Sakarya Hakkında Bilgi

Sakarya Genel Bilgi


Sakarya, Tarihi İstanbul - Anadolu yolunun Sakarya Irmağı’nı aştığı noktada bir köprü başı ve kavşak noktası konumuna sahiptir İl toprakları güneydeki Göynük Suyu vadisinden başlayarak Karadeniz’e kadar uzanmaktadır İlin doğu ve güney kesimleri diğerlerinden daha yüksek ve engebelidir Doğusunda Çam Dağı (990 m), Elmacık Dağı; güneyinde Kapıorman Dağı (1467 m), güneydoğusunda Samanlı Dağları, kuzeyinde de Karadeniz ilin doğal sınırını oluşturmaktadır Samanlı Dağı il topraklarında Keremali Dağı’nda 1543 mye ulaşır

İl toprakları içerisinde Adapazarı Ovası (Akova), Pamukova (Akhisar Ovası), tektonik kökenli düzlük alanlardır Geyve Boğazı aynı zamanda bu iki ovayı birbirine bağlamaktadır Akarsuların taşıdığı alüvyonlardan oluşan bu ovalar ilin tarım alanlarıdır

İl topraklarını 159 km uzunluktaki Sakarya Nehri ile ona karışan Mudurnu Çayı, Göynük Suyu ve Sapanca Gölü’nün ayağını oluşturan Çark Suyu sulamaktadır Sapanca, Taşkısığı, Poyrazlar, Akgöl, Küçük Akgöl, Küçük Boğaz, Gökçeören ve Acarlar Gölü ilin başlıca gölleridir Yüzölçümü 4817 km2 olan ilin 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 756168’dir

Adapazarı Ovasının bulunduğu alan kırık fay hattı üzerinde olduğundan, tarih boyunca çeşitli depremlere sahne olmuştur

Kuzey Anadolu kıyı dağlarının uzantısı olan dağlar gür ormanlarla kaplıdır Bu ormanlarda gürgen, meşe, kayın, kızılçam ve karaçam ağaçları bulunmaktadır

İlin iklimi hem Marmara Bölgesi iklimi hem de Karadeniz iklimi özelliklerini taşır Kışlar bol yağışlı ve az soğuk, yazlar ise sıcak geçer

Sakarya’nın ekonomisi tarım, hayvancılık, sanayii, ormancılık ve balıkçılığa dayalıdır Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler; mısır, şeker pancarı, patates, buğday, arpa, soğan, ayçiçeği, fındık, meyve ve sebzedir Özellikle üzüm, elma, domates, armut, karpuz, kavun, kiraz, dolmalık biber, lahana, ayva, sakız kabağı, taze fasulye, erik, şeftali ve ceviz yetiştirilir Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yanında tavukçuluk ve ipekböcekçiliği, su kenarlarında balıkçılık yapılmaktadır Ormancılık geçim kaynakları arasında gelmektedir

Devlet Demir Yolları İşletmesine bağlı Türkiye Vagon sanayii, Türkiye Zirai Donatım Kurumuna bağlı Ziraat Aletleri ve Makinesi Fabrikaları, Tarım Fabrikaları ve Ekipman işletmesi, Traktör Fabrikası başlıcalarıdır Ayrıca kamu ve özel kesime ait un, unlu ürünler, süt ve süt ürünleri, patates işlemesi, şeker, yem, bitkisel yağ, kemik unu, asit, lastik, bakır tel, kireç, tuğla-kiremit fabrikaları da bulunmaktadır Bunlara ek olarak da küçük sanayii işletmeleri de bulunmaktadır

Sakarya yer altı kaynakları yönünden zengin değildir Yalnızca Karasu’da demir, tuğla-kiremit hammaddesi, Sapanca’da da talk yatakları bulunmaktadır

Turizm ilin ekonomisine katkıda bulunmaktadır Sapanca Gölü kıyıları, Karasu ve Kocaali Plajları, Hasan Dağı, Pozyrazlar Gölü Orman İçi Dinlenme Yerleri, Acarlar Gölü kıyısındaki Av Koruma ve Üretme alanları, çevredeki tarihi anıtlar ve Türk evi örnekleri turizm açısından önem taşımaktadır

1200 yıllarında Yunanistan’dan Anadolu’ya yönelik kavimler göçü sırasında Bebrikler’in bu yörede yaşadığı tarihi kaynaklardan öğrenilmektedir MÖ900’de Bithynia’lılar bu bölgeye yerleşmişlerdir MÖVIIyüzyılda yöre Friglerin, ardından Lydialıların egemenliğine girmiştir VIyüzyıl ortalarında tüm Anadolu ile birlikte burası da Perslerin Satraplık merkezlerinden biri olmuştur Bu durum 334’te Büyük İskender’in Persleri yenmesine kadar sürmüştür Bundan sonra Makedonya Krallığı yönetimi altına giren Sakarya bölgesi, İskender’in ölümünden sonra Seleukosların hakimiyeti altına girmiştir

MÖIIIyüzyılda başlayan Bithynia Krallığının egemenliği MÖIyüzyıldaki Roma yönetimine kadar sürmüştür Bizanslıların Optimation Theması’nın sınırları içerisindeki Sakarya bölgesi zaman zaman Arap istilalarına uğramıştır XIyüzyılın sonlarında Selçuklulardan Artuk Bey’in buradaki Bizanslıları yenmesi ile yöre Selçukluların eline geçmişse de 1072’de yeniden Bizanslılar yöreye hakim olmuşlardır Bunun ardından 1097’de Haçlıların, Danişmendlilerin, Anadolu Selçuklularının ve İznik’te merkezi kurulan Nicaia İmparatorluğunun yönetimine girmiştir Konuralp ve Akçakoca tarafından 1324’te Osmanlı topraklarına katılmıştır

Sonradan bu isim Adapazarı şekline dönüşmüştür 1837 yılında Kocaeli Sancağına bağlı bir ilçe olmuştur İlk belediye örgütü 1852 yılında kurulmuş, 1899’da Arifiye’ye demiryolu ile bağlanmıştır

XIXyüzyılda Kırım, Kafkasya ve Rumeli’de kaybedilen topraklardan ötürü, oralarda yaşayan halkın bir kısmı buraya yerleştirilmiştir Müstakil İzmit Mutasarrıflığının yönetimindeki yöre Kurtuluş Savaşı sırasında önemli direniş hareketlerine merkez olmuştur Özellikle önemli bir geçit olan Geyve Boğazı’ndan ötürü de yöre önem kazanmıştır Kurtuluş Savaşı sırasında 10 Mayıs 1920’de Ahmet Aznavur ve Kuvay-ı İnzibatiye kuvvetlerinin eline geçmiş, 23 Mayıs 1920’de Çerkez Ethem’in Kuvay-ı Seyyare birlikleri tarafından geri alınmıştır Milli Mücadele sırasında burada başlayan ayaklanmalar General Ali Fuat Cebesoy tarafından bastırılmıştır 27 Mayıs 1921’de Yunan işgaline uğramış, 21 Haziran 1921’de işgale son verilmiştir

Cumhuriyetin ilanından sonra Kocaeli’ne bağlı olarak yönetilmiş, 1954 yılında Sakarya ismi ile il merkezi olmuştur

yüzyıl), Kaynarca’da Şeyh Muslihittin Camisi (XIVyüzyıl), Vezirhan'da Vezirhanı bulunmaktadır Ayrıca Atatürk Evi,Atatürk Anıtı, Taraklı Evleri ve il sınırları içerisindeki çeşitli yerleşim alanlarındaki Türk evleri vardır

