İşkence Hakkında Genel Bilgi - İşkence Türleri - İşkence Yöntemleri

İşkence türleri
İşkence Hakkında Genel Bilgi - İşkence Türleri - İşkence Yöntemleri

• Fiziksel işkence, azap vermek için fiziksel acıyı kullanır, ki bu da en bilinen işkence biçimidir

• Psikolojik işkence, azap vermek için psikolojik acıyı kullanır ve daha az bilinir, çünkü etkileri çoğunlukla başkalarınca görülemez Nesnesi konumundakinin zihinsel, duygusal ve psikolojik hallerinde acıya sebep olmak için fiziksel olmayan yöntemler kullanır Nelerin psikolojik işkence oluşturduğuna dair uluslararası bir fikir birliği olmadığından, sıklıkla bunlara göz yumulur, inkar edilir yahut başka türlü adlandırılır Buna rağmen, kurbanı olanlarca işkencenin en salt biçimi olduğu söylenmiştir

• Psikiyatrik işkence, siyasî, dinî ya da ailevî sebeplerle "akil" insanlara işkence etmek için psikiyatrik teşhisleri ve bunlara ilintili olarak yapılan tedavileri kullanır Bu Sovyet Rusya'da siyasî esirlere karşı oldukça sık kullanılan bir yöntemdi Daha yumuşak biçimleri ABD ordusunda -başka yönlerden akil olsa da- emirlere karşı gelen subaylara karşı uygulanmıştır Bu tür "sorun çıkaran" üyelerden sakınan kimi dinî grupların da, sahte akıl hastalığı teşhisleri koyarak söz konusu üyeyi devamlı bir ayıplama altında tutmaya dayalı bir tür psikiyatrik işkence kullanmaya çabaladıkları olmuştur

• Farmakolojik işkence, azap vermek ve işkencecinin amaçlarına boyun eğdirmek için kurban üzerinde psikotropik ve/veya diğer tür kimyasallar kullanır

Fiziksel İşkence Teknikleri

Başarılı bir işkencenin en püf noktalarından biri, neredeyse süresiz olarak hayatî tehlike yaratmaksızın uzatılabilmesindedir, ki bu da en iyi, acıyı mümkün olduğunca beyin ve diğer yaşamsal organlardan uzakta tutmakla sağlanabilirBu kadar çok sayıda işkence aletinin ayaklar üzerinde kullanıma yönelik olması garip, hatta fetişistik gibi görünebilirse de aslen oldukça mantıklı bir gelişmedir Vücudun bu iki ölçütü birden sağlayan tek kısmı ayaklardır

• Göz dağlama
• Cezayir kancası
• Ağırlaştırılmış diş sökme
• Falaka
• Dövme ve fiziksel taciz
• Bağlama / bükme
• Işıkla körleştirme
• Kaynatarak öldürme
• Kemik kırma
• Dağlama
• Yakma / üzerinde sigara söndürme
• İğdiş etme
• Çocuk tecavüzü
• Boğma (elle)
• Boğma (suda)
• Kesme
• Çirkinleştirme
• Yaşlılara kötü muamele (fiziksel)
• Kırbaçlama
• Deri yüzme
• Ayak kızartma
• Ayak kırbaçlama
• Yemeye zorlama
• Cinsel sakatlama
• Keçi dili
• Saç yakma
• Dizden vurma
• Kol/parmak koparma
• Mancuerda
• Oksijensiz bırakma
• Peine forte et dure
• Picquet
• Dipçikle vurma
• Katran
• Tecavüz, Ensest ve diğer tür cinsel saldırılar
• Kafa derisi yüzme
• Scaphism - Böceklere yedirme
• Shabak yöntemi - İsrail'in Filistin'li esirlere uyguladığı, kişiyi öne eğik bir sandalyeye bağlayıp kafasına çuval geçirdikten sonra uyumasına izin verilmeyerek yüksek sesle müzik dinletme yöntemi
• Uykusuz bırakma
• Yüksek, tiz veya diğer türlü bir rahatsızlığa sahip nitelikte sese maruz bırakma
• Aç bırakma
• Filistin askısı
• Gıdıklama
• Dil kesme
• Suya sokup çıkarma

