Hindistanda Türk Devletleri

Hindistan’da Türk izleri


M Gandi’ye göre “Hindistan bir anadır Onun iki çocuğu vardır Bunların biri Türkler diğeri ise Hintlilerdir” Güney Asya’da üç önemli anakara bulunmaktadır Bunlar; Arabistan, Hindistan ve Hind-i Çin’dir Bu üç bölge dünya tarihi açısından her zaman önemini korumuştur Arabistan’da doğan İslamiyet tüm dünyaya yayılmış ve Hindistan’da Buda’nın öğretileri geniş bir kitleyi etkilemiştir
Hindistan batılıların İndia’sıdır İran – Afganistan ve Hindistan dünya ticareti açısından önemli merkezlerdir Bundan dolayı batılılar Hindistan’ı keşfetmek uğruna çok çaba sarf etmişler Atlantik ülkeleri olarak bilinen Fransa, Hollanda, İngiltere, Portekiz ve İspanya ünlü denizcilerini bu esrarengiz ülkeyi keşfe göndermişlerdir Hatta K Kolomb Hindistan için çıktığı keşif hareketinde Amerika’yı bulmuştur Burada karşılaştıkları insanlara ise Hindistan- Hindu anlamına gelen İndian demişlerdir İndian dedikleri bu insanlar aslında Kızılderililer idi


Hintlilerin Türklerle ilişkileri çok eski tarihlere dayanmaktadır MÖ 1000’li yıllarda Hintliler demiri kullanmaya başlarlar Hindistan’a demiri o dönemlerde Orta Asya Türklerinin getirdiği yönünde kayıtlar mevcuttur Hatta Hindistan’daki yerli dillerde birçok Türkçe kelime vardır Bunların MÖ2500-1500 yılları arasında yayılmış olabileceği yönünde görüşler tebliğ edilmiştir

Hindistan’a en çok tesir eden topluluk Türklerdir Türklerden önce ise Perslerin ünlü komutanı Darius (MÖ 522-486) bölgeye hakim olmuştur Darius’un hakimiyetini Makedon Büyük İskender sona erdirmiştir Makedonya’dan çıktığı yolculuğunu Kudüs’ten ve İran’da devam ettirmiştir İran’da Persiopolis antik kentini yerle bir ederek Perslerin hakimiyetine son vermiş, oradan da devam ederek Afganistan ve İndus (Hindistan) sahillerine inmiş, anlaşmalar yaparak geri dönmüştür Bu yolculuğunda doğu-batı birlikteliğini sağlamak için de Helenizm’i yayma politikası gütmüştür

VI yya kadar bu bölgede etkin olan Kuşanlar’dır Bunlar Türkistan kökenlidirler Bu dönemde heykellerde Türk süvarilere ait elbiseler ve paralar üzerinde Türkçe güzel anlamına gelen Kucula gibi unvanlar vardır ( Kuşan dönemi I- IV yy arasıdır) Hatta Budizm Kuşanlar sayesinde cihanşumül bir din haline gelmiştir Tamamen Türk adı olan MANAS kelimesi de bu dönemde Brahmaputra nehrinin bir koluna ad olarak verilmiştir

Daha sonra Akhunlar ( Hünaslar) dönemi gelir Akhunlar daha sonra Gazneliler, Gurlular, Temürlüler’in de yaptığı gibi Afganistan’ı Hindistan’a bağlayan yol güzergahında bulunan Gazne şehrinden hareket ederek Orta Asya’dan daha verimli olan ve daha fazla yağmur alan Pencap bölgesine doğru akınlar başlatırlar Toraman ve daha sonra Mihrakula başkanlığında (515-550) Kuzey Hindistan’ı tamamen ele geçirirler

557’de Batı Göktürk ve Sasani ittifakı sonucu Afganistan’da iktidarı kaybeden Akhunlar Hindistan’da da gerileme dönemine girerler VII yy başında ise Hintli racalar tarafından ortadan kaldırılırlar Böylece İran- Afganistan ve Kuzey Hindistan’dan geçen ticaret yolu Akhunlar’ın elinden çıkar Ancak burada bir gurup Türk Şahiler 870 yılına kadar Afganistan – Hindistan sınırındaki Ohint’de varlıklarını sürdürürler Daha sonra bunlar Gazneli Mahmud’un Hint seferlerinde önemli rol oynarlar Hem Hindistan’da kurulacak Türk hakimiyeti için temel teşkil ederler ve hem de bugünkü Pakistan’ın ortaya çıkmasını sağlarlar

X-XI asırlarda Hindistan’da yeniden Turişkalar (Türkler) devri başlamıştır Afganistan’ın Gazne bölgesine yerleşen Sebük Tigin kuzey batı Hindistan’ı ele geçirir Daha sonra Gazneli Mahmud fetih hareketini hızlandırarak 15’in üstünde seferle Hindistan’da Türk gücünü yaygınlaştırır Gazneliler 1040 yılında Selçuklulara yenilerek Hindistan’daki hakimiyetini kaybeder Ancak XII yy sonlarına kadar Pencap bölgesinde hakimiyetlerini sürdürürler

Gaznelilerden sonra Afganistan ve Hindistan bölgesinde Gurlular hakim olurlar Gurlular, Afganistan’ın Gur bölgesine yerleşerek oradan Hindistan’a doğru akınlar yaparlar XIII yyda Cüzcani tarafından yazılan Tabakat-i Nasiri’de Gurluların büyük sultanı Muhammed B Sam’ın Hayber’i geçerek Gaznelilerin kalıntılarına son verip İndus ve Pencap boylarına kadar indiği yazılıdır Gurlu Sultanı Muhammed B Sam’ın oğlu yoktur Varis olarak “Benim birçok oğlum var onlar da Türk Memluklarımdır Onun için binlerce halefim vardır” diye ifade eder Cüzcani’ye göre Mu’izzi Memluklar, Kutbed-din Aybeg, Nasır ed-Din Kabaca, Baha ed-Din Tuğrıl, Tac ed-Din Yıldız ve Kalaçlı İhtiyar ed-Din Muhammed’dir Yıldız ve Aybeg Sam’ın damadır Bunlarla Sam 1206 tarihinde suikast sonucu ölene kadar Gazne, Lahor, Eski Delhi ve Hindistan’da Türk hakimiyetini sürdürmüşlerdir

Delhi’de ilk TÜRK SULTANLIĞI AYBEG sayesinde kuruldu Hindistan’da Türk – İslam kültürünün ve mirasının temelleri atıldı ( Kuzey –Batı Hindistan 1206 -1210) Böylece Hinduların Dili’si Delhi olur Alimlere son derece saygılı olan Aybeg Türk geleneklerine sıkı sıkıya bağlı idi Çögen/ Çevgan oyunu sırasında atından düşerek ölen Aybeg’in en önemli eseri Delhi’nin ortasına diktirdiği KUTUB MİNAR ( Kutbi Minaresi) idi

Bundan sonra Kıpçak asıllı Türklerden Şemsiler (1211-66 ), Balabanlılar (1266-1290 ), Kalaçlar (1290-1320 ), Tuğluklar (1320-1414) saltanat sürdürmüşlerdir Şemsiler; Şemsed din İltutmuş, Balabanlılar; Balaban, Kalaçlar (24 Oğuz boyundan biridir); Melik Tınaz Şah önderliğinde Hindistan’da büyük hizmetler vermişlerdir Kalaçlar altın çağını Ala ed-Din Muhammed döneminde yaşadı Tüm Hindistan, Seylan dahil Delhi’ye bağlandı

Tuğluklardaki en önemli dönemlerden birisi Firuz Şah dönemidir 1388’de 83 yaşında ölen Firuz Şah her işinde âlimlere danıştı, dış seferlerden çok iç işlerle uğraştı Devleti mali ve iktisadi alanda büyük gelişmeler sağladı 1398’de Timur Han’ın Hindistan’a girmesiyle Delhi Sultanı Mahmud Şah’ı yenildi Delhi Timur’un eline geçti 1399 senesinde Timur’un Türkistan’a geri dönmesinden sonra Mahmud Şah yeniden başa geldi ve 1413’e kadar hükümdarlığını sürdürdü Firuz Şah döneminde 50 sulama bendi, 40 cami, 30 medrese, 20 hamam, 100 kervansaray ve han, 5 darüşşifa, 100 türbe ve mezar, 10 hamam, 150 sulama kuyusu ve havuz, 100 köprü yaptırmış

Tuğluklardan sonra Müslüman menşeili Seyyidiler (1414-1451), Lodiler (1451-1489), Suri/Afganlılar (1540-1555) Delhi’de iktidar oldular

1526’da ise Hindistan’da yeni bir devir başladı Babur’un liderliğinde Delhi iktidarına yeniden Türkler geçti 1858’e kadar Kuzey Hindistan’da iktidarda kalan bu hanedanın atası Babur-Şah Moğollardan bahsederken; “Şu uğursuz Moğol yağmacıdır Yağma yapacak birilerini bulamazsa döner kendi milletini yağmalar” diyecek kadar kendini Moğol’dan ayırmasına, Türkçeyi konuşup, Türk kültürünü temsil etmesine rağmen; batılı yazarlar, Babür’ü ve Babürlüleri Moğol yapmıştır Babür Türk İmparatorluğu Babür Şah ile başlamış ve Hümayun, Ekber, Cihangir, Şah Cihan ve Evrengzib Şah ile devam etmiştir Bugün Hindistan’daki önemli tarihi eserlerin büyük çoğunluğu Babürler dönemine aittir

Hintliler komşularının topraklarını ele geçirme düşüncesinde hiçbir zaman olmadılar Genelde kuzey batıdan saldırılara maruz kaldılar ve kültürleri gelenlerden etkilendi Gelenlerin en önemlileri Türklerdi İndo – Turcica çalışmalarına dayanılarak verilen bilgilere göre MÖ: 2 yydan itibaren Türkler Hindistan’da etkili olmaya başlarlar Bu nedenle bugün Hindistan’da sanat, müzik, resim gibi alanların yanında idari yapıda da Türk tesirlerini görebiliriz Aslında bu tesirlerin temellerini MÖ 1 binlerde aramak gerekir Zira Hint kaynakları Saka, Turüşka ve Hüna adları ile ilk çağlarda da sadece bir toplumun yani Türklerin boylarını belirtmektedirler

