Endülüs Emevileri (756-1031)

Devletin Kuruluşu ve Genel Karakteri
Abbasilerin takibinden kurtulan Emevi halifelerinden Hişam’ın torunu Abdurrahman, Arap kabileleri arasında dolaştıktan sonra Kuzey Afrika’ya geçti Berberilerden topladığı birkaç yüz atlı ile İspanya’ya geçen Abdurrahman, Işbilye halkının desteğiyle karşısına çıkanları yenerek Endülüs Emevi Devletini kurdu ve Emir unvanını aldı (15 Mayıs 756)
Endülüs’te kurulan bu devletle Emevi hanedanının devamı sağlanmış oldu Ayaklanmalan bastırarak Abbasilerin İspanya valisini ve İspanya’ya çıkarma yapan Abbasilerin Ifrikiye Kayravan valisi ve komutanını yenerek durumunu kuvvetlendirdi Abdurrahman, Emevi taraftarlannm da Endülüs’e geçmelerini sağladı Başkent Kurtuba olduğu için bu devletin adına Kurtuba Emevi Devleti dendi

İspanya’da Kurulan Endülüs Emevi Devleti
Kurduğu kuvvetli idare sayesinde yurdun gelişmesine ve halkın ilerlemesine çalıştı Devleti sağlam bir temele oturtan ve adaletiyle Müslüman ve Hristiyanlar arasında çok sevilerek 33 yıl hüküm süren Abdurrahman’dan Abbasi halifesi Mansur bile, Kureyş Şahini diye bahsetti Abdurrahman’ın ölümü (788) üzerine, vasiyeti gereğince yerine küçük oğlu Hişam geçti
Hişam kendisinden büyük kardeşlerinin isyanlannı bastırdı İspanya’nın kuzeyindeki Hristiyanlar ile onlara yardım eden Franklarla uğraştı, ölünce yerine oğlu Hakem geçti (796) Hakem de amcalarının ayaklanmalanyla uğraştıktan sonra onlan yendi Yurtta çıkan ayaklanmalan kanlı bir şekilde bastırdı
Endülüs Emevi Devleti’nin gücü I Hakem (796-822), II Abdurrahman (822852) döneminde de devam etti Onun ölümünden sonra yerine geçen oğlu Mehmet (852-886) ile oğullan Münzir (856888) ve Abdullah (888-912) zamanında devlet dış saldınlara uğradı Yer sarsıntısı, kıtlık ve hastalık baş gösterdi Devlet epey sarsıldıDaha sonra başa geçen IH Abdurrahman (912961) ile oğlu II Hakem döneminde (961976) devlet eski gücüne tekrar kavuştu
Endülüs Emevi Devleti’nin Zayıflaması ve Yıkılması
II Hakem’den sonra devletin başına kimisi iki defa olmak üzere 11 hükümdar geçti Bunlar genellikle kabiliyetsiz kimselerdi İç savaşlar, anlaşmazlıklar ülkeye zarar verdi Devlet otoritesi zayıfladı Kuzeydeki Hristiyanlann baskılan arttı İç çatışmaların artmasıyla Ispanya’daki valiler, bağımsızlıklarını ilan etmeye, beylikler ve ufak devletçikler halinde ortaya çıkmaya başladılar “Tavaifi mülük” adı verilen 14 beylik, Hristiyan tehlikesine karşı birleşecekleri yerde birbirleriyle savaşlara giriştiler
Hristiyan beylikleri (Argonyalılar, Normanlar) bu karışıklıklardan faydalanarak Zaragossa ve Sicilya’yı ele geçirdiler Hristiyanlara karşı savaşan Murabıtlar, bir başka Müslüman beylik olan Muvahhidler tarafından yok edildiler Hristiyan devletlerin saldırıları karşısında Endülüs Müslümanları, Afrika’daki Muvahhidlerden yardım istediler (1120)
Fakat Müslüman beyliklere karşı birlikte hareket eden Kasülya, Navara, Argon ve Portekiz’den oluşan Hristiyan birleşik kuvvetleri n Ferdinand’ın komutasında Kurtuba’yı ele geçirerek Müslüman beyliklerini ortadan kaldırdı (1235)
Sadece güneyde Beni Ahmer Beyliği varlığım sürdürebildi Başkentinden ötürü bu devlete Gırnata veya Beni Ahmer Devleti de dendi
Beni Ahmer (Gırnata) Devleti (1232-1492)
Elhamra Sarayı Muvahhidlerin Hristiyan birleşik kuvvetlerine yenilerek (1235) İspanya’dan çekilmesinden sonra, beylikler arasındaki düşmanlığı körükleyen Hristiyanlar, Müslümanların felaketini hazırladılar Böylece Müslüman beyliklerin toprağı teker teker Hristiyanlann eline geçti
Bu beyliklerden, coğrafi durumu korunmaya müsait olan Gırnata’yı, Vali Muhammet el Ahmer, felaketlerden koruyarak bağımsız devletini kurdu İspanya’da saldınya uğrayan bütün Müslümanlar Gırnata’ya gelmeye başladı İdareciler tarım, endüstri ve ilmin gelişmesine çalıştılar Büyük sanat değeri olan eserler yaptırdılar (Elhamra Sarayı)
Fakat sonradan devletin başına geçenler şahsi menfaatlerini düşünerek hareket ettikleri için taht mücadeleleri başladı Bu durumu çok iyi değerlendiren Kastilya Kralı X Alfons, Beni Ahmer Devleti’nin bazı şehirlerini aldı
1479′da Kastilya Kraliçesi tzabella ile NavarAragon Kralı Ferdinand evlenerek İspanya’nın en güçlü devletini meydana getirdilerGırnata’daki karışıklıklardan faydalanarak 80 000 kişilik bir ordu ile Gırnata önlerine geldiler Zor durumda kalan Müslümanlar şehri bütün güçleri ile korudular
Fakat Melik Abdullah Muhammed, Hristiyanlann verdikleri söze aldanarak şehri bazı şartlarla teslim etti Hristiyanlar sözlerinde durmayarak şehri yakıp yıktılar Müslümanları öldürdülerAncak ispanya’daki Müslümanların imdadına Akdeniz’de Haçlılarla(Hristiyan) amansız bir mücadeleye girişen Oruç Reis, kardeşi Hızır Reis (Barbaros Hayrettin Paşa) gibi Türk kaptanlar? yetiştiler Kurtarabildiklerini Afrika’nın kuzeyine götürdüler