Elektrikle İşkence

İşkence veya sorgulamanın modern bir yöntemi vücuda elektrik şokları vermektir Etkisini güçlendirmek için işkenceciler şokları meme uçları ya da cinsel organlara uygulayabilir

Farmakolojik İşkence Yöntemleri

Psikotropik ilaçların (mesela atropine,R015-4513) ağızdan veya damardan zorla alınımı dayatılabilir

• İşkence kurbanları acıya ve iç organlarda hasara yol açan bazı kimyasalları ya da başka türden maddeleri (kırık cam, kaynar su veya sabun gibi) ağızdan yahut damardan almaya mecbur bırakılabilir
• Rahatsızlık verici kimyasallar veya başka ürünler kişinin rektumuna ya da vajinasına zerk edilebilir, yahut dış cinsellik organları bunlara maruz bırakılabilir Hindistan'da, zina suçu işleyen bazı kadınların vajinalarına kırmızı biber sokularak cezalandırıldığı rapor edilmiştir Afrika savaşlarında da benzer yöntemlerin pek çok kereler kullanılmış olduğu biliniyor
• Çok yüksek derişimli asit veya baz çözeltilerini koklatma

İnfaz Yöntemleri ve İdam Cezası

Büyük derecede acı veren ya da sakatlayan, ya da bu ihtimalleri barındırdan tüm idam yöntemleri işkence olarak görülür ve idam cezasını onaylayanlar tarafından birçok kişi tarafından kabul edilemez bunların bir kısmı kısa süreli olarak uygulandığında ölümcül olmazlar

• Kazığa oturtmak
• Yakarak öldürmek
• Dövmek
• Kafa kesmek
• Kan kaybından öldürmek
• Haşlayarak öldürmek
• Canlı gömmek
• Pirinç Boğa'da kızartmak
• Çarmıha germek
• Ezmek
• Kasıtlı olarak bir hastalık bulaştırmak
• Bağırsaklarını çıkarmak
• Parçalara ayırmak
• Boğmak
• Canlı olarak yedirmek (ör vahşi hayvanlara)
• Elektrikli sandalye ile öldürmek
• Kurşuna dizmek
• Hayvan derisine sarmak
• Zorla intihar
• Boğazlamak
• Gaz odası ile öldürmek
• Giyotin ile öldürmek
• Asmak (kısa düşüşle ya da düşüşsüz)
• Canlı bomba / Canlı kalkan ilk olarak Ballyseedy'de esir tutulan Cumhuriyetçilere karşı İrlanda iç savaşı'nda kullanıldı
• Kazığa oturtmak
• İğneyle öldürme (neredeyse acısız olduğu kabul edilir ancak anestezi ilaçları kurbanı bilinçsiz tutmayı başaramazsa son derece acı vericidir; John Wayne Gacy olayında olduğu gibi)
• Ling che
• Zehirlemek
• Testere ile kesmek
• Dikenli fıçı
• Recm

İşkence aletleri

"İşkence yöntemi" ile "işkence aleti" arasındaki ayırıcı çizgi sıklıkla bulanıklaşır, özellikle de kullanılan aletle yöntemin ismi özdeşleşmişse

• Boot
• Brank
• Brazen bull
• Breaking wheel
• Crocodile shears
• Foot press
• Foot screw
• Heretic's fork
• Instep borer
• Iron Maiden
• Jiá gùn
• Judas Chair
• Kia quen
• Mancuerda
• Pau de Arara
• Peace breaker's muzzle
• Pear
• Pear of Anguish
• Pillory
• Rack
• Scarpines
• Scavenger's daughter
• Scold's bridle
• Spanish boot
• Stocks
• Tablillas
• Tean zu
• Thumbscrew
• Toe breaker
• Tucker telephone
• Zánzhǐ

