal fıçılarda fıçı bira üretimine başlandı Sonraki yıllarda da biracılık, yoğunlaşmanın en fazla olduğu endüstrilerden biri haline geldi