Uyak Türleri

**Şengül Şirin** · 05-12-2009

Uyak Türleri
(Testler - Sorular)

()

1) Bir münasip dostum olsa sırrım açar idim
Harc edüp eldeki varım cümleden geçer idim
Tuti dilin agu verse nûş edip içer idim
Aşıklara ölüm gelmez tatlıdır ballar gibi
Yukarıdaki dörtlüğün uyağı, uyak örgüsü ve redifi sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Yarım uyak, aaab, -idim
B) Zengin uyak, abaa, -idim
C) Tam uyak, aaab, -ar idim
D) Tam uyak, aaba, -idim
E) Yarım uyak, aaab, -ar idim

2) Yücesine çıktım baktım engine
Ovasının köpüklenmiş selleri
Yukarıdaki dizelerle
I

yiğit olan
II

kendisine güldürür
III

hep elleri
IV

düşmez ise dengine
bu parçalar kullanılarak çapraz uyak düzeni oluşturulmak istense son iki dizenin sıralanışı aşağıdakilerden hangisi olur?

A) III - IV / II - I
B) I - II / IV - III
C) II - III / I - IV
D) I - IV / II - III
E) II - IV / I - III
3) Bana nispet çıkmış yolun üstüne
Samur kürk giyinmiş alın üstün
Taramış saçların belin üstüne
Bir elma yanaklı sim gerdanlıdır
Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) 11-li hece ölçüsü kullanılmıştır

B) Ulama yapılmıştır

C) Redif kullanılmıştır

D) Düz uyak örgüsü kullanılmıştır

E) Zengin uyak kullanılmıştır

4) Aşağıdakilerden hangisinde redif kullanılmamıştır?

A) Düştüm ateşlere durmaz yanarım
İçip aşkın dolusundan kanarım
B) Ne yaman bahçeli güllü goncalı
Sinemi vurdu bir kirpiği kancalı
C) Gördü gözüm kabul ettim ölümü
Geldi geçti hiç sormadı halimi
D) Ne güzel yetmiş de dostumun bağı
El vurup gülleri dermenin çağı
E) Altı kardeş idik bindirdik ata
Kızılırmak- varınca oldu bir hata
5) Aşağıdaki dizelerin hangisinde farklı bir uyak kullanılmıştır?

A) Kurtlarla düşmüşüm dağa
Kurt sesim ulaşmaz çağa
B) Çınlasın çağrılarla çın çın da çın
Çağ yıkarmış kaçın bulutlar kaçın
C) Ağam oğlan beyim oğlan
Canım olsun sana kurban
D) Bize mesken oldu kahveler hanlar
Yarin meclisinde oturan canlar
E) Aşk ile kendime biçtim kefenim
Dolayıp boynuma taktım resenim
6) Aşağıdakilerden hangisinde uyak kullanılmamıştır?

A) Elindeki kınası soldu mu ola
Evde kaynatası duydu mu ola
B) Sabah olsun tan yerleri ışısın
Çiğ düşünde gül goncalar üşüsün
C) Yeşil ördek gibi daldım göllere
Sen düşürdün beni dilden dillere
D) Ak gerdanda benler zer- nişanlıdır
Zülfünün telleri pek reyhanlıdır

E) Çek deveci develerin yokuşa
Deli oldum o sendeki bakışa
7) Yaktı beni aşk oduna o, yanmaz
Seher oldu, feryadımdan uyanmaz
Yukarıdaki beyitte görülen uyak çeşidi aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A) Bir üstada olsam çırak
Bir olurdu yakın ile ırak
B) Kemiğimi kavursalar
Harman gibi savursalar
C) Torunuyuz bir dedenin
Tohumuyuz bir bedenin
D) Hak yoluna gidenlerin
Ey pir vasfın erenlerin
E) Asa olsam ellerine
Kurban olsam dillerine
8) Her şey yerli yerinde,havuz başında servi
Bir dolap gıcırdıyor uzaklarda durmadan
Yukarıdaki dizelerle

I

sarmaşıklar ve böcek sesleri
II

eşya aksetmiş gibi tılsımlı
III

sarmış evi
IV

bir uykudan
bu parçalar kullanılarak sarma uyak oluşturulmak istense son iki dizenin sıralanışı aşağıdakilerden hangisi olmalıdır?

