![]() |
Atatürk Ve Türk Dil Kurumu |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Atatürk Ve Türk Dil KurumuAtatürk ve Türk Dil Kurumu ![]() TDK’nin kurucu ve koruyucu (hami) başkanı Yüce Atatürk, 12 Temmuz 1932 tarihinden itibaren ölünceye dek TDK ile yakından ilgilenmiş; çalışmalarını takip etmiş, bazen Genel Merkez Kurulu ve Terim Kolu toplantılarına başkanlık etmiş, bazen de bazı yönetici ve üyelerle sofrasında uzun uzadıya Kurum çalışmalarını ele almış, yönlendirici uyarılarda, tavsiyelerde bulunmuştur ![]() Atatürk’ün Hayatında Türk Dil Kurumu ![]() 2 Eylül 1930 Yılında Yazdığı Not 11 Temmuz 1932:I ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Türk tarihiyle ilgili konular görüşüldükten sonra Gazi, şu soruyu sorar: “-Dil işlerini düşünme zamanı da gelmiştir ![]() Düşüncesinin sevinçle karşılanması üzerine: “-Öyle ise Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti gibi bir de ona kardeş bir dil cemiyeti kuralım ![]() ![]() O akşam, Gazi’nin önerisiyle Sâmih Rifat Bey Başkan, Ruşen Eşref Bey Umumi Kâtip (genel yazman) olurlar ![]() ![]() ![]() 12 Temmuz 1932:Türk Dili Tetkik Cemiyeti (TDTC)’nin İçişleri Bakanlığından kuruluş izni alındı ![]() ![]() ![]() 18 Ağustos 1932: Gazi Mustafa Kemal, TDTC’nin kuruluş amacı ve yapması gereken çalışmalar konusunda gazeteci Yunus Nadi (Abalıoğlu) ile Yalova’da görüştüler ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() “Büyük Reis ve Rehber, birkaç gün evvel kendilerini Yalova’daki son ziyaretimizde maksadın Türk milletine kendi mazisinde mevcut ve kendi mazisinden mevrus (miras) ve bu itibar ile bittabi daha mütekâmil (gelişmiş) şekiller ile istikbaline de şamil kendi kültürünü ortaya çıkararak göstermek olduğunu izah ettikten sonra Türk Dili Cemiyetinin bu yoldaki mesaisinden ortaya cidden hayret olunacak neticeler, yani hakikatler çıkması muhakkak bulunduğunu bütün bir emniyet ve kuvvetle beyan buyurdular ve: “-İsterseniz”, dediler, “evvela mevzuubahsimiz olan kültür kelimesini ele alalım ![]() Şöylece bir tesadüf bu kelime bile bizi tenvire (aydınlatmaya) kifayet etti ![]() Bunları söyleyerek büyük reis bize yanlarındaki bir kitabı uzatarak: “-Evvela”, dediler, “bu kitabın ismini, müellifini (yazarını) ve basma tarihini okuyunuz ![]() Okuduk: -Lûgat-i Çağatay ![]() ![]() Sonra da: “-Şimdi”, dediler, “bu kitapta kilturmak kelimesini bulunuz!” Bulduk ![]() “-Kelimenin karşısındaki mana izahlarını okuyunuz ![]() ![]() Şöylece okuduk: -Getürmek, ihzar, isal ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 4 Ocak 1933 Türk Dil Kurumuna Başkanlık Ettiği Toplantılardan Biri Bundan sonra Gazi Hz ![]() -“Türkçe fiillerinde mek ve mak lahikalarının (eklerinin) kaldırılmasıyla geri kalan maddenin asıl kelime olduğunu bilirsiniz ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Filhakika biz kültür kelimesini Garp medeniyetinde gördükten sonra onu Arapça bir kelime ile ifade etmek için hars kelimesini almışız ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Gazi Hz ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 27 Ağustos 1932:Gazi Mustafa Kemal, TDTC’yi kurarak Dil Devrimi çalışmalarına başlaması dolayısıyla kendisini kutlayan Sivas Millî Türk Talebe Birliği Araştırma Heyetinin telgrafını cevaplandırdılar: Millî Türk Talebe Araştırma Heyetine: "Dilimiz çok zengindir, güzeldir ![]() ![]() ![]() ![]() 2 Eylül 1932: Gazi Mustafa Kemal, Dolmabahçe Sarayı’nda TDTC Başkanı Sâmih Rifat (Horozcu), Umumi Kâtip (Genel Yazman) Ruşen Eşref (Ünaydın) ve TDTC Teşebbüs Heyetinden gazeteci Yunus Nadi (Abalıoğlu) ile görüştüler ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 5 Eylül 1932: Gazi’nin emriyle ünlü şair Yahya Kemal (Beyatlı) Paris Büyük Elçiliğine çekilen bir telgrafla I ![]() ![]() ![]() ![]() 10 Eylül 1932: Atatürk’ün Nöbet Defteri; Gazi, I ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 15 Eylül 1932: Gazi, Dolmabahçe Sarayı’nda I ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Atatürk Öğrenciler Arasında Ders Dinlerken 20/21 Eylül 1932: Atatürk’ün İstanbul’daki