Babür İmparatorluğu

Babûr İmparatorluğu Timur'un beşinci batından torunu Babür tarafından, 1526'da kurulmuştur 1483'te Fergana'nın başkenti Ardician'da dünyaya gelen Babür, 1494'te babası Ömer Şeyh Mirza'nın ölümü üzerine, Fergana hükümdarı oldu Fakat Babür, Özbeklerin büyüyen kuvvetleri karşısında, kendisi için orada sağlam bir yer elde etmenin mümkün olamayacağını anlamıştı Bundan dolayı, 1504'te Kâbil'i, daha sonra Kandehar'ı alarak orada yerleşti 1508 Eylülünde ilk defa Hindistan'a akın yaptı Üç ay süren bu akında, ülkeyi tanıdı ve pek çok ganimet elde etti Kasım 1519'da Hayber'i geçerek Hindistan'a girdi Peşaver yakınlarına geldi Beş defa Pencap'a sefer yaptı Bu seferler neticesinde, Kuzey Hindistan'ı fethetti Kasım 1525'te, Hindistan'ı fethetmek üzere Kâbil'den hareket etti 21 Mayıs 1526'da, Panipüt Meydan Muharebesinde, İbrahim Ludi'nin büyük ordusunu yok etti Böylece Hindistan Türk İmparatorluğu tacı, Babür'e geçmiş oldu Aralık 1526'da, dünyanın en büyük şehirleri arasında olan Delhi, Agra ve Hanpur fethedildi Babür, Agra'yı başkent yaptı
Babür Şah, 1527'de Hinduların üzerine yürümek niyeti ile Agra'dan hareket etti Ludilerin Racistan'daki kontrollerini kaybetmeleri üzerine müstakil hale gelen Hindular, hükümdarları Rana Senka'nın etrafında toplanarak, 100000 kişilik bir ordu ve birkaç yüz fille yeni Hindistan fatihinin üzerine yürümeye başlamışlardı Bu, çok kritik tarihi bir andı Babür'ün harbi kaybetmesi demek, Ganj Vadisinin Hinduların eline düşmesi, netice itibariyle beş asırlık Müslüman-Türk hakimiyetinin Hind kıtasında son bulması demekti Babür, 13500 kişilik pek seçkin bir Türkistan atlı birliği ile düşman üzerine yürüdü Yanında Osmanlı Türklerinden Mustafa Rumi'nin kumanda ettiği bir topçu birliği de vardı Hindularda top ve tüfek yoktu Ateşli silahlar ve Türk atlısının üstün savaş kabiliyeti, Babür'e parlak bir zafer kazandırdı Düşman tamamen imha edildi Bu zafer, Müslüman-Türklerin Panipüt'ten daha büyük bir zaferiydi Biyana civarında geçen bu meydan muharebesi, Babür'e "Gazi" unvanını kazandırdı
Babür Şah zamanında ülkenin sınırları, güneyde Vindiya Dağlarından, kuzeyde Amu Derya'ya (Ceyhun) kadar uzandı 25 Aralık 1530 yılında, Agra'da vefat eden Babür Şahın yerine, 22 yaşındaki büyük oğlu Hümayun Mirza geçti
1508'de Kabil'de dünyaya gelen Nasireddin Hümayun Şah, saltanatının ilk zamanlarında, kardeşi Kamran Mirza ile uğraşmak zorunda kaldı Zamanında asıl tehlike, Şir Han Sur'dan geldi Hümayun, 1540 yılında başkent Agra'yı terk etmek mecburiyetinde kaldı Böylece 15 yıl için, taht Surilerde kaldı Hümayun'un elinde Afganistan, Sind, Kuzey Pencab, Keşmir ve Belucistan kaldı 1543'te Hümayun, Kuzey Pencap, Sind ve Belucistan'ı da Surilere bırakmak zorunda kaldı Kendisi, Şah Tahmasb Safevi'ye sığındı ve 1553 Ocak ayına kadar orada misafir edildi Daha sonra Eylül 1554'te, Safevi Şahının desteği ile, kardeşi Kamran Mirza'dan Kandehar'ı alarak, baba mirasını toplamaya başladı Aynı senede kardeşini Kâbil'den uzaklaştırarak Afganistan'a sahip oldu Daha sonra Bedahşan'ı da aldı 1555 Şubatında, Hindistan'ın tekrar fethine girişti ve büyük Pencap havalisine hakim oldu Timuroğullarının ve babasının Hindistan'da büyük prestijleri olduğu için, çok iyi karşılandı Surilerle 22 Haziran 1555'te yapılan Maçivara Meydan Savaşının kazanılması, Hind kapılarının tamamen açılmasını sağladı Bu zafer, Babür Devletinin ikinci kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir
28 Ocak 1556'da vefat eden Hümayun, yumuşak bir huya sahipti Düşmanları tehlikeli rakipler olsa bile, her zaman affetme alçak gönüllülüğünü göstermiştir Kardeşi Kamran Mirza sık sık isyan etmesine rağmen, onu her zaman affetmiştir Hümayun, ülkesinin imarına önem vererek, İslami karakterde birçok binalar yaptırmıştı Ölümü, o sırada Hindistan'da bulunan büyük Türk denizcisi Seydi Ali Reis'in tavsiyesine uyularak, oğlu Ekber'in tahta çıkışına kadar gizli tutuldu Hümayun, Delhi'de defnedildi Hanımı Hamide Banu, onun için, bugün bile sanat yönünden herkesin ilgisini çeken muazzam bir türbe yaptırdı
Hümayun'dan sonra devlet idaresi, oğlu Celaleddin Ekber'in eline geçti Ekber zamanında Babür İmparatorluğu, sayılı dünya devletleri arasına girdi
Şubat 1556'da tahta çıkan Ekber'in ilk senelerinde devletin idaresi, babasının yardımcısı Bayram Hanın elinde kaldı Ekber'in atalığı olan Bayram Han, Ekber tarafından Han-ı Hanan yani başvezirlik makamına yükseltildi Devletin idare edilmesinde, Bayram Hanın çok emeği geçti
Ekim 1556'da saltanat değişikliğinden faydalanmak isteyen Surlularla Panipüt'te yapılan savaşı, Babürlüler kazandı Müteakiben Malva, bağımsız Racput devletleri, Gucerat ve Handeş ele geçirildi Bengal, bir defa daha Delhi'nin idaresi altına girdi Bir çok istilacılar için Hindistan'a geçit veren kuzeybatı hududu, Kâbil ve Kandehar'ın ele geçirilmesi ile emniyet altına alındı Bununla beraber, Kandehar şehrinin alınması, İran ile uzun bir süre çekişme sebebi oldu Diplomatik seviyede en çok Safeviler ile dostluklar kuruldu Özbek hükümdarı Abdullah Han ile kendi topraklarını, hudutlarını tayin için bir anlaşma yapıldı Hind Okyanusunda bulunan Portekizlilerden gelen müşterek tehlike karşısında, Osmanlılar ile de temaslar yapıldı Fakat, Delhi ile İstanbul arasındaki çok uzun mesafe, büyük bir Sünnî ittifakının doğmasını engelledi
Diğer taraftan Ekber Şah, "Din-i İlahi" adı ile derleme bir din kurmaya çalışıyordu Bu din sayesinde, bütün tebaası üzerinde manevî ve ruhanî hükümdarlığını tesis etmek arzusundaydı Ancak Mecusi, Brehmen ve Hıristiyanlara hürriyet tanırken, Müslümanlara zulüm ve işkence ederdi Ekber'in din düşmanlığını, zamanının büyük din alimlerinden ve Hindistan'ın Serhend şehrinde yaşamış olan İmam-ı Rabbani Ahmed Faruki Serhendi hazretleri, Mektubat adlı eserinde uzun anlatmaktadır
Ekber, saltanatında, bir taraftan sınırlarını genişletirken, diğer taraftan da askerî ve idarî sahalarda faaliyette bulundu İlk olarak damgalama usulünü getirdi Ülkedeki topraklar, olduğu gibi hükümdara bağlı devlet toprağı haline getirildi Ordu subaylarına ve memurlara derece verildi Arazi gelirlerini kontrol etmek için, "Kurubi" adı verilen tahsildarlar teşkilatı kuruldu
1603 yılında şiddetli bir dizanteri hastalığına yakalanan Ekber, bütün tedavilere rağmen iyileşemeyerek çok geçmeden öldü Cesedi, o zamanlar Behiştabad, daha sonra İskender adı verilen bahçeye gömüldü Sonradan, halefleri tarafından, üzerine büyük bir türbe yapıldı
Ekber'in yerine, ölümünden önce tayin ettiği Selim adlı oğlu, Muhammed Cihangir Şah adıyla tahta geçti 35 yaşında olan Cihangir, saltanat değişikliğinden faydalanarak başkaldıranların Delhi'ye bağlanması için çalıştı Onun en büyük icraatı ve hizmeti, babasının İslam âlimlerine karşı yürüttüğü baskıyı kaldırmasıdır Ayrıca, ağır ve ezici cezalara son verdi Vergi toplanmasındaki bozuklukları gidererek, vergi gelirlerinin daha sıhhatli bir şekilde devlet hazinesine girmesi için tedbirler aldırdı
Bu hizmetlerinin yanında, Avrupalılara Hindistan'a ticaret tesisleri kurma izni, ilk defa bunun zamanında verildi Böylece İngilizlerin Hindistan'a sızmalarına zemin hazırlanmış oldu Cihangir, Ekim 1627'de Keşmir'den Lahor'a giderken yolda vefat etti Cihangir'in cesedi, dinî merasimden sonra, Lahor civarında Şah Dara'da toprağa verildi
Cihangir Şahın, devlet adamlığı yanında edebî cephesi de büyüktür Tüzük-i Cihangirî adıyla yazdığı eseri, çok kıymetlidir
Cihangir'in yerine oğlu Şah Cihan, Şehabeddin unvanı ile tahta geçti Devrinde, Hindistan'da ileri gelen Müslüman devletleri ile mücadele etti Bunların başında Nizamşahiler gelmekte idi 1630'da harekete geçen Babürlüler, Nizamşahları, Devletâbad'a kadar sürdüler Bu arada Darur şehri ele geçirildi Ertesi yıl Devletabad da alınıp Nizamşahlara büyük bir darbe vuruldu
Cihan Şahı uğraştıran diğer bir mesele de o sırada Hindistan'da hatırı sayılır bir devlet olan Adilşahlardır Uzun mücadelelerden sonra Şah Cihan'ın üstünlüğünü tanıması şartı ile aralarında anlaşma sağlandı
Orta Hindistan'ın diğer üçüncü güçlü devleti, Kutubşahlar idi Bunlar Şiiliği benimsediklerinden, Sünni olmaları için Şah Cihan tarafından bir ferman yollanmıştır Ayrıca Şah Cihan, Safeviler adına okunan hutbenin kendi adına okunmasını istedi Şah Cihan, büyük bir orduyla Dekken'e gelince, Kutubşahlar korktular ve hutbede dört halifeyi ve Şah Cihan'ı zikrettikleri gibi, yıllık bir miktar vergi ödemeyi de kabul ettiler Böylece, bu devletlerle olan meseleler, Babürlülerin lehine olarak halledildi
İran, Osmanlı ve Avrupa devletleri ile münasebet kuruldu Bu sırada Portekizliler, Hugli'de koloni kurdular ve köle temini için Bengal'de insan avına giriştiler Bunu haber alan Şah Cihan, 1632'de meseleye el atıp, Hugli yöresini zaptetti ve Portekizlileri sadece bir şehirde oturmaya mecbur etti
Şah Cihan, 1652'de hastalanınca, oğulları arasında taht kavgası başladı Evrengzib adındaki oğlu, kardeşlerine hakim olduktan sonra, babasını da tahtından indirerek, Temmuz 1658'de, Agra'da, sultanlığını ilan etti
Evrengzib Alemgîr zamanında Gürganiye Devleti, eski haşmetli devrini yaşadı Evrengzib, dinine bağlı olup, âlimleri severdi Brehmenlerle ve Şiîlerle mücadele edip, Şiî sultanlıklarını ortadan kaldırdı Büyük âlim İmam-ı Rabbanî hazretlerinin oğlu Muhammed Ma'sum Farukî ve onun oğlu Muhammed Seyfüddin hazretlerinden feyz aldı 50 sene adaletle hüküm sürdü Şeyh Nizam Muinüddin başkanlığındaki bir heyete, Hanefi mezhebi üzerine Fetava-i Hindiyye adındaki çok kıymetli fetva kitabını hazırlattı
Evrengzib, dış siyasete de önem verdi Safevilerle olan dostluk devam ettirildi Basra ve Arabistan'la mektuplaşmalar oldu Mekke şerifine elçiler yollanarak, büyük maddi yardımda bulunuldu Bu devrede, Osmanlı - Gürgâniyye münasebetleri de ileri safhada idi Padişah İkinci Süleyman'ın, Hindistan elçiliği ile vazifelendirdiği Ahmed Ağa, 1690 yılında büyük bir merasimle karşılandı ve Anadolu'nun temsilcisi olarak kabul edildi Batılı devletlerden İtalya, Fransa ve İngiltere ile de temaslarda bulundu "Ebü'l-Muzaffer", "Muhyiddin Evrengzib", "Padişah" ve "Gazi" unvanlarına sahip olan Evrengzib, yakalandığı rahatsızlıktan kurtulamayarak Mart 1707'de vefat etti
Gürgâniyye Devleti, Evrengzib'den sonra parlaklığını kaybetti Devlet, halefleri zamanında uçuruma gittiği gibi, hükümdarlar da gelişen dış baskı neticesinde yıprandılar Hindistan'daki diğer Türk devletleri için kaçınılmaz bir hastalık haline gelen Hindulaşma, bu tarihten itibaren Babürlüler için, içten çöküşü hazırlayan bir sebep oldu
Babür Devletinde çökme alâmetleri, 18 yüzyılda hissedilmeye başlandı Evrengzib'den sonra tahta geçen Bahadır Şah, devlet işlerini düzene koyduktan sonra, Racput meselesini halletmek istedi Fakat bu arada ayaklanan kardeşi ile mücadele etmek zorunda kaldı ve onu öldürttü Bir müddet asilerle uğraşan Bahadır Şah, (1707-1712) tarihleri arasında hüküm sürdükten sonra, 1712'de Lahor'da vefat etti
Bahadır Şah'ın yerine, Cihangir Şahın bir yıllık saltanatından sonra, Ferruh tahta çıktı Bunun zamanında devlet iç mücadeleye sahne oldu ve büyük parçalanmalar görüldü 1722'de Safevilerin yıkılması ile yeni bir birlik teşkil ederek tahta çıkan Nadir Şah, aslen Kalaçlara dayanan ve Afganlaşmış olan Gılzaylar üzerine yürüdü Gılzaylar yenilince, Hind sınırına sığındılar Bu yüzden Nadir Şah, Babürlüleri birkaç defa ikaz etti Ancak, Babürlülerin Gılzaylara ses çıkarmadığını görünce, 1738'de sefere çıkıp, önce Babürlülerin ata yurdu olan Kâbil'i daha sonra da Pencap ve Delhi'yi işgal etti Ders vermek için Delhi'yi yakıp yıkan Nadir Şah, ele geçirilen Hind hazinelerini İran'a taşıdı
Diğer taraftan Avrupa devletleri de, Babür Devletinin hakimiyetini zaafa uğratmak için büyük çaba sarf ettiler Alemgir adlı Babürlü hükümdarı, veziri Gazieddin tarafından öldürülünce, tahta 1760 yılında İkinci Şah Alem geçti Şah Alem, ilk olarak İngiliz himayesine giren Babürlü hükümdarı oldu Bunun zamanında İngilizler, hakimiyetlerini Bengal'den Orta Hindistan ve Racputana'ya kadar genişlettiler 1764'te Badsar Savaşından sonra, Bihar hakimiyetinden vazgeçen Şah Alem, İngiliz karargâhına sığındı İngilizlerin himayesinde, Allahabad'da hayatını sürdüren Şah Alem, o hayattan bıkarak Maratalarla birleşmek üzere şehri terk etti Böylece Şah İkinci Alem, bir müddet bunların himayesinde yaşadı Marataların önemli reislerinden olan Sindia, yavaş yavaş kendisine kuvvetli bir krallık meydana getirerek, Agra ve Delhi'yi ele geçirdi Babürlülerin varisi olduğunu ilan etti 1803'te Marataların güçlenmesini Hind politikasına uygun görmeyen İngilizler, Sindia'yı mağlup ettiler Şah İkinci Alem, tekrar İngilizlerle karşı karşıya kaldı Bu Avrupa devletinden bazı imtiyazlar koparmak istediyse de, İngiliz komutanı, teklifleri her defasında geri çevirdi Bununla beraber, Babürlü ailesinin geçimini sağlamak üzere bir miktar para verdiler Gerçek idare ise İngiliz temsilcisi tarafından yürütülmekle beraber, Delhi'den tebliğ edilen emirlerin, hükümdar adına olmasına ses çıkarmadılar Bir müddet sonra, İngiliz-Babür münasebetlerinde protokol kaldırıldı İngiliz genel valisi, Şah İkinci Alem'e eş duruma getirildi Hükümdarın adı, paralardan kaldırıldı
1837'de Babürlülerin son hükümdarı tahta çıktı Asıl adı Ebü'l Muzaffer Siraceddin Muhammed olan İkinci Bahadır Şah, bu tarihte, resmen sözde hükümdar ilan edildi 1857'de büyük bir ayaklanmada bulunan İkinci Bahadır Şah, bu hareketi ile, para kestirmeye ve hutbe okutmaya muvaffak oldu Ancak İngilizler, bu duruma şiddetle tepki gösterdiler Bir İngiliz ordusu, Delhi'yi Babürlülerin elinden aldı İngilizler, Delhi'de evleri, dükkânları basıp, malları, paraları yağma ettiler Kadınları, çocukları dahi kılıçtan geçirdiler İçecek su bile bulunmaz oldu Hümayun Şahın türbesine sığınmış olan çok yaşlı şahı, çoluk-çocukları ile, elleri bağlı olarak, kale tarafına götürdüler Patrik Hudson, yolda, şahın üç oğlunu soydurup, don ve gömlekle bırakıp, göğüslerine kurşun sıkarak şehid etti Kanlarından içti Cesetlerini kale kapısına astırdı Bir gün sonra, başlarını İngiliz kumandanı Henri Bernard'a götürdü Sonra, başları suda kaynatıp şaha ve zevcesine çorba olarak gönderdi Çok aç olduklarından, hemen ağızlarına koydular, fakat çiğneyemediler, yutamadılar Ne eti olduğunu bilmedikleri halde, çıkarıp toprağa bıraktılar Hudson haini,
"Niçin yemediniz? Çok güzel çorbadır Oğullarınızın etinden yaptırdım!" dedi
Sonra, sultanı, zevcesini ve diğer yakınlarını, Rangon şehrine sürüp hapsettiler Sultan, 1862'de zindanda vefat etti Delhi'de 3000 Müslümanı kurşunlayarak, 27000 kişiyi de keserek şehid ettiler Ancak gece kaçanlar kurtulabildi Hıristiyanlar, diğer şehirlerde ve köylerde de sayısız Müslümanı öldürdüler Tarihî sanat eserlerini yıktılar Eşi bulunmayan, kıymet biçilmeyen ziynet eşyalarını gemilere doldurup, Londra'ya götürdüler Allâme (büyük alim) Fadl-ı Hak, 1861'de Andoman adasında, zindanda, İngilizler tarafından şehid edildi
İkinci Bahadır Şahın ölümü ile, Babür Hanedanı, Hindistan'da tarih sahnesinden çekildi İngilizler, siyasi iktidarı ele geçirip, hemen her yerde yaptıkları gibi, Hindistan'ı da bir isyanlar diyarı haline getirdiler Değişik inanç ve kültürdeki insanları birbirine kışkırtarak, onların birlik ve düzenine imkân vermeyip, malî kaynakları kendi ülkelerine akıttılar Ayrıca, Müslümanlar arasındaki yardımlaşmayı ve kardeşliği yıkmak için çeşitli entrikalar çevirdikleri gibi, ajanları vasıtasıyla "Kadıyânîlik" denilen bozuk bir mezhep ortaya çıkararak, Müslümanları doğru yoldan saptırmaya çalıştılar Bu tarihten sonra İngilizler, Hindistan'a yerleşerek, Babür (Gürgâniyye) İmparatorluğunun tarih sahnesindeki yerini aldılar
Babür Şahın kurduğu Timuroğulları veya Gürgâniyye Devletinin on yedi hükümdarı, kronolojik olarak, aşağıdadır
Hükümdarın Adı / Tahta Geçişi
Babür Şah / 1526 Hümayun Şah / 1530 Ekber Şah / 1556 Selim Cihangir Şah / 1604 Şah Cihan / 1628 Evrengzib Alemgir / 1658 Şah-ı Alem Bahadır / 1706 Cihangir İskender / 1712 Ferruh / 1713 Refiudderecat / 1719 Şah Cihanı Sani / 1719 Muhammed Şah / 1719 Ahmed Bahadır Şah / 1747 Alemgir-i Sani Şah / 1753 Şah-ı Alem Sami Şah / 1759 Ekber Şah-ı Sani / 1806 Bahadır Şah-ı Sani / 1837




