çevrimsel Biçim

ÇEVRİMSEL BİÇİM

Çevrimsel biçim,müzikte yapısal bütünlüğü sağlama amacıyla daha önceki bir bölümün bazı motiflerinin ,temalarının ya da bütünsel ara bölümlerinin parçasının sonraki bir yerinde yinelendiği besteleme biçimiMozart ve Haydn'ın müziğinde görülen ölçülü klasik geleneğin 19yüzyılda yerini hızla duygusal ve biçimsel aşırılıklara bırakması böyle bir uygulamaya gereksinim duyulmasına yol açtı19yüzyıl gerçekte çalgısal müzikte klasik dram yerine,romantik,romanın örnek alındığı dönemdi

Bir tür çevrimsel tekniğin erken örneklerine Mozart'ın Üçüncü Korno Konçertosu'nda (1784-87?) rastlanırAma büyük ölçekli yapıtlarda yinelenen malzemenin sık sık kullanılması Beethoven'ın Opus 67 Do Minör Beşinci Senfoni'si (1808) ile başlarBu senfonide bölümler birbirine hem yinelenen bir motifle ,hem de müziğin büyükçe bir bölümünün tümüyle yenelenmesiyle bağlanır

Çevrimsel teknik Beethoven'ı izleyen kuşağın birçok yapıtlarında kullanılmıştırFranz Schubert'in Do Majör Wanderer Phantasie'si (Gezginin Fantazisi) ve Robert Scuhumann'ın Dördüncü Senfonisi buna örnektirBunlarda çevrimsel malzeme motifsel (kısa melodikritmik parçaların kullanılması) değil,büyük ölçüde melodiktirBu eğilim,Fransız besteci Hector Berlioz'un yinelenen tema ya da idee fixe'inde (saplantı) en yüksek noktasına varırHarold en İtalie'de (Harold İtalya'da) tema büyük ölçüde aynen yinelenirSymphonie fantasgique'in (Fantastik senfoni) her bölümünde ise farklı bir niteliğe bürünür

Temanın dönüşüme uğratıldığı bu son yöntemi özellikle Franz Liszt benimsemiştirLiszt bu ilkeyi La Majör İkinci Piyano Konçertosu ve Si Minör Sonat gibi bazı yapıtlarının bütününde uygulamış hep aynı temayı çok değişik kılıklarda kullanmıştır

Liszt'in öğrencileri,özellikle de Belçikalı besteci Cesar Franck kısa ömürlü bir tür çevrimsel okulun temsilcisi olduFranck'ın öğrencisi Vincent d'Indy onun tekniklerini halka tanıttıSonraki bestecilerin kullanımında ise çevrimsel teknik,parçada bütünlüğü sağlayan araçlardan yalnızca biri,çoğu kez de ikincil önem taşıyanı oldu

Kaynak;AnaBritannica cilt 22 frmsinsinet için derlenmiştir