Bağdatlı Ruhi Kimdir Hayatı Ve Eserleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-08-2012

Bağdatlı Ruhi Kimdir biyografi ve Eserleri

Bağdat doğumlu olduğu bilinen şairin doğum tarihi bilinmemektedir

Bağdat doğumlu olduğu için Bağdatlı Ruhî olarak anılmıştır

Gerçek ismi Osman'dır

Babası Osmanlı ordusunda bir askerdi, kendisi de sipahi olmuştur

Dönemin önemli, ünlü isimleriyle arkadaşlık kurmuştur

Çeşitli savaşlara katılmıştır

Eleştirel tarzı ve yalın üslubu ile ünlenmiştir

Toplumun sorunlarına ilişkin yazmayı tercih etmiştir

1605 yılında Şam'da öldüğü bilinmektedir

Rûhî’nin şiirlerinden Bâkî, Hayalî, Necatî gibi şairlerin divânlarını iyi okuduğu ve onların etkisinde kaldığı anlaşılmaktadır

Bütün şiirlerinin toplandığı ve tek eseri olan Divan'ında, yer yer, yaşadığı devrin insanlarının ahlâkî düşüklüklerini ve iki yüzlülüklerini tenkid eden şâirin şöhretini bugüne kadar ulaştıran, divânının içindeki 17 bendlik meşhur "Terkib-bend"idir

Gazellerinde yer yer tasavvufi neşenin izlerine de rastlanan Ruhî'nin Divan'ındaki birkaç mektub, o devir Bağdati'nin meşhur kişilerine ait bilgiler vermesi bakımından tarihi bir önem taşır

Divan'ında bine yakın gazel vardır

Bağdatlı ruhi eserleri:

Terkib-i Bend 1
Sanman bizi kim şîre-i engûr ile mestiz
Biz ehli harâbâtdanız mest-i Elest'iz

Ter-dâmen olanlar bizi âlûde sanır lîk
Bizi mâil-i bûs-ı leb-i câm ü kef-i destiz

Sadrın gözedüp neyliyelim bezm-i cihânın
Pây-ı hum-ı meydir yerimiz bâde-perestiz

Mâil değiliz kimsenin âzârına ammâ
Hâtır-şirken-i zâhid-i peymane-şikestiz

Erbâb-ı garaz bizden irâğ olduğu yeğdir
Düşmez yere zîrâ okumuz sâhib-i şastız

Bu âlem-i fânîde ne mîr ü ne gedâyız
Âlâlara âlâlanırız pest ile pestiz

Hem-kâse-i erbâb-ı diliz arbedemiz yok
Meyhânedeyiz gerçi velî aşk ile mestiz

Biz mest-i mey-i meygede-i âlem-i cânız
Ser-halka-i cem'iyyet-i peymâne-keşânız

Bağdatlı Ruhi

----
Terkib-i Bend 2
Sâki getir ol badeyi kim dâfi-i gamdır
Saykal vur o mir'âta ki pür-jeng-i elemdir

Dil-besteleriz bizden irâğ eyleme bir dem
Ol bâdeyi kim nûr-ı dil ü dîde-i Cem'dir

Ey hâce fenâ ehline zinhâr ululanma
Dervîşi bu mülkün şeh-i bî-hayl ü haşemdir

Hâk ol ki Hudâ mertebeni eyleye âlî
Tâc-ı ser-i âlemdir o kim hâk-i kademdir

Gel doğrulalım meygedeye rağmına anın
Kim bâr-ı riyâdan kad-i bergeştesi hamdır

Mey sun bize sakî biziz ol kavm ki derler
Rindânı sabûhî-zede-i bezm-i kıdemdir

Bu nazmı Peyâmî'den işit hâle münâsip
Kim zübde-i yârân-ı sühandân-ı Acem'dir

'Mâ rindî sabûhî-zede-i bezm-i Elestim
Pîş ez-heme sâgar-keş ü bîş ez-heme mestîm'¹