Panipat Zaferi
Babür 1525'te hep hayallerini kurduğu Hindistan'ın tamamını fethetmek üzere Kabil'den ayrılır Ama bu ayrılış öyle bir ayrılış değildir O çok sevdiği Semerkand'dan vazgeçmiş, Kabil ile vedalaşmış ve yönünü Delhi'ye çevirmiştir artık 1526'da, yani Osmanlıların Mohaç Zaferinden birkaç ay önce, Paniput Meydan Muharebesinde Sultan İbrahim Ludi'nin 100000 asker ve 1000 filden müteşekkil büyük ordusunu yenerek Türk İslam tarihine altın harflerle Babür Şahlar İmparatorluğunun ismini yazmıştır
Bu zaferle Babürlüler (Gürgâniyye) Devletini kesin olarak kurdu kabul edilir (1526) Böylece Hindistan Türk İmparatorluğu tacı Ludilerden Babür'e geçmiştir
Bu başarıdan sonra Delhi, Agra ve Hanpur'u alan Babür Şah, Agra'yı başşehir yaptı 1527'de Hindular üzerine yürümek için Agra'dan çıktı Hindular, aralarında ittifak kurduktan sonra, 100000 kişilik bir ordu ve birkaç yüz zırhlı fille yeni Hindistan fatihinin üzerine yürümeye başladılar Çok kritik ve tarihi bir andı Babür'ün harbi kaybetmesi demek, Ganj Vadisinin Hinduların eline düşmesi, netice itibariyle beş asırlık Müslüman ve Türk hâkimiyetinin Hint kıtasından atılması demekti Babür 13500 kişilik pek seçkin bir Türkistan atlı birliği ile düşman üzerine yürüdü Yanında Osmanlı Türklerinden Mustafa Rumi'nin kumanda ettiği bir topçu birliği de bulunuyordu Hindularda ne top, ne de tüfek vardı Ateşli silahlar ve Türk atlısının üstün savaş kabiliyeti, Babür'e savaşı kazandırdı Düşman tamamen imha edildi Bu, Babür Şah için Paniput'tan daha büyük bir zaferdi Biyana civarında geçen bu Kanva Meydan Muharebesinde birkaç saat içerisinde düşmanı yok eden Babür, "Gazi" unvanını aldı Meşhur Zeynüddin Hafî'nin torunu Şeyh Zeyn Hafî'nin kaleme aldığı Zafername, bütün İslam memleketlerinin hükümdarlarına gönderildi Bundan sonra Udh eyaleti de fethedildi Art arda yapılan fetihlerle Babür İmparatorluğunun sınırları çok genişledi