hayatını, çalışmalarını gün gün inceleyen Niyazi Ahmet Banoğlu’na göre, Gazi bu günlerde de Dolmabahçe Sarayı’nda I ![]() ![]() ![]() 21 Eylül 1932: Gazi’nin emri üzerine Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğince Sofya’da yaşayan Ermeni Dil Bilgini Agop Martayan’a (Ata’nın isteği üzerine TDK’de görev alarak 1936-1978 yılları arasında çalıştı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 22 Eylül 1932: Gazi, Dolmabahçe Sarayı’nda I ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 24 Eylül 1932: I ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 18 ![]() ![]() İstanbul'da Toplanan II ![]() 26 Eylül 1932: Cumhurbaşkanı, Kurucu ve Koruyucu Başkan Gazi Mustafa Kemal, 13 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 27 Eylül 1932: Gazi Mustafa Kemal, konuğu ABD Genelkurmay Başkanı Gen ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 28 Eylül 1932: Gazi Mustafa Kemal, saat 14 ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Atatürk Ve Türk Dil Kurumu |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Atatürk Ve Türk Dil Kurumu![]() 24 ![]() ![]() Dolmabahçe Sarayı'ında Dil Bilginleri İle Birlikte 29 Eylül 1932: Gazi, öğleden sonra (14 ![]() ![]() ![]() ![]() 1 Ekim 1932: Öğleden sonra 14 ![]() ![]() ![]() 2 Ekim 1932: Gazi, Niyazi Ahmet Banoğlu’nun yazdığına göre bugün de Dolmabahçe Sarayı’nda Kurultay çalışmalarına katıldılar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 18 ![]() ![]() II ![]() 3 Ekim 1932: Gazi, öğleden sonra (14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 4 Ekim 1932: Öğleden sonra (14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 24-29 Ağustos 1936 Atatürk Dolmabahçe Sarayında III ![]() 5 Ekim 1932:Gazi Mustafa Kemal, öğleden sonra (14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 6 Kasım 1932: Gazi, Çankaya Köşkü’nde, TDTC Fahri Başkanı ve Maarif Vekili Dr ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 24-29 Ağustos 1936 Atatürk Dolmabahçe Sarayında III ![]() 4 Aralık 1932:TDTC’nin ağır hasta olan Başkanı Sâmih Rifat (Horozcu) Bey'in 3 Aralık 1932 günü İstanbul’da vefat etmesi üzerine Kurucu ve Koruyucu Başkan Gazi Mustafa Kemal, TDTC Başkanlığına bir başsağlığı mektubu gönderdiler ![]() 21 Aralık 1932: Gazi, SSCB Ankara Büyükelçiliği tarafından kendisine armağan edilen dille ilgili 23 kitabı, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinin bir yazısıyla TDTC’ye gönderdiler ![]() 4 Ocak 1933: Gazi, saat 17 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 24-29 Ağustos 1936 Atatürk Dolmabahçe Sarayında III ![]() 7 Mart 1933: TDTC Genel Merkez Kurulu, Kurum binasında Gazi Mustafa Kemal’in başkanlığında toplandı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 23 Mart 1933: Gazi, TDTC Başkanı ve Millî Eğitim Bakanı Dr ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 24-29 Ağustos 1936 Atatürk Dolmabahçe Sarayında III ![]() 2 Nisan 1933:Çankaya Köşkü’nde gece Gazi Mustafa Kemal’in başkanlığında TDTC Genel Merkez Kurulu ve bazı üyeler toplandılar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 27 Temmuz 1933: Genel Yazman Ruşen Eşref (Ünaydın) Bey'in başkanlığında toplanan TDTC Genel Merkez Kurulunun dil anketi değerlendirme toplantısına bir ara Gazi de gelmiş, çalışmaları incelemiş, memnuniyetini bildirerek üyeleri teşvik etmişlerdir ![]() 17 Ağustos 1933: Yalova’dan İstanbul’a dönen Gazi Mustafa Kemal, Dolmabahçe Sarayı’na gelen TDTC Genel Merkez Kurulu üyeleriyle bir toplantı yaptılar ![]() “Türk Dili Tetkik Cemiyeti Umumi Merkez Heyeti, bugün Umumi Kâtip (Genel Yazman) Ruşen Eşref (Ünaydın) Bey'in reisliği altında Dolmabahçe Sarayı’nda toplanarak iki celse (oturum) yapmıştır ![]() Cemiyetin hami (koruyucu) reisi Gazi Mustafa Kemal, Cemiyetin müzakere etmekte olduğu odayı, yanlarında Muallim Âfet (İnan) Hanım, Meclis Reisi Kâzım (Özalp) Paşa, Hikmet (Bayur, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri) olduğu hâlde lütfen teşrif ederek uzun zaman toplantıya riyaset (başkanlık) ettiler ![]() Bu toplantıda dil