Sakarya Gezgin Gözüyle

Sapanca Gölü, Büyük Akgöl, Küçük Akgöl ve Poyrazlar Gölü ilin önemli tabii güzellikleri arasındadır
Karasu ve Kocaali ilçelerinin kıyı kesimleri yörenin turizm faaliyetlerine önemli bir katkı ve canlılık sağlamaktadır
İl, deniz, dağ, orman, ve sağlık turizmi açısından önemli bir potansiyele sahip olmakla birlikte bu potansiyelinin tam olarak değerlendirildiği söylenemez
Akyazı Kuzuluk Kaplıcaları, ülkemiz çapındaki en önemli merkezlerden biri durumundadır
Ayrıca; Akyazı Çökek Kaplıcası, Geyve Acısu, Geyve Ilıca Köyü İçmesi ile Taraklı kil Hamamı sağlık turizmi açısından değerlendirilebilecek yerlerdendir
TARİHİ ESERLERİ:Tarihi eserler olarak Beşköprü (Justinianus Köprüsü), Harmante Tarihimizde önemli bir yeri olan Sakarya Nehri de ili bir baştan bir başa katederek Karadeniz’e dökülmektedir
Atatürk Evi ve Müzesi ( Sakarya Müzesi) Atatütk İl Ormanı Sapanca Gölü Poyrazlar Gölü ve Mesiresi Taşkısığı Gölü ve Çevresi Çark Mesiresi Maltepe Tesisleri Göl Tesisleri Tarihi göç yolları üzerinde bulunan Sakarya’nın Türk hakimiyetine girmesinden sonra Türk-İslam kültürü, kültürel yapıyı şekillendirerek kalıcı olurken, 19yüzyılın ikinci yarısından sonra bölgeye yerleşen Kafkas ve Balkan göçmenleri ile Doğu Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu göçmenleri kültürel yapıya ayrı bir güzellik ve zenginlik katmışlardır
Dolayısıyla, Sakarya’ya özgü bir folklordan ziyade, çok renkli bir folklorik yapı söz konusudur Sakarya, milli kültürümüzün, milli önceliklerimizin bir seromonisi durumunda olup, en eski kültür ve folklorik özellikler, Hendek, Geyve ve Taraklı ilçelerimizde görülmektedir Yerli halkın örf ve adetleriyle iç ve dış göçlerle gelenlerin kendilerine has örf ve adetleri karışmıştır
Geleneksel hayat tarzı halen, şehir merkezlerinden ziyade küçük yerleşim birimlerinde birbirleriyle çatışmadan yan yana yaşatılabilmektedir
Geleneksel sanatlar yönüyle de oldukça zengin olan ilde, eskiden yaygın olan çömlekçilik, ağaç oymacılığı, mobilyacılık, dokumacılık, el örgü işleri, süpürgecilik, sepetçilik ve bakırcılık modern teknolojiye yenik düşerek unutulmaya yüz tutarken halen az da olsa Taraklı yöresinde, ağaç işçiliği ve oymacılığı görülmektedir
Nitekim, il merkezindeki “Hasırcılar, Semerciler, Pabuççular, Tığcılar” gibi mahalle isimleri, geçmişte geleneksel el sanatlarının ilimizdeki önemini ortaya koymaktadır
Tescili ve tasnifi yapılmış kültür varlıklarının sergilendiği il merkezindeki Atatürk Müzesi ile Geyve Alifuatpaşa Beldesindeki Kuva-i Milliye Müzesi olmak üzere 2 müze bulunmaktadır
Geleneksel konut mimarisinde 158 konut mevcut olup, bunların 38’i Adapazarı’nda, 85’i Taraklı’da, 23’ü Sapanca’da, 6’sı Pamukova’da, 5’i Karasu’da ve 1’i Akyazı Kuzuluk Beldesindedir Tescili Yapılmış Kültür Varlıklarından; 24 cami, 15 mezarlık, şehitlik ve türbe, 5 çeşme, 7 kale, 4 hamam, 3 köprü, 1 imaret, 158 tarihi konut, 24 çınar ve 3 selvi ağacı ve 13 sit alanı bulunmaktadır
GÜNLERİ VE ŞENLİKLERİ:

Sakarya Sözlü Tarih

Sapanca gölü Söylencesi: Günün birinde Sapanca’ya bir ermiş gelirSelam verir selamını alan olmazKonuk olmak ister kimse konuk etmek istemezakşama yorgun argın kasabadan dönerken uzaktan ışık sızan küçük bir kulübe görürBir adım daah atacak gücü kalmamıştırKulübeye varır,kulübede geçimini sapan yaparak sağlayan iyi yürekli bir insan yaşamaktadırErmişi güler yüzle karşılar:buyur eder"Hoş geldin safala rgetirdin aşı şimdi ocaktan inidirmişitim Tanrıdan bir misafir istiyordum sen geldin" der ve en rahat köşeye misafirini oturturizeeiti ikramda bulunurDaha sonra da yatacak yer gösterip yatırırDavranışı ermişi çok memnun etmiştir

Ertesi gün erkenden kalkarlarErmiş teşekkür edip izin ister ve yolaö koyulurSapancı da karşı tepelere değin onu uğurlardönüşte aşağıdaki kasabayı göremezYerinde kocaman bir göl olmuşturKüçük kulübesinden başka ev kandisinden başka insan kalmamıştır Kasaba tüm kötülükleriyle yok olmuşturO günden sonra göle Sapancı Gölü denilirZamanla da bu Sapanca’ya dönüşür
Ağaç Baba Söylencesi: Adapazarı’nın Erenler Tepesi’nde Ağaç Baba adlı bir ermiş yaşarmışSöylenceye göre Ağaç Baba bahr gelince ormana iner,boş tarlalara fidan dikerağaç yetiştirirağaç Baba’nın diktiği fidanlara el sürenin,onlara zarar verenin elleri kurur;Başına her türlü kötülük gelirBu yüzden kimse ormana el süremez Söylenceye göre Ağaç Baba ölüm döşeğinde iken "Benden sonra çocuklarınızın mutlu,topraklarınızın bereketli olmasını isterseniz ağaçlara dokunmayın benim hayır duamı alarak ,dünya ve Ahirette mutlu olmakistiyorsanız ağaç dikin" diye vasiyet eder Günümüzde de yörede ağaçlara zarar verenlerin kötülük görecekelerine inanılır
Beş köprü söylencesi: Günün birinde sakar Dede adında bir ermişin yolu bu yöreye düşerSakarya üzerindeki Beşköprü’den durdurulup geçiş vergisi istenirDede parasaı olmadığını ve bu parayı ödeyemeceğini söylerFaakt parası yoksa köprüden e geçemeyeceği kendisine söylenince ellerini açıp Tanrı’ya dua ederDuası bitmeden nnehir yer değiştirip ovadan akmaya başlarsakar Ded’nin gösterdiği ovadan akmaya başlamıştır

İnanışa göre o günden sonra nehrin adı sakar diye anılmaya başlarBu ad zamanla Sakarya’ya dönüşmüştürErenler Tepesi’ndeki ermişin de Sakar Dede olduğuna inanılır
Beş köprü söylencesi: Günün birinde sakar Dede adında bir ermişin yolu bu yöreye düşerSakarya üzerindeki Beşköprü’den durdurulup geçiş vergisi istenirDede parasaı olmadığını ve bu parayı ödeyemeceğini söylerFaakt parası yoksa köprüden e geçemeyeceği kendisine söylenince ellerini açıp Tanrı’ya dua ederDuası bitmeden nnehir yer değiştirip ovadan akmaya başlarsakar Ded’nin gösterdiği ovadan akmaya başlamıştır İnanışa göre o günden sonra nehrin adı sakar diye anılmaya başlarBu ad zamanla Sakarya’ya dönüşmüştürErenler Tepesi’ndeki ermişin de Sakar Dede olduğuna inanılır

Sakarya Camileri


Orhan Camisi (Adapazarı)

Sakarya Adapazarı’nda bulunan Orhan Camisi, Orhan Gazi döneminde yapılmıştır Ancak cami Sultan II Abdülhamit döneminde bütünüyle yenilenmiş, orijinalliğinden uzaklaşmıştır

Günümüze gelen yapı XIX yüzyıl üslubunda kesme taştan dikdörtgen planlı olup, üzeri çatı ile örtülmüştür Son cemaat yeri ile ibadet mekânının üzerini aynı çatı örtmektedir Giriş cephesinde altlı üstlü iki sıra halinde basık kemerli dörder pencere bulunmaktadır Yan cephelerde de aynı şekilde dörder penceresi bulunmaktadır Mihrap nişinin iki yanında da ikişer pencere vardır Mihrap yuvarlak bir niş şeklinde olup barok üslupta kalem işleriyle bezenmiştir Bitkisel motifler bezemede ağırlık kazanmıştır Caminin yanındaki taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli tek şerefeli bir minaresi vardır Minare kaidesindeki kitabe Sultan II Abdülhamit döneminde yenilendiğini göstermektedir


Yunus Paşa (Ulu Cami) Camisi (Geyve)



Cami kesme taştan kare planlı olarak yapılmıştır İbadet mekânının üzeri pandantifli, kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür Caminin önünde yuvarlak kemerlerle birbirine bağlanmış üç bölümlü, üzeri kasnaklı kubbeli bir son cemaat yeri bulunmaktadır Caminin mihrabı niş şeklinde olup, bir özellik taşımamaktadır

Caminin yanında kesme taş kaideli yuvarlak gövdeli, tek şerefeli minaresi bulunmaktadır Ayrıca son cemaat yerinin önündeki avluda ahşap direklerin taşıdığı, ahşap çatılı mermer su haznesinden oluşmuş bir şadırvan vardır


Süleyman Paşa Camisi (Geyve)

Sakarya Geyve ilçesinde bulunan Süleyman Bey Camisi XIVyüzyılda Süleyman Bey tarafından yaptırılmıştır Kurtuluş Savaşı sırasında yıkılmış ve yerine Cumhuriyetin ilanından sonra yeni bir cami yapılmıştır

Süleyman Bey Camisi’nin mimari yapısı bilinmemektedir Ancak bugünkü caminin mimari yönden bir özelliği bulunmamaktadır


Şeyh Müslihiddin Camisi (Kaynarca)

Sakarya Kaynarca ilçesinde bulunan Şeyh Müslihiddin Camisi’nin yapım tarihi bilinmemektedir Büyük olasılıkla Ahi teşkilatından Şeyh Müslihiddin tarafından XIV yüzyılda yaptırılmıştır Cami 1820 yılında yapılan onarımla özelliğini yitirmiş, dış cephesi tahta kaplanmıştır Bu onarımı belirten bir kitabe yanındaki çeşmede bulunmaktadır

Caminin ilk yapımının moloz taş duvarlı, dikdörtgen planlı ve üst örtüsünün de çatı ile kaplanmış olduğu sanılmaktadır Günümüze gelen yapı dikdörtgen planlı ve ampir üslubunda bir yapıdır Mihrap ve minberi de ampir üslubunda bezenmiştir Cami duvarlarında v tavanda da ampir ve barok karışım bir bezeme dikkati çekmektedir

Caminin yanındaki taş kaideli yuvarlak gövdeli ve tek şerefeli bir minaresi bulunmaktadır

Sakarya İmareleri


Elvan Bey İmareti (Geyve)

yüzyılda Elvan Bey tarafından yaptırılmıştır

Kesme taş ve tuğladan yapılan imaretin girişinde kare kaideli dört ayak ve bunların karşısındaki duvara bitişik dört payenin oluşturduğu bir giriş bölümü bulunmaktadır Bu bölüm imarete 1746 yılında eklenmiştir Ortadaki giriş yayvan, iki yanlarındakilerde ise iki küçük kubbe ile örtülmüştür Girişte peş peşe iki kare mekân bulunmaktadır Bunlardan öndeki mekân kare planlı olup, diğerinden daha büyük ölçüdedir Üzeri Türk üçgenleriyle geçişi sağlanmış sekizgen kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür Diğer bölüm ise daha küçük ve kare planlı olup üzeri ayna tonozludur

Giriş ekseninde bir mihrap nişi ile iki yanında birer penceresi vardır Ayrıca dışarı çıkıntılı bu bölümün iki yanına da birer pencere açılmıştır Girişteki bölümün iki yanında kare planlı iki küçük mekân vardır Bunların da üzeri Türk üçgenli tromplarla örtülmüştür Yan mekânların üç kenarında yuvarlak kemerli birer pencere bulunmaktadır

İmaretin avlusunda Elvan Bey’in mezarı bulunmaktadır

Sakarya Köprüleri


Sangarius Köprüsü (Merkez)

Sakarya ilinde, Sakarya Nehri’nin kollarından Çark Suyu üzerindeki Sangarius Köprüsü Bizans Döneminde VIyüzyılda İmparator Iustinianus tarafından yaptırılmıştır Bu köprüden Bizans tarihçilerinden Procopius’da “ İmparator Iustinianus halkın Sagaris dediği nehrin üzerinde bir köprü yaptırmayı uygun buldu Tanrı her işinde olduğu gibi bu işte de ona yardım edecektir” diye söz etmiştir

Köprü, Sakarya-Ankara karayolunun yakınındadır Kesme taştan yapılmış olup, uzunluğu 33650 m genişliği de 1000 mdir Köprünün yüksekliği 990 mdir ve 12 gözden meydana gelmiştir Günümüze orijinal olarak gelen köprü taş kaplama sistemiyle yapılmıştır Ancak korkulukları günümüze ulaşamamıştır Kemer ayakları her iki yönde de dışarı doğru çıkıntılıdır Ayrıca ayaklar güneyde yarım silindirik, kuzeyde de üçgen mahmuzlarla takviye edilmiştir Köprünün bir ve dördüncü kemerlerinin kilit taşları üzerinde daire içerisinde haç motiflerine yer verilmiştir Yedinci kemerin kilit taşında ise tılsım amaçlı bir mask görülmektedir

Köprü çevresinde Bizans dönemine ait bazı yapı kalıntıları dikkati çekmektedir


Beş Köprü (Iustinianus) (Sapanca)

Aynı bölgedeki beş Bizans köprüsünden ötürü Beş Köprü ismiyle tanınmıştır Kitabesi günümüze gelememiştir Yapıldığı dönemde altıdan geçen akarsu kurumuş ve köprü toprak üzerinde kalmıştır

Kesme taştan yapılan köprü 43000 m uzunluğundadır Dokuz kemerden meydana gelen köprünün kemer açıklıkları 650 mdir Yalnızca en büyük orta kemerin uzunluğu 23 mdir


Karaaptiler Köprüsü (Merkez)

Sakarya ili Sangarius Köprüsü yakınındaki, Karaaptiler Köyü yakınında Çark Suyu üzerinde bulunan bu köprünün yalnızca ayakları günümüze gelebilmiştir Bizans döneminde yapıldığı sanılan köprü ile ilgili bir bilgiye kaynaklarda rastlanamamıştır


Ali Fuat Paşa Köprüsü (Geyve-Göynük)

Beyazıt tarafından 1495 yılında yaptırılmıştır Kitabesinin arkasında dikdörtgen bir mermere de kabartma olarak “Şifa-ül Kulub Lika-ül Mahbub” yazılıdır Bunun altında da köprüyü yapan mimarlardan Abdullah oğlu Murat’ın ismi yazılıdır Kitabelerin çevresi çiçek motifleriyle bezenmiştir

Köprü beyaz kesme taştan, sivri kemerli 15 gözden meydana gelmiştir Bu gözlerden 5 tanesi suyun içerisinde diğer 10 göz ise seviyeyi düzenlemek için toprak üzerindedir Köprünün uzunluğu 19650m eni 550 m dir En büyük kemer açıklığı ise 1250 mdir Kemerlerin etrafında ikinci ve daha ince bir kemer yapılmıştır Köprünün 5 ve 6 gözleri arasında yuvarlak kemerli bir boşaltma gözü bulunmaktadır Ayrıca tempan duvarları ile korkulukları taş bloklardan meydana gelmiştir