Lûdî'ler Üzerine Yapılan Sefer

1507 yılında padişah ünvanını alan Babür kendisini Timur'un en büyük varisi ilan etti Ele geçirdiği yeni toprakları sadık beyleri arasında baylaştırdı İdare ve orduyu düzene soktu 1519'da Sind Irmağı'nı geçerek Pencab yöresinde hakimiyet kurdu 1522'de Sind ve Belücistan arasındaki bölgeye de hakim oldu 1524'de Delhi Sultanı İbrahim Ludî'nin kuvvetlerini yendikten sonra Lahor'a girdi
İmrahim Ludî'nin 100 bin asker ve 1000 filden oluşan büyük bir ordusu vardı Bu ordu ile Babür'ü yok etmek azmiyle üzerine yürüdü Babür'ün asıl kuvveti ise 13,500 kişilik şeçkin Türkistan atlılarından ibaretti Ama ateşli silahlara da sahipti Osmanlı Türlerinden Mustafa Rumi adlı subayın idare ettiği bir topçu birliği vardı Babür'e savaşı kazandıran bu topçu birliği ve atlı askerleri oldu
Hinduların ateşli silahları yoktu Yarım gün süren savaşta, Ludî'nin ordusundan 40 bin kişi ölmüş, büyük bir kısmı esir alınmış, diğerleri de kaçmışlardı İbrahim Ludi bu savaşta öldüBundan sonra Delhi'ye giren Babür, 1526'da Hint-Türk İmparatorluğu'nu kurmuş oldu 1527'de putperest Hindulardan oluşan bir orduyu yenince "Gazi" ünvanını aldı

Hûmayun Şah Dönemi

Babasının ölümü üzerine tahta çıkan Humayun 26 yıl saltanat sürdü Fakat saltanatının ilk yıllarında tahtına göz dikenlerle ve babasının yendiği düşmanlarla mücadele etmek zorunda kaldı Altı erkek kardeşi vardı Onlara ve öteki akrabalarına geniş araziler ve başka tavizler vererek tahtını korudu
Öte yandan, Ludî hükümdarı Mahmud Ludi, Afgan emirleri ve bazı racalar ile birleşerek Humayun'a karşı harekete geçti Gucerat hükümdarını da hareket için tahrik etti Fakat Humayun Şah ikisini de yendi Ancak çok geçmeden kardeşler arasında da kavga çıktı Gucercat valisi olan kardeşi Askerî, başkent Arga üzerine yürüdü Sonunda barıştılar ama kardeşler arasında birlik yine sağlanamadıBu sırada, Ludîlerin yerine Sur Devleti'in kurmaya çalışan Şir-Han, bir gece Agra'ya baskın yaptı ve Hümayun Şah, kardeşlerinden de yardım görmeyince Şah Tahmasb'a (Safevilere) sığındı
Şir-Han Safevîleri ortadan kaldırmak için Osmanlılarla anlaşınca Şah Tahmasb da Humayun Şah'ı kendi ordusu ile destekleyerek onun üzerine, yani Hindistan'a gönderdi Bu Hümayun Şah için iyi bir fırsat oldu Artan ve toparlanan kuvvetleriyle Kabil, Kandehar ve Bedahşan'ı geri aldı Babası Babür gibi o da Kabil'i üs yaparak yeniden fetihlere başladı 1555'te büyük Afgan ordusunu yenerek Delhi'ye girdi Kardeşleriyle anlaştı ve yeniden İmparatorluğa hakim oldu
Hümayun Şah Tahmesb'dan yardım görse de Şiiliğe itibar etmedi ve Safevîleri kendi devletinin geleceğini tehdit eden bir tehlike olarak gördü Onun için Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman'a "Padişah Baba" diye hitap eder mektuplar yazdı Doğunun kendisine bırakılması halinde Safevî tehlikesini birlikte yok edebileceklerini bildirdi
Humayun Şah, babası Babür Şah kadar iyi bir kumandan ve idaresi değildi Sık sık ayaklanmalar oluyordu Ama yine de imparatorluğu koruyabilmişti


İmparatorluğun İkiye Bölünüşü

Evrengzib'den sonra, kabiliyetsiz şehzadelerin birbirlerine düşmeleri, racaların isyanı, ülkeyi sarstı ve gerileme başladı Nihayet Alemgir'in (Evrengzib'in ) oğullarından I Bahadır Şah tahta çıktı Fakat onun zamanında Racputlar isyan ettiler Sih'ler de başkaldırdı ve büyük karışıklıklar yarattılar Bu kargaşalıktan yararlanan Afganlılar bağımsızlıklarını ilan etmekte gecikmediler
1723'te "Delhi" ve "Haydarabad" şahlıkları olmak üzere ülke ikiye ayrıldı Bu durumdan yararlanan İran (Avşar) hükümdarı Nadir Şah 1739'da Kuzey Hindistan'ı ve Delhi'yi zaptetti Çok büyük ganimet aldı Hint-Türk İmparatorluğu'nun hazinesinden o zamanın parasıyla 700 milyon rupilik kısmına el koydu Fakat Bahadır Şah'ın torunu yerine bıraktı İdare Nadir Şah'ın tayin ettiği umumi valinin elindeydi
1748'de bu defa Afganlı Ahmed Şah Hindistan'a girdi Sind, Pencap ve Keşmir eyaletlerini hakimiyeti altına aldı

İngilizlerin Hindistana Hakim Oluşu

Babürlü Hakimiyeti iyice zayıflamış, sınırları daralmıştı 1760'ta II Alemgir Şah, veziri tarafından öldürüldü ve yerine IIŞah Alem geçti Bu şah, ülkeye gittikçe yayılan İngilizlerle savaştı Ama, 1764 Baksar Savaşında yenilgiye uğrayınca, İngilizler idareye hakim oldular ve bundan sonra gelen hükümdarlar bir İngiliz memuru olmaktan ibaret kaldılar
1766'da Allahabad Anlaşması'yla pekişen İngiliz hakimiyetinden sonra bazı direnişler, isyanlar oldu Mesela 1857'de büyük "Sipahi isyanı" çıktı Ama İngilizler bu isyanı da bastırdıktan sonra 1858'de bütün Hindistan'ı İngiliz İmparatorluğu'na kattılar 1877'de Kraliçe Victoria resmen Hindistan İmparatoriçesi ilan edildi

Delhi Türk Sultanlığı

Delhi Türk Sultanlığı Hindistan'daki, Müslüman Gurlu Devletinin komutanlarından Kutbeddin Aybeg tarafından Delhi'de kurulan Türk devleti Bu devlete; Mu'izzîler, Halacîler, Tuğluklar ve Seyyîdler olmak üzere dört Türk sülâlesi, birbiri arkasından hâkim oldular İslâmiyet, Aşağı İndüs vâdisine ilk olarak Emevîler devrinde girmişti Sonraları Hindistan içlerine, Müslüman askerî kuvvetlerini ilk getiren Gazneli hükümdarlarıydı Gazneliler, Pencab bölgesini ele geçirerek, burayı Hindistan'daki daimî merkezleri yaptılar İktidarlarının sonuna doğru ise, Lahor merkez olmuştu Gaznelilerin yerini alan Gurlular için Pencab, Hindistan'ın fethi için önemli bir merkezdi Gurlu Hânedânından, 1173 senesinden sonra Gazne'de hükümdar olan Şehâbüddîn (Mu'izzüddîn) Muhammed, Ganj Ovasında hakimiyetini genişletti Muînüddîn Çeştî hazretlerinden aldığı işaretle, Ecmir'i fethetti Emrindeki Türk asıllı kumandanlardan Kutbeddin Aybeg'i, bütün Hindistan'ın fethiyle vazifelendirdi Hindistan'da İslâmiyet'in yayılmasında önemli rol oynayan Muizzüddîn, 1206 senesinde ölünce, Lahor'a giden Kutbeddin Aybeg, sultanlık teklifini kabul etti Kuzey Hindistan'a hakim olup, Delhi Türk Devletinin temelini attı Ölen Muizzüddîn Muhammed'in kardeşi ve Batı Gurluların Sultanı Gıyâseddîn Mahmud, bu durumu kabul edip Kutbeddin'e, Melik unvanını verdi Bu sırada Sultan Muizzüddîn'in komutanlarından Taceddîn Yıldız, Gazne'de hüküm sürmekteydi Aybeg, onu yenerek Gazne'ye girdiyse de, kırk gün kalabildi Daha sonra Taceddin Yıldız'ın baskısı üzerine, Hindistan'a çekildi Orada İslâmiyet'in yayılması için çalıştı Fethettiği yerleri cami ve medreselerle süsleyip, mümtaz ilim sahipleriyle şenlendirdi Alimlere, fakir ve muhtaçlara maaşlar bağlattı Sulh ve sükûnu sağlayıp, memleketinde her türlü zulme mani oldu Hak ve adaleti hakim kıldı
Kutbeddin Aybeg, 1210 senesinde vefat edince, yerine damadı Şemseddin İltutmuş geçti İltutmuş, öncelikle, diğer bölgelerde bağımsızlıklarını ilan eden komutanları da hakimiyeti altına aldı ve Hindistan'da Türk İslâm hakimiyetini yeniden kurarak, sağlamlaştırdı
Daha sonra başarılı seferler düzenleyerek, hakimiyet bölgesini genişletti Vindhya Dağlarının kuzeyinde kalan bütün Hindistan'ı ele geçirdi Abbasî Halîfesi Muntasır-billah tarafından tanınan, Hindistan'ın ilk Müslüman Türk sultanı oldu Nâsır ve Emîr-ül-Mü'minîn lakabını aldı Bir ara İsmailîler, onu öldürmeyi ve devleti ele geçirmeyi planladılarsa da, muvaffak olamadılar Delhi sultanlarının en büyüklerinden olan İltutmuş, büyük İslâm âlimi Kutbüddîn-i Bahtiyâr Kâkî'nin talebelerindendi İslâmiyet'in Hindistan'da yayılması için, çok gayret gösterdi Ülkede, birlik ve düzeni sağladı
1236 senesinde Karakarlara karşı çıktığı seferde hastalanan İltutmuş, Mayıs ayında vefat etti Ölümünden sonra kızı Râziye Begüm Sultan başa geçtiyse de, ileri gelen devlet adamlarının muhalefeti üzerine, tahtı terk etmek zorunda kaldı İç karışıklıklar, devleti yıkılmanın eşiğine getirdi Nitekim Moğollar; Sind, Mültan ve Batı Pencab'a girdiler 1241 senesinde Lahor'u yağmaladılar Kırklar diye bilinen komutanlar arasında, kıskançlık yüzünden parçalanmalar baş gösterdi Guwalyar ve Rantambor bölgeleri, devletin elinden çıktı Do'ab'daki Hindli yol kesiciler yüzünden, Bengal ile haberleşme tamamen kesildi
Bu sırada, İltutmuş'un memlûklarından (köle) biri olan ve soyca Kıpçak Türklerine dayanan Balaban, devlet içinde büyük bir nüfuz kazanmıştı Balaban, süratle harekete geçerek, muhtelif bölgelerde isyanları bastırdı Hind kabilelerini, racaları ve bazı emîrleri cezalandırdı 1247 senesinde, Kâlinca ile Kemâ arasındaki bölgeyi ele geçirdi 1255 senesinde Kutlug Hanın isyanını bastırdı 1257 senesinde tekrar Hindistan'a giren Moğollara karşı, büyük bir ordu hazırladı Moğolların geri çekilmelerini fırsat bilerek, birlikleri ile orduya katılmayan bazı vali ve beylerin üzerine yürüdü Bunları sindirdi ve bir çoğunu affetti Sultan Nâsıreddîn Mahmud Şahın 1266 yılında ölümü üzerine, iktidarın gerçek hakimi olan Balaban, Gıyâseddin lakabıyla tahta çıktı
Tahta çıkar çıkmaz, merkez ordusunu yeniden düzenledi Âsâyişi bozan Hinduları ve Delhi civarındaki haydutları şiddetle cezalandırdı Balaban, idaresi altında büyük bir ordu bulunmasına rağmen, sultanlığın kaybettiği toprakları geri almak için, fazla bir gayret göstermedi Tek düşüncesi, hudutları tehdit eden Moğollara karşı hazırlıklı olmaktı Bu gayeyle Sind ve Batı Pencab'ın idarî durumunu yeniden düzenledi Bölgeye önce Şir Hanı, ölümünden sonra oğlu Muhammed Hanı vali tayin etti Diğer oğlu Mahmud Buğra Han ise, bir orduyla kuzeyde bulunuyordu 1279 senesinde Moğollar, Pencab'a saldırdılar Delhi Sultanlığı topraklarında epeyce ilerleyerek, Sütlüce Irmağını aştılar, fakat bozguna uğratıldılar
Moğol saldırısını fırsat bilen Bengal Valisi Tuğrul Han, ayaklanarak bağımsızlığını ilan etti Balaban, Moğolları yendikten sonra, kuzeyde bulunan oğlu Buğra Hanın ordusunu da yanına alarak, Bengal üzerine yürüdü Tuğrul Han, hazinesini ve fillerini alarak, Orissa ormanlarına sığındı ise de, ele geçirilerek öldürüldü Bengal valiliğine oğlu Mahmud Buğra Hanı tayin etti Balaban'ın 1287 yılında vefatından sonra başa geçen Muizzüddîn Keykubâd'ın başarısız idaresi, yerine geçen oğlu Keyûmers'in de küçük yaşta olması üzerine, Halaçların Reisi Firuz Şah, rakiplerini yenerek, Celâleddin lakabı ile, Delhi Sultanlığının başına geçti Celâleddin Firuz Şahın, 1290 senesinde Delhi Sultanlığı tahtına geçmesinden sonra, idare, Halacîler sülâlesine geçti
Delhi Sultanlığına hakim olan Halaç ailesi, eski bir Türk kabilesi olan ve kesin olarak tespit edilemeyen bir tarihte Türkistan'dan göç edip, doğu Afganistan ile Hindistan'ın kuzey hudutlarına yerleşen Halaç Türklerine mensupturlar
Firuz Şah'ın, tahta çıktıktan sonra, Hintli Prenslere karşı seferleri, müspet sonuçlar vermedi Onun asıl isteği, Moğollardan uzak kalmaktı 1291-92 senesinde, Moğol ordusunun büyük bir istilâ teşebbüsü, başarıyla önlendi ve Moğolların çoğu esir edildi Bu esirlerin büyük bir kısmı, Müslüman olarak, Delhi Türk Sultanlığının hizmetine girdiler Aynı sene içinde Mandor ve Ucceyn'e seferler düzenlendi Bu arada, Karâ valisi ve damadı Alâeddin Muhammed, hükümdardan izin almadan Devagir üzerine sefere çıktı 1294 senesinde, sekiz bin kişilik bir süvari birliğiyle yola çıkan Alâeddin, Vindhyalar Dağlarını geçerek zor şartlar altında iki ay süren bir yolculuktan sonra, Devagir'e vardı ve şehri kısa sürede ele geçirdi Alâeddin, aldığı büyük ganimetlerle ülkesine döndü Firuz Şâh, bu galibiyete çok sevindi Yeğenini tebrik ve teftiş için Karâ'ya gitti 1296 yılında çıktığı bu yolculuğu esnasında vefat etti Yerine Alâeddin Muhammed Halacî geçti
Alâeddin Muhammed, uzun seneler, Moğol saldırılarına karşı koymakla uğraştı 1299 senesinde Kutlug Hoca'nın kumandasında 200000 kişilik bir Moğol ordusu, Delhi önlerine kadar geldi Alâeddin, Moğollara karşı ordusunun az olmasına rağmen, kahramanca savaştı ve Moğolları bozguna uğrattı İç işlerini düzelten Alâeddin Muhammed, 1302 senesinde, fetihler yapmak için sefere çıktı Racistan'da, ünlü Çitor Kalesini kuşatarak aldı Fakat ordu bu seferden yorgun ve çok kayıp vermiş olarak döndü Ayrıca Telingan Devleti üzerine gönderdiği ordu da, başarı elde edemeden ve yorgun döndü
1305 senesinde Amroha ve 1306 yılında Ravi yakınlarında, Moğollar bozguna uğratıldı Bu mücadeleler sırasında, Dipâlpur eyaleti hudutları, Melik Gazi Tuğluk'un idaresine verildi Melik Gazi'nin her sene düzenlediği seferlerden dolayı da, Moğol tehlikesi kalktı
Kuzey Hindistan'ın hemen hemen tamamına hakim olan Alâeddin, 1308 senesinde Melik Kâfur'u güney seferine gönderdi Melik Kâfur, önce Varangel'i 1310 senesinde de Madura ve Duâramudra'yı ele geçirdi Böylece sultanlığın güney sınırları, deniz sahiline kadar dayandı
Sultan Alâeddin, hiç tahsil görmediği halde, şahsî kabiliyet ve tecrübeleri ile devlet topraklarını genişletti Birçok idarî yenilik yaptı Müslümanların refah ve huzur içinde yaşamalarını sağlamaya çalıştı Sultan Alâeddin 1316 senesinde ölünce, Melik Kâfur, Veliahd Hızır Hanın yerine henüz 5-6 yaşındaki Şihâbüddîn Ömer'i tahta çıkardı Buna karşı çıkan Alâeddin'in üçüncü oğlu Mübârek Han, Melik Kâfur'u öldürttü 1316 senesi Nisan ayında kardeşini de hapse attırarak, Kutbeddin lakabı ile tahta çıktı Mübârek Han, babasının bazı kanunlarını yürürlükten kaldırdı Gucerât ve 1318 senesinde Devagir'deki isyanları bastırdı Ancak, bir Hindu dönmesi ve kölesi olan Hüsrev Han tarafından 1320 senesi Nisan ayında öldürüldü Hüsrev Han, tahta geçti
Hüsrev Han, tahta geçtiği zaman Pencap'ta hudut bölgeleri kumandanı olan Gazi Melik Tuğluk isyan etti Oğlu Fahreddin Cavna'nın da teşvikiyle Delhi üzerine yürüdü Delhi önlerinde yapılan savaşı, Gazi Melik Tuğluk kazandı Hüsrev Han, yakalanarak idam edildi Gazi Melik de, 1320 senesi Eylül ayının altısında, Delhi Sultanlığı tahtına çıktı Bu tarihten itibaren Delhi Sultanlığında, Tuğluklar devri başladı
Babası Türk, annesi Hindli olan Gazi Gıyâseddin Melik Tuğluk, tahta geçtikten bir hafta gibi kısa bir zaman zarfında, sükûneti sağladı Tuğluk-âbâd adı ile yeni bir şehir kurdu ve burasını hükümet merkezi yaptı Dekken'deki Varangel Racası isyan edince, Uluğ Han unvanı alan oğlu Cavna Hanı, o bölgeye gönderdi Bu sefer, başarısızlıkla neticelendi 1323 senesinde, tekrar Dekken üzerine gönderildi O da Bidâr'ı fethettikten sonra Varangel'e doğru ilerleyerek burayı da ele geçirdi Bu tarihten itibaren Varangel, Sultanpür olarak adlandırıldı Cavna Han, bölgede son olarak Telingâna'yı fethetti Burası, ilk defa doğrudan doğruya Müslümanların idaresine girdi
1325'te Tuğluk Hanın ölümü üzerine oğlu Cavna Han, Muhammed Şah lakabı ile tahta geçti Muhammed bin Tuğluk, bazı idarî ve askerî tedbirler aldı Güneydeki fetihler sebebiyle, bölgede yeni bir saltanat merkezi yapılmasına ihtiyaç duyarak, 1327 senesinde Devagir'i yeniden inşa ettirdi Devletâbâd adını verdiği bu şehri, hükümet merkezi yaptı Hükümet memurları, âlimler ve halktan pek çok kişi buraya yerleşti Muhammed Han, gönüllü göçün az olması yüzünden, halkı Devletâbâd'a göç etmeye zorladı Bu duruma kızan halk, arazilerini terk ederek hırsızlığa başladı Sultanın, bunlar üzerine bir birlik göndermesi, arazide ziraat yapılmasını zorlaştırdı ve Delhi'de kıtlık baş gösterdi
Muhammed Han devri, bundan sonra, daimî olarak isyanlarla geçti 1335 senesinde, Ma'ber Valisi Seyyid Celâleddin Madura, bağımsızlığını ilan etti Sultan bu valinin üzerine yürüdü ise de, bir netice elde edemedi Böylece Ma'ber, Delhi Sultanlığının idaresinden çıktı
Bengal Valisi Behram Han'ın, 1338 senesinde ölümünden sonra, sultanlığa bağlı Doğu Bengal eyaleti, istiklalini ilan etti Aradan bir sene geçmeden Ali Şah Kar adında bir kumandan, isyan etti, fakat isyan, anında bastırıldı Arkasından Avadh Valisi Ayn-el-Mülk ayaklandı Sultan, bütün güçlüklere rağmen bu isyanı da bastırdı Ayn-el-Mülk yakalanarak hapsedildi ise de, bir süre sonra af edilerek tekrar Avadh valiliğine getirildi
1343 senesinde, Pencab eyaletindeki Sunâm, Samânâ, Kaythal ve Guhrâm'da isyanlar çıktı Ancak, bu isyanlar şiddetli bir şekilde bastırıldı Muhammed Tuğluk, yine bir isyanı bastırmak üzere Sind Seferine çıktığı zaman Tahattha yakınlarında hastalanarak, 1351 senesi Martında öldü Muhammed Tuğluk'un ölümü sırasında Hindistan'da, üçü ayaklanmalardan ortaya çıkma, beş tane bağımsız Müslüman Türk devleti vardı
Başsız ve güçsüz durumda kalan ordunun ileri gelen kumandanları ve devlet adamlarının ısrarıyla, ölen sultanın yeğeni Firuz Şah, sultanlığı istememesine rağmen, tahta çıkarıldı
Firuz Şah, tahta geçtikten sonra, devleti kuvvetlendirmek için seferlere çıktı Bengal bölgesinin hakimi İlyas, 1345 senesinde Batı Bengal'de bağımsızlığını ilan etmiş, 1352 senesinde ise Doğu Bengal'i ele geçirmişti Firuz Şah, önce İlyas'ın üzerine yürüdü ve onu İkdala Kalesine çekilmeye mecbur bıraktı Firuz Şah, bu seferden sonra Orissa üzerine yürüyerek burayı ele geçirdi Orissa Racası barış yapmak istedi Senelik yirmi fil vergi vermek üzere barış yapıldı
Firuz Şah, 1367 senesinde doksan bin süvarî, 480 fil ve çok sayıda piyadeden meydana gelen ordusu ile, Thattha üzerine sefer düzenledi Çok büyük sıkıntıların çekildiği bu sefer sonunda, Sind Câmlarının hükümdarı Câm Mâli'nin, senede 400000 Hind parası vermesi şartıyla anlaştılar
Firuz Şah, 1388 senesi Eylül ayında, seksen üç yaşındayken öldü Her işinde âlimlere danışan Firuz Şah, ülke topraklarını genişletmek için, büyük seferlere çıkmaktan ziyade iç işleri ile uğraşmayı tercih etti İşlerinde en büyük desteği hocası Celâleddin Hindî'den görmekteydi Vergileri koyup kaldırmakta, dinin hükümlerine çok dikkat ederdi Dine uymayan her türlü vergiyi kaldırdı Devlet geliri, azalacağı yerde daha da arttı Devlet idaresinde yaptığı düzenlemeler, malî ve iktisadi alanlarda, büyük bir gelişmeye sebep oldu Müslüman ve gayrimüslim, bütün halkın refah ve saadetine hizmet etti
Firuz Şah'tan sonra şehzadeler arasındaki mücadeleler, onun yaptığı bütün iyi işlerin tahrip olmasına ve sultanlığın kötü duruma düşmesine sebep oldu Bu mücadelelerden sonra, torunu Gıyâseddin Tuğluk tahta geçti Bu tarihten Timur Han'ın 1398 senesindeki Hindistan Seferine kadar taht, altı defa el değiştirdi Timur Han, 1398 senesi Eylül ayında, İndus Nehrini geçerek Hindistan'a girdi Delhi Sultanı Mahmud Şah, elindeki yetersiz kuvvetlerle karşı koymaya çalıştı ise de Delhi önündeki muharebede yenildi Delhi, Timur Hanın eline geçti Timur Han, 1399 senesinde Türkistan'a geri dönünce, Mahmud Şah, yeniden hükümdar unvanını aldı Fakat önce Mallû, sonra da Devlet Han Ludi'nin elinde bir kukla hükümdar olarak kaldı Mahmud Şahın, 1413 senesinde ölmesiyle, Tuğluk Hânedânı sonra erdi
1414 yılında Delhi'yi ele geçiren Mültan Valisi Hızır Han, ölünceye kadar, bölgeyi Timur ve Şahruh adına idâre etti Ölümünden sonra yerine geçen oğlu Mübârek, bağımsızlığını ilan etti Böylece Delhi Sultanlığının idaresi, peygamberimizin neslinden olduklarını iddiâ etmeleri yüzünden "Seyyidler" adını alan Hızır Han nesline geçti
Mübârek Şahın saltanatı, ayaklanmalarla geçti Mübârek Şah, 1434 senesinde nüfuzunu kırmak istediği veziri Server-ül-Mülk tarafından öldürüldü Yerine kardeşinin oğlu Muhammed, ondan sonra da 1444'te onun oğlu Âlem Şah çıktı Hepsinin saltanatı, kargaşalık, ayaklanma, iç ve dış harplerle geçti Bu yüzden, devlet, gittikçe zayıfladı Son yıllarda devlet işleri, Pencab'ın büyük bir kısmına hakim olan Behlül Han Ludî adında bir Afgan beyinin eline geçti 1451 senesinde, Behlül'ün baskısına dayanamayan Âlem Şah, tahtı ona bırakarak Badaun'da yerleşti Böylece Delhi Türk Sultanlığı sona erdi ve hükümdarlık Afgan asıllı Lûdîlerin eline geçti
Delhi Türk Sultanlığının idarî teşkilâtı, genelde Türk İslâm devletlerinin teşkilâtına dayanmaktaydı Saray teşkilâtının başında Vekil-i Dâr bulunurdu Ondan sonra idaresinde hâciblerin görev yaptığı Emir Hâcib veya Bâr Bey denilen saray görevlisi gelirdi
İdârî işlere vezir bakmaktaydı Dinî işler ise, Sadr-üs-Sudûr denilen görevlinin idaresindeydi Bu zat, aynı zamanda sultanlık baş kadısı Kâdı-i Memâlik görevini de yapardı
Delhi Türk Sultanlığı, süvarî kuvvetlerinin büyük rol oynadığı, düzenli bir orduya sahipti Askerler, önce, iktalardan faydalanırlardı Daha sonra maaş almaya başladılar Orduda fillerin önemli bir yeri vardı Fillerin üzerinde okçular bulunurdu Ayrıca, bunlardan düşman saflarını yarmak ve maneviyatlarını bozmak için faydalanılırdı Ordunun piyade sınıfının çoğunu Hindular meydana getirirdi Hassa askerleri dışında, piyadeler geçici olarak orduya alınırdı
Birçok âlim, şair, yazar ve sanatkârı himayelerine alan Delhi Sultanları, kültür ve sanatın gelişmesine büyük hizmet ettiler Balaban devri, ilim ve sanat bakımından önemlidir Onun devrinde Ferîdeddîn Mes'ûd, Sadreddîn bin Behâeddîn Zekeriyyâ, Bedreddîn Ganevî gibi İslâm âlimleri, Hamîdeddîn, Bedreddîn Dımeşkî, Hüsâmeddîn gibi tıp âlimleri yetişti Büyük âlim Emir Hüsrev Dehlevî, Delhi Sultanlarından himaye gördü Hüsrev Dehlevî, Hindistan'da şiirlerini Farsça yazan şairlerin en büyüğüdür Şairliği yanı sıra, tarihî eserler de yazmıştır Delhi sarayında yaşayan şairlerden birisi de Hüsrev Dehlevî'nin yakın arkadaşı Necmeddîn Hasan Sencerî idi Bu iki zatın yakın dostu tarihçi Ziyâeddîn Bernî, 1357 senesine kadar Delhi Sultanlığının tarihini anlatan Tarih-i Firuz Şah adlı eserin yazarıdır Nizâmüddîn Evliyâ, Ferîdüddîn Genc-i Şeker ve Şeyh Nureddin, Celâleddin Hindî gibi büyük tasavvuf âlimleri, Delhi Türk Sultanlığı zamanında yaşamış, Hindistan'ın meşhur ve büyük velîleridir
Delhi Sultanları, geniş imar faaliyetlerinde bulundular Günümüze kadar ulaşan birçok eserler yaptılar Ayrıca yeni şehirler inşa ettiler Yaptıkları eserlerin büyük kısmı Delhi'dedir Kutbeddîn Aybeg'in yaptırmaya başladığı 79 metre yüksekliğindeki Kutb Minâr ismi ile meşhur minare, daha sonra bitirilmiştir Aybeg, ayrıca Cayna mabetleri enkazını kullanarak Kıdvet-il-İslâm adlı camiyi inşa ettirdi
Halacî Hânedânlığı zamanında, Hindistan'daki Müslüman mimarisi, Selçuk mimârisi teknik ve üslubunun etkisinde gelişti Alâeddin Halacî zamanında Kıdvet-il-İslâm Camiinin yanında yapılan medrese, bunlardan biridir
Tuğluklarda Firuz Şah, birçok imar faaliyetlerinde bulundu Ayrıca, eski eserlerin tamir ve ihyasına büyük önem verdi Hisar ve Cavnpûr gibi birçok meşhur şehir kurdu ve tamir ettirdi Ayrıca Firuzâbâd adıyla Delhi yakınlarında, yeni bir başkent inşa ettirdi Buranın güneyinde Havz-ı Hassı denilen büyük havuzun kenarında bir medrese yaptırdı Bunlardan başka; 50 sulama bendi, 40 cami, 30 medrese, 20 hânkâh, 100 kervansaray ve han, 5 dârüşşifâ, 100 türbe ve mezar, 10 hamam, 150 sulama işlerinde de kullanılabilecek kuyu ve su biriktirmeye mahsus havuz, 100 köprü yaptırmıştır