Birleşmiş Milletler: İşkenceye Karşı Komite

Birleşmiş Milletler'in İşkenceye Karşı Komite'si (İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi, The United Nations Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, kısaca UNCAT) Haziran 1987 yılında göreve başladı Konu ile en alakalıları ilk üç madde ile on altıncı maddenin ilk paragrafıdır:

Madde 1: İşkencenin Tanımı 1 Bu sözleşmenin amacı bakımından işkence, bir kimseye karşı, kendisinden itiraf almak veya üçüncü kişi hakkında bilgi edinmek, kendisinin veya üçüncü kişinin yaptığı veya yaptığından kuşkulanılan bir eylem nedeniyle cezalandırmak veya kendisini veya üçüncü kişiyi korkutmak veya zorlamak amacıyla veya ayrımcılığa dayanan herhangi bir sebeple, bir kamu görevlisi veya resmî sıfatla hareket eden bir başka kişi tarafından veya bu görevlinin veya kişinin teşviki veya rızası veya muvafakatiyle işlenen ve işlendiği kimseye fiziksel veya ruhsal olarak ağır acı veya ıstırap veren herhangi bir edimdir Kanunî yaptırımlardan kaynaklanan veya yaptırımın doğasında bulunan veya bu yaptırımlarla rastlaşan acı veya ıstırap, işkence sayılmaz 2 Bu madde, uygulama alanı daha geniş olan hükümlerin bulunduğu veya bulunabileceği uluslararası belge veya ulusal mevzuat hükümlerinin uygulanmasını önlemez Madde 2: İşkenceyi Önleme Yükümlülüğü ve İşkenceyi Haklı Gösterme Yasağı 1 Her bir Taraf Devlet, kendi egemenliği altındaki topraklarda işkence edimlerini önlemek için etkili yasal, idarî, yargısal veya diğer tedbirleri alır 2 Her ne olursa olsun, savaş durumu, savaş tehdidi, iç siyasal huzursuzluk veya diğer olağanüstü hal gibi herhangi bir istisnaî durum, işkenceyi haklı göstermek için ileri sürülemez 3 Bir amirin veya bir kamu makamının verdiği bir emir, işkenceyi haklı göstermek için ileri sürülemez Madde 3: İade Yasağı 1 Hiç bir Taraf Devlet, bir kimsenin diğer bir Devlette işkence tehlikesine maruz kalacağına inanmak için esaslı sebeplerin bulunması halinde, bu kimseyi sınır dışı edemez, geri gönderemez veya iade edemez 2 Yetkili makamlar bu tür bir sebebin bulunup bulunmadığına karar vermek amacıyla, söz konusu Devlette insan haklarının ağır, açık veya kitlesel bir tarzda ihlalinin bulunup bulunmadığı da dahil, mümkün olduğu kadar her türlü hal ve şartı dikkate alırlar Madde 16: İşkenceye Varmayan Eylemler 1 Her bir Taraf Devlet, kendi egemenliği altındaki bir ülkede, birinci maddede tanımlanan işkenceye varmayan diğer zalimane, insanlık dışı veya onur kırıcı muamele veya ceza edimlerinin bir kamu görevlisi ve resmî sıfatla hareket eden bir diğer kimse tarafından veya bu kimsenin teşvîki veya rızası veya muvafakati ile işlenmesini önlemeyi taahhüt eder Sözleşmenin özellikle 10, 11, 12 ve 13 maddelerinde yer alan yükümlülükler, işkence sözcüğü yerine diğer zalimane, insanlık dışı veya onur kırıcı bir muamele veya ceza terimleri konarak uygulanır Burada üzerinde durulması gereken birkaç nokta bulunuyor:

• Madde 1: İşkence "ağır acı veya ıstırap veren her hangi bir fiil" olarak tanımlanmıştır, yani acı ve ıstırabın dereceleri vardır ve belli bir seviyenin altında uygulandığında eylem işkence olarak tanımlanmaz Uluslararası hukukta bu konu ile ilgili tartışmalar özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarından etkilenmiştir AİHM ve konu ile daha ayrıntılı bilgi için Diğer Sözleşmeler bölümüne bakınız

• Madde 2: Eğer bir devlet anlaşmayı hiç kuşku duymadan imzalamışsa, o zaman sözleşmeden doğan sorumluluklarını bozmadan işkenceyi kullanmasını makul kılacak "herhangi bir istisnaî durum" da yok demektir Bununla birlikte, güçlü bir ülkeye uygulanabilecek en güçlü yaptırım, sözleşmeden doğan sorumluluklarını yerine getirmediğini ilan eden açık bir kayıttır [size="3"] Bazı belirli istisnaî durumlarda bu ülkelerin yönetimleri, kamuya yansıması durumunda makul bir mazeretle reddedebileceklerini düşündüklerinden, bunu kabullenilebilir bir risk olarak değerlendirebilirler; sonuçta "ağır" kelimesinin tanımı yoruma açıktır

• Madde 16: "zalimce, insanlık dışı veya aşağılayıcı edimler"in önlenmesi zorunluluğunu içerir; ancak yalnızca "yönetimi altında bulunan tüm topraklarda" Yani bir devletin, kendi yönetiminde olmayan bölgelerde işkence harici zorlayıcı yöntemlerin kullanılmasına göz yumması yasaklanmamıştır

