Örgü-Dantel-Nakış Dikiş Terimleri Sözlüğü

Kumaş çizgisi (Grain) Dokuma bir kumaşta, boyuna ve enine iplik yönleri Bu iplikler dik açılarda olduğunda, buna doğru kumaş çizgisi denir


Kumaş çizgisini takip eden çizgi (Grainline) Bir kumaş çizgisini takip eden çizgi (Bir kalıp parçası üzerindeki düz ok, kalıbın yayılıp o çizgi boyunca kesileceğini gösterir)


Kumaş fazlalığını dağıtma (Ease) Dikişin bir bölümü diğeriyle biraz eksik olarak birleştiğinde, büzgü oluşturmadan kumaş fazlalığını dağıtma işlemidir


Kumaş kenarı (Selvedge) Dokuma bir kumaşta, boyuna (çözgü) ipliklere paralel olan tamamlanmış kenar


Kumaş kesme makası (Bent-handled shears) Kumaş kesme makası; açılı alt makas kumaşın kesilirken düz uzanmasını sağlar


Kumaşı makinede iğne üzerinde döndürme (Pivoting) Keskin bir köşeyi dikmede kullanılır Makine, iğne kumaşın içindeyken durdurulur, ayak kaldırılır ve kumaş döndürülür Sonra ayak tekrar indirilir ve dikmeye devam edilir


Kumaşın ön yüzü (Right side) Tamamlanmış giysi parçasının görünen kısmı olarak görünmek üzere tasarlanmış kumaşın dış yüzü Kumaşın ön yüzü giysi parçalarını kesip çıkarırken ve hazırlarken çok önemli olur; talimatlar kalıp çizelgesinde verilir


Kumaşın renk verme miktarını ölçen alet Crockmeter


Kumaşın ters yüzü (Wrong side) Tamamlanmış bir giysinin iç kısmında olması gereken kumaşın ters yüzü (örn havlı bir kumaşın düz tarafı, baskılı bir kumaşın baskılı olmayan tarafı İşaretler tamamlanmış giysilerin önünde görünmemeleri için giysinin ters yüzüne yapılmalıdır


Kumaşın verevi (Bias) Kumaşın üzerinde ne enine ne de boyuna uzanmayan çapraz çizgidir “Gerçek” verev, kumaşın boyuna uzanan çizgi, enine çizgiye doğru katlandığında, 45 derecelik açıda oluşan çapraz çizgidir Verev kesilen kumaşta iyi kıvrım oluşturur


Kumaş yumuşatıcılar fabric softeners


Kuru renklendirici Pigment


Kuru temizleme Dry cleaning


Kuşak abdominal belt (cummerband)


Küçük makas (Small scissors)

Kürk kumaşı (Fur fabric) Aynı zamanda sahte kürk de denilen sentetik kumaş parlak renkli olabilir

Lake (Lace) Pamuklu kumaş
Lame Sentetik kumaş


Lastik kılıfı (Casing) Paralel dikiş sıraları ile yapılan, (örn bir eteğin veya pantolonun belinde veya bir elbisenin veya günlük ceketin belini büzmek için) içinden lastik veya büzgü ipi geçirilen, kumaştan tünel


Lifler (Fibres) İpliklerin eğrildiği doğal veya insan yapımı filamanlardır; sonra ipliklerden çeşitli kumaşlar yapılır


Liquid gold Metalik renkte sentetik kumaş


Loomstate Havlunun dokuma makinesinden çıktığı haldeki durumu


Loop terry Traş edilmemiş havlu

Madras pamuk (Madras cotton) Hafif, pamuklu kumaş


Makine ayağı (Machine foot) Genelde baskı ayağı olarak adlandırılan, dikiş makinesinin bu parçası, dikiş sırasında kumaşı iğne plakası üzerinde yerinde tutmak için kumaşın üzerine doğru indirilir ve iğneyi kumaşın içine doğru düzgünce yönlendirir Boncuk geçirme, biye yapma ve fermuar takma gibi bir dizi amaç için farklı ayaklar mevcuttur


Makine dikişi ile büzgü (Shirring) Fazlalığı daraltmak için kullanılan, kumaşta sıralar halinde dikilen, çoğunlukla pamuk üst ipliği ve esneklik için büzgü lastiği ile çalışılan makine büzgüsü türü