A) III

- IV

/ II - I
B) I - II / IV - III
C) II - III / I - IV
D) I - IV / II - III
E) II - IV / I - III
9) Biliyorum gölgede senin uyuduğunu
Bir deniz mağarası kadar kuytu ve serin
Hazların aleminde yumulmuş kirpiklerin
Yüzünde bir tebessüm bu ağır öğle sonu
Yukarıdaki dörtlük için aşağıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Redif kullanılmıştır

B) Ulama yapılmıştır

C) Sarma uyak vardır

D) II

ve III

dizelerde zengin uyak vardır

E) I

ve IV

dizelerde tam uyak vardır

10) I

Yaramaz geldi kim bilir nereden
II

Baktım avare bir küçük kelebek
III

Belli yorgundu; bir veremli çiçek
IV

Mavi bir gölge uçtu pencereden
Yukarıda numaralanmış dizeler aşağıdakilerden hangisine göre sıralanırsa çarpraz uyak oluşur?

A) IV

- I

- II

- III

B) IV

- II

- I

- III

C) II

- III

- I

- IV
D)II

- III

- IV

- I

E) I

- IV

- III

- II

11) Aşağıdakilerden hangisinde cinaslı uyaklı vardır?

A) Düşün ki haşr olan kan, kemik, etin
Yaptığı bu tümsek, amansız çetin
B) Ey kimsesizler el veriniz kimsesizlere
Onlardır ancak el verecek kimse sizlere
C) Günlerdir ne gördüm ne de bir kimseye sordum
Ya Rab! Hele kalp ağrılarım dindi diyordum
D) Kardır üstümüze yağan geceden
Yağmurlu, karlı bir düşünceden
E) Bir taze bahar alemi seyretti felekte
Mevsim mütehayyil, vakit akşamdı Bebekte
12) Çatlıyor, yırtınıyor yokuşu sökmek için
Hey Sakarya, kim demiş suya vurulmaz perçin
Yukarıdaki beyitin uyak çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yarım uyak B) Zengin uyak C) Tam uyak
D) Tunç uyak E) Cinaslı uyak
13) Kırgın kırgın bakma yüzüme Roza
Henüz dinlemedin benden türküler
Benim aşkım uymaz öyle her saza
En güzel türküyü bir kurşun söyler
Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Zengin uyak kullanılmıştır

B) Tam uyak kullanılmıştır

C) 11-li hece ölçüsü kullanılmıştır

D) Redif vardır

E) III

dizede dört ayrı yerde ulama yapılmıştır

14) Kapandım yatağa son çare diye
Yepyeni bir dünya etti hediye
Yukarıdaki beyitin uyak çeşidiyle aşağıdakilerden hangisi aynıdır?

A) Bu nasıl bir dünya hikayesi zor
Bütün bu kâinat muşamba dekor
B) Nesin sen? Hakikat olsan da çekil
Otursun yerine bende her şekil
C) Yetiş körlük, yetiş, gözde takma cam
Vatanım, sevgilim, dostum ve hocam
D) Benliğim kazan ve aklım kepçe
Her fikir içimde bir kelepçe
E) Mekanı bir satıh, zamanı vehim
Bütün insanlık yalana teslim
15) Gözyaşım Fırat gibi coştu, çağladı durdu

Yüreğim koptu sanki- Canım yanıyor canım
Kara haberin beni habersiz yere vurdu
Ah güzel Erzincan-ım! Vah dertli Erzincan-ım!
Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I

ve III

dizelerde redif vardır

B) Tunç uyak kullanılmıştır

C) II

ve IV

dizelerde –nım- lar rediftir

D) Ulama yapılmıştır

E) Uyak düzeni çarpraz uyaktır

16) Kendi milli gururumu sezerim
Başım gökte, alnım ak gezerim
Yukarıdaki dizelerin uyak çeşidi ve redifleri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zengin uyak, -im B) Tam uyak, -im C) Zengin uyak, -erim
D) Tam uyak, -erim E) Tunç uyak, -im
17) Bütün şehir nihayetsiz bir sûr içinde
Şimdi çiftler uyuyorlar bu nûr içinde
Yukarıdaki dizelerin uyak çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zengin uyak B) Tam uyak C) Yarım uyak
D) Cinaslı uyak E) Tunç uyak
18) Hilâl ürpermişti gûya derinde
Semâ uzaklaşmış gibi yerden
Bu gece şu kavga sâhillerinde
Vahşi bir güzellikti hükmeyleyen
Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenebilir?