Şu an bu sözleşme dünyadaki ülkelerin yarısınca imzalanmış durumdadır

Cenevre Sözleşmeleri

Dört Cenevre Sözleşmesi, düşman eline düşen kişilere koruma bahşeder Bu sözleşmeler savaşı geleneksel haliyle, üniformalı insanların yine üniformalı ve kimliği açıkça belirgin düşmanlarla, sınırları açıkça belirli alanlarda çatıştıkları haliyle tasavvur eder Bu nedenle insanları iki farklı gruba ayırırlar: savaşçılar, ve olmayanlar (siviller) Varlıkları hukukî söylemde ima edilen, ancak kendilerine karşı takınılacak tavır sözleşmelerde işlenmeyen bir üçüncü grup daha vardır Bunlar yasadışı savaşçılardır; mesela casuslar, paralı askerler ve savaş kanunlarını -örneğin beyaz bayrak sallamasına rağmen düşmana ateş açarak- çiğneyen diğer savaşçılar Savaşçılara ve sivillere sağlam bir koruma bahşedilirken, yasadışı savaşçılara daha düşük seviyeli bir koruma sağlanır
Üçüncü (CSIII) ve Dördüncü (CSIV) Cenevre Sözleşmeleri, çatışma kurbanlarına yönelik muamele ile en ilgili olanlardır Benzer şekilde ifadelendirilmiş 3 maddelerinde iki sözleşme de belirtir ki, "uluslararası olmayan silahlı çatışmalar"da "silahlarını bırakan silahlı kuvvetler mensupları da dahil olmak üzere, husumette etkin bir şekilde rol almayan kişilerebütün hallerde insanca muamele edilecektir" ve hiçbir şekilde "kişiye ve yaşama karşı şiddet, özellikle de her tür cinayet, sakatlama, zalimane muamele ve işkence" veya "kişisel onura karşı hakaret, özellikle de aşağılayıcı ve küçümseyici davranış" olmamalıdır
CSIV bir uluslararası silahlı çatışma içinde bulunan çoğu sivili kapsar ve bunlara genellikle "Korunmuş Kişiler" der (böyle kabul edilmeyenler için hemen bundan sonraki muafiyetler bölümüne bakınız) Madde 32'de korunmuş kişiler, "cinayet, işkence, fiziksel cezalandırma, sakatlama, tıbbî ve bilimsel deneylereayrıca ister sivillerce ister askerî yetkililerce uygulansın, diğer herhangi bir zulüm aracına" karşı korunma hakkına sahiptirler
CSIII bir uluslararası silahlı çatışmada esir düşenlere yönelik muameleleri kapsar Bilhassa madde 17 şunu belirtir: "Savaş esirleri üzerinde, hangi türde olursa olsun onlardan bilgi alabilmek adına ne fiziksel ya da ruhsal işkence, ne de başka herhangi bir baskı aracı kullanılabilir Konuşmayı reddeden savaş esirleri tehdit, hakaret veya herhangi türden bir sakıncalı muameleye maruz bırakılmamalıdır" CSIII'teki Savaş Esirlerinin durumu hakkında, CSIV'teki "Korunmuş Kişiler"inkinden çok daha az muafiyet durumu vardır Kişi, bir uluslararası silahlı çatışmada düşman savaşçısı ise otomatikman CSIII'ün korumasına sahip olur ve yasadışı savaşçı olmadığı sürece bir Savaş Esiri olarak kabul edilir
Belirtildiği gibi, yasadışı savaşçılar CS altında daha az korumaya sahiptirler Yasadışı savaşçı olup olmadıklarına dair bir şüphe durumunda "bir ehil mahkemece durumlarına karar verilene kadar" bir Savaş Esiri olarak muamele görürler (CSIII madde 5) Dikkat edilmelidir ki ehil mahkeme kavramı tanımlanmamıştır ve tarafsızlığa dair bir gereklilik de şart koşulmamıştır Eğer mahkeme yasadışı savaşçı olduklarına hükmederse, CSIV hükmü altındaki bir "Korunmuş Kişi" olarak kabul edilmezler Yine de buna rağmen CSIV tarafından bahşedilen belli bir korunmaya sahiptirler ve "kendilerine insanca davranılmalı ve bir savaş suçları davası durumunda, mevcut Sözleşmede belirtilen adil ve düzenli bir muhakeme hakkından yoksun bırakılmamalıdırlar" (CSIV madde 5)

Dördüncü Cenevre Sözleşmesi Muafiyetleri [değiştir]

Dördüncü Cenevre Sözleşmesi (CSIV) çok önemli bir muafiyet getirmektedir:
"Şayet ihtilâfa dahil bir Taraf kendi toprağında işbu Sözleşme ile himaye gören bir şahsın ferdî olarak devlet emniyetine zarar verecek faaliyette bulunduğundan haklı olarak şüphe etmek için ciddî sebeplere sahip olursa veya bu faaliyette bulunduğu sabit olursa bu şahıs, tatbik edildiği takdirde devletin emniyetine zarar getireceğinden işbu Sözleşme'nin bahşettiği hak ve imtiyazlar üzerinde hiçbir iddiada bulunamazMamafih, bu hallerin her birinde, yukarki bentlerde zikredilen şahıslara insanî muamele yapılacak[tır]" (4 CS madde 5) 4 CS ile korunmayan başka iki grup daha vardır:[*]Sözleşmeye bağlı olmayan bir Devletin vatandaşları Sözleşme tarafından korunmazlar[*]Savaşan bir devletin topraklarında bulunan, tarafsız bir devletin vatandaşları ile savaş-ortağı bir devletin vatandaşları, eline düştükleri devlet nezdinde kendi devletlerinin normal bir siyasî temsilciliği bulunduğu müddetçe, himaye görecek şahıslar olarak telakki edilmezler (madde 4) Neredeyse hemen her devletin diğer devletler nezdinde diplomatik bir tanınmışlığı bulunduğundan, çoğu tarafsız devletin vatandaşları, bir savaş bölgesinde iseler 4 Cenevre Sözleşmesi'nden hiçbir koruma bekleme hakkına sahip değillerdir ABD'nin Teröre Karşı Savaş 'ı gibi bir çatışmada birçok yasadışı savaşçı, ya uyruklarından dolayı bu onlara esirgendiğinden (aşağı bölümlere bakınız), ya çok tehlikeli bulunmaları nedeniyle Madde 5 uygulamaya sokulabildiğinden ya da yasal savaşçı teriminin sözlük anlamına uymadıklarından (bir Taraf'ın silahlı kuvvetlerine mensup değillerdir, üniformaları yoktur, "uzak mesafeden ayırt edilebilecek sabit bir işaret" taşımazlar), Cenevre Sözleşmelerince bahşedilen korumadan yoksun bırakılmıştır

