Türkiyede İlk Kütüphane

Türkiyede İlk Kütüphane,

T ürkiye’de 900 yıllık bir kütüphane geleneği vardır Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk dönemlerinde kütüphaneler; camii, türbe, medrese ve imarethane gibi kurumlar içinde yer almıştır Daha sonraları yönetim olarak her ne kadar vakıflar bünyesinde yer alıyor olsalar da ayrı birer kuruluş olarak kütüphaneler ortaya çıkmaya başlamıştır Bu nitelikteki ilk kütüphane, 1678 yılında Köprülü Fazıl Ahmet Paşa tarafından İstanbul’da kurulan "Köprülü Kütüphanesi"dir İmparatorluğun büyümesi ile birlikte Anadolu’nun bir çok yerinde de kütüphaneler kurulmuştur Dönemin devlet ve din büyükleri tarafından kurulan vakıflar yoluyla yaşatılan bu kütüphanelerden bazıları, koleksiyonları ile günümüzde de varlığını sürdürmektedir 1884 yılında kurulan ve bugün de "Beyazıt Devlet Kütüphanesi" adıyla hizmet veren "Kütüphane-i Osmaniye" ise Osmanlı döneminde devlet eliyle kurulmuş olan ilk kütüphanedir

1920 yılında TBMM Hükümeti’nin kurulmasından sonra Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde bir "Kültür Dairesi" oluşturulmuş ve kütüphaneler bu daireye bağlanmıştır 3 Mart 1924 tarihinde Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin Birleştirilmesi) Kanunu ile bütün vakıf kütüphaneleri MEB bünyesinde toplanmıştır 1946 yılında, halen Ankara’da hizmet vermekte olan "Milli Kütüphane" kurulmuştur 1954’ten itibaren üç üniversitede kütüphanecilik bölümleri açılmış ve kütüphanecilik konusunda lisans ve yüksek lisans düzeyinde eğitim verilmeye başlanmıştır

Halen Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak hizmet veren halk, çocuk ve yazma eser kütüphanesi sayısı Mayıs 2003 itibariyle 1440’a ulaşmıştır Bu kütüphanelerde bulunan 125 milyon civarında kitaptan, 2002 yılı içerisinde 20 milyondan fazla okuyucu yararlanmıştır Çeşitli nedenlerle yerleşik halk kütüphanelerinden faydalanamayan, merkezden uzak semtlerde, kasaba ve köylerde yaşayan vatandaşlara 65 gezici kütüphane ile hizmet götürülmektedir Ülkede ayrıca çeşitli kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, gerçek ve tüzel kişi niteliğindeki kurumlar, her düzeydeki okullar ve üniversitelerde de kütüphaneler bulunmaktadır Çağın teknolojik gelişmelerine uygun olarak kültür birikimlerinin halk kütüphaneleri aracılığıyla kullanıcılara en kısa zamanda ve en etkin biçimde ulaştırılması amacıyla 1997 yılında “Kütüphane Otomasyon Projesi” hazırlıkları başlamış ve e-KGM adıyla çalışmalar devam etmektedir

Ayrıca AB üye ve aday ülkelerinin 2001 yılında başlattıkları ve bu ülkelerde bulunan halk kütüphaneleri, müzeler ve arşivler arasında enformasyon teknolojilerine dayalı bir işbirliği olan PULMAN-XT (Public Libraries, Museums and Archives Network) projesine Türkiye 2002’de tam üye olarak kabul edilmiştir Proje kapsamında Ankara Adnan Ötüken, İstanbul Orhan Kemal ve İzmir Atatürk İl Halk Kütüphaneleri 2003’te otomasyona geçirilecektir