----

Terkib-i Bend 3
Hoş gûşe-i zevk idi safâ ehline âlem
Bir hâl ile sürseydi eğer ömrünü Âdem

Sıhhat sonu derd olmasa vuslat sonu hicrân
Nûş âhiri nîş olmasa sûr âhiri mâtem

Bu âlem-i fânîde safâyı ol eder kim
Yeksân ola yanında eğer zevk ü eğer gam

Dâim ola hem-sohbet-i rindân- kadeh-nûş
Vârın koya meydâna eğer bîş ü eğer kem

Sûfî ki safâda geçinür Mâlik-i Dînâr
Bir dirhemini alsan olur hâtırı derhem

Zâhir bu ki âhir yeri hâk olsa gerekdir
Ger dîrheme muhtaç ola ger mâlik-i dirhem

Mey sun bize sâkî içelim rağmına anın
Kim cehli ile bilmediği yerden urur dem

Her münkir-i keyfiyet -i erbab-ı harâbât
Öz aklı ile hakkı diler kim bula heyhât

---

Terkib-i Bend 4
Gör zâhidi kim sâhib-i irşâd olayım der
Dün mektebe vardı bugün üstâd olayım der

Meyhânede ister yıkılup olmağı vîrân
Biçare harabatta abat olayın der

Elden komasın gül gibi câm - meyi bir dem
Her kim ki bu gamhânede dilşâd olayım der

Bir serv kadin bende-i efkendesi olsun
Âlemde o kim gussadan âzâd olayım der

Ömrün geçürüp kûh-ı belâda dil-i şeydâ
Berhemzen-i hengâme-i Ferhâd olayım der

Vasl istemeyüp hecr ile hoş gitdiği bu kim
Miskin gam-ı cânâneye mu'tâd olayım der

Gezdi yürüdü bulmadı bir eğlenecek yer
Min-ba'd yine âzim-i Bagdâd olayım der

Bagdâd sadeftir güher-i dürr-i Necef'tir
Yanında anın dürr ü güher seng-i hazefdir