Makine örgüsü kumaş (Jersey) Örgü, kırışıklığa dayanıklı, pamuklu kumaş


Makine teyeli (Machine tacking) Kumaşı yerinde tutmak için, uzun, gevşekçe gerilmiş makine dikişi


Masura (Bobbin) Üzerine ipliğin sarıldığı, bir dikiş makinesi plakasının altındaki yuvarlak taşıyıcı


Metre (Measuring stick) Kumaş çizgilerini kontrol etmek ve aynı zamanda düz kıvrım yerini, yukarı kıvırmadan ve yerine dikmeden önce işaretlemek için kullanılır


Migration: Yaş boya işlemi sırasında renklendiricinin dağılması


Mikrofiber (Microfibre) Dayanıklı sentetik kumaş


Mohair Yünlü kumaş


Moleskin Pamuklu kumaş


Müslin Pamuklu kumaş


Naylon (Nylon): Saf naylona bakınız

veya makinede yapılan küçük, üçgen teyel

Omuz vatkası (Shoulder pad) Kumaş kaplı veya kaplı olmayan köpük vatka bir giysinin omuz kısmını şekillendirme ve desteklemede kullanılır Ismarlama Çalışılan Omuz Vatkası’na bakınız


Omuzu kapalı iş elbisesi Cover-All


Organze (Organza) İpekli kumaş


Orta çizgi (Centre line) Bir giysinin beden, etek veya roba kısmının ilgili kalıp parçalarında işaretlenmiş dikey çizgisi


Overlok makinesi ek parçaları (Overlocker attachments) Bir overlok makinesine eklenebilen, makinenin daha fazla bir dizi fonksiyon gerçekleştirmesini sağlayan gereçlerdir Bunlar normalde ayrı olarak satılır


Overlok makinesi (Overlocker) Tek bir harekette, kumaş kenarının hızlı ve etkili dikimi, kesimi ve kenar yapılması için kullanılan makine; esas olarak, giysiye profesyonel bir görüntü vermek için dikerken kenarları düzeltmede kullanılır


Ölçümlü kesim tahtası (Cutting mat) Kesin ölçüm ve kesimler için, kılavuzlu kauçuktan kesim tahtası; kumaş kesimi sırasında üzerinde çalışılan yüzeyi korumak için kullanılır


Ön bantlar (Front bands) Bir giysinin ön açıklık kenarlarının tüm uzunluğunu tamamlamak için kullanılan kumaş şeritleri


Önceden çektirilmiş kumaş (Pre-shrunk fabric) Müteakip yıkamalarda çekmemesi için üretim aşamasında işlemden geçirilen kumaş


Örme kumaş (Knit fabric) Gevşekçe birbirine geçen ipliklerden yapılan esnek kumaş (örn yumuşak makine örgüsü kumaş) Örgü kumaştaki dikişler, kopmalarının önlenmesi için bol olarak dikilmelidir Bantlama gerektirebilirler (örn giyilme ile esneyebilen kalça cebinin kenarında)


Önde sıfırlanan rib yaka Henly


Örme ürünler Knitting ware


Örme kumaş dönüklüğü Torking

Paltoluk kumaş (Coating) Kalın, yünlü kumaş


Pamuk krinkle Aynı zamanda Krepon adı verilen pamuklu kumaş


Pamuk (Cotton) Pamuk bitkisinin tohum zarfını kaplayan lifli saçlarından yapılan, yumuşak, dayanıklı ve ucuz kumaşlara dokunan pamuk, geniş bir dizi terzilik ve yumuşak mefruşat için kullanılır Pek çok kalınlıkta mevcuttur ve sentetik kumaşlarla iyi karışır


Pamuklu kadife (Cotton velvet) Havlı, pamuklu kumaş


Pat bandı (Placket bands) Bir açıklığın iki yanını tamamlamak için kullanılan, üst bedenden aşağı doğru yarıda duran, genelde iki şeritten oluşturulan ama bazen tek şerit olarak kesilebilen kumaş şeritleri


Pat (Placket) Giysinin giyimini kolaylaştırmak ve rahatça oturmasını sağlamak için kullanılan tamamlanmış açıklık (örn yaka hattında ve manşetlerde)


