Felsefe-Varolmak/Nurettin Topçu

Var olmak, düşünmek ve hareket etmek demektir Vakıa hayvanlar da hareket ediyorlar Lakin onların hareketleri şuurlu değildir; alelade yer değiştirmeden, kımıldanmadan ibarettir Yalnız insana mahsus olan hareket (action) ise, kendi kendisini ve başka varlıkları değiştirmek demektir Bununla insanın hareketleri hür oluş vasfını kazanıyor Ancak hareketlerimin hür oluşu,kendisinden evvel var olan ve kendisine hakim bulunan hürriyet diye bir prensibin varlığını gerektirmez mi? Halbuki hareketten önce hürriyeti var kılacak başka bir hadise mevcut değildir Hürriyetim, hareketimin varlığı sayesinde vardır ve hareketle birlikte kendini gösterir Hareketin tahlili ise insanı daha büyük bir muamma ile karşılaştırmaktadır Varlık, sanki hareketle beraber var olmuştur ve ebediyyen ondan ayrılmamaya mahkumdur Hareket denizinin kıyılarında durup onun ufuklarına dalmışken filozof Moris Blondel'in bu temaşadaki vecdini dinliyelim :

"Hareket ediyorum, lakin hareket nedir bilmiyorum Yaşamak istiyor değilim Kim olduğumu, hatta var olduğumu hakkıyle bilmiyorum Bende dalgalanan bu varlık tezahürü, bu bir gölgenin silik ve yakalanmaz hareketleri , işitiyorum ki bunlar kendilerinde ebediyen ağır bir mesuliyet taşıyorlar; ve hatta kanpahasına bile yokluğu ele geçiremem; çünkü o artık benim için yok olmuştur; Demek ki hayata mahkûm oldum, ölüme mahkûm oldum, ebediliğe mahkûm oldum! Nasıl ve ne hakla ? Bunu önceden ne bilmiş, ne de istemiştim
Hareketi, insanın kâinata hür bir iltifatı gibi telakki etmek yanlıştır Hayatımızın en önemli hadisesi olan hareket, aynı zamanda en zaruri hadisedir Yine Blondel'i dinleyelim :
"Hiç olmazsa durmak çaresini bulacak mıyım ? Hayır, yürümek lazım Hiçbir şeyden vazgeçmemek için kararımı sonraya bırakabilecek miyim ? Yok herşeyi kaybetmek pahasına da olsa yine herşeyi omuzlarına yüklenmek lazımdır Beklemeğe hakkım yok, yahut da artık seçim ve tercih yapmaya kudretim yok Eğer bizzat kendi hareketimle kımıldanmazsam, bende veya dışarıda bana muhtac olmadan hareket edecek şeyler var; ve bensiz hareket eden her halde benim aleyhime hareket edecek Sükût bozgunluktur; hareketin mühleti ancak ölümdür"
Var olmak, insanın samimi olarak sahip olduğu isteklerin bütününü içerisine almaktadır Belki onların tam bir toplamıdır
"Eğer, ben var olmak istediğim değilsem, istediğim sözle değil, arzu ve tasavvurlarla da değil, fakat bütün kalbimle, bütün kuvvetlerimle, hareketlerimle, istediğim değilsem, ben var değilim Var olmak istemek ve sevmektir"
Hareket, varlığı yalnız bir tarafından çekip götüren veya varlığımızda yalnız bir noktayı kazıyan kuvvet değildir Kendi kendisine kapanan, kendi inhisarcılığına yine kendini mahkûm eden hareket, ölmeğe de mahkûm olur Ancak bir yönden kendi varlığını lezzetle dolduran tek kımıldatıcının istikametinden harekete geçmek, varlığı doyurucu olmuyor Bir menfaatin tatmini, bütün varlığı darlığa düşürücüdür Yalnız bir ihtirasın tahriki insan ruhunun bütün diğer bölgelerinde felç yaratıyor İskender ölürken, büyük isti lalarının bulutu altında bunalmıştı Sezar, saadet terennümü ile ölmedi Napolyon, Yena'da değil, filozof Volney'i tokatladığı sırada yenilmişti

"Herkes düşünüyor" diyorlar Acaba öyle mi ? Hareket hakkındaki görüşümüzü düşünceye de tatbik edeceğiz Kainatın bütününe bağlanmıyan, sonsuzluktan cevap getirmiyen düşünceler, gerçek düşünce değildir Olsa olsa muvaffak olmamış, gayesine ulaşamamış düşünme denemeleridir Düşüncenin en umumi şekli, yakınlaşma suretiyle yapılanıdır Bu düşünce, tabiatıyle yanyanadır Kendisiyle tabiat arasında hakikatler arıyan şuurun çalışması böyle oluyor Pascal'ın dediği gibi, "Eğer insan bütün tabiat olmasaydı, her şeyle ilgilenmeye kabiliyetli olamazdı"

Var olmak gerçek manasıyla var olmak, hareketleriyle düşüncesini sonsuzluğa istinat ettirmek demektir ve böylelikle kendi varlığını sonsuzlukta aramak demektir
İnsanların, ruh ve irade bakımından parça parça bölünüp ayrılmaları, insanlığın bunca sefaletlerini yaratıyor Hele bir milletin fertleri arasında zümreleşmeler her gün yeni felaketler doğurucudur Varlıklar arasındaki ayrılıklar zahiridir; varlık birdir, insanlar arasındaki başkalıklar, aynada görülen hayal gibi aldatıcıdır; insan birdir Bir milletin fertleri, aynı vücudun organları olduklarını, aynı iradenin emrinde bulunduklarını unuttukları zaman millet yıkılır Birlikten ayrılan, birliği bozan hasta bir ruhtur, hasta bir varlıktır Sıhhatli yaşayışta kinler yok, düşman davalar yok Kin ve garez, varlığın kendi kendine inanmadığı yerde doğan bir afettir Mutlaka sahibini mahvedecektir İnandığımız varlık, Bir, alemşümul ve sonsuz Varlık, aşkın var kıldığı eşsiz eserdir Biz ise onun en mükemmel parçasıyız Artık felsefemizin formülünü ortaya koyabiliriz :Hareket ediyorum, düşünüyorum, birliği seviyorum, o halde varım