11-08-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Bağdatlı Ruhi Kimdir Hayatı Ve Eserleri Bağdatlı Ruhi Kimdir biyografi ve Eserleri Bağdat doğumlu olduğu bilinen şairin doğum tarihi bilinmemektedirBağdat doğumlu olduğu için Bağdatlı Ruhî olarak anılmıştırGerçek ismi Osman'dırBabası Osmanlı ordusunda bir askerdi, kendisi de sipahi olmuştur Dönemin önemli, ünlü isimleriyle arkadaşlık kurmuştur Çeşitli savaşlara katılmıştır Eleştirel tarzı ve yalın üslubu ile ünlenmiştir Toplumun sorunlarına ilişkin yazmayı tercih etmiştir 1605 yılında Şam'da öldüğü bilinmektedir Rûhî’nin şiirlerinden Bâkî, Hayalî, Necatî gibi şairlerin divânlarını iyi okuduğu ve onların etkisinde kaldığı anlaşılmaktadır Bütün şiirlerinin toplandığı ve tek eseri olan Divan'ında, yer yer, yaşadığı devrin insanlarının ahlâkî düşüklüklerini ve iki yüzlülüklerini tenkid eden şâirin şöhretini bugüne kadar ulaştıran, divânının içindeki 17 bendlik meşhur "Terkib-bend"idirGazellerinde yer yer tasavvufi neşenin izlerine de rastlanan Ruhî'nin Divan'ındaki birkaç mektub, o devir Bağdati'nin meşhur kişilerine ait bilgiler vermesi bakımından tarihi bir önem taşır Divan'ında bine yakın gazel vardır Bağdatlı ruhi eserleri: Terkib-i Bend 1 Sanman bizi kim şîre-i engûr ile mestiz Biz ehli harâbâtdanız mest-i Elest'iz Ter-dâmen olanlar bizi âlûde sanır lîk Bizi mâil-i bûs-ı leb-i câm ü kef-i destiz Sadrın gözedüp neyliyelim bezm-i cihânın Pây-ı hum-ı meydir yerimiz bâde-perestiz Mâil değiliz kimsenin âzârına ammâ Hâtır-şirken-i zâhid-i peymane-şikestiz Erbâb-ı garaz bizden irâğ olduğu yeğdir Düşmez yere zîrâ okumuz sâhib-i şastız Bu âlem-i fânîde ne mîr ü ne gedâyız Âlâlara âlâlanırız pest ile pestiz Hem-kâse-i erbâb-ı diliz arbedemiz yok Meyhânedeyiz gerçi velî aşk ile mestiz Biz mest-i mey-i meygede-i âlem-i cânız Ser-halka-i cem'iyyet-i peymâne-keşânız Bağdatlı Ruhi ---- Terkib-i Bend 2 Sâki getir ol badeyi kim dâfi-i gamdır Saykal vur o mir'âta ki pür-jeng-i elemdir Dil-besteleriz bizden irâğ eyleme bir dem Ol bâdeyi kim nûr-ı dil ü dîde-i Cem'dir Ey hâce fenâ ehline zinhâr ululanma Dervîşi bu mülkün şeh-i bî-hayl ü haşemdir Hâk ol ki Hudâ mertebeni eyleye âlî Tâc-ı ser-i âlemdir o kim hâk-i kademdir Gel doğrulalım meygedeye rağmına anın Kim bâr-ı riyâdan kad-i bergeştesi hamdır Mey sun bize sakî biziz ol kavm ki derler Rindânı sabûhî-zede-i bezm-i kıdemdir Bu nazmı Peyâmî'den işit hâle münâsip Kim zübde-i yârân-ı sühandân-ı Acem'dir 'Mâ rindî sabûhî-zede-i bezm-i Elestim Pîş ez-heme sâgar-keş ü bîş ez-heme mestîm'¹ ---- Terkib-i Bend 3 Hoş gûşe-i zevk idi safâ ehline âlem Bir hâl ile sürseydi eğer ömrünü Âdem Sıhhat sonu derd olmasa vuslat sonu hicrân Nûş âhiri nîş olmasa sûr âhiri mâtem Bu âlem-i fânîde safâyı ol eder kim Yeksân ola yanında eğer zevk ü eğer gam Dâim ola hem-sohbet-i rindân- kadeh-nûş Vârın koya meydâna eğer bîş ü eğer kem Sûfî ki safâda geçinür Mâlik-i Dînâr Bir dirhemini alsan olur hâtırı derhem Zâhir bu ki âhir yeri hâk olsa gerekdir Ger dîrheme muhtaç ola ger mâlik-i dirhem Mey sun bize sâkî içelim rağmına anın Kim cehli ile bilmediği yerden urur dem Her münkir-i keyfiyet -i erbab-ı harâbât Öz aklı ile hakkı diler kim bula heyhât --- Terkib-i Bend 4 Gör zâhidi kim sâhib-i irşâd olayım der Dün mektebe vardı bugün üstâd olayım der Meyhânede ister yıkılup olmağı vîrân Biçare harabatta abat olayın der Elden komasın gül gibi câm - meyi bir dem Her kim ki bu gamhânede dilşâd olayım der Bir serv kadin bende-i efkendesi olsun Âlemde o kim gussadan âzâd olayım der Ömrün geçürüp kûh-ı belâda dil-i şeydâ Berhemzen-i hengâme-i Ferhâd olayım der Vasl istemeyüp hecr ile hoş gitdiği bu kim Miskin gam-ı cânâneye mu'tâd olayım der Gezdi yürüdü bulmadı bir eğlenecek yer Min-ba'd yine âzim-i Bagdâd olayım der Bagdâd sadeftir güher-i dürr-i Necef'tir Yanında anın dürr ü güher seng-i hazefdir