Payetli kumaş (Sequin fabric)

Pens (Dart) Kumaşı vücudun etrafında şekillendirmek için bir giyside kullanılan gittikçe azalan, dikilmiş kumaş katıdır Pensler (örn Fransız pensi ve dış pens) genelde kadın giysilerinde, göğüs ve kalçada rahatlık sağlamak için kullanılır; küçük pensler arka omuz ve dirsekleri şekillendirir Pensler farklı yöntemlerle hazırlanabilir


Perde ağırlığı (Curtain weight) Bir perdenin etek kıvrım yerine, perdenin düzgünce asılmasını sağlamak ve şişmesini engellemek için yerleştirilen ağırlıktır, giysi dikiminde de kullanılır


Perdelik kumaş (Glazed cotton) Chintz olarak da bilinen pamuklu kumaş


Perdelik kumaş (Chintz) Pamuklu kumaş


Pervaz (Facing) Bir giysinin iç kısmına yerleştirilen ve işlenmemiş kenarları tamamlamak için kullanılan (örn bir yaka hattında, ön veya arka ceket açıklığında veya kolda) kumaş katıdır Tokluk için telalanabilir Şekilli bir giysi kenarında, pervaz aynı şekilde kesilir, makine dikişi ile giysi parçasına tutturulur, tersine katlanır, sonra rahat bir tamamlama için astara veya kumaşa düz olarak elde dikilir


Petek örgü Honey comb / gofret


Plan (Layout) Kesilmeye hazır kumaş üzerine kalıp
parçalarının serileceği yerin kılavuzu


Pli (Tuck) Düz kumaş çizgisi boyunca oluşturulan, potluğu gidermek veya çocuk giysileri, yazlık üstler ve gece kıyafetlerini içeren bir dizi giyside dekoratif bir özellik vermek için kullanılan dikilmiş kumaş katı Çeşitli türde pliler (örn İğne plisi, aralıklı pli, kabuk pli) farklı yöntemler kullanılarak yapılabilir


Plise (Pleat) Çoğu zaman kısmi olarak dikilen, fazlalığı daraltmak için kullanılan, çoğunlukla eteklerde ve elbiselerde bel yerini şekillendirmek için kullanılan ama aynı zamanda perde ekstraforlarında ve karyola eteklerinde ve dekoratif özelliği ile kollarda ve bluzlarda çalışılan eşit kumaş katı Çeşitli plise türleri (örn çark plise, kutu plise, ters plise) farklı yöntemler kullanılarak yapılır


Plise makinesi (Pleater) Büzgü veya elastikiyet için kumaşları hızlıca büzmek ve dikmek için kullanılır Kumaş, kumaşı plise yapan, elle çalışan bir dizi makaraya sarılır, sonra pamuk veya lastik geçirilmiş bir iğne sırası ile dikilir

Polar fleece (Polar kumaş) Sentetik kumaş


Poli keten (Poly linen) Keten görünümlü sentetik kumaş


Polyester krep (polyester crepe) Hafif, sentetik kumaş


Poplin Pamuklu kumaş


Prenses dikişi (Princess seam)

Prova mankeni (Dress form) Giysilerin oturması için kullanılan, özellikle, giysinin vücuda tam, düzgün bir şekilde oturması gereken ısmarlama çalışılan giysiler için yararlı olan gerçeğe yakın vücut şeklidir Bir dizi beden ölçüsünde ve ayarlanabilir şekilde mevcuttur


PVC kumaş (PVC fabric) Sert, gözenekli olmayan, sentetik kumaş


Punteriz Stopstitch/Bartack


Rayon Lif üretmek için yeniden üretilen selüloz bitkisi Rayon kumaşlar emicidir ve giyimi rahattır ancak çabuk kırışırlar


Reçme Covering Stitch


Rengin kumaşa geçiş hızı Exhaustion rate


Renk Haslığı Color fastness


Renkölçer colorimeter


Renk verme (Crocking) İşlenmiş kumaşın basınç altında beyaz kumaşa bıraktığı renk miktarı


Roba Yoke


Ronyan baskı Discharge print


Rulo brit (Rouleau carrier) Dar bir kumaş şeridi ile yapılan ve kemeri desteklemesi için bel bandına dikilen veya giysinin yan dikişlerine takılan halka


Rulo halka (Rouleau loop) Dar bir kumaş şeridinden yapılan; genelde düğün ve gece kıyafetlerinde, dekoratif bir tutturma gereci olarak yuvarlak veya kubbe biçiminde düğmeler ile kullanılan tutturma gereci

Sabitleme dikişi (Stitch-in-the-ditch) Sabitlik sağlamak için kullanılan kısa dikiş (örn Bir bel bandının yan dikişlerinde lastiği düz tutmak ve kıvrılmasını önlemek için)


Saf naylon (Pure nylon) Emici olmayan sentetik kumaş


Sağlamlaştırma dikişi (Staystitching) Dikiş payının hemen içine, onu sağlamlaştırmak için esmemesini ve kopmasını önlemek için çalışılan düz makine dikişi (örn Gevşek dokunmuş veya yumuşak makine örgüsü kumaş)


Sağlamlaştırma parçası (Stay) Sadece sağlamlaştırma amacıyla giysi parçasının belirli bir bölümüne dikilen küçük kumaş parçası veya şeridi


Sağlamlaştırma (Reinforcement) Zorlanmaya maruz kalan giysi bölümünü (örn düğme iliği) sağlamlaştırmak için, alt parça, ekstra dikiş sırası veya kumaş yaması kullanma


Saten dikiş (Satin stitch) Elde veya makinede çalışılan bu dikiş, bir kumaş alanını kaplamak için birbirine çok yakın çalışılan düzgün, paralel dikişlerden oluşur Saten dikiş bir düğme iliğinin kısa uçlarını sağlamlaştırmak ve sadece dekoratif amaçlar için kullanılır


Self-bound dikiş (Self-bound seam) Makinede dikilen, kendinden kapalı dikiş genelde kolay aşınmayan ince kumaşlarda kullanılır


Self-enclosed (kendinden kapalı) dikiş (Self-enclosed seam) Düzgün, dar bir tamamlama için işlenmemiş kenarların dikişle kapatıldığı dikiş Fransız ve Taklit Fransız dikişi, flat-fell dikiş ve self-bound dikiş bütün kendinden kapalı dikiş örnekleridir


Sentetik kumaş (Synhetic fabric) Ekonomik, dayanıklı, kırışmayan (ama çok emici olmayan) kumaşlar olarak dokunan, kimyasal olarak gaz, petrol, alkol, su ve hava bileşimlerinden yapılan lifler


Sererek kurutma Line dry / dry flat


Shantung İpekli kumaş


Sıkı dokunmuş kumaş (Ticking) Pamuklu kumaş


Sırt tahtası (Seam roll) Şekilli giysi bölümlerini ütülemeye yardımcı olarak kullanılan gereç


Sıvı işaret kalemi (Liquid marking pen) İşaretleme gereci iki türde mevcuttur Bir türünde işaretler 48 saat sonra yok olur, diğerinde yıkanarak çıkar


Singer dikişi (Lockstitch) Halka dikişi olarak da bilinen bu el dikişi iki kumaş katını birleştirmede kullanılır


Spandeks (Spandex) İnce sentetik kumaş

Sülfile dikişi (Overcast stitch) İşlenmemiş kumaş kenarlarını kapatmak için kullanılan kenar el dikişi


Sülfile makası (Pinking shears) Tırtıklı bıçakları olan, aşınmaya dayanıklı kumaşlarda (örn yünlü kumaşlar) bir dikiş yerini düzeltmek için kullanılan kesme aleti


Süprem (Single Jersey) Örülmüş yünlü kumaş
Süveter, kazak Jumper


Şarmöz (Charmeuse) Hassas, saten dokuma, sentetik kumaş


Şerit (Piping) Verev kesilen kumaş şeritlerinden yapılan, ister düz, ister yuvarlak bir biye oluşturmak için yerleştirilmiş bir kordon ile yapılır; özellikle yumuşak mefruşatlar olmak üzere bir dizi giysi parçasında kullanılır


Şev yapılmış köşe (Mitred corner) Kumaş bir köşede birleştirildiğinde veya etrafında şekillendiğinde oluşan verev dikiş (örn kıvrım yerlerinin bir kolun kesik aralığının köşesinde veya bir perdenin altında birleştiği yerler) Dikişten sonra, fazlalık kumaş alt tarafta kesilir