A) II

ve IV

dizede redif kullanılmıştır

B) Sarma uyak şeklinde kafiyelenmiştir

C) I

ve III

dizelerde zengin uyak kullanılmıştır

D) I

ve III

dizelerde redif yoktur

E) Karacaoğlan-a aittir

19) Birdenbire düştük gibi bir gizli sevince
Gezdik, yürüdük yan yana rüzgarlar esince
Yukarıdaki dizelerde bulunan uyak çeşidi aşağıdaki dizelerin hangisinde vardır?

A) Kamilin nişanı o güzel huyu
Ona ölçü olmaz bedeni boyu
B) Derdin bedeni ağ gibi sarsa
O müşkül halini gelip de sorsa
C) Aşıklarda hayat gam ile tasa
Böyledir kaderi, değişmez yasa
D) Baharda dağlara çıkmak iyidir
Çıkıp da dağlara bakmak iyidir
E) Azgın deredeki selden uzak dur
Aslı zatı bozuk kuldan uzak dur
20) I

Doğru konuşurum hiç yalan demem
Gül-zarda rakibe aman tanımam
II

Alır seni ummana götürür
Bir sözüne bin söz ekler yetinir
Yukarıda numaralanmış dizeler için hangisini söylemek doğru olur?

A) I

ve II

dizelerde redif yoktur

B) I numaralı dizelerde tam uyak vardır

C) II numaralı dizelerde zengin uyak vardır, redif yoktur

D) II numaralı dizelerde redif yoktur, uyak vardır

E) I

ve II

dizelerde uyak yoktur, redif vardır

Yanıtlar…

1) E
2) D
3) E
4) E
5) B
6) A
7) A
8) E
9) E
10) B
11) B
12) B
13) D
14) C
15) C
16) D
17) A
18) C
19) C
20) E

05-12-2009	#1
Şengül Şirin	Uyak Türleri Uyak Türleri (Testler - Sorular) () 1) Bir münasip dostum olsa sırrım açar idim Harc edüp eldeki varım cümleden geçer idim Tuti dilin agu verse nûş edip içer idim Aşıklara ölüm gelmez tatlıdır ballar gibi Yukarıdaki dörtlüğün uyağı, uyak örgüsü ve redifi sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Yarım uyak, aaab, -idim B) Zengin uyak, abaa, -idim C) Tam uyak, aaab, -ar idim D) Tam uyak, aaba, -idim E) Yarım uyak, aaab, -ar idim 2) Yücesine çıktım baktım engine Ovasının köpüklenmiş selleri Yukarıdaki dizelerle I yiğit olan II kendisine güldürür III hep elleri IV düşmez ise dengine bu parçalar kullanılarak çapraz uyak düzeni oluşturulmak istense son iki dizenin sıralanışı aşağıdakilerden hangisi olur? A) III - IV / II - I B) I - II / IV - III C) II - III / I - IV D) I - IV / II - III E) II - IV / I - III 3) Bana nispet çıkmış yolun üstüne Samur kürk giyinmiş alın üstün Taramış saçların belin üstüne Bir elma yanaklı sim gerdanlıdır Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) 11-li hece ölçüsü kullanılmıştır B) Ulama yapılmıştır C) Redif kullanılmıştır D) Düz uyak örgüsü kullanılmıştır E) Zengin uyak kullanılmıştır 4) Aşağıdakilerden hangisinde redif kullanılmamıştır? A) Düştüm ateşlere durmaz yanarım İçip aşkın dolusundan kanarım B) Ne yaman bahçeli güllü goncalı Sinemi vurdu bir kirpiği kancalı C) Gördü gözüm kabul ettim ölümü Geldi geçti hiç sormadı halimi D) Ne güzel yetmiş de dostumun bağı El vurup gülleri dermenin çağı E) Altı kardeş idik bindirdik ata Kızılırmak- varınca oldu bir hata 5) Aşağıdaki dizelerin hangisinde farklı bir uyak kullanılmıştır? A) Kurtlarla düşmüşüm dağa Kurt sesim ulaşmaz çağa