Adilşahlar Devleti

Adilşahlar Hindistan'da Bicapur Devleti hükümdarlık ailesi Hanedanın ve devletin kurucusu olan Yusuf Adil, Behmenilerin hassa askerlerinden idi Kabiliyetli olduğundan, İkinci Muhammed Şahın takdirini kazanarak yükseldi Muhammed Şahın vefatından sonra, taht kavgalarından faydalanarak Bicapur'un idaresini eline geçirdi Ailesiyle Bicapur'a gidip, 1490 senesinde Şah unvanını aldı ve bağımsızlığını ilan etti
Dekken'de Behmeniler'in yıkılmasıyla, Dekken devletleri denilen dört devlet ortaya çıkmıştı Yusuf Adilşah bu devletlerle sık sık savaşlar yaptı Ayrıca Hind Denizi ve Hindistan'da hakimiyet kurmak isteyen Portekizliler ile mücadele etti Portekizlilerin sahile yerleşip üsler kurmasının önüne geçmek istedi Fakat Portekizliler, Dekken devletleriyle olan mücadelelerden gereği gibi faydalanıp, sahilde üsler kurdular ve git gide kuvvetlendiler
1504 senesinde Yusuf Adilşah, Şiiliği, devletinin siyasetine esas olarak kabul edince, ülkede ayaklanmalar baş gösterdi Bidar ve Ahmednagar hanlarına yenilen Adilşah, önce Beras, sonra da Haniş'e kaçtı Bir sene sonra topladığı ordu ile Bidar Hanı Ali Berid'i yendi Bicapur'u geri aldı ve ömrünün sonuna kadar diğer Dekken devletleriyle mücadele etti Yusuf Adilşah'ın hükümdarlığının son yıllarında, Portekizliler Goa'yı ele geçirdiler
Yusuf Adilşah, 1516 senesinde vefat edince, yerine on üç yaşındaki oğlu İsmail Adilşah geçti Fakat vefatından önce Kemal Hanı oğluna vasi tayin ettiği için, bir süre devleti Kemal Han idare etti Kemal Han, Cuma hutbesini dört hak mezhepten Hanefi mezhebine uygun olarak okuttu Ehl-i sünnet itikadına uymayı, devletin resmi siyaseti olarak kabul etti İsmail Adilşah tahta çıktığı sırada, Portekizlilerin ele geçirdiği Goa limanı geri alındı
İsmail Adilşah, 1521 senesinde Viceyanagar Devleti'nin elinde bulunan Rayçur Duab'ı geri almak için bir sefer düzenledi İki ordu, Krişna suyu kıyılarında karşılaştı İsmail Adilşah, askerlerini sudan geçmeye zorlayınca askerin pek çoğu boğuldu Karşıya geçenler de öldürüldü İsmail Adilşah, bu savaşta kendi canını zor kurtardı
Dekken devletleri sultanlarından Burhan Nizamşah, Ali Berid ve Alaüddin İmadşah, 1525 senesinde birleşerek, Adilşahlara saldırdılar İsmail Adilşah'ın başkumandanı Esad Han Lari Türk, bu birleşik orduyu, Şalapur önlerinde bozguna uğrattı İsmail Adilşah da, babası gibi, ömrünü diğer Dekken devletleri ile mücadele etmekle geçirdi
1534 senesinde İsmail Adilşah'ın ölümü üzerine yerine geçen oğullarından Mallu ve İbrahim Adilşahlar dönemlerinde, ülke iç karışıklıklar ve Dekken devletleri ile mücadele arasında kaldı 1579'da Ali Adilşah'ın yerine hükümdar olan İkinci İbrahim Adilşah'ın dönemi, Bicapur Devletinin en parlak yılları oldu İbrahim Şah, Hindistan'ın en büyük İslam Devleti olan Gürganiye Hanedanlığı ile iyi münasebetler kurdu İkinci İbrahim Adilşah, Gürganiyye Sultanı Cihangir Şah'tan oğul muamelesi gördü Cihangir Şah, Adilşahları, Ahmednagar ve Gülkende memleketlerinin fethiyle vazifelendirdi Adilşahlar, Gürganilerle beraber, Dekken'de diğer devletlere karşı mücadele ettiler Bu devirde Bicapur Devleti sınırları, güneyde Maysor'a kadar genişledi İkinci İbrahim Adilşah'tan sonraki hükümdarlar döneminde, devlet yine iç karışıklıklar içerisine düştü Bu dönemde Adilşahlar, Gürganilere karşı Merathalılara yardım ettiler Bu olay üzerine Gürgani hükümdarı Evrengzib Alemgir Şah, 1686 senesinde, ordusuyla Bicapur önlerine geldi ve şehri kuşattı Kuşatma iki ay on iki gün sürdü Bicapur'un düşmesiyle, Adilşahlar Devleti tarihe karıştı Son Adilşah hükümdarı İskender'e, Evrengzib çok iyi muamelede bulundu Himayesine aldı ve yıllık maaş bağladı
Hindistan'ın Dekken bölgesinde, Bicapur'a iki yüz yıla yakın hakim olan Adilşahlar, bölgede Türk hakimiyetini kurdular Uzun seneler, Portekizlilerle mücadele ettiler Muazzam sanat ve mimari eserleri inşa edip, kültür ve medeniyete hizmet ettiler Fevkalade binalar, saraylar, camiler ve türbeler yaptılar Bunlar arasında İkinci Ali Adilşah'ın, Bicapur'da yaptırdığı cami çok meşhurdur