Şifon (Chiffon) İpekli kumaş

Tafta (Taffeta) İpekli kumaş


Taklit Fransız dikişi (Mock French seam) Fransız dikişinde olduğu gibi ama kavisli bir kumaş kenarında kullanılır
Fransız dikişine de bakınız


Tayt Leggings / tight


Tek yönlü tasarım (One-way design) Kumaşın uzunluğu boyunca tekrar eden kalıp, şerit veya desen Tek yönlü tasarımı kullanırken, bütün kalıp parçaları kumaşın üzerine yerleştirilmelidir böylece tasarım her parçada yukarı doğru yönde olur


Tela (Interfacing) Bazı bölümlere (bir bel bandı, yaka veya manşetlerde) eklenmiş sertlik, şekil ve destek vermek için, giysi ve pervaz arasına yerleştirilen özel tasarlanmış kumaş Kullanılmakta olan giysi kumaşına uyması için ince, orta kalınlıkta ve kalın olarak yapılır Dokuma olmayan tela genel kullanım için idealdir; dokuma kanvas tela terzilikte kullanılır Ütülü tela’ya da bakınız


Telayı kumaşa tutturma dikişi (Padstitch) Genelde terzilikte, kanvas telayı kumaşa sıkıca tutturmak için kullanılır (örn bir ceket yakasında) Dikişler kısa ve birbirine yakın çalışıldığında (kısa zikzak tela tutturma dikişinde olduğu gibi), kumaş üç boyutlu olarak şekillenir; uzun ve aralıklı olduklarında (uzun paralel tela tutturma dikişindeki gibi), dikişler telayı kumaşa tutturur


Ters dikiş (Reverse stitching) Dikişin başlangıcında ve sonunda, kesmeden önce iplikleri düğümlemek için, kısa bir mesafe için geriye çalışılan düz makine dikişi (çoğu dikiş makinesinin, dikişi çevirmek için, bastırılabilen bir düğmesi vardır)


Tersine çevrilebilir kumaş (Reversible fabric) Her iki yüzünün de ön yüz olarak kullanılabileceği şekilde dokunan kumaş


Terzi kalemi (Dressmaker’s pencil) Bir ucunda silme fırçası olan, kumaş üzerinde çizgi işaretlemek için kullanılan (örn Pensler veya pliler) tebeşir kalemidir


Terzi karbon kağıdı (Dressmaker’s carbon paper) Bir dizi renkte mevcut olan, kalıp işaretlerini kumaşa geçirmek için işaretleyici teker ile birlikte kullanılan kağıttır


Terzi tebeşiri (Tailor’s chalk) Çeşitli renklerde mevcut olan bu tebeşir kumaşı işaretlemek için kullanılır ve fırçalanarak kumaş yüzeyinden çıkarılır


Teyel (Tacking) Son dikişten önce kumaşı yerinde geçici olarak tutmak için veya birbirine takılmadan önce giysi bölümlerini birleştirmek için elde veya makinede yapılan uzun dikiş


Teyel sökme aleti (Stitch ripper) Kavisli bir ön kenarı olan, dikişleri kolayca ve çabuk kesmede kullanılan alet


Traşlı kadife havlu Terry velour


Toka, kopça Claps


Torbalı cep Hanging pocket


Triko (Tricot): Üç aşamalı zikzak dikişe bakınız


Tuhafiye malzemesi (Notion) Giysi dikiminde kumaş dışında kullanılan malzeme Giysi yapımı için gereken tuhafiye malzemeleri normalde kalıp çizelgesinde listelenmiştir ve tela kumaşları, biyeler, tutturma gereçleri, bantlar, lastikler ve şeritleri içerir


Tutturma dikişi (Pickstitch) Genelde yakalarda kullanılan, üst dikişe alternatif olarak kullanılabilen dekoratif yüzey dikişi


Tülbent (Cheesecloth) Gevşek dokunmuş, pamuklu kumaş
Tüy (Pile) Kumaşın yüzeyindeki kabartılmış iplik veya püsküller (örn kadifenin üzerinde) Tüyler Bir giysi parçasının tüm bölümlerinde aynı yöne bakmalıdır


