Nevşehir Örf Ve Adetleri

Nevşehir Örf Ve Adetleri

Geçmişten günümüze değin toplumların varoluşunu esasını teşkil eden insan olgusunun varedilmesine, bunun yanında varolmasının sınırlanması ve gelecek yaşam için başlangıç ve hazırlık dönemi olması niteliğini taşıyın komple bir oluşum olan doğum olayı etrafında gelişen geleneksel uygulamalarla ilgili, Nevşehir ve çevresindeki tespitlerden bazıları aşağıda verilmeye çalışılmıştır




Doğum Öncesi Yargılar :


Toplumda cinsiyet ayrımı yapılmamasına karşın ailenin bekçisi olarak bakılan yanı Anne ve Babanın yaşlandıklarında sosyal güvenceleri olması gibi bir fonksiyon dan dolayı erkek evlat tercih edilmektedir-Çocuğu olmayan kadına yörede "Kısır" denmektedir Hamile kadına ise "Üzeri yüklü ve Gebe " kadın denmektedir


-Gebe kadının hayırlı bir evlat doğurabilmesi için bazı durumlardan kaçınması gerektiğine inanılmaktadır


-Ebeveyinlerdeki özelliklerin aynısının çocukta da tekerrür edeceğine inanılır



Doğum Sonrasında ise :


-Çocuğun anneden ilişiğinin kesilmesinden sonra, leğende yıkanır


-Gelecekte çocuğun ağzının kokmaması ve pişkin olması için tuzlanır


-Sonra çocuğun kundaklama işlemine geçilir


-Kundaklanan çocuğu sarılıktan korumak için yüzüne sarı yemeni örtülürAnne yatağına konur


-Anne çocuğu kucağına alarak, ikisi üzerine çarşaf örtülür ve üzerlerinden kalburdan az su dökülerek ilk "Kırklama" işlemi yapılır


-Anneye süt olması için tatlı şeyler yedirilir


-Doğum olan eve Anne ayağa kalkana kadar komşular tarafından yemek getirilir


-Çocuğun ad koyma işlemi, Dedesi tarafından kulağına Ezan okunarak yerine getirilir



SÜNNET


Toplumca erkekliğe atılan ilk adım olarak görülen sünnet etrafında oluşan gelenekler bakımından, dini ve milli hüviyette bir sentez oluşmuşturDini bakımdan normal sünnetin yanında "Peygamber Sünneti " diye bilinen ikinci bir kavramda vardırBu türden sünnet, erkeğin cinsel organında sünnet derisi olmayanlar için geçerlidirDoğuştan sünnetli olduğuna inanılan çocuklar için kesme işlemi uygulanmazSadece dua edilerek konu komşuya yemek verilerNormal sünnet işlemi için, sünnetçi köçek, çalgı grubundan oluşan bir ekip getirilirBunun yanında davetlilerde sünnette iştirak ederlerBir gün boyunca çalgı grubu ve köçek davetlileri eğlendiririlerAynı zamanda o gün misafirlere de yemek verilirSünnet olacak çocuğun odası hazır edildikten sonra, sünnet ustası kesme işlemini tamamlarOndan sonra da hatim duası yapılar Hocalar odayı terk ettikten sonra çocuk ziyaret edilirZiyaret esnasında bahşiş takmak adettendir




EVLENME


Kişi hayatında ferdi sorumluluktan, ailevi sorumluluğa geçilen önemli bir rol ve statü değişikliğidir Evlenebilmek için maddi ve manevi yönden kişiler uzunca bir hazırlık dönemi geçirmek durumundadır



Nevşehir yöresin de, kızlar için evliliğe hazırlık, Annesi tarafından başlatılırKendisi ise 12-13 yaşları civarında Annesine iştirak ederBu dönem içerisinde geleneğin gerekli kıldığı kadar çeyiz hazırlanırErkekler ise toplumun evlenmek için gerekli kıldığı kişisel yeterlilik, sorumluluk ve maddi bakımdan küçük yaştan itibaren evliliğe hazırlanırlarEvlenme çağına gelen erkekler için kendisinden yaşça küçük olma,asil aileden gelme, huyu ve dini terbiyesi yerinde ve varlıklı aileden olma özelliklerine uyan bir kız tespit olunurDaha sonra kızın evine erkek, tarafının kadınlarınca " Görücü " gidilirGelenlerin görücü olduğu anlaşılınca, kız tarafı bu evliliğe sıcak bakıyorsa, gelen misafire yakınlık göstererek ikramda kusur etmemeye çalışılırŞayet bu evliliğe rıza gösterilmiyorsa kız görücüye çıkartılmaz