Adilşahlar Devleti

Adilşahlar Hindistan'da Bicapur Devleti hükümdarlık ailesi Hanedanın ve devletin kurucusu olan Yusuf Adil, Behmenilerin hassa askerlerinden idi Kabiliyetli olduğundan, İkinci Muhammed Şahın takdirini kazanarak yükseldi Muhammed Şahın vefatından sonra, taht kavgalarından faydalanarak Bicapur'un idaresini eline geçirdi Ailesiyle Bicapur'a gidip, 1490 senesinde Şah unvanını aldı ve bağımsızlığını ilan etti
Dekken'de Behmeniler'in yıkılmasıyla, Dekken devletleri denilen dört devlet ortaya çıkmıştı Yusuf Adilşah bu devletlerle sık sık savaşlar yaptı Ayrıca Hind Denizi ve Hindistan'da hakimiyet kurmak isteyen Portekizliler ile mücadele etti Portekizlilerin sahile yerleşip üsler kurmasının önüne geçmek istedi Fakat Portekizliler, Dekken devletleriyle olan mücadelelerden gereği gibi faydalanıp, sahilde üsler kurdular ve git gide kuvvetlendiler
1504 senesinde Yusuf Adilşah, Şiiliği, devletinin siyasetine esas olarak kabul edince, ülkede ayaklanmalar baş gösterdi Bidar ve Ahmednagar hanlarına yenilen Adilşah, önce Beras, sonra da Haniş'e kaçtı Bir sene sonra topladığı ordu ile Bidar Hanı Ali Berid'i yendi Bicapur'u geri aldı ve ömrünün sonuna kadar diğer Dekken devletleriyle mücadele etti Yusuf Adilşah'ın hükümdarlığının son yıllarında, Portekizliler Goa'yı ele geçirdiler
Yusuf Adilşah, 1516 senesinde vefat edince, yerine on üç yaşındaki oğlu İsmail Adilşah geçti Fakat vefatından önce Kemal Hanı oğluna vasi tayin ettiği için, bir süre devleti Kemal Han idare etti Kemal Han, Cuma hutbesini dört hak mezhepten Hanefi mezhebine uygun olarak okuttu Ehl-i sünnet itikadına uymayı, devletin resmi siyaseti olarak kabul etti İsmail Adilşah tahta çıktığı sırada, Portekizlilerin ele geçirdiği Goa limanı geri alındı
İsmail Adilşah, 1521 senesinde Viceyanagar Devleti'nin elinde bulunan Rayçur Duab'ı geri almak için bir sefer düzenledi İki ordu, Krişna suyu kıyılarında karşılaştı İsmail Adilşah, askerlerini sudan geçmeye zorlayınca askerin pek çoğu boğuldu Karşıya geçenler de öldürüldü İsmail Adilşah, bu savaşta kendi canını zor kurtardı
Dekken devletleri sultanlarından Burhan Nizamşah, Ali Berid ve Alaüddin İmadşah, 1525 senesinde birleşerek, Adilşahlara saldırdılar İsmail Adilşah'ın başkumandanı Esad Han Lari Türk, bu birleşik orduyu, Şalapur önlerinde bozguna uğrattı İsmail Adilşah da, babası gibi, ömrünü diğer Dekken devletleri ile mücadele etmekle geçirdi
1534 senesinde İsmail Adilşah'ın ölümü üzerine yerine geçen oğullarından Mallu ve İbrahim Adilşahlar dönemlerinde, ülke iç karışıklıklar ve Dekken devletleri ile mücadele arasında kaldı 1579'da Ali Adilşah'ın yerine hükümdar olan İkinci İbrahim Adilşah'ın dönemi, Bicapur Devletinin en parlak yılları oldu İbrahim Şah, Hindistan'ın en büyük İslam Devleti olan Gürganiye Hanedanlığı ile iyi münasebetler kurdu İkinci İbrahim Adilşah, Gürganiyye Sultanı Cihangir Şah'tan oğul muamelesi gördü Cihangir Şah, Adilşahları, Ahmednagar ve Gülkende memleketlerinin fethiyle vazifelendirdi Adilşahlar, Gürganilerle beraber, Dekken'de diğer devletlere karşı mücadele ettiler Bu devirde Bicapur Devleti sınırları, güneyde Maysor'a kadar genişledi İkinci İbrahim Adilşah'tan sonraki hükümdarlar döneminde, devlet yine iç karışıklıklar içerisine düştü Bu dönemde Adilşahlar, Gürganilere karşı Merathalılara yardım ettiler Bu olay üzerine Gürgani hükümdarı Evrengzib Alemgir Şah, 1686 senesinde, ordusuyla Bicapur önlerine geldi ve şehri kuşattı Kuşatma iki ay on iki gün sürdü Bicapur'un düşmesiyle, Adilşahlar Devleti tarihe karıştı Son Adilşah hükümdarı İskender'e, Evrengzib çok iyi muamelede bulundu Himayesine aldı ve yıllık maaş bağladı
Hindistan'ın Dekken bölgesinde, Bicapur'a iki yüz yıla yakın hakim olan Adilşahlar, bölgede Türk hakimiyetini kurdular Uzun seneler, Portekizlilerle mücadele ettiler Muazzam sanat ve mimari eserleri inşa edip, kültür ve medeniyete hizmet ettiler Fevkalade binalar, saraylar, camiler ve türbeler yaptılar Bunlar arasında İkinci Ali Adilşah'ın, Bicapur'da yaptırdığı cami çok meşhurdur

Behmenîler Devleti

Behmeniler Hindistan'ın Dekken bölgesinde kurulan Müslüman-Türk Hanedanlığı Tuğluk-Türk sultanlarından Muhammed bin Tuğluk zamanında çıkan iç karışıklıklarda, Alaeddin Hasan Behmen Şah, Dekken bölgesinde bağımsızlığını ilan etti ve Gülberge şehrini payitaht (başkent) yaptı Elinde bulunan toprakları; Gülberge, Devletabad, Elliçpur ve Birdar olmak üzere dört vilayete böldü Bağımsızlığını ilan etmesine yardımcı olan beyleri, bu vilayetlere vali tayin etti
Alaeddin Hasan'ın saltanatı, kurduğu düzeni kabul ettirmek için özellikle Hindulara karşı yapmak mecburiyetinde kaldığı seferlerle geçti Devleti, Mısır'daki halife tarafından tanındı 1358 senesinde, Gucerat'a karşı yaptığı seferde hastalanıp vefat etti Yerine oğlu Muhammed geçti Muhammed Şahın ilk işi, devlet ve ordu teşkilatını kurmak oldu
Muhammed Şahın bastırdığı para, Hindu devletininkinden daha halis idi Hindu Varangel ve Viceyanagar racaları, Behmeni topraklarında bulunan Hindu sarraflarla anlaşarak ele geçirdikleri paraları eritip, kendilerininkine çevirdiler Bastırdığı paraların üzerindeki Kelime-i şehadetin yerine put konmasına kızan Muhammed Şah, Viceyanagar ve Varangel racalarının topraklarına sefer düzenledi ve bu işe vasıta olan Hindu sarrafları idam ettirdi Viceyanagar racasının ordusu dağıtıldı
Sultan Muhammed'in 1377'de vefatından sonra yerine geçen oğlu Mücahid de, saltanatını Hindularla mücadeleyle geçirdi Yerine geçen amcası Davud Şahın kısa süren saltanatından sonra, tahta Alaeddin Hasan'ın torunu İkinci Muhammed Şah geçti Dekken'de İslamiyet, bunun zamanında yerleşti Sulh ve sükun içinde geçen İkinci Muhammed döneminden sonra tahta çıkan Gıyaseddin ve Şemseddin şahların kısa süren devirleri, karışıklık içinde geçti Sultan Taceddin Firuz'un hakimiyeti ele geçirmesi ile birlik sağlandı (1397) Viceyanagar ve Kerla racaları ile başarılı savaşlar yapıldı (1398) Yapılan antlaşma neticesinde Hindular, uzun zaman Behmenilere saldıramadılar Ancak Gücerat ve Malva sultanlıklarının Behmenilere karşı düşmanca tavırlarından cesaret alarak, Behmeni topraklarına girdiler Sultan Firuz Telingana, Hindularına karşı düzenlediği başarısız seferin akabinde hastalandı ve kardeşi Ahmed Şah sultan oldu (1422) Ahmed Şah, Telingana Devletini tamamen ortadan kaldırdı (1424) Gücerat ve Malva sultanlarına karşı başarılı seferler yaptı Ölünce yerine Sultan Alaeddin İkinci Ahmed geçti (1436) Bundan sonra Behmeniler Devleti, iç karışıklıklar ve mücadelelere sahne oldu Hümayun Şah ve Nizam Şah devirlerinde de bu karışıklıklar devam etti
1461'de çocuk yaşta bulunan Muhammed Şahın tahta geçmesinden sonra, Melik Şah, Türk ve Mahmud Kavan gibi güçlü emirler, idareyi ele geçirdiler Bu güçlü komutanlar sayesinde, komşu devletlerin saldırıları durdurulup, ticaret ve hac gemilerine musallat olan korsanlara karşı başarılı seferler düzenlendi Dekken'in batı kıyılarındaki Vişalgarh Kalesi ve Goa Limanı ele geçirildi (1471) Bilgaum ve Bankapur racaları yenildi (1472) Bilgaum ve Telingana bölgesi ele geçirilip, Behmeni Devleti, en geniş sınırlarına ulaştırıldı (1478) Bu devrede, Osmanlı Sultanı Fatih Sultan Mehmed Hanla elçi mübadelelerinde bulunuldu En güçlü devrini yaşayan devletin toprakları, kuzeyde Berar'dan güneyde Viceyanagar'a, doğuda Bengal Körfezinden batıda Umman Denizine kadar uzanıyordu Devlet topraklarının büyümesi ile vilayet sayısının artması icab ettiği görüşünde olan vezir Mahmud Kavan, vilayet sayısını dörtten sekize çıkardı Bundan rahatsız olan valiler, bir komplo neticesi vezirin idamını sağladılar Sultan Muhammed de ölüp, çocuk yaştaki oğlu Mahmud başa geçince, dört eyalet valisinin herbiri, bağımsızlıklarını ilan ettiler Merkezde Behmeni Hanedanı, kukla olarak devam etti ise de, idareyi ele geçiren Kasım Bey Beridü'l-Memalik ismindeki Türk Beyi 1527'de Beridşahlar Devletini kurdu
Behmenli Devletinde sultanın muhafızlarına Hassa-Heyl denilirdi Başlarında Tavaci ve Yasavul'lar vardı Tavacilere saray teşkilatçılığı yaptıklarından dolayı, Bavdar da denilmekteydi Devlet teşkilatının ana hatları, Delhi Sultanlığınınki gibiydi Padişahlık alameti olarak altın para basmak ve günde beş kere nevbet çaldırmak gibi gelenekleri, ilk defa, Sultan Birinci Muhammed başlattı
Behmenli sultanları ve vezirleri, ülke topraklarının çeşitli yerlerinde; camiler, medreseler, hamamlar, hanlar ve kervansaraylar yaptırdılar Gülberge'de bulunan Büyük Camiyi, Sultan Birinci Muhammed yaptırdı