Tweed (modern ve geleneksel) Yünlü kumaş


Tulum Rumper

Uç çevirici (Point presser) Sivri uçlu, düzgün, keskin bir görüntü için köşeleri dışa itmede kullanılan (örn yakalarda) dikişe yardımcı alet


Üç aşamalı zikzak dikiş (Three-step zigzag stitch) Zikzak dikiş olarak kullanılan, ama daha düz bir görünümü olan makine dikişi triko veya çoklu dikiş olarak da bilinir


Üst dikiş (Topstitching) Bir giysi parçasının ön yüzünde, düzgün dekoratif bir görünüm vermek için, tamamlanmış kenara yakın olarak çalışılan düz dikiş sırası (veya çift dikiş iğnesi ile çalışılan iki sıra) kumaşa zıt renkte bir iplikle çalışılabilir


Üst göğüs (High bust) Göğsün en geniş yerinin üzerinde, kolların altında ve sırtın ve göğsün alınan ölçüdür; eğer bu ölçü en geniş göğüs yerinden 5 cm daha geniş ise, giysi kalıbı ölçüsü üst göğüs ile seçilmelidir


Üst kısım (Cap): Üst kol’a bakınız


Üst kol (Sleeve cap) Omuz dikişi ile kesişen kolun üst kısmındaki bölüm


Üst üste bindirilmiş dikiş yeri (Lapped seam) Bir kenarın dikiş payının, birleştirilecek kenarın üzerine yerleştirildiği sökülmeyen kumaşlar üzerinde kullanılan sonra, üst üste binen kenara yakın üst dikişle dikilen dikiş yeri


Üst üste binen parça (Overlap) Bir tutturma gerecini gizlemek için, başka bir parçanın üzerine uzanacak şekilde tasarlanmış bir giysi parçası (örn bir kopça bel bandı açıklığı veya bir kol manşeti)


Üst yaka (Top collar) Bir giysi yakasının dış kumaş bölümü


Ütü bezi (Pressing cloth) Ütüleme sırasında iz olmasını önlemek için veya minimum ısı gerektiğinde kullanılan temiz bez Yünlü kumaşlar ütülenirken bez nemlendirilebilir


Ütülü tela (Iron-on interfacing) Ütünün ısısı ile başka bir kumaşa yapıştırılan, kimyasal olarak işlenen, dokuma olmayan tela farklı kalınlıklarda mevcuttur

V tipli patlı yaka Baseball neck


Verev biye (Bias binding) Hazır bulunan veya kumaşın verevinden kesilen, kıvrım yerlerinde ve dikiş paylarında düzgün bir rötuş sağlaması için kullanılan şeritler


Verev biye yapma aleti (Bias binding maker) Bir kumaş şeridini katlayıp ütüleyerek verev biye yaratmada kullanılan alet


Verev dikiş (Whipstitch) İki düz kenarı birleştirmek için kullanılan güçlü kenar el dikişi


Vest Pamuklu kumaş


Vinil (Vinyl) Sentetik kumaş


Viscose Sentetik kumaş


Voile Pamuklu kumaş


Wincyette Pamuklu kumaş

Yaka ayağı Collar Stand


Yaka bandı (Neckband) Yaka hattına oturacak şekilde kesilecek ve şekilli bir bant yapmada kullanılacak kumaş parçası


Yaka hattı (neckline) Boyun etrafında uzanan giysi parçasıdır; basit pervazlı yaka hattından birleşik yaka hattına veya ön pat açıklığına kadar tür olarak çeşitlilik gösterir


Yamama aleti (Darning mushroom) Mantar şekilli, tahta alet, deliğin üzerinde boylamasına ve enlemesine yapılacak dikişi kolaylaştırması için, yama yapılacak kumaş bölümünün altına yerleştirilir


Yapışkan örme adhesive mesh


Yapışkan tela Fusing


Yapıştırma zarı (Bonding web) Yumuşak yapıştırıcı zar, kumaşları birbirine yapıştırmada kullanılır; yapıştırma işleminde sıcak ütü kullanılır


Yarım balıkçı Mock Turtle


Yıkanmış ipek (Washed silk)

Yıpranmayı önleyici sprey (Anti-[U