anketine gelen cevaplar üzerinde çalışıldığına şüphe yoktur ![]() ![]() ![]() 23 Ağustos 1933:TDTC Genel Merkez Kurulu, Genel Yazman Ruşen Eşref (Ünaydın) Bey'in başkanlığında Dolmabahçe Sarayı’nda toplanarak dil anketi çerçevesinde Arapça ve Farsça kelimelere bulunan Türkçe karşılıklar üzerinde çalışmıştır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 12 Ağustos 1934: TDTC Genel Merkez Kurulu ve II ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 18 Ağustos 1934: Kurucu ve Koruyucu Başkan Gazi Mustafa Kemal, Dolmabahçe Sarayı’nda toplanan II ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 19 Ağustos 1934:Gazi, öğleden sonra 14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 20 Ağustos 1934: Gazi, 14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 21 Ağustos 1934:Gazi, 14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 22 Ağustos 1934: Gazi, 14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() TDK Üyeleri İle 23 Ağustos 1934:Gazi, saat 14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 26 Eylül 1934: Gazi Mustafa Kemal, yanında Başbakan İsmet (İnönü) Bey olduğu hâlde saat 17 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 31 Ocak 1935:Atatürk, akşamüstü TDTC yönetici ve üyelerinden bir grupla Dolmabahçe Sarayı’nda bir toplantı yaptılar ![]() ![]() ![]() 15 Nisan 1935: Atatürk, 14 Nisan gecesinden başlayarak uyumaksızın Çankaya Köşkü’nde dil bilginleriyle birlikte Türkçeyle ilgili incelemeler yaptılar ![]() ![]() ![]() 12 Temmuz 1935: Atatürk, TDTC’nin kuruluşunun 3 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 26 Eylül 1935: Atatürk, 3 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 1 Kasım 1935:Atatürk, TBMM yasama yılını açış konuşmasında Türk Tarihi ve Türk Dili Tetkik Cemiyetlerinin çalışmalarından; “Türk tarih ve dil çalışmaları büyük inanla beklenilen ışıklı verimlerini şimdiden göstermektedir” diye söz etmişlerdir ![]() 25 Kasım 1935: Atatürk, Cenevre'de bulunan Afet İnan'a yazdığı mektuba, Çankaya'daki sofrasında "dil dersleri" sırasında çekilmiş bir fotoğrafı, 25 ![]() ![]() ![]() ![]() 12 Ocak 1936: Atatürk, saat 17 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 22 Ağustos 1936: Atatürk, Dolmabahçe Sarayı'nda Türk Tarih Kurumunun III ![]() ![]() 24 Ağustos 1936: Atatürk, Dolmabahçe Sarayı’nda toplanan III ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Atatürk Ve Türk Dil Kurumu |
![]() |
![]() |
#3 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Atatürk Ve Türk Dil Kurumu![]() 25 Ağustos 1936: Atatürk, saat 14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 26 Ağustos 1936: Atatürk, saat 14 ![]() ![]() ![]() ![]() 27 Ağustos 1936:Atatürk, saat 14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 28 Ağustos 1936: Atatürk, bugün de saat 14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 29 Ağustos 1936: Atatürk, saat 14 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 5 Eylül 1936: Atatürk, öğleden sonra Dolmabahçe Sarayı’nda TDK yöneticilerinden İbrahim Necmi Dilmen, Hasan Reşit Tankut, Ahmet Cevat Emre ve Dr ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 13 Eylül 1936: Atatürk, saat 16 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 28 Eylül 1936: Atatürk, 4 ![]() ![]() 29 Eylül 1936:Atatürk, 4 ![]() ![]() ![]() ![]() 19 Ekim 1936: Atatürk, öğleden sonra 15 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 1 Kasım 1936:Atatürk, TBMM yeni yasama yılını açış konuşmasında Türk Tarih ve Dil Kurumlarının çalışmalarından övgüyle söz etmiş, “bu kurumların az zaman içinde ulusal akademiler hâlini almasını” temenni ettiğini söylemişlerdir ![]() 1936-1937 Kış Ayları:Atatürk, bir geometri kitabı yazarak geometri terimlerine Türkçe karşılıklar bulmuşlardır ![]() ![]() ![]() 12 Mart 1937: Atatürk, saat 16 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 31 Mart 1937:Atatürk, Çankaya Köşkü'nde sinüs ve kosinüs terimlerinin gelişimini söğüt çubuklarıyla TDK yöneticilerine açıklamışlar, bu açıklamanın bir anı olmak üzere bronz levha dökümