Tarihsel Gelişim İçerisinde Arap Müziği

Günümüzde Arap Müziği'nde Kullanılan Çalgılar GÜNÜMÜZDE ARAP MÜZİĞİ'NDE KULLANILAN ÇALGILAR
1 Vurmalı Çalgılar

a)Derili Vurmalılar (Membranaphones)

Darbuka: En önemli ritim sazıdır Gövdesi daha çok kilden olmakla birlikte, günümüzde bakırdan yapılmaktadır Üst tarafı 20 ile 40 cm çapında olan keçi veya balık derisiyle kaplı olup altı açıktır Şekil olarak kupa veya vazoya benzer; 30 cm ile 60 cm arasında bir uzunluğa sahiptir Gövdesine çeşitli şekiller ve resimler yapılarak süslenir Kilden yapılmış darbukanın derisi, renkli bir ipliğin düzenli aralıklarla zarın kenarına geçirilmesiyle sıkıca bağlanır Zarın ateşle ısıtılmasıyla, deri gerginliği daha da arıtılabilir Metal darbukada ise; deri halka ve vidalarla gövdeye bağlanır Genelde oturularak çalınan bu saz, Libya'da Debdaha, Mısır'da ise; Tabla adı ile bilinmektedir

Nakkâre:

Sadece dînî törenlerde çalınan vurmalı bir çalgıdır Bez ve sarı bakırdan oluşan, şekil itibariyle bastırılmış çana benzeyen bir gövdeye sahiptir Kaba geniş bir deri kayışla vurularak, güçlü ve dinamik şarkılara eşlik etmek için çalınan bir sazdır Şekil açısından küçük davullara benzemektedir Aşağı yukarı bir yarım küre şeklinde olan bu sazın çapı 30cmdır Bazı bölgelerde Çift Nakkâre kullanılmaktadır Farklı boyutlarda yapılabilir

b) Kendinden Ses Veren Vurmalılar (Idiophones)

Kalal:

Tunus ve Cezayir sınırları içinde, sadece kadınlar tarafından çalınan vurmalı bir çalgıdır Cezayir'de bulunan Ghadames ile akrabalığı bulunmaktadır Şekil açısından darbukaya benzer Kilden yapılan gövdesi, üst tarafından aşağı yukarı 30 cm ile alt tarafından 10 cmlik çapa sahiptir Çalgının açık, darlaşan alt kısmı, sol elle tutulur ve sağ elle vurulur Sol el dizin üstünde kalır

Tar:

Keçi derisinden yapılan vurmalı bir çalgıdır Tarın çerçevesi içerisine yerleştirilmiş, dört ile altı yerde, bir veya iki çift zımbalanmış veya çevrilmiş, 5 cm ile 6 cm çapında, serbestçe hareket edebilen sarı bakırdan ziller bulunur Bu ziller için çerçeveye bir ya da iki yarık açılmıştır Sol el yüzeyine yaslanır ve çerçeveyi içeriye doğru kavrayan baş parmağıyla iter Bazı bölgelerde, özellikle Tunus'ta göğüs hizasında tutularak çalınır İşaret parmağı ile orta parmak bu duruş sırasında kenarda küçük, ince sesli vuruşlar yapmaktadır Sol elin görevi ise, zara vurmadan zilleri çınlatmaktadır Darbuka gibi zar kenarına, ikisinin arasındaki bölgeye farklı şekillerde vurularak çalınır

Dendur (Gengu):

Genellikle Cezayir ve Sudan'da kullanılan, silindir şeklinde bir sazdır Mısır'da silindir şeklindeki davula; Mizmar Baladi veya Tablı Baladi, Tunus'ta ise, Davul ya da Tibel ismini denilir Dendur, genellikle düz bir çubuk ile deri gerilmiş kısma vurularak çalınır Davulda olduğu gibi, sağ elle vurulduğunda bas ses elde edilir

Kargabu:

Güçlü metalik bir sese sahip olan, Sudan kökenli bir sazdır 30 cmlik formların iki parçasını bir çubukla birleştirilen, ortası göbekli, iki diskin karşı karşıya geldiği bir çalgıdır Köprünün ortasına açılan iki delikten deri bir kayışla her elle çift vurularak çalınır Kargabu, elin en dıştaki üç parmağı ön parçanın kayışının altına geçirilirek tutulur Bu sırada işaret parmağı serbest kalır

Ganga:

Palmiye dalından yapılmış, çift derili bir silindir davuldur Kasnağın içi oyularak her iki taraftan da keçi derisiyle kaplanmıştır Her zarın üzerinden bir eğe akordu geçmektedir Bir elle tutulup diğer eldeki kavisli bir tokmakla deriye vurulmak suretiyle çalınır Ganda genellikle kadınlar tarafından çalınan bir sazdır

Tindi:

Yüksekliği, düzensiz imalâtından dolayı 38 cm ile 40 cm arasında değişir Davulun daire alanının çapı 33 ile 35,6 cm, kenarları kıvrılmış ayak tabanı ise; 24,7 cm ile 25 cm arasındadır Ayak yüksekliği 7 cm'dir Arp davulu ile akrabalığı bilinmektedir Gövdesi bir yarım kürenin şekline sahip ve 80 cmye varan bir çapa sahiptir Kılları alınmış bir deri ile kıllar dışarıya bakarak şekilde oyukluğu üstüne konup deri kayışlarla tutulmaktadır

2 Üflemeli Çalgılar (Aerophones)

Zukra:

Libya'da kullanılan üflemeli bir sazdır Farklı bölgelerde farklı isimlerle anılmaktadır Mısır'da Mizmar, Cezayir'de Gaita, Fas'ta Zamr olarak adı geçer Silindir şeklindeki kamışı hûni şeklinde sivri, kiraz ağacından yapılmış bir obua türüdür Sekiz deliği vardır Bunlardan yedi tanesi önde, sekizincisi en üst iki deliğin arasına gelecek şekilde ortada sazın arka tarafında yer alır Bunun dışında hûninin ön kısmına üç, arkasına iki delik daha açılmıştır Güçlü ve parlak bir sesi vardır Vurmalı çalgılara eşlik için kullanılmıştır

Mizmar:

Türkiye'de Zurna, Tunas'ta Zokra, Cezayir, Fas, İspanya ve Libya'da Ghaita (Gayda), Doğu Arap dünyasında Mizmar adıyla bilinen üflemeli bir sazdır Silindir şeklindeki borusu konik bir hûni şeklinde sonlanan, tahtadan yapılmış basit bir obua şeklindedir Üç farklı boyutu bulunur: 30 cm uzunluğunda Sibs, 60 cm uzunluğunda Tilt veya Zamr Baladi, 38 cm - 40 cm uzunluğu olanına ise, Salabiya denmektedir Hünnap ağacından yapılmaktadır Bir buçuk oktavlık bir ses alanına sahiptir Üst boru deliğine, yukarıda silindirik bir tepe şeklinde ve aşağıda eşit olmayan, düzensiz kesintileri bulunan 103 mm'lik bir tahta ağız yerleştirilir Mizmar, üfleme tekniğinde güç gerektiren zor bir çalgıdır

Magruna:

Eşit uzunlukta, bazen beşer bazen altışar delikli düdükten oluşan üflemeli bir çalgıdır Düdükler, balmumu veya katranla birbirine yapıştırılmış ya da deri kayışı ve bir ip yardımı ile birbirine bağlamıştır İki düdüğün üst deliklerinde birer dili olan ağızlıklar bulunur Üst tarafı kapalı, duvarı bir dili oluşturacak şekilde Hint kamışından imâl edilmektedir Düdüklerin alt ucuna, ses hûnisi olarak, iki hayvan boynuzu yerleştirilir Kuzey Afrika'da Sirenaika, Fas'ta Zamr, Mısır'da Zummara adını ile bilinir Magruna, ara verilmeden uzun süre çalınabilir

Gasba

Dînî törenlerde kullanılan üflemeli bir sazdır Uzunluğu 37 cm ile 68 cm civârıdır Yumuşak bir sesi vardır Gasba, belli yöntemlere bakılmaksızın üzerine delikler açılmış bir kamıştan yapılır Kendi ezgilerine (Arap) uygun sesi buluncaya kadar delikler delinir veya tıkanır Bazı bölgelerde madenî bir boru şeklinde olur Bu saz, hem solo çalınır hem de tegannîye refākat etmek için kullanılır Libya'da çalınan Zukra'ya benzer

Gaita:

Genelde vurmalı sazlara eşlik görevi gören, güçlü sesli bir çift kamış yapraktan yapılan üflemeli bir çalgıdır Önde 7 deliğe sahiptir Ses açıklığı hûni şeklinde devam eder ve bazı bölgelerde metal, bazılarında gümüş levha ile kaplıdır Ses hûnisinin içine küçük delikler açılmıştır Uzun bir kamış yaprağı kullanılmışsa çalınırken deliklerin küçük tahta tıkaçlarla kapatılması gerekir Sağ el alttak, sol el ise üç deliği kapama görevini üstlenir Güçlü nefes gerektiren bir çalgıdır

Argul:

Bir uzun bir de kısa kamıştan oluşan, üflemeli bir çalgıdır Farklı uzunluklarda çiftli klarnet türünün değişik çeşitleri için bir çok ismi bulunmaktadır (El-Argul, El-Kabir, El-Argulsugari, Tiltay, Musavir, Musavirargul gibi) Değişik boylara sahip te olsa, genelde uzunluğu 75 cm'yi kadardır Küçük boyları 30 cm ile 40 cm'dir Bir Argul dokuz parçadan oluşur Üfleme parçasına Baluş, melodi düdüğüne Baddal, dudakların değdiği boru parçasına Lugma, göğüs bölümünün sonuna ise; Hazna adı verilir Sesi keskin ve değişik bir tondadır

3 Telli Çalgılar (Chordophones)

Genbri:

Kuzey Afrika'da el ile mızrapsız şekilde çalınan 3 telli bir sazdır Bu saz, güneyden Sudan'dan gelmektedir Üzerine deve derisi geçirilen ve ön tarafına boyun olarak bir sopanın sokulduğu dikdörtgen ya da oval şekilde, tahta bir rezonans kutusundan oluşur Boyundan deri kayışla ya da sadece iplerle bağlanmıştır Düğümlerin kaydırılmasıyla telin gerginliği değiştirilirek, tiz veya pes ses elde edilir Ortadaki tel kısadır Sazın akordu hep aynıdır, değişmez

Rebab:

Bağırsak iki teli beşliye yani sol ve re'ye akort edilmiş telli bir çalgıdır Orta Asya kökenli bir sazdır İçi oyulmuş Ceviz veya Hindistan ağacından yapılır Göğsü iki bölümden oluşmaktadır Üst bölümü işlemeli olup Tunus ve Cezayir'de sarı bakırdan, diğer bölgelerde ise ağaçtan yapılmaktadır Rebabın genellikle büyüklüğü 48 cm ile 60 cm arasıdır Rebabın değişik bölgelerde türleri bulunmaktadır Mısır'da ise iki türlü olup Kamanga denilen ön Asya asıllı Hindistan ağacından oluşan gövdesi vardır ve yayla çalınmaktadır Diğeri Rebab el-Sair olarak bilinen ve Arap Yarımadası'nda dört tarafı tahta çerçeveli olan bir türdür Her iki çalgı da, iki veya üç tele sahiptir Modernleştirilmiş Rebab biraz daha gelişmiş olup gövdesi tahtadan yapılmıştır Boyu 48 cm'dir Genellikle bu sazı halk ozanları kullanmaktadır

Santur:

Genellikle Irak ve İran'da çalınan telli bir sazdır Tabanı yaklaşık 75 cm, küçük tabanı 35 cm, yüksekliği 27 cm ölçülerinde yamuk bir çalgıdır On bir veya on beş tele sahiptir Her telin üçlüsünün altında, oynatılarak modülasyon sağlayan iki köprü bulunur İki küçük çubukla çalınan bu saz, iki buçuk oktavlık bir ses sahasına sahiptir Her telin üçlüsü, köprücüklerin solunda, arasında ve sağında olmak üzere üç ayrı ses verir

Kanun:

Doğu Müziği'nin vazgeçilmez telli sazlarından birisidir Dizlerin üzerine konularak çalınır Büyük tabanı yaklaşık 95 cm, küçük tabanı 25 cm, yüksekliği de 42 cm'dir 26 ve ya 24 adet 3'lü teli vardır ve üç oktava yakın bir ses alanına sahiptir Her tel üçlüsünün altında, makamlarda istenilen modülasyonu elde etmek için kullanılan küçük mandallar bulunur Tellere vurmak için işaret parmaklarına takılan gümüş yüzüklerin altına geçirilen mızraplar kullanılır Arap dünyasında kanun Oryantal Müziğin vazgeçilmez sazıdır Oryantal kanun bazı bölgelerde hangi makamda müzik icrā edilirse, o makama göre akort edilir Sol baş parmağı yardımıyla değiştirilecek olan tele basılarak sesin gerginliğini arttırılıp azaltılabilir Bu saz daha çok, şarkıcıların doğaçlamalarına eşlik etmekte kullanılır

Ud:

Doğu müziğinin vazgeçilmez çalgısı Ud, Batıda "Luth/Lut" adıyla bilinir Arap Dünyasının gözde çalgısıdır Birkaç tipi bulunur Doğu Udu adıyla bilinen tipi ince ceviz ağacı veya akçaağaçtan yapılmaktadır Sazın göğüs kısmında beyaz ağaç kullanılır Ortalama boyu 40 cm, sapının ise 20 cm kadardır Beş çift teli bulunur İkinci tipi ise Tunus Ududur Genellikle Kuzey Afrika'daki ülkelerde kullanılır Doğu Udundan daha küçük gövdelidir ve meşe ağacından yapılır Dört çift tele sahiptir Diğer Ud tipleri ise Khobza ve Koueitra'dır Bunlar Oryantal Udu olarak da bilinmektedir Genellikle Mısır, Cezayir ve Fas'ta çalınmaktadırlar

Arap Müziği'nde Kullanılan Ritimler Arap Müziği'nde Kullanılan Ritimler

Arap şiirinin vezni (ölçü kalıpları), VIIIyüzyılda yaşamış bir filozof, şāir ve müzikolog olan El-Halil ibn Ahmed tarafından tanımlanmıştır Bunlar 3 grupta toplanabilir; aralarında birleşerek aşağıdaki ritimleri meydana getirirler:

1-Birinci grupta Fāûlun ve Fāilun kalıpları bulunur; bunlar 5/8 ölçüsüne denk gelirler:
a)Faûlun: Bir sekizlik ve iki dörtlük notayla gösterilebilen bu ritim, El-Mutakarrib veznini temsil eder
b)Fāilun Bir dörtlük, bir sekizlik ve bir dörtlükle gösterilebilir ve El-Mutadarik veznini temsil eder

2-İkinci grup Muttailun kalıbını içerir; bir dörtlük, iki sekizlik ve bir dörtlükle gösterilen bu kalıp, 6/8 veya 8/4 ölçülerden oluşur
3-Üçüncü grup en büyükleri olup, Mafâîlun, Fāîlâtun, Mustafilun Mafûlâtu, Mufâalatun ve Mutafâilun kalıplarını kapsar

a)Bir sekizlik ve üç dörtlükle gösterilen Mafâîlun, "El-Hazac" adıyla bilinen ölçüyü verir:
b)Bir dörtlük, bir sekizlik ve iki dörtlükle gösterilen Fâilâtun, "El-Ramel" ölçüsünü verir:
c)İki dörtlük, bir sekizlik ve bir dörtlükle gösterilen Mustafilun, "El-Racez" ölçüsünü verir:
d)Mafûlâtu üç dörtlük ve bir sekizlikle gösterilir
e)Bir sekizlik, bir dörtlük, iki sekizlik ve bir dörtlükle gösterilen Mufâalatun, "El-Vafir" denilen ölçüyü verir:
f)Mutafailun iki sekizlik, bir dörtlük, bir sekizlik ve bir dörtlükle gösterilir ve "El-Kâmil" denilen ölçüyü verir:

1- Tavil (feûlün-mefaîlün): 5/8 lik feûlin'e (bir sekizlik ve iki dörtlük) 7/8 lik mefaîlün (bir sekizlik ve üç dörtlük) eklenerek 12/8 lik ritim elde edilir:

2- Madid (fâilâtün-fâilâtün): 7/8'lik fâilâtün (bir dörtlük, bir sekizlik ve iki dörtlük) ve 5/8'lik fâilün (bir dörtlük, bir sekizlik ve bir dörtlük) birlikte bir başka 12/8'lik ritim verirler:

3-Basit (müstâfilün-fâilün): 7/8'lik Müstâfilün'e (iki dörtlük, bir sekizlik ve bir dörtlük) 5/8 lik fâilün (bir dörtlük, bir sekizlik ve bir dörtlük) eklenince 12/8'lik ritmin bir üçüncü türü elde edilir:

4-Saray (müstâfilün-müstâfilün-mef'ûlâtu): 7/8'lik iki müstâfilün'e (ikişer dörtlük, birer sekizlik ve birer dörtlük) üç dörtlük ve bir sekizlikle gösterilen mef'ûlâtu eklenir; böylece 21/8 lik bir ritim elde edilir:

5- Munsane (müstâfilün-mef'ülâtu-müstâfilün): Bölümlerinin her biri 7/8'lik olduğundan 21/8'lik bir ritim verir:

6- Hafîf (fâilâtün-müstâfilün-fâilâtün): Bu da 21/8'lik ölçünün bir başka türünü verir: fâilâtün 7/8'likdir (bin dörtlük, bir sekizlik ve iki dörtlük); sonra yine aynı değerde Müstâfilün (iki dörtlük, bir sekizlik ve bir dörtlük) gelir; sonuna bir Fāilâtün daha eklenir:
Bunun 18/8'lik bir başka versiyonu da vardır: iki sekizlik, iki dörtlük, bir sekizlik, bir dörtlük, bir sekizlik, bir dörtlük, iki sekizlik ve iki dörtlük:

7- Mudharaâ (mefâiîlün-fâilâtün): Bir sekizlik ve üç dörtlükle gösterilen 7/8'lik mefâîlün ve gene aynı değerdeki fâilâtün birlikte 14/8 lik bir ritim oluştururlar:

8- Muktadheb'in iki ayrı bileşimi vardır:

a) mef'ûlâtu-müftailun: Üç dörtlük ve bir sekizlikten oluşan 7/8'lik mef'ûlâtu ile bir dörtlük, iki sekizlik ve bir dörtlükten oluşan (6/8'lik tek ritim) müftailun birlikte 13/8'lik bir ritim verirler:
b) mef'ûlâtu-müstâfilun: İki 7/8'lik ritimden oluşur; yani, üç dörtlük, bir sekizlik, iki dörtlük, bir sekizlik ve bir dörtlük; bunların toplamı 14/8'lik ritmin bir türünü verir:

9- Muctath (müstâfilun-fâilâtun): 7/8'lik iki bölümden oluşur: İki dörtlük, bir sekizlik, iki dörtlük, bir sekizlik ve iki dörtlük:

10- Muhalaâ el-Basit (müstâfilun-fâilün-feûlun): Bir 7/8'lik ve iki 5/8'lik bölümden oluşan bu bileşim toplam olarak 17/8'lik bir ritim verir

Araplar, Arap Uygarlığı'nın etkisinde kalan bütün halkların müzik ritimlerinin gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur Özünde müzikal bir yapı taşıyan olan Arap Ritmi, Doğu Sanatının çoktan beri ve haklı olarak sanatçıların merak ve ilgisini çeken bir dalı olsa da, aslında Arapça konuşan halklara özgü tipik bir ritim sistemidir Arap Şarkıları'nın ritmi başlangıçta ve uzun zaman şiir veznine sıkı sıkıya bağlı kalmış, sonra yavaş yavaş ayrılmaya başlamıştır

Arap Müziği'nde kullanılan ritimlere yer veren ilk eser; hālen Berlin Kütüphanesi'nde No5530 olarak kayıtlı bulunan, MS847'de ölen filozof Ebu Yusuf el-Kindî'ye ait el yazmasıdır Söz konusu eserde anlatılan ritimler şunlardır:

1- Thakîl (Sakîl / Sakıyl): Üç sekizlik ve bir dörtlükle gösterilen 5/8 lik bir ritim:
2- İkinci Thakîl: Üç sekizlik, bir dörtlük ve bir sekizlikle gösterilen 6/8 lik bir ritim
3- Makhûrî: İki sekizlik ve bir ikilikle gösterilen ¾ lük bir ritim:
4- Hafîf el-Thakîl: İki sekizlik ve bir dörtlükle gösterilen, yürüyüş temposunu temel alan 2/4 lük ikili bir ritim:
5- Ramel (Remel): İki dörtlük ve bir noktalı dörtlükle gösterilen 7/8'lik bir ritim:
6- Hafîf el-Ramel: "Vals" ritmine denk düşer Doğuda "Aarac", Kuzey Afrika'da ise "Ayeb" (veya "Topal") adıyla bilinir
7- Hafîf el-Hafîf: Bir sekizlik ve bir dörtlükle, ya da üç sekizlikle gösterilen 3/8'lik bir ritimdir Doğuda "Tayer (Uçan)", Tunus'ta ise "H'rub (Kaçan)" adını taşır
8- Hazec: Bu sekizlik ve bir noktalı dörtlükle gösterilen 2/4'lük bir ritimdir

Bestecilik

Daha önce belirtildiği üzere, asıl besteciliğin beşiği, Endülüs olmuştur Günümüze dek gelen başlıca (Endülüs) müzik biçimi de: "Nouba"dır Nouba, Batı Arap Dünyasının (Mağreb) dört ülkesi olan: Fas, Cezayir, Libya ve Tunus'da yayılmıştır Günümüzde bilinen Nouba ritimleri, ülkelere göre, şunlardır:

Fas'ta
1 Basît:
a) Ağır tür:
b) Canlı tür:
2 Kayım ve Nısf:
3 B'tayhi:
a) Ağır tür:
b) Hızlı tür:
4 Kuddam:
5 Darac:
Cezayir'de
1 Murabbâ
2 Al İnsiraf
a Birinci tür:
b İkinci tür:
3 Khlass:
Libya'da
Yalnız bir ritim
Tunus'ta
1 M'saddar:
2 Touk:
3 Salsla (Silsile) veya Hrub:
4 B'tayhı:
5 D'khoul Barouel (Duhul-ü Barvel)
6 Barovel:
7 Darac:
8 Khafif (Hafîf):
9 Khatma (Hatim):
10 Ouahda (Vahda, Vahdet): İki türü kapsar Birincisi Tunus Barvel'ine denk düşer:
İkincisi ise Fas B'tayhı'sının ikinci türün karşılar:
11 Masmudî: Bunun da iki biçimi vardır Birincisi, Türk Düyeki'ne ve Tunus'taki D'khoul Barvel'ine denk düşer:
İkincisinin ise özel bir niteliği vardır:
12 Bam: Özellikle Mısır'da çok tanınmış, müzisyenlerin üzerinde doğaçlama yaparken kullanılan bir ritimdir:
13 M'daouar (Müdevver): Altılı bir ritimdir
14 M'daouar Hawzi: 6/8'liğinin ritmin ikinci türüdür:
15 M'daouar Hawakht (Nevaht): Yedili bir ritimdir Bu ritimde bestelenen şarkıların çoğu altıncı vuruşta başlar
16 Aksak: Özellikle Türkiye'de bilinen dokuzluk bir ritimdir:
17 Semāî Thakil (Ağır Semāî): Daha önce gördüğümüz gibi Semaî'de ve ayrıca Muvaşşah'ta da çalgı müziği için kullanılan onlu bir ritimdir:
18 Jorgina (Curcuna): 10/8'liğin ikinci bir türüdür; semaiden daha hızlıdır Özellikle Irak'ta kullanılır:,
19 El Aouis (Avis): Onbirli bir ritimdir:
20 Saadaoun (Saadevî): Daha çok halk müziği tarzında bir ritimdir
21 Mdaouar Charki (Şarki): 12 zamanlı bir ritimdir
22 Doğu Murabbâ'sı: Murabba kelimesi aslında "Dörtlü (Kare)" demektir; fakat burada 13/4'lük bir ritmi gösterir:
23 M'haccar (Muhaccer): 14/4'lük bir ritimdir:
24 Nawakht El Hindî (Hind Nevahtı): 16/8'lik bir ritimdir:
25 M'khames (Muhammes): Birçok Türk peşrevinde kullanılan 16/4 lük ritimdir:
26 Dharafat (Zarāfet): 21/8'lik bir ritimdir:
27 Doğu Arap Dünyası'nın müzik mîrasının en önemli Muvaşşah'ları şu ritimlerde bestelenmiştir:
a) Fakhet: 20/4'lük bir ritimdir:
b) Chambar (Çember): 24/4'lük bir ritimdir:
28 Dawar Kebir (Devr-i Kebîr): 28/4'lük bir ritimdir:

Arap Müziği ve Araplar'ın müzik anlayışları Arap Müziği ve Araplar'ın müzik anlayışları; tarihî, sosyal ve kültürel gelişim süreçleri içerisinde iki ana dönemde ele alınarak incelenmelidir: İslâm öncesi ve İslâm'dan sonraki dönemler İslâm'ın kabulü sonrasındaki dönem de yine aynı şekilde kendi içerisinde alt dönemlere ayrılabilir Ancak bu iki ana dönem Araplar'ın yaşamları, hayat görüşleri, amaçları ve sosyal yapıları bakımından çok ayrı bir değere sahiptir Kabulünden sonra Araplar'ın İslâm'ı yaymak için çeşitli akınlar düzenledikleri, fetihler sonucu Batıya kadar geldikleri görülür Bu fetih ve İslâm'ı yayma çalışmaları, farklı kültürlerle temasa geçmelerine ve bilimsel, sanatsal yönlerde hem etkilenmelerine, hem de etkilemelerine neden olmuştur Müslüman olan ülkelerin, anlatım ve yazın dili olarak Arapçayı seçmeleri ve bu ülkeler ile diğer kültürel, sanatsal alışverişlerin netîcesinde, (ortak) bir İslâm Uygarlığı ortaya çıkmıştır Araplar'ın gelişmeleri, İslâm'ı yayma çabaları ve fetihler sırasında olmuştur

İslāmiyet öncesi Cahilliye Dönemi'nde müzik, Araplar'ın eğlence hayatında önemli bir yere sahiptir ve eğlendirici özellikler taşır Bu dönemde eğlence hayatında kadınlar aktif olarak yer almakta ve müzik gruplarının çoğunun kadınlardan oluştuğu görülmektedir

