Bebeğiniz İyi Duyuyor Mu?

Bebeklik ve çocukluk çağında işitme kayıpları, konuşma yeteneğini azalttığı kadar duygusal ve sosyal gelişim üzerinde de olumsuz etkilere neden oluyor


Zamanında müdahale edilmeyen işitme kayıpları çocuğun ileriki yaşlarında pek çok zorlukla karşı karşıya kalmasına neden oluyor Etiler Memorial Polikliniği Kulak Burun Boğaz Bölümü’nden Uz Dr Haldun Şan, “Bebeklik ve çocukluk döneminde işitme kayıpları ve sağlığa olumsuz etkileri” hakkında bilgi verdi

Çocuklarda işitme kaybı sessiz ve gizli bir engeldir

İşitme ve buna bağlı olarak konuşma, kişinin çevresi ile ilişkisini düzenleyerek zeka, ruhsal, sosyal ve kültürel gelişimini çok yakından etkileyen önemli fonksiyonlardır Oluşum ve gelişim bakımından birbiriyle iç içe geçmiş görünen bu işlevlerden birisinin bozukluğu veya yokluğunda diğeri de bundan etkilenmektedir İşitmesiz konuşma olmayacağı gibi, konuşma olmaksızın işitmenin gelişmesi mümkün değildir Çocuklarda işitme kaybı sessiz ve gizli bir engeldir Çünkü çocuklar, özellikle bebekler iyi duyamadıklarını söyleyemezler Fark edilmez ve düzeltilmezse konuşma ve dil gecikmesine, sosyal ve duygusal sorunlara ve okul başarısızlığına yol açar Tanı geciktikçe olumsuz etkiler de fazlalaşır

İşitme kaybı

Atmosferde meydana gelen ses dalgalarının kulağımız tarafından toplanmasından beyindeki merkezlerde karakter ve anlam olarak algılanmasına kadar olan süreç işitme olarak isimlendirilir ve işitme sistemi denilen geniş bir bölgeyi ilgilendirir İşitme kaybı işitme duyusunun bozukluğu durumunda ortaya çıkar İşitme kaybı, bireyin gelişim, uyum, özellikle iletişimdeki görevlerinin yerine getirilmesinde en büyük engeli oluşturur Bu durum özellikle yaşamın ilk yıllarında oluşursa gelişim konusunda önemli sekellere yol açar Çocukta konuşma ve lisan gelişimi doğumdan hemen sonra başlayarak erişkin yaşlara kadar devam eden bir süreçtir Hayatın ilk dönemlerinde (3-6 ay arası) içgüdüsel olarak ortaya çıkan sesler lisanın ilk basit ifadelerini oluşturur O halde bebeklerde işitmenin gelişimi refleks ve şuurlu işitme dönemleri olarak başlıca 2 devrede tamamlanır:1 Refleks işitme dönemi: Doğumu takiben ilk altı ayı kapsayan süredir2 Bilinçli İşitme dönemi: Bu dönem bebeklerde 7 aydan itibaren başlar

Belirti ve bulgular
Yeni doğan, bebek veya çocukta işitme kaybının varlığı öncelikle annenin dikkatini çekecektir Eğer annenin ilk çocuğu normal gelişim göstermişse, yeni çocuğundaki kaybı çok erkenden fark edebilir İşitme kaybı olan bebekte dikkati çeken bulgu ve unsurlar şöyledir:
a Bebek normal görünümde olmasına rağmen gürültüye uyanmaz, ancak yanına yaklaşınca irkilir
b Radyo, TV ve müzik seti gibi güncel seslere karşı ilgisizdir Kamyon, uçak sesi gibi kaba gürültülerden korkar
c Altı aylık olmasına rağmen, harf hece söylemez, manasız mırıldanır, Annenin çağrısına cevap vermez, uzanmaz
d Annenin el çırpmasına, fincanları birbirine vurup ses çıkarmasına ilgi göstermez
e Bir yaşında manasız sesleri bırakır, hiç ses çıkarmaz, bazen mimikler ve yavaş hareketler yapar
f Çocuk l,5 yasa kadar çevresindekileri izler, süzer, yüzlerine bakar sonra ondan da vazgeçer
g Çocuğun çıkardığı ses bazen bir kelimeye (ae, ae, baba) benzeyebilirse de bu tamamen tesadüfidir ve sonra kaydolur Aile başta çocuğun önce konuşup, sonra konuşma kaybı olduğu şeklinde yorumlar

İşitme kayıplarının belirlenmesi
Gelişmiş ülkelerde rutin olarak her yeni doğan çocuk için özel işitme testleri uygulanır Ülkemizde yeni doğan her bin bebekten 3’ü ileri derecede işitme kaybı ile doğmaktadır Çocukluk döneminde geçirilen hastalıklar, kazalar, kulak enfeksiyonları ve kullanılan bazı ilaçlar nedeniyle bu oran binde 6’ ya kadar yükselmektedir Türkiye’de doğuştan işitme kaybına ortalama olarak 3 yaş civarında tanı konmaktadır İşitme engeli ve erken teşhis yöntemleri hakkındaki bilgi yetersizliği ve erken teşhis sağlayan teknolojilerin yaygın olmaması teşhis yaşını geciktirmektedir Gecikmeyi engellemek için işitme kaybı risk faktörlerini göz önünde bulundurmak gereklidir

Doğum öncesi faktörler
1 Anne baba arası akraba evliliği olması
2 Ailede işitme kaybı öyküsünün bulunması
3 Annenin gebelik süresince kızamıkçık, frengi vs gibi enfeksiyon hastalıklarına maruz kalması
4 Hamilelikte annenin özellikle kulağa zararlı (ototoksik) ilaç kullanması

Doğum sonrası faktörler
1 Bebekte, yüz, beden, cilt vs bir anomalinin varlığı(Yarık damak dudak, kulak kepçesinin olmaması vb)
2 Doğum ağırlığının 1500 gr altında olması,
3 Bilirubin (sarılık)seviyesinin toksik sınırı aşması( 20mg/100ml veya daha yüksek)
4 Doğum hikayesi ( Doğumda aşırı morarma, kan uyuşmazlığı, sezeryan ile doğum, ototoksik ilaç kullanımı)
5 Konvülziyon
6 Bakteryel menenjit

İşitme kaybının çocuğa etkileri
İşitme kaybının çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri 4 maddede toplanabilir:
1 Konuşma ve lisan gecikmelere yol açar
2 Lisan bozukluğu öğrenme güçlüğüne yol açar Akademik başarısızlıkla sonlanır
3 İletişimde çekilen güçlükler sosyal alanda ve kendine olan güvende eksikliğe yol açar
4 Mesleki seçim olasılıklarını olumsuz yönde etkiler