Avokado Yetiştiriciliği

Avokado yetiştiriciliği

AVOKADO YETİŞTİRİCİLİĞİ
Sema KÖSEOĞLU ZirMüh
Avokado herdem yeşil subtropik bir meyve türüdür Avokadonun iklimsel istekleri turunçgillere benzer Özellikle limon yetiştirme alanları bu meyve içinde uygundur Meyvesi 200-600 gr Ağırlığında oval yada armut şeklinde olup halk arasında Amerikan Armudu diye adlandırılır Meyve eli açık sarı-yeşilimsi renkte olup % 7-25 oranlarında yağ içerir Avokado esas olarak taze salata meyvesi olarak tüketilir Ayrıca kozmetik sanayiinde de aranan ürünler arasındadır
Yağ oranının yüksek olmasına rağmen daha çok doymamış yağ asitlerini içerdiğinden hazmı kolay ve kandaki kolesterol düzeyini düşürücü bir etkiye sahiptir Ayrıca demir, kalsiyum ve vitaminleri içerir Protein miktarı ise % 1-2 oranındadır

YETİŞTİRİCİLİĞİ :
Avokado yetiştiriciliğini sınırlayan en önemli iklim faktörü kış donlarıdır Bahçe tesisinde don olayı görülen alanlarda ağaçların hava akımını sağlayacak şekilde ve güneye meyilli yerlere dikilmelidirler Ayrıca avokadonun çiçeklenme ve meyve bağlama dönemindeki düşük sıcaklıklar ani sıcaklık değişimleri ve düşük hava nemi meyve tutumunu olumsuz etkiler

Sıcaklığın 30°C'nin üzerine çıktığı ve nisbi nemin % 50'nin altına düştüğü mayıs - haziran aylarında önemli meyve dökümleri görülür İleri dönemlerdeki ani sıcaklık değişimleri de meyve dökümüne sebep olmaktadırKuvvetli rüzgarlar gevrek yapılı ağacına ve meyveye zarar verir Böyle yerlerde dikimden önce rüzgar kıran tesisleri yapılmalıdır
Avokado yetiştiriciliği için en iyi toprak derinlikce zengin, drenajı iyi, taban suyu sorunu olmayan kumlu-tınlı ve alüviyal topraklardır Toprak asitliği ise nötre yakın veya hafif asit karakterde olmalıdır

ÇEŞİT SEÇİMİ : Bahçede birden fazla çeşidin bulunması çiçeklerin tozlanması ve verimlilik için önemlidir Çeşitler bahçenin iklim özelliklerine göre seçilmelidir Çünkü soğuğa dayanaklılık bakımdan çeşitler arasında farklılıklar vardır Ayrıca meyvenin hasat mevsimleri, taşımaya uygunluk ve ticari değeri de göz önüne alınmalıdır
Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan çeşitler Hass, Bacon, Fuerte ve Zutano sayılabilir Çeşitlerle ilgili daha geniş bilgi Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerinden elde edilebilir

DİKİM : Avokadolara verilecek dikim aralıkları, çeşide, iklim ve toprak özellikleri ile bakım iklime göre değişmekle beraber dağınık gelişme gösteren Fuerte ve Hass çeşitlerini 7x7 m, dikime gelişme gösteren Bacon ve Zutono gibi çeşitlerde ise 6x6 m ara ile dikilebilirler Dikim soğukların geçtiği mart ayından nisan ayı ortalarına kadar yapılabilir Dikimin sıcak zamana rastlaması fidanın tutma şansını azaltır
Dikim sırasında fidanın torbası kesilerek çıkartılır, kıvrılmış kökler temizlenir Fidanın toprağı dağıtılmadan 60x60 cm ebatlarında açılan çukurlara dikim üst toprak ile yanmış olur gübresi karıştırılarak yapılmalıdır Ayrıca fidanın üst toprak seviyesi arazi seviyesinin 3-5 cm üzerinde olacak şekilde ayarlanmalı, derin dikimden kaçınılmalıdır Dikim sonrası bol can suyu verilir ve fidan yanana dikilecek bir hereğe bağlanır Yazın güneş yanmalarından, kışın ise düşük sıcaklık ve kırağıdan kurumak amacıyla gölgeleme yapılmalıdır

BAKIM İŞLERİ :
Toprak işleme : Avokado yetiştiriciliğinde derin toprak işlemeden kaçınılmalı, goble disk, diskharo, rotövatör ve tozayağı gibi aletler kullanılmalıdır Yabancı ot kontrolü için sık sık toprak işleme yerine uygun ot öldürücüler kullanılabilir
Gübreleme : Genç ağaçlar azotlu gübreleme her yıl artan miktarlarda ve dikkatli yapılmalı, gövdeden 20-50 cm uzaklıktaki taç izdüşümüne verilmelidir Her gübre uygulamasından sonra az ve kontrollü bir sulama yapılmalıdır Genç ağaçlara verilecek azot miktarları şöyledir