İslâm'ın ortaya çıkışı ve benimsenmesinden sonra; müzik eğlendirici niteliğinden çok dînî işlevi ile varlığını sürdürür Dînî törenler ve Kur'an makamsal sāde bir ezgi eşliğinde seslendirilir İslâm sonrasında, çalgı müziğinden çok, sözlü müziğin önem kazandığı ve ön plana çıktığı görülür Bu dinsel törenlerin ve ilāhîlerin çalgı eşliğinde okunmamasından ileri gelmektedir

IX ve X yüzyıllarda Arap filozoflarının müzik kuramı ile ilgili çeşitli çalışmalar yapmışlar ve teorik uygulamalarda Arap Alfabesine (Ebced Sistemi) dayalı, daha çok bir tabulatur özelliği taşıyan bir nota yazım sistemi kullanmışlardır Kindî'ye ait "Risāle-i fî Hubri Telif'il Elhan", bu eserlerin eldeki en eski örneğidir

Araplar'ın XIIIyüzyıl ile XIXyüzyıllar arasındaki Türk egemenliği altına girişlerinden sonra, müzikal anlamda pek üretici olmadıkları ama hayatlarının her evresinde müziğin var olmaya devam ettiği anlaşılmaktadır

Arap Müziği'nde en etkileyici dönem bence, XIX yüzyıldan günümüze doğru gelen Modern Dönem'dir Uzun süren duraklamalardan sonra, Arap Müziği'nde dikkate değer bir çıkış ve başarı görülür Arap Müziği, kısa bir sürede yerini alarak, Batılı müzisyenlerin dikkatini çekerek Dünya müzikleri arasında önemli bir yer edinmiştir

Zengin ve melodik bir ritm yapısına sahip Arap Müziği, Doğu kültürlerine ait makamsal ve tek sesli bir yapıya sahiptir Ancak Arap Müziğindeki makamlar, Klasik Türk Müziği'ndeki makamlar kadar çok çeşitli ve zengin değildir Arap ve Türk Müziği'nde benzer, hattâ hemen hemen aynı özellikleri gösteren makamlara rastlanır Bunlar arasındaki tek fark, bu makamların ve kendilerini oluşturan dizilerin değişik adlarla anılıyor olmasıdır

Sözlü müzik formları, āruz veznine uygun usûl kalıplarında bestelenmiştir İslâm sonrası daha ağır ritmik kalıplara yer verildiği görülür Günümüzde, artık çok ağır ritmler pek tercih edilmemekte ve genellikle 10 zamanlı usûllerden daha büyük usûller çokça kullanılmamaktadır

Arap Müziği'nde genel olarak vurmalı ve nefesli çalgıların çeşit olarak fazlalığı dikkat çeker Telli çalgıların özellikle Cahilliye Dönemi'nde azlığı dikkat çeker Bu, Araplar'ın yerleştikleri bölgenin coğrāfî yapısına bağlanabilir Araplar, göçebe ve geçimini çölde deve kervanlarıyla ticāret yapan bir toplumdan gelmektedirler Geniş çöllerde zaten tek tük rastlanan ağaçlar doğal olarak; çalgı yapımı için harcanmamıştır Çöl ikliminde vurmalı ve nefesli çalgı yapacak malzeme kolay bulunmakta ve bu hafîf çalgıların taşınması çok daha kolay olmaktadır Bu nedenledir ki, Arap Müziği, tek sesli makamsal müziğe ve ritmik yapı bakımından zengin bir çeşitliliğe sahiptir Ancak, Araplar'ın daha detaylı ve zengin malzemeye sahip gelişmiş çalgılar kullanması, kalkınma ve modernleşme sürecinde, benzer ve/ya farklı kültürlerden etkilendikleri zamanlara rastlar