B) Çınlasın çağrılarla çın çın da çın Çağ yıkarmış kaçın bulutlar kaçın C) Ağam oğlan beyim oğlan Canım olsun sana kurban D) Bize mesken oldu kahveler hanlar Yarin meclisinde oturan canlar E) Aşk ile kendime biçtim kefenim Dolayıp boynuma taktım resenim 6) Aşağıdakilerden hangisinde uyak kullanılmamıştır? A) Elindeki kınası soldu mu ola Evde kaynatası duydu mu ola B) Sabah olsun tan yerleri ışısın Çiğ düşünde gül goncalar üşüsün C) Yeşil ördek gibi daldım göllere Sen düşürdün beni dilden dillere D) Ak gerdanda benler zer- nişanlıdır Zülfünün telleri pek reyhanlıdır E) Çek deveci develerin yokuşa Deli oldum o sendeki bakışa 7) Yaktı beni aşk oduna o, yanmaz Seher oldu, feryadımdan uyanmaz Yukarıdaki beyitte görülen uyak çeşidi aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Bir üstada olsam çırak Bir olurdu yakın ile ırak B) Kemiğimi kavursalar Harman gibi savursalar C) Torunuyuz bir dedenin Tohumuyuz bir bedenin D) Hak yoluna gidenlerin Ey pir vasfın erenlerin E) Asa olsam ellerine Kurban olsam dillerine 8) Her şey yerli yerinde,havuz başında servi Bir dolap gıcırdıyor uzaklarda durmadan Yukarıdaki dizelerle I sarmaşıklar ve böcek sesleri IIeşya aksetmiş gibi tılsımlı III sarmış evi IV bir uykudan bu parçalar kullanılarak sarma uyak oluşturulmak istense son iki dizenin sıralanışı aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A) III - IV / II - I B) I - II / IV - III C) II - III / I - IV D) I - IV / II - III E) II - IV / I - III 9) Biliyorum gölgede senin uyuduğunu Bir deniz mağarası kadar kuytu ve serin Hazların aleminde yumulmuş kirpiklerin Yüzünde bir tebessüm bu ağır öğle sonu Yukarıdaki dörtlük için aşağıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Redif kullanılmıştır B) Ulama yapılmıştır C) Sarma uyak vardır D) II ve III dizelerde zengin uyak vardır E) I ve IV dizelerde tam uyak vardır 10) I Yaramaz geldi kim bilir nereden II Baktım avare bir küçük kelebek III Belli yorgundu; bir veremli çiçek IV Mavi bir gölge uçtu pencereden Yukarıda numaralanmış dizeler aşağıdakilerden hangisine göre sıralanırsa çarpraz uyak oluşur? A) IV - I - II - III B) IV - II - I - III C) II - III - I - IV D)II - III - IV - I E) I - IV - III - II 11) Aşağıdakilerden hangisinde cinaslı uyaklı vardır? A) Düşün ki haşr olan kan, kemik, etin Yaptığı bu tümsek, amansız çetin B) Ey kimsesizler el veriniz kimsesizlere Onlardır ancak el verecek kimse sizlere C) Günlerdir ne gördüm ne de bir kimseye sordum Ya Rab! Hele kalp ağrılarım dindi diyordum D) Kardır üstümüze yağan geceden Yağmurlu, karlı bir düşünceden E) Bir taze bahar alemi seyretti felekte Mevsim mütehayyil, vakit akşamdı Bebekte 12) Çatlıyor, yırtınıyor yokuşu sökmek için Hey Sakarya, kim demiş suya vurulmaz perçin Yukarıdaki beyitin uyak çeşidi aşağıdakilerden hangisidir? A) Yarım uyak B) Zengin uyak C) Tam uyak D) Tunç uyak E) Cinaslı uyak 13) Kırgın kırgın bakma yüzüme Roza Henüz dinlemedin benden türküler Benim aşkım uymaz