Diğer sözleşmeler

Soğuk Savaş sırasında, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi olarak adlandırılan bir sözleşme imzalandı Sözleşme'nin temeli İHEB'dir Sözleşme'yi yorumlamak üzere bir mahkeme de oluşturulmuştur ve ""İşkence yasağı"" başlıklı 3 maddesi ""Hiçkimse işkenceye, insanlıkdışı veya onur kırıcı muamele veya cezaya maruz bırakılamaz" hükmünü içermektedir
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 1978 tarihinde "duyusal yoksunluk" içeren beş tekniğin işkence değil ama "insanlıkdışı ya da onur kırıcı muamele" olduğuna hükmetmiştir (Irland v UK) Ayrıntılar için bkz Accusations of use of torture by United Kingdom Bu dava Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Sözleşme'nin yürürlüğe girmesinden 9 yıl önceydi ve o tarihten bu yana Devletleri neyin işkenceyi oluşturduğu hakkında düşünmeye sevk etmiştir
Uluslararası Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi de işkence ve "zalimane, insanlıkdışı ve onur kırıcı muamele ve cezayı" açıkça yasaklamıştır
Birleşmiş Milletler Mahpusların Islahı İçin Asgari Standart Kurallar "disiplin cezası olarak, bedensel ceza, karanlık bir hücrede bırakarak cezalandırma ve bütün zalimane, insanlıkdışı ya da onur kırıcı cezaların bütünüyle yasaklandığını" belirtmektedir

İşkence Karşıtı Sözleşmelerin Gözetimi

Bir Cenevre sözleşmesi imzacısı ile başka bir taraf arasındaki silahlı çatışma zamanlarında, Uluslararası Kızıl Haç Komitesi (International Committee of the Red Cross, ICRC) delegeleri imzacı tarafın, işkence kullanımı da dahil olmak üzere, Cenevre Sözleşmelerine uyup uymadığını gözlemler
Resmî bir BM belgesi olan İstanbul Protokolü, işkencenin ve sonuçlarının belgelenmesine dair uluslararası ilk yönergeleri barındırır Protokolün resmî bir Birleşmiş Milletler belgesi olarak kabulü 1999'da gerçekleşmiştir
[size="3"]İşkencenin ve İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Davranışların veya Cezalandırmaların Önlenmesine yönelik Avrupa Sözleşmesinin 1 nolu Maddesinde şart koşulduğu gibi, İşkencenin ve İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Davranışların veya Cezalandırmaların Önlenmesi için Avrupa Komitesi (European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, EPT), "özgürlüğünden mahrum edilmiş kişilere karşı muameleleri inceleyecek ve, gerektirdiği takdirde, bu gibi kimselerin işkence ya da aşağılayıcı davranış veya cezalandırılmalardan korunması amacını gözeterek, ziyaretlerde bulunacaktır"
Uluslararası Af Örgütü ve İşkencenin Önlenmesi Organizasyonu (the Association for the Prevention of Torture, APT) [2] gibi insan hakları kuruluşları, tüm dünyada işkence kullanımını durdurmak amacıyla yapılan çalışmalarda etkindirler ve işkence olaarak kabul ettikleri eylemler üzerine raporlar yayımlamaktadırlar