1 yıl - 250 gr AS (Her iki sulamada 50 gr/ağaç AS)
2 yıl - 500 gr AS (Şubat başı - Mayıs ve Haziran sulama veya yağmurlarla birlikte)
3 yıl - 750 gr AS (Şubat - Mayıs ve Haziran sulama veya yağmurlarla birlikte)
4 yıldan itibaren Azotlu gübrenin yanı sıra fosforlu ve potaslı gübrelerde verilmelidir

Bu gübreler TSP ve KSO4 olarak ağaç taç izdüşümü hizasına 10-15 cm derinliğindeki banda verilerek kapatılır Bir avokado ağacına 4 yaşından itibaren verilecek gübre miktarları ve uygulama zamanları Tablo 1'de görüldüğü gibidir

Tablo - 1 : 4 yaşından itibaren avokado ağaçlarına önerilen gübre miktar ve uygulama zamanları

Ağacın yaşı Amonyum Sülfat gr/ağaç Triple Süper Fosfat gr/ağaç Potasyum Sülfat gr/ağaç
4-7 Şubat başı 500-1000gr
Mayıs 250 - 500 gr
Haziran 250 - 500 gr Ekim - Kasım 225-350 Ekim - Kasım 250 - 300
8-12 Şubat başı 1750-2000
Haziran 750-1000 Ekim - Kasım 450 Ekim - Kasım 500
13 Yaş ve Yukarısı Şubat başı -3000
Haziran -1500 Ekim - Kasım 500 Ekim - Kasım 750

SULAMA : İlk yıllarda çanak veya karık usulü sulama ile iklim ve toprak yapısına bağlı olarak 7-10 gün arayla su verilir Ağaçlar verime başladığında karık usulü sulamaya geçilir Bu yaşlarda havanın yağış durumuna göre sulamaya nisan - mayıs aylarında başlanabilir Sulama aralığı ağacın yaşına ve toprak özelliklerine göre ayarlanır En fazla su kullanımı Temmuz - Ağustos dönemidir Bu dönemlerde ağaçların susuzluk çekmesi halinde şiddetli meyve dökümleri görülebilir

BUDAMA : İlk yıl 70-75 cm yükseklikten tepe budaması yapılarak genç ağacın kuvvetli bir çatı oluşturması sağlanır Bu dönemde birbirinden 10-15 cm uzaklıkta ve farklı açıda bulunan 3-4 dal seçilerek diğerleri çıkarılır Ağacın iskeleti bu dallar üzerinde oluşturulur
Verime yatmış ağaçlarda budama hasat işini kolaylaştırmak, dal kırılmalarını önlemek, obur dalları ve kuru dalları çıkarmak ve periyodiziteyi azaltmak için yapılır 2-3 cm'den daha kalın kesim yerlerine aşı macunu sürülmelidir
En uygun budama zamanı ise şubat ayıdır İlk yıllarda Hass ve Fuerte gibi soğuğa hassas çeşitler soğuktan korunmalıdır İlk yıllarda açan çiçekler kopartılmalıdır Periyodizite gösteren çeşitlerde ise ürün yılı meyve seyreltmesinin yapılması faydalı olacaktır Seyretme meyve çapı 2,5 cm olunca elle yapılır
Avokado genel olarak 3-4 yaşındayken meyve vermeye başlar 10-12 yaşında ise tam verim dönemine girer Ağaç başına çeşide ve bakım şartlarına 600-1500 kg ürün alınabilir

HASAT : Avokadoda meyveler dalından koparıldıkları an yenemezler Meyveler yumuşadıktan sonra tüketime hazır olurlar
Hasat zamanı meyvedeki yağ oranıyla saptanırsa da meyvelerin dış görünüşüne bakarak da tespit edilebilir Mor renkli meyvelerde renk yeşilden mora dönmeye başlar, yeşil kabuklu meyvelerde ise kabuk ve zemin rengi ile sapın sarımsı bir durum alması ve parlaklığın azalmasıyla anlaşılabilir Meyveler uzun süre ağaç üzerinde kalabilirler Meyvenin yumuşaması ise ancak hasattan sonra olur ve olgun meyveler yeknesak bir şekilde yumuşarlar

Zedelemeden toplanan meyveler bere yapmayacak kaplara toplanır ve paketleme yerinde seçilerek boylanır Boylanan meyveler viyollere veya tek sıra halinde ince kağıtlara sarılarak karton kutulara ambalajlanır

DEPOLAMA : 21 oC'de 6-12 günde yumuşayan meyveler 5 oC'de 30-40 günde yumuşar Depolama sıcaklığı 4-7 oC arası olmalıdır Daha düşük sıcaklıklarda meyveler zarar görür Depo içi nispi nemi ise % 85-90 olmalıdır

HASTALIK VE ZARARLARI : Avokadonun en önemli hastalığı kök çürüklüğüdür (phytophthora cinnamoni rands) Bu hastalığın görülmemesi için bahçelerin ağır su tutan topraklarda kurulmaması gereklidir
Avokadoların en önemli zararlıları Akdeniz meyve sineği, thrips, kabuklu bitler, unlu bit ve limon sıçanıdır