Beridşahlar Sultanlığı

Beridşahlar Hindistan'ın güneybatısında Bidar bölgesinde kurulan sultanlık Behmenîler Devletinin veziri olan Kasım Bey Beridü'l-Memalik ismindeki bir Türk Beyi tarafından kuruldu (1492) Başlangıçta göstermelik olarak Behmenilere tabi olan Beridşahlar, 1527 yılında bağımsızlıklarını ilan ettiler Adını Kasım Beyin unvanından alan Beridşahlar Hanedanı, 1619 yılında Babür Sultanı Cihangir Şah tarafından ortadan kaldırılıncaya kadar, 127 sene hükümran oldu

Ludîler

Lûdiler Afganistan'da yaşayan Halaç Türklerinin bir kolu ve bunların Hindistan'da kurdukları hânedan Lûdîlerden bir kısmı, Delhi Türk Sultanı Fîrûz Şah, Üçüncü Tuğluk devrinde Hindistan'a göç ettiler Tuğluk Hanedanının ortadan kalkması ile, devletin iç siyasetinde söz sahibi olmaya başladılar Delhi'ye hakim olan Seyyidlerin, hanedanın Türk ve Afgan askerî sınıflarına seçilmesi, Lûdîlerin işlerini daha da kolaylaştırdı Seyyidlerden Âlemşah'ın tahttan çekilmesi üzerine, Serhend ve Lahor eski valisi ve Lûdî reisi Behlül Lûdî, Delhi tahtını ele geçirdi (1451)
Behlül Lûdî, içerdeki durumunu sağlamlaştırmak için, çeşitli tedbirler aldı Dağlık bölgelerde yaşayan Afganlıları, kitleler halinde, Kuzey Hindistan düzlüklerine yerleştirdi Delhi'yi aldığı zaman, hazinesindeki bütün parayı, Lûdî Afganlarına dağıtarak, kendisi de herkes kadar pay aldı Delhi'yi kuşatan Cavnpûr Sultanını yendikten sonra, Cavnpur'u işgal etti (1478)
Behlül, çok mütevazı olmaya, büyük oymak başkanlarına, kendisi ile aynı derecedeymiş gibi davranmaya, her işi onlarla istişare ederek yapmaya, kendisiyle görüşmek isteyen herkesi kabul etmeye, hiçbir zaman beylerini taht üzerinde otururken kabul etmemeye ve onları ayakta bırakmamaya önem verdi Behlül Lûdî, 1489 senesinde ölünce, epey çekişmeli geçen toplantılardan sonra beyler, oğullarından Nizam Hanı, İskender lakabıyla tahta geçirdiler İskender Lûdî, 1495 senesinde Bihar'ı fethetti Bengal Devleti ile antlaşma yaptı Merkezî otoriteyi temin edip, ıktaların hesaplarını ciddî şekilde denetleyip devletinin hakkını aldı O da, beylerine babası gibi arkadaşça davranırdı Çok hayır sahibi bir kimseydi
1517 senesinde vefat eden İskender Lûdî'nin yerine, oğlu Sultan İbrahim geçti Sultan İbrahim'in beylerine karşı davranışı, dede ve babasından çok farklı idi Çevresini kırdı Sultan İbrahim'in, beylerine karşı şüphelerinin artması ve birçoğunu gizlice yakalatıp, öldürmesi üzerine, bir grup bey, Kâbil Sultanı Babür Şâh'a başvurup, Hindistan'a davet ettiler Babür Şah, çeşitli hazırlık ve deneme seferlerinden sonra, 1526'da Hindistan'a yaptığı son seferde, Delhi'nin kuzeyinde Pâni Püt'te Sultan İbrahim'in ordusunu bozguna uğrattı Sultan İbrahim, savaş esnasında öldü Böylece, Delhi Afgan Sultanlığı (Lûdîler), sona erdi Toprakları, Babür'ün eline geçti

Tuğluklular

Tuğluklular Hindistan'daki Türk-İslâm hânedanlarından Hânedanın kurucusu ve ilk hükümdarı Gıyâseddin Tuğluk, Kalaçların son sultanı Kutbeddîn Mübârek Şah zamanında (1316-1320), Pencab ve Sind'de valiydi Halacîler saltanatına son veren Nâsıreddîn Hüsrev Şahın sultanlığını tanımayarak, Delhi üzerine yürüdü Sultan Raziye Türbesinin yakınındaki Lahravat mevkiinde, Nâsıreddîn Hüsrev Şahı, büyük bir bozguna uğrattı 6 Eylül 1320'de, Delhi tahtını ele geçirdikten sonra, yakınlarının ısrarı ile, sultanlığını ilan etti 1323'te Kakatiya racalığını, 1325'te Bengal'i aldı Gıyâseddin Tuğluk Şahın, aynı yıl Delhi'de ölümü üzerine, yerine oğlu Muhammed geçti
Gıyâseddin Muhammed Şah, edebiyat ve fennî ilimlerde mütehassıs olduğu kadar mahir bir kumandandı Devlete malî destek için yeni vergiler koydu Moğol Tarmaşiri'nin Mâverâünnehir'e taarruzuna, 1329'da muvaffakiyetle karşı koydu Moğol işgalindeki Orta Asya'yı zaptetmek için, Pamir yolu ile sefer düşündüyse de gerçekleştiremedi Türk ve İslâm âlemiyle devamlı temasta bulundu Kahire'deki Abbasî Halifesi Birinci Müstekfi (1302-1340) de, Gıyâseddin Muhammed Şahın saltanatını tasdik etti Memlûklar'la siyasî münasebet kurdu Muhammed Şah, 1351'de vefat etti Evlâdı yoktu Hindistan âlimlerinin tavassutu ve ordu kumandanlarının ısrarıyla, hânedandan Firûz Şah, 1352'de, Tuğluk Sultanı ilan edildi
Firûz Şah (1352-1388), saltanatın sahipsizliğinden istifadeyle çıkan karışıklıkları, tamamen ortadan kaldırdı Ülke içinde huzur ve emniyeti sağladı Birliği kuvvetlendirdi Ahaliye çok âdil davrandı Delhi Sultanlığının ekonomik ve kültürel seviyesini yükseltti Bendler, barajlar yaparak, zirâî mahsulün verimliliğinin artmasını sağladı Serhend bölgesini sulayan, 240 kilometre uzunluğunda bir kanal yaptırdı Ortasına da 140 kilometrelik bir kol daha ilave ettirdi Mektepler yaptırıp, âlimleri himaye ederek, kültür seviyesini yükseltti Ahâli, Firûz Şaha çok hürmet ederdi Tarihçiler, Firûz Şahı âdil bir hükümdar numunesi, devrini de emsalsiz bir refah ve saadet devri olarak tarif ederler Firûz Şah, 1385'te vefat edince yerine, torunu Gıyâseddin Tuğluk Şah geçti Ülkede iç karışıklıklar çıkıp, hânedan mensupları, saltanat iddiasında bulundular Saltanat mücadelesinden istifadeyle, Hindular da isyan ettiler, ülke bölündü Timurlular Hânedanının kurucusu Timur Han (1370-1405), Hind Seferine çıktı 1398'de Delhi'ye girdi ve Hindistan'ı zaptetti Tuğluklular ülkesi, hânedanlar arasında paylaşıldığından, devlet bölündü Siyasî birlik parçalandı Multan Valisi Hızır Han, Tuğluklular Hânedanını yıktı Delhi'ye kendilerinin seyyid olduğunu söyleyen "Seyyidler Hânedânı" hakim oldu (Bkz Delhi Türk Sultanlığı)




Haydarâbad NizamlığıHaydarâbad Nizamlığı Hindistan'da kurulan Türk asıllı Müslüman devlet 1724 tarihinde Gürgâniyye (Babür) Devleti'ne (1526-1858) bağlı olarak Dekken'de Çın Kılıç Han (1671-1748) tarafından kuruldu Çın Kılıç Han, Gürgâniyye Devletinin kumandanlarından, Türk asıllı, Âbid Kılıç Han Semerkandî'nin oğludur
Gürgâniyye Devletinde yüksek memuriyetler ve Dekken eyalet valiliği de yapan Çın Kılıç Han, 1724 yılında Haydarâbad Devleti de denilen hânedanlığı kurdu 1857 yılına kadar Gürgâniyye hakimiyetinde olan devlet, bu tarihten sonra İngiltere'ye tâbi oldu İngilizler, Haydarâbad Devletinin dış bağımsızlığını bütünüyle, iç bağımsızlığını da kısmen kaldırıp sınırlarını daralttı 1948 yılında İngiltere'den ayrılıp, bağımsızlığa kavuşan Hindistan ile Haydarâbad Devleti arasında siyasî anlaşmazlık çıktı Devlet başkanı Osman Nizam Han (1911-1967) bölgenin bağımsızlığını savundu Hindistan, bunu kabul etmeyip savaş açtı Savaş sonunda Haydarâbad Devletinin savunma ve dış işlerinde Hindistan'a bağlı, içişlerinde bağımsız olması kabul edildi Fakat, Kuzey Hindistanlı lider Seyyid Kasım Regavî'nin, Hindulara karşı idare ettiği Rizakârlar hareketine karşı askerî yardım göndermemesini bahane eden Hindistan, Haydarâbad'ı işgal etti İdare, askerî bir valiye verilip, bölge eyalet hâline getirildi 1950 Anayasası ile demokratlaşan Hindistan, Haydarâbad devletinin eski hanı Osman Nizam'ın, sadece "Haydarâbad devlet başkanı" unvanını muhafaza etmesini kabul etti Nizamlık, 1956'da tamamen ortadan kalktı Günümüzde sadece unvan olarak varlığını sürdürmektedir
Gürgâniyye, İngiltere ve Hindistan devletleri hakimiyetlerinde yaşayan Haydarâbad Devletinin başkenti Haydarâbad şehridir Hânedânın dili önce Türkçe, sonra Farsça daha sonra da Urduca olup, Müslümanlar, çoğunlukla Hanefî mezhebindedir Haydarâbad devlet başkanı Bereket Ali Hanın annesi, son halife İkinci Abdülmecid Efendi'nin kızı Dürrî Şehvâr Sultan olup, kendisi de, İstanbullu bir Türk kızı ile evlidir 1918'de Osman Nizam Han tarafından kurulan "Osmaniyye Üniversitesi", bugün, öğretim yapılan büyük bir müessesedir