öyle her saza En güzel türküyü bir kurşun söyler Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Zengin uyak kullanılmıştır B) Tam uyak kullanılmıştır C) 11-li hece ölçüsü kullanılmıştır D) Redif vardır E) III dizede dört ayrı yerde ulama yapılmıştır 14) Kapandım yatağa son çare diye Yepyeni bir dünya etti hediye Yukarıdaki beyitin uyak çeşidiyle aşağıdakilerden hangisi aynıdır? A) Bu nasıl bir dünya hikayesi zor Bütün bu kâinat muşamba dekor B) Nesin sen? Hakikat olsan da çekil Otursun yerine bende her şekil C) Yetiş körlük, yetiş, gözde takma cam Vatanım, sevgilim, dostum ve hocam D) Benliğim kazan ve aklım kepçe Her fikir içimde bir kelepçe E) Mekanı bir satıh, zamanı vehim Bütün insanlık yalana teslim 15) Gözyaşım Fırat gibi coştu, çağladı durdu Yüreğim koptu sanki- Canım yanıyor canım Kara haberin beni habersiz yere vurdu Ah güzel Erzincan-ım! Vah dertli Erzincan-ım! Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I ve III dizelerde redif vardır B) Tunç uyak kullanılmıştır C) II ve IV dizelerde –nım- lar rediftir D) Ulama yapılmıştır E) Uyak düzeni çarpraz uyaktır 16) Kendi milli gururumu sezerim Başım gökte, alnım ak gezerim Yukarıdaki dizelerin uyak çeşidi ve redifleri aşağıdakilerden hangisidir? A) Zengin uyak, -im B) Tam uyak, -im C) Zengin uyak, -erim D) Tam uyak, -erim E) Tunç uyak, -im 17) Bütün şehir nihayetsiz bir sûr içinde Şimdi çiftler uyuyorlar bu nûr içinde Yukarıdaki dizelerin uyak çeşidi aşağıdakilerden hangisidir? A) Zengin uyak B) Tam uyak C) Yarım uyak D) Cinaslı uyak E) Tunç uyak 18) Hilâl ürpermişti gûya derinde Semâ uzaklaşmış gibi yerden Bu gece şu kavga sâhillerinde Vahşi bir güzellikti hükmeyleyen Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenebilir? A) II ve IV dizede redif kullanılmıştır B) Sarma uyak şeklinde kafiyelenmiştir C) I ve III dizelerde zengin uyak kullanılmıştır D) I ve III dizelerde redif yoktur E) Karacaoğlan-a aittir 19) Birdenbire düştük gibi bir gizli sevince Gezdik, yürüdük yan yana rüzgarlar esince Yukarıdaki dizelerde bulunan uyak çeşidi aşağıdaki dizelerin hangisinde vardır? A) Kamilin nişanı o güzel huyu Ona ölçü olmaz bedeni boyu B) Derdin bedeni ağ gibi sarsa O müşkül halini gelip de sorsa C) Aşıklarda hayat gam ile tasa Böyledir kaderi, değişmez yasa D) Baharda dağlara çıkmak iyidir Çıkıp da dağlara bakmak iyidir E) Azgın deredeki selden uzak dur Aslı zatı bozuk kuldan uzak dur 20) I Doğru konuşurum hiç yalan demem Gül-zarda rakibe aman tanımam II Alır seni ummana götürür Bir sözüne bin söz ekler yetinir Yukarıda numaralanmış dizeler için hangisini söylemek doğru olur? A) I ve II dizelerde redif yoktur B) I numaralı dizelerde tam uyak vardır C) II numaralı dizelerde zengin uyak vardır, redif yoktur D) II numaralı dizelerde redif yoktur, uyak vardır E) I ve II dizelerde uyak yoktur, redif vardır Yanıtlar… 1) E 2) D 3) E 4) E 5) B 6) A 7) A 8) E 9) E 10) B 11) B 12) B 13) D 14) C 15) C 16) D 17) A 18) C 19) C 20) E