Köprünün Geyve girişindeki gözlerinden 1 ve 4 gözleri yıkılmış, buraya çelik kafeslerden kirişler yapılmıştır Köprü günümüzde kullanılmaktadır


Küçük Köprü (Merkez)

Sakarya ili, Adapazarı-İstanbul’da, Çark Suyu üzerinde bulunan bu köprüyü CTexier Roma Köprüsü olarak tanımlamıştır Çark Suyunu Kilis Suyu olarak tanımlayan CTexier “Bu su Romalılardan kalma tek kemerli bir köprünün altından geçer Oradan güneye döner Buradan az bir mesafede kırmızı tebeşirden bir tepeyi aşınca Beş Köprüye gelir” demektedir
Köprü işçilik ve kullanılan malzeme bakından yakınındaki Sangarius Köprüsüne benzemektedir Köprünün yapımında kalker türü bir taş kullanılmıştır Köprünün kemer açıklığı 1000 mdir Köprünün iki uçtaki dayanak ayakları yıkılmıştır Tabliyesi büyük ölçüde blok taşlardan yapılmıştır Günümüze nispeten iyi bir durumda gelebilmiştir


Uzunköprü (Tavuklar) (Merkez)

Sakarya, Adapazarı-İstanbul yolu üzerinde bulunan bu köprü Bizans Döneminde VIyüzyılda yapılmıştır Büyük olasılıkla İmparator İustinianus dönemine aittir

Sakarya Müzeleri


Sakarya (Atatürk Evi) Müzesi (Merkez)

Sonraki yıllarda Atatürk’ün yakın arkadaşlarından Milletvekili Hasan Cavit Bey tarafından satın alınmıştır Atatürk 17 Haziran 1922’de bu evde annesi Zübeyde Hanım ile buluşmuş ve üç gün kalmıştır

Zemin kat ile birlikte üç katlı olan bu yapı 1967 depreminde büyük hasar görmüş, Kültür Bakanlığı tarafından 1983 yılında kamulaştırılmış ve aslına uygun olarak restore edilmiştir Yeniden betonarme olarak yapılmış, dış cepheleri ahşap kaplanmıştır Restorasyon sonrasında 1993 yılında Sakarya Müzesi olarak ziyarete açılmıştır

Müzenin zemin katında yönetim büroları, kalorifer dairesi bulunmaktadır Birinci katta müdür odası ve 85 m2 genişliğinde bir sergi salonu, ikinci katta 50 kişilik bir konferans salonu bulunmaktadır

Arkeoloji seksiyonunda Prehistorik Çağ, Roma ve Bizans dönemlerine tarihlenen, yörede bulunmuş eserler sergilenmektedir Bunların arasında yassı baltalar, pişmiş topraktan yapılmış kap kaçaklar, cam şişeler ve madeni eserler bulunmaktadır

Etnografya bölümünde ise Bursa, Konya, Tokat müzeleri ve Ankara Etnografya Müzesi’nden seçilerek buraya gönderilen Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi eserlerine yer verilmiştir Etnoğrafik eserler arasında kesici ve ateşli silahlar, bakır eşyalar, çeşitli mühürler, el işlemeleri bulunmaktadır Ayrıca Atatürk’e ait bazı eşyalar da burada bulunmaktadır
Müze bahçesinde Sakarya yöresinde bulunan Roma ve Bizans dönemi mimari parçaları, mezar taşları, sunaklar, kitabeler, steller, erzak küpleri sergilenmektedir


Semerciler Mahallesi, Milli Egemenlik Cad
Tel: (0264) 277 36 68
Faks0264) 274 25 15


Kuvayi Milliye Müzesi (Geyve)

Sakarya Geyve ilçesinde bulunan Kuvayi Milliye Müzesi, İl Özel İdaresi yönetimindedir Müze 30 Ekim 1989 tarihinde açılmıştır

Müzede Mondros Mütarekesi’nin imzalandığı 30 Ekim 1918 ile TBMM’nin açıldığı 23 Nisan 1923 tarihleri arasını kapsayan döneme ait belge, fotoğraf ve kitaplar sergilenmektedir Ayrıca müzede sergilenen eserlerin büyük bir bölümü ilk Kuvayi Milliye Genel Komutanı ve Garp Cephesi Komutanı General Ali Fuat Cebesoy’un belge, fotoğraf ve anı eşyalarıdır Bu eşyalar General Ali Fuat Cebesoy’un ailesi ve yeğeni Ayşe Sarıalp tarafından buraya bağışlanmıştır


Ali Fuat Paşa, Geyve
Tel: (0264) 630 09 16

Sakarya Kaplıca ve İçmeleri


Sakarya, kırık bir fay çizgisi üzerinde bulunduğundan termal kaynaklar bakımından oldukça zengindir Bunların büyük bir kısmında turistik tesisler yapılmıştır Sakarya’daki başlıca termal kaynakları Kuzuluk Kaplıcaları ile Taraklı İçmeleridir


Kuzuluk Kaplıcaları (Akyazı)

lik yükseltisi olan bir tepededir Çevresinde çok sayıda kaynaklar ve meşe ormanları bulunmaktadır Saniyede 21 litre su akıtma kapasitesine sahip olan kaplıcanın sıcaklığı 85 ºC dir

Kaplıcanın suyu mide, karaciğer, safra kesesi, damar sertliği, şeker hastalığı, böbrek rahatsızlıkları, romatizma, siyatik, lumbago, egzama ve sedef hastalıklarına iyi gelmektedir

Kuzuluk Kaplıcası çevresinde Kuzuluk ve Kovuk Maden suları bulunmaktadır Bunların yanı sıra da soğuk ve gazlı sular da kaynamaktadır

1996 yılında inşası tamamlanarak faaliyete geçen Kuzuluk Evleri, Kuzuluk Beldesi’nde bulunan tek kür merkezidir Merkezde, toplu kullanıma sunulan 250 kişilik lokanta, 250 kişilik eğlence merkezi, kafeterya, alış-veriş merkezi, 20 araçlık go-cart araç pisti bulunmaktadır


Çökek Kaplıcası (Akyazı)

Sakarya ili, Akyazı ilçesi Kuzuluk Beldesinde bulunan Çökek Kaplıcasında toplam 9 kuyu bulunmaktadır Bunlardan 4’ü su, 5’i ise çamur banyosu amaçlı olarak kullanılmaktadır Kaplıca suyu, romatizma, siyatik ve kaşıntılara iyi gelmektedir


Acısu İçmesi (Geyve)

Sakarya ili Geyve İlçesi’nin 5 km güneydoğusunda, Ahibaba Köyü’nde bulunan Acısu içmesi tadından ötürü halk arasında Acısu olarak isimlendirilmiştir Su sıcaklığı 26 ºC olup, mide ve bağırsak hastalıklarına iyi gelmektedir Suyun çevresi, içinden akan dere ve doğal çevresi ile mesire ve dinlenme yeri olarak kullanılmaktadır


Ilıcak Köyü Gazlısuyu (Geyve)

Sakarya ili Geyve ilçesinin 15 km güneydoğusunda, Geyve-Taraklı yolunun 13 kilometresinden sonra gelen Ilıcak Köyü içinde yer almaktadır Mineral yönünden çok zengin ve şifalı olan kaplıca suyu bromür ve iyodür içermektedir Suyun ortalama sıcaklığı 26 ºC dir

Kil Hamamı Kaplıcaları (Taraklı)

Sakarya ili Taraklı İlçesi, Hacıyakuplar Köyü’nde bulunan kaplıca, Taraklı’ya 7 km, Adapazarı’na 55 km, İstanbul’a ise 185 km uzaklıktadır Kaplıca bir dere içinde ve çam ormanları arasındadır Tesislerin bahçesinde eski kaplıca binası da bulunmakta ancak kullanılmamaktadır

Kaplıcanın suyu kalsiyum, sülfat, sodyum, hidrokarbonat, magnezyum, klorür, potasyum, alüminyum, nitrat ve demir içermektedir

Taraklı’nın1987 yılında ilçe olmasından sonra inşaat halindeki kaplıca hamamı, ilçe kaymakamlığına devredilmiş, inşaatı tamamlandıktan sonra, İl Özel İdare Müdürlüğü’nce de kiraya verilmiştir


Taraklı İçmeleri (Taraklı)

Sakarya ili, Taraklı ilçesinde Geyve-Taraklı yolu üzerindeki bu içmenin suyunun mide ve deri hastalıklarına yararlı olduğu bilinmektedir Yakınında Acısu Kaplıcası bulunmaktadır

Sakarya Kaleleri


Paşalar Kalesi (Pamukova)

Bununla beraber, sur duvarlarında yer yer Roma dönemine ait mimari parçaların ve mezar stellerinin kullanılmış oluşu, kalenin Bizans döneminde yapıldığını göstermektedir Kalenin kuzey ve güney sur duvarları arasında yapım farklılıklarının oluşu Erken Bizans döneminde yapılıp, geç Bizans Devrinde onarılarak kullanıldığını göstermektedir Kale Geyve’den Mekece’ye kadar uzanan Pamukova’ya tamamen hâkim bir konumdadır

Kaletepe denilen mevkideki kalenin ana kaya üzerindeki sur duvarları tepeyi yuvarlak biçimde çevirmiştir Surların büyük bir bölümü tahrip olmasına karşılık kalıntılarından iri kesme taşlardan yapıldığı, taşların aralarına tuğla hatıllarının yerleştirilerek duvarların örüldüğü görülmektedir Duvarlarda 9-10 m aralıklarla üç adet üçgen çıkıntının bulunuşu kulelerle takviye edildiğini göstermektedir Bu çıkıntıların arkasındaki mekânların üzerinin tonoz veya kubbe ile örtüldüğü izlerden anlaşılmaktadır

Güney yönündeki surlar diğerlerinden biraz farklı bir görünümdedir Burada diğerlerine göre daha küçük ölçüde 7-8 sıra taşlar üzerine tuğladan yuvarlak kemerli bir girişe yer verilmiştir
Surların içerisinde bulunan yapılar büyük ölçüde tahrip olmuştur Bunun en büyük nedeni de kalede yapılan kaçak define kazılarıdır


Harmantepe Kalesi (Merkez)

Kalenin bulunduğu yere Küçük Söğütlü’den Akçakamış Köyü’ne giden yoldan, tarlalar arasından gidilmektedir

Günümüze iyi bir durumda gelen kalenin elips şeklinde bir planı vardır Yöresel kesme taşlardan yapılmış olan sur duvarları 2 m kalınlığındadır, yüksekliği ise 8-10 m arasında değişmektedir Ayrıca 500x500 m ölçüsünde altı kare kule ile sur duvarları desteklenmiştir Kuleler moloz taş ve kireç harçlıdır Kulelerin içerisindeki izlerden ahşap katların bulunduğu da anlaşılmaktadır Sur duvarları ve kuleler üzerinde mazgal delikleri bulunmaktadır

Kalenin girişi güney yönünde olmasına karşılık, değişik yerlerde beş tane yuvarlak girişe daha yer verilmiştir Bu kapıların iç yüzlerinde ahşap sürgü yerlerinin delikleri görülmektedir

Sakarya Sivil Mimari Örnekleri


Ayrıca yörenin birinci deprem kuşağı içerisinde bulunması, zaman zaman meydana gelen depremler ve su taşkınlıkları da mimariyi etkileyen olaylardır Bunun sonucu olarak da ahşap karkas tekniği yörede uygulanmış ve zararların en alt boyuta indirilmesine çalışılmaktadır Taş temeller üzerine dikey ve yatay olarak ahşap taşıyıcılar kullanılmış, araları tuğla veya kerpiçle kapatılmıştır Yapıların üzeri de yatay veya kırma çatılarla örtülmüştür

Osmanlı döneminde bu yöre akarsuların taşıdığı alüvyonlar yumuşak bir toprak örtüsü oluşturmuş, ayrıca yeraltı suları da zemin altı yumuşaklığına neden olmuştur Ayrıca seller ve depremlerden ötürü Osmanlılar bölgeye önemli olarak yerleşmemişlerdir Yalnızca düzeltilen alanlara küçük köy yerleşimlerinin dışına çıkılmamıştır Nitekim XVII Yüzyılda buraya gelen Kâtip Çelebi Cihannüma isimli eserinde “Ada Nahiyesi” isimli küçük bir uğrak yerinden söz etmiştir Burası da bugünkü Adapazarı’nın ilk yerleşim yeridir

XIX yüzyılda Charles Texier buradan küçük bir köy olarak söz etmiştir Ayrıca Ade Moustier 1862 yılında buradan “Adaköy” isimli 10000 nüfuslu bir şehir olarak söz etmiştir Sakarya nehrinin doğu ve batı kolları arasında bulunan Tığcılar Köyü ve çevresinde pazarlar kurulduğundan ilk yerleşim olmuştur Bunun yanı sıra Erenler Mahallesi’nde avlu içerisinde tek katlı ahşap çatılı, kiremit örtülü moloz taştan yapılmış eler bulunuyordu Bu evlerin iç ve dış yüzleri samanlı çamur sıva ile örtülmüştü Bu evlere toprak bir avludan girilmektedir Çoğunlukla sofalar U biçiminde olup oturma ve yatak odaları ile mutfak bu sofanın sonunda bulunmaktadır Avluda ise hayvanlar için ahırlar ve depolara yer verilmiştir Günümüzde bu ilk yerleşimi gösteren evlerin yerini iki katlı betonarme evler almıştır

Bazı örneklerde üç katlı olanlar ile de karşılaşılmaktadır

Sakarya’da XIX yüzyıldan sonra yapılmış evler çoğunlukla ahşap, bağdadi sıvalı iki ile üç katlı yapılardır Bu yapıların sokak ile bağlantıları bulunmamaktadır Dışa açılan pencerelerin tümü ahşap kafeslidir Üst katlarda çardaklar (balkon) ve çıkmalar bulunmaktadır Bunlar daha çok bahçeye ve avluya yöneliktir Evlerin ana kapısından taş döşeli büyük bir sofaya geçilmektedir Bu sofanın bir kenarında toprak bir fırın ile mutfak, diğer kenarında da odunluk, kömürlük gibi ve ambar gibi bölümlere yer verilmiştir Sofadan birkaç basamakla üst kat sofasına çıkılır Merdiven sonunda ikinci sofanın etrafında yatma ve oturma odaları, helâ bulunmaktadır Odalarda Türk evlerinin geleneksel öğelerinden dolaplar, yüklükler ve sedirlere yer verilmiştir

Bu evlerin zemin katları kesme taşlardan örülmüştür Bunların bazılara taş bazıları da taş temeller üzerine ahşaplar Evlerin ana girişleri evlerin ön yüzlerinde ve ortada bulunmaktadır Giriş katlarında ortada bir sofa yanlarında birer oda bulunmaktadır Üst katlar büyük bir sofanın çevresinde 4-5 yatak odası ile oturma odaları sıralanmıştır Bu evlerde en üst kat daha çok konuklara ayrılmıştır

Evlerin odalarındaki döşeme ve tavanlara özen gösterilmiş ve bunların çoğu ahşap bezemelerle süslenmiştir

XIXyüzyıldan sonra Ermenilerin yaşadığı Kömür Pazarı’nda bulunan evler genellikle üç katlı olup, ahşap veya ahşap karkastan yapılmışlardır İstasyon Caddesi üzerindeki evlerle yapı üslubu bakımından büyük benzerlik göstermektedirler Bu evlerin zemin katlarında ortada sofa ve bunun iki yanında oda ve mutfaklara yer verilmiştir İkinci katta ise, yine ortada bir sofa bulunmakta olup, çevresine odalar sıralanmıştır Bezeme olarak ahşap tavanlar ve dolap kapakları, ahşap işçiliğinin ortaya konduğu motiflerle bezenmiştir Tavanlarda yağlı boya resimlere de yer verilmiştir

İstanbul konaklarının bir bakıma benzerleri olan bu yapılar harem ve selamlık olmak üzere iki ayrı bölümden meydana gelmiştir Buradaki evler iki veya üç katlı olup, dışa taşkın üst katlarında oymalı çardakları ile dikkati çekmektedir Çoğunlukla dış cepheler beyaz yağlı boya ile boyanmıştır İçlerinde özenli bir işçilik uygulanmıştır Yüksek tavanlar, ahşap bezemeli olduğu gibi yağlı boya motif ve resimlere de yer verilmiştir Evlerin pencereleri ahşap kafeslidir Kapılarında oymalar ve birbirlerinden farklı görünümde madeni tokmaklara ve kilitlere de rastlanmaktadır

Sakarya yöresinin Hendek, Geyve, Karasu ilçeleri ile Taraklı’da da kendine özgü yöre mimarisini yansıtan yapılarla karşılaşılmaktadır Bu evler çoğunlukla bir yamaca yaslanmış iki katlı ahşap karkastan yapılmış olup, bağdadi sıvalıdır Evlerin üst katları çıkmalarla dışarı taşırılmıştır Buradaki konak tipi evler ise Türk sivil mimarisinin kendisine özgün örneklerini ortaya koymaktadır

Sakarya’nın ilçelerinden Taraklı XIX yüzyıldan günümüze gelen evleri ile tanınmıştır Taraklı’nın kentsel yerleşim dokusu bozulmamıştır Günümüzde sit alanı ilan edilen ve koruma altına alınan ilçede 120 civarında ev bulunmaktadır



Taraklı’da iki, üç ender olarak da dört katlı evlerden oluşan sivil mimarinin önemli yapıları bulunmaktadır Bu evler arazi konumuna göre biçimlendirilmiş sokakların çevresinde, bahçeler içerisinde, birbirlerinin görünümlerini engellemeyecek şekilde yapılmışlardır Dar ve dik sokakların çevresindeki bu evlere Arnavut kaldırımlı yokuş ve rampalardan çıkılmaktadır Arazinin eğimli oluşu evlerin planlarını da etkilemiştir Evlerin giriş katlarında depo ve kilerlere, hizmetçi odalarına, ocaklı fırınların bulunduğu mutfaklara yer verilmiştir Evlerin üst katları dışa açılan geniş dikdörtgen pencerelerle aydınlatılmıştır Bu pencerelerin bazılarına kafesler, kim geldi pencereleri, cumbalar ve vitraylar yerleştirilmiştir Odalar ortadaki bir sofanın iki yanına sıralanmıştır

Taraklı evlerinin yapımında çoğunlukla ahşap yığma ve ahşap karkas teknikleri kullanılmıştır Duvarlar içeriden ve dışarıdan çamur sıva ile sıvanmış, dışları beyaz badana ile boyanmıştır Ayrıca geniş yüzeyli duvarlar, sıvaların çatlamaması için tahta mastarlarla bölünmüşlerdir Bu mastarlar aynı zamanda süs ögesi olarak da kullanılmıştır Evlerin içerisindeki odalarda dolap ve tavanlarda ahşap bezemelere yer verilmiştir

Sakarya Doğal Güzellikleri


Sapanca Gölü

Batı-doğu doğrultusunda uzanan fay hattının batı kesiminde yer alan gölün su toplama alanı 252 m2dir Yüzölçümü 42 km2, deniz seviyesinden 32 m Yüksekliktedir Gölün kuzeyini 300 m Yüksekliğinde bir plato, güneyini de Samanlı Dağları çevirir Doğu-batı doğrultusunda 17 km kadar uzanan gölün kuzey-güney doğrultusunda genişliği Sapanca’nın doğusunda 5,50 kmye ulaşmaktadır Bundan sonra batıya doğru daralan gölün en derin yeri Sapanca’nın kuzeyinde 61 myi bulmaktadır

İzmit Körfezi’nden Büyük Derbent isimli bir eşikle ayrılan göl, doğu ve batısındaki alüvyon birikintileri sonucunda nispeten küçülmüştür Güneyindeki Samanlı Dağlarından akan ve gölü besleyen küçük derelerin taşıdığı birikintiler kıyıda uzun bir şerit oluşturmuştur Bu birikintilerin sürekli ilerleyişi sonunda gölün batı kesimi oldukça darlaşmıştır Gölün fazla suları kuzeydoğudan çıkan Çark Suyu aracılığıyla Sakarya Nehri’ne boşalmaktadır

İlkbaharda yükselen gölün suları, Sonbaharda en alçak düzeye iner Göl sularının derinlikleri arasında da ısı farkları olduğu saptanmıştır

Sapanca Gölü ile İzmit Körfezi arasında MÖIIyüzyıl başlarında Bithynia’da görevli Plinius Roma imparatoru Traianus’tan izin alarak bir kanal açılmasına başlamış, ancak bu gerçekleşememiştir Osmanlı döneminde Mimar Sinan bu konuda bazı çalışmalarda bulunmuş, ancak bu çalışmalar da sonuçlanmamıştır Evliya Çelebi Seyahatname’sinde Sapanca Gölü’ne değinmiştir

Dört çevresinde kasaba gibi 76 köy vardır Cümle halkı bu haliç’in suyundan içtiklerinden yüzlerinin rengi kırmızıdır Ürünleri çok ise de bağları yoktur Bahçeleri hadden aşkındır Bu gölün kenarında bir tür kavun ve karpuz olur ki, ancak ikisini bir eşek çekebilir Bu göl içinde 80 pare kayık ve çırnaklar (tahıl kayığı) vardır ki, köyden adam, kereste ve eşya götürürler Bu gölde bulunan yetmiş seksen çeşit balıktan avlayıp kar ederler Alabalığı, Sazan balığı, turna balığı gibi tatlı su balıkları gayet lezzetli olur Gölün derinliği ekseri yerlerinde yirmi kulaçtır Suyu gayet saf ve berraktır Kıyısında olan köylerin kadınları elbise yıkadıklarında asla sabun sürmezler Bu gölün doğusunda iki saat uzaklıktan Sakarya nehri geçer Kocaeli’nde İrva kasabası kenarında Karadeniz’e dökülür Sakarya azıcık bir himmet ile bu göle akıtılabilir Bu göl, İzmit Körfezi’ne üç saat kadar yakın olduğundan ayağı İzmit Tuzlası önünde deryaya karışır Hatta bir asırda bu gölü İzmit Körfezi’ne katmak için yüz binlerce kazma ve çapalı ırgat toplattırılmış ise de İzmit halkının buna birçok hazineler ve Nuh Ömrü gerektirir diye gevşeklik göstermesi işin tamamlanmasına engel olmuş Ama Sakarya Nehri bu gölde, İzmit körfezine karıştırılsa Bolu’ya kadar beş konaklık yer mamur olurdu İstanbul gemileri ta Bolu’ya yetişir ve İstanbul’da bir tahta üç akçeye, bir kantar odun beş akçeye olup hayratı büyük olurdu”


Poyrazlar Gölü

kuzeydoğusunda Sakarya Irmağı yakınındaki Poyrazlar Gölü, doğusundaki Poyrazlar Köyü’nden ötürü bu isimle anılmıştır Gölün bir diğer ismi de Teke Gölü’dür

Poyrazlar Gölü, iki sırt arasındaki 60 hektarlık bir alana yayılmış olup, Sakarya Nehri’nin eski yatağını oluşturmaktadır Sakarya Irmağı’nın fazla suları Kapaklı Boğazından geçerek bu göle boşalmaktadır Sakarya Nehri’nden beslenen Poyrazlar Gölü oldukça derin olup, yalnızca güney kıyıları sığ ve sazlıklarla kaplıdır

Poyrazlar Gölü’nde sazan başta olmak üzere çeşitli tatlı su balıkları üretilmektedir Günümüzde gölün çevresi mesire ve dinlenme yeri olarak kullanılmaktadır


Taşkısığı Gölü

Poyraz Gölü’nün 15 km kuzeybatısında Göktepe’nin kuzeyinde bulunan Taşkısığı Gölü’ne Çaltıcak Gölü de denilmektedir Göl, 90 hektarlık bir alana yayılmış olup, dipten kaynayan sularla beslenmektedir Kış aylarında genişleyip, Yaz aylarında da daralmaktadır Kuzey kesimi oldukça derin olan gölün kıyıları sazlık ve bataklıktır

Göl içerisinde kerevit ve sazan başta olmak üzere çeşitli tatlı su balıkları bulunmaktadır Gölün çevresi yöre halkı tarafından dinlenme ve mesire yeri olarak kullanılmaktadır


Küçük Akgöl

Taşkısık Gölü’nün 3 km doğusunda bulunan Küçük Akgöl 20 hektarlık bir alana yayılmıştır Dipten kaynayan sularla beslenen gölün fazla suları Çark Suyu’na boşalmaktadır Gölün kuzey kesimi sazlık ve bataklıktır Suyunun tatlı olmasına rağmen bulanıktır İçerisinde tatlı su balıkları yaşamamaktadır


Büyük Akgöl

Adapazarı ile Karasu ilçesi arasında bulunan Büyük Akgöl 190 hektarlık bir alanı kaplamaktadır Gölün büyük bir bölümü sazlık ve bataklıktır Göl çevresinde yabankazı, yaban ördeği yaşamakta, göl sularında da çeşitli tatlı su balıkları bulunmaktadır


Acarlar Gölü

Karasu ile Kaynarca arasında bulunan Acarlar Gölü, 1562 hektarlık bir alanı kapsamaktadır Çevresi ormanlık olup, gölün büyük bir bölümü bataklıktır Gölün fazla suları bir ayakla Sakarya Nehri’ne boşalmaktadır


Gökçeören Gölü

Sakarya il merkezinin 7-8 km kuzeybatısında bulunan Gökçeören Gölü’nün çevresi basık sırtlarla çevrelenmiştir Gölün yakınındaki yerleşmelerden ötürü Aralık Gölü veya Meşeli Gölü ismi de buraya verilmiştir

Gölün yüzölçümü 25 hektardır Çukur bir alanda bulunan bu gölün devamında Dipsiz Göl isimli bir göl daha bulunmaktadır Pek derin olmayan, yağmur ve kaynak suları ile beslenen göl Kış ve Bahar aylarında genişlemekte, Yaz aylarında da oldukça daralmaktadır Suların çekilmesinden sonra kalan arazide tarım yapılmaktadır

Göl içerisinde çeşitli tatlı su balıkları yaşamaktadır


Sakarya Nehri

uzunluğu ile Kızılırmak ve Fırat Nehri’nden sonra Türkiye’nin üçüncü büyük akarsuyudur Sakarya’nın birkaç km batısından geçen Sakarya Nehri Karasu ilçesinin batısında Sakaryaağzı olarak isimlendirilen yerde Karadeniz’e dökülmektedir Yağmur ve kar sularıyla beslenen Sakarya Nehri’nin Geyve Boğazı’ndan çıktığı kesimlerde debisi farklılıklar göstermektedir Bu oran 1162-6 m3 sn arasında değişmektedir

Sakarya Nehri Pamukova’nın güneyinden il topraklarına girerek güneybatı-kuzeybatı yönünde akar ve bu alan içerisinde Geyve Suyu, Mudurnu Çayı, Çark Suyu ve Alaçam Deresi ile beslenir

Sakarya Nehri 58000 kmlik bir alandan su toplamasına rağmen suyu bol bir nehir olarak tanınmamaktadır İl topraklarında Geyve Boğazı boyunca uzanan nehri, bir yandan demiryolu, bir yandan da karayolu izlemektedir Yol boyunca hemen nehrin kenarında bulunan dinlenme tesisleri, kır gazinoları bulunmaktadır


Mudurnu Çayı

Sakarya ili Akyazı ilçesi sınırları içerisinde Dokurcun yöresinden il topraklarına giren Mudurnu Çayı 65 km sonra Sakarya Nehri’ne dökülmektedir İl toprakları içerisinde batı ve kuzeybatıya doğru akan Mudurnu Çayı, il sınırları içerisinde, 649 km uzunluğu ile en uzun akarsudur


Aygır Deresi

Sakarya ili içerisinde Sapanca Gölü’ne dökülen Aygır Deresi debisi yüksek bir akarsu olup, kısmen kanyon içerisinden akmaktadır Bu kanyonda bulunan iki şelalenin çevresi mesire yeri olarak kullanılmaktadır

Dere içerisinde tatlı su balıkları bulunmaktadır


Kurtköy Deresi

Sapanca Gölü’nün su seviyesinin yükselmesinde bu derenin katkısı bulunmaktadır Derenin taşıdığı alüvyonlar Sapanca çevresinde ovalık bir arazi oluşmasına neden olmuştur Yaz aylarında bu dere kurumaktadır


Doğançay

Sakarya ile Bilecik arasında akan Doğançay’ın içerisinde bir de çağlayan bulunmaktadır Yaz aylarında suyu azalan çayın çevresinde mesire yerleri bulunmaktadır


Çark Suyu

Adapazarı içerisinden geçen Çark Suyu Seyfiler Köyü yakınında da Sakarya Nehri ile birleşmektedir Çark Suyu’nun uzunluğu 45 kmdir

Çark Suyu’nun çevresi mesire yeri olarak kullanılmakta olup, hayvanat bahçesi ve turistik tesisleri bulunmaktadır


Dinsiz Çayı

Sakarya ili Hendek ilçesinde, Beynevit Köyü’nden doğan Dinsiz Çayı aynı zamanda Mudurnu Çayı’nın da bir kolunu oluşturmaktadır Kaynağından sonra Fabrika Dere, Balıklı Dere, Bıçkı Dere ve Gürcü Dereleri’ni de alarak akan Dinsiz Çayı’nın uzunluğu 34 km dir


Maden Deresi

Sakarya ili Hendekı ilçesinin kuzeyinde Çaltepe’den kaynayan Maden Deresi 30 km uzunluğunda olup, Kocaali’nin batısından Karadeniz’e dökülmektedir Ormanlık bir alan ve derin bir vadi içerisinden akan derenin çevresinde çeşitli mağaralar bulunmaktadır Cumhuriyetin ilk yıllarında burada bir altın madeni bulunmuş ve sonra da terk edilmiştir

Derenin çevresi ağaçlık olduğundan mesire yeri olarak kullanılmaktadır Dere içerisinde alabalık ve sazan başta olmak üzere çeşitli tatlı su balıkları yaşamaktadır


Akçay

Sakarya Geyve ilçesinin kuzeybatısındaki Eskiyayla mevkiinden doğan Akçay Deresi, çok sayıda küçük dere ile birleştikten sonra Adliye Köyü kenarından Sakarya Nehri’ne dökülmektedir

Akçay Deresi boyunca alabalık üretme çiftlikleri ve lokantaları bulunmaktadır Derenin çevresi yaz aylarında mesire yeri olarak kullanılmaktadır