Kız İsteme ve Nişan :


Erkeke evinden birkaç erkek kızı istemeye giderlerKız tarafından erkekler ise gelenleri karşılarOturulur, sohbet edilirSonra gelme amacı açıklanarak, erkeğin babası kızın babasının önünde diz çöker halde "Allah ın Emri, Peygamberin Kavli ile " diyerek kızını isterKızın ailesi düşünmeleri için birkaç gün zaman isterlerEğer kız tarafının beğendiği bir yerse haber gönderilerek tekrar gelmelerini isterlerBunun üzerine yine erkek tarafından birkaç erkek kız tarafının evine giderek durumu konuşurlarGelenlere sözü sağlama bağlamak için kız tarafından bir çift çorap verilirBöylece söz kesilmiş olurUygun görülen bir günde kız evinde iki tarafın akrabaları toplanır ve nişan töreni yapılırNişanda şerbet ikram edilerek yüzük takılırBu işlemler neticesinde olay toplum huzurunda resmi bir mahiyet kazanırNişandan sonra erkek tarafı sık sık kız evine ziyarete gelirZiyaret esnasında gelin kıza hediyeler getirmek adettendirBu gelip gitmeler esnasında iki taraf istişarelerde bulunarak düğün gününü belirlerlerDüğünden bir hafta önce "Düzen Bozma " geleneği tamamlanırDüzen işi için şehir pazarına gidilerek, erkeke tarafı gelinin, kız tarafı da damadın kılık-kıyafetiyle ilgili ihtiyaçlarını alırAkşamleyin ise alınan eşyalar konu- komşuya gösterilir



Düğün :


"Bayrak Kaldırma" töreni ile düğünün olacağı topluma ilan edilirGeleneksel düğüne Salı günü başlanırO gün erkek evinde davul, zurna çalınarak eğlenilmeye başlanırSalı gününün düğün içerisindeki adı "Kız başı Yıkama" günüdürSalı akşamı kızın bir akrabası tarafından kız başı yıkama işi üstlenilirBuradaki uygulamalar sadece kadınlara yöneliktirO evde kadınlar geç vakitlere kadar eğlenilirTopluluk dağıldıktan sonra gelin kız banyo ettirilerek saçı taranırGeceyi ise aynı evde geçirirÇarşamba gününe gelindiğinde, erkek tarafında "Güvey Giydirme" töreni yapılırO törende damada kız tarafının almış olduğu kıyafetler dualarla giydirilirO günün akşamında ise, kız tarafından "Kına Gecesi" yapılır Kına gecesine sadece kadınlar iştirak ederBur da önce kadın oyunları çıkartılarak eğlenilirArkasından gelin olunacak kıza kınası yakılırSonuna doğru toplulukça gelin kız türkülerle ağlatılmaya çalışılır




Perşembe günü sabahı kız tarafınca hazırlanmış çeyiz, erkek evinden gelen taşıtlara yüklenerek götürülürToplu halde çeyiz götürmeye "Seysana" adı verilirO gün öğle namazından sonra erkek tarafında oluşan kadın ve erkek topluluğu gelini almaya gelirlerKız hazırlanmış ise ağıtlar arasında evden çıkarılırUzunca bir yol dolaştırıldıktan sonra erkek evine getirilirGelin girerken kapı eşiğinde kurban kesilirDamat veya babası tarafından "Saçı" denilen metal para ve leblebi karıştırılarak, gelinin üstünden saçılırGelin eve girdikten sonra kadınlar arasında eğlenceler devam ederAynı zamanda komşu ve akrabaların getirmiş oldukları hediyeler geline takılırPerşembe akşamı gerdek anıdırGerdeğe girmeden önce damat abdest alır, yatsı namazına giderCamii den çıktıktan sonra cemaatle toplu olarak dualarla damat eve getirilerek gerdeğe sokulurGerdek başarı ile sonuçlandığında silah atma geleneği vardır



Cuma günü, "Kakül Kesme" günüdürÖğleye doğru erkek evinde kadınlar toplanarak gelinin kakülünü keserlerBu tören genç kızlıktan kadınlığa geçişin başlangıcı olarak kabul edilirYine bu törende de kadınlar oyunlar çıkartarak eğlenirlerBu topluluğun dağılmasından sonra düğün törenleri sona ermiş olur