Karaçay

Sakarya ili Geyve ilçesinin doğusundaki Mancarlı yöresinden doğan Karaçay 29 km uzunluğunda olup, Secce Deresi ile Karaçay Deresi ile birleşmektedir Daha sonra güneydoğudan gelen Karakaya Deresi ile birleşerek Geyve’nin kuzeybatısından Sakarya Nehri’ne dökülür


Orman İçi Dinlenme ve Mesire Yerleri

Sakarya’da Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nce tescil edilmiş dört adet B Tipi mesire yeri bulunmaktadır B Tipi Mesire yeri, kent merkezlerinin yakın çevresinde günübirlik kullanım imkânı sağlayan alanlardır Bu alanların yanında, henüz resmi bir tescil almamış da olsa yoğun ziyaretçisi olan mesire yerleri ve doğal dinlenme alanlarının sayısı oldukça fazladır


İl Ormanı Orman İçi Dinlenme Yeri

Adapazarı’na 12 km uzaklıkta, Adapazarı-Sapanca karayolu üzerinde bulunan İl Ormanı Orman İçi Dinlenme Yeri, 1545 Hektarlık bir alana yayılmıştır İlk defa 1983 yılında tesis edilen bu alanın çevresinde turistik tesisler bulunmaktadır Ayrıca meşe, karaçam, sarıçam, kızılçam ve sahil çamından oluşan bir orman örtüsüne sahiptir


Kuzuluk Orman İçi Dinlenme Yeri

Adapazarı-Akyazı-Mudurnu yolu üzerinde, Akyazı’ya 8 km, Adapazarı’na 34 km uzaklıktaki Kuzuluk Orman İçi Dinlenme Yeri, 73 hektarlık bir alana sahiptir Kayın ve meşe ormanları ile kaplı olan, 1996 yılında kurulan bu mesire yerinde çeşitli tesisler bulunmaktadır


Çadır Gölü Orman İçi Dinlenme Yeri

Adapazarı - Karasu yolunda, Ferizli’ye 500 m uzaklıkta olan Çadır Gölü Orman İçi Dinlenme Yeri, 71 Hektar alana yayılmıştır Dışbudak ve gürgen orman örtüsü ile kaplı olan bu alanda çeşitli dinlenme tesisleri bulunmaktadır


Karasu Plajı

Sakarya ili Karasu ilçesinde uzunluğu 20 km bulan Karasu kumsalı yörenin ve diğer illerden gelenlerin rağbet ettiği doğal bir plajdır Kumsalın ince taneli kumu ve temiz deniz suyu romatizma hastalığına iyi gelmektedir Karasu’da çeşitli tesisler bulunmaktadır


Sakarya Yaylaları

Soğucak Yaylası

Sakarya ili Sapanca ilçesinde bulunan Soğucak Yaylası deniz seviyesinden 1100 m yüksekliktedir İlçe merkezine 17 km uzaklıkta bulunan bu yaylada Soğucak Yayla Şenlikleri yapılmaktadır Ayrıca yaylada çeşitli spor müsabakaları, folklor gösterileri ve halk konserleri düzenlenmektedir İlin rağbet edilen mesire yerlerinin başında gelmektedir


Kırca Yaylası

Sakarya İli Pamukova ilçesine 2 km uzaklıkta Karapınar Köyü’nden 13 km mesafede bulunan Kırca Yaylası’nda Menekşe Oruç ve Menekşe Olak Köyleri bulunmaktadır Her yıl Kırca yaylasında şenlikler düzenlenmektedir


Katırözü Yaylası

Sakarya ili Pamukova ilçesi, Eskiyayla Köyü’nde bulunan Katırözü Yaylası deniz seviyesinden 1125 m Yüksekliktedir Yaylanın yanındaki tepe üzerindeki mağarada sarkıt ve dikitler bulunmaktadır Yaylanın kaynak suları, doğal güzelliğinden ötürü mesire yeri ve piknik alanı olarak kullanılmaktadır


Kirpiyan Yaylası

Sakarya ili Geyve ilçesine 28 km uzaklıkta bulunan Kirpiyan Yaylası yakınında Karagöl yaylası bulunmaktadır Günümüzde doğal ortamını korumakta olup, yaylada tesis bulunmamaktadır


Keremali Yaylası

Sakarya ili Akyazı ilçesine 17 km uzaklıkta bulunan Keremali Yaylası’nın çevresinde dört yayla daha bulunmaktadır Yaylada yayla evleri olup, yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır


Sultanpınar Yaylası

Sakarya ili Akyazı ilçesine 45 km uzaklıkta bulunan Sultanpınar Yaylası ormanlık bir alandadır Boztepe Köyü üzerinden ulaşılan bu yaylanın çevresinde Güzlek Yaylası, Sultanpınarı Yaylası, Yörükyeri Yaylası, Çiçekli Yaylası ve Acelle Yaylası bulunmaktadır

Sultanpınar Yaylası’nda turistik tesisler, yayla evleri ve pansiyonlar bulunmaktadır


Acelle Yaylası

Sakarya ili Akyazı İlçesi’nin 35-40 km güneyinde bulunan Acele Yaylası, geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan bir bitki örtüsüne sahiptir Yayla içerisinde Enişte Deresi’nin yatağı bulunmaktadır

Acelle yaylasında her yıl Temmuz ayının son haftası, genellikle 25-26-27 Temmuz tarihlerinde şenlikler düzenlenmektedir Dışardan gelenlerin kalabilecekleri otel-motel, kamp türü konaklama yeri olmayan yaylada, sürekli ikamet edenlerin ahşap evleri vardır Bunun dışında şenlik boyunca 200-250 civarında çadır kurulmaktadır


Yanık Yaylası

Sakarya ili Akyazı ilçesinde bulunan Acelle Yaylası’ndan 15-20 dakika uzaklıkta olup, yaylada yayla evleri vardır


Çiğdem Yaylası

Sakarya ili Hendek ilçesinde bulunan, deniz seviyesinden 1500 m yüksekliğindeki Çiğden Yaylası yöresel topukotu olarak isimlendirilen çimle kaplıdır Hafif eğimli tepelerden oluşan yaylada yayla evleri bulunmaktadır Her yıl Temmuz aylarında yayla şenlikleri düzenlenmektedir

Bu yayla aynı zamanda Türkiye’nin on yaylasından biri olarak seçilmiştir


Karagöl Yaylası

Sakarya ili Taraklı ilçesinin 21 km kuzeydoğusunda Samanlı Dağları’nın uzantısı üzerinde bulunan Karagöl Yaylası deniz seviyesinden 1200 m yüksekliktedir Yayla 567 hektar genişliğinde bir alanı kapsamakta olup, çam, kayın, köknar ve meşe ağaçları ile kaplı bir bitki örtüsüne sahiptir

İlkbahar aylarında karların erimesiyle sularla kaplanan yayla, Nisan ayının ikinci yarısında, sular tamamen çekilmektedir Yaylada her hafta Cuma günleri pazar kurulmakta ve aynı gün çeşitli şenlikler yapılmaktadır Yaylada ahşap yayla evleri bulunmaktadır


Hamzapınar Yaylası

Sakarya ili Taraklı ilçesinde bulunan Taraklı Yaylası’nın 1 km aşağısındaki Belengerme Tepesi’nin arkasında kalan Hamzapınarı Yaylası’nda Orman İşletmesi tarafından düzenlenmiş halka açık piknik alanı bulunmaktadır Soğuk suları ile ünlü olan bu yayla yörenin önemli bir mesire yeridir


İnönü Yaylası

Sakarya ili Pamukova ilçesinde bulunan İnönü Yaylası, Erikli Yaylası’nın yakınındadır Hüseyinli Köyü üzerinden ulaşılan bu yayla İstanbul ve İzmit’ten gelenler tarafından dinlenme ve piknik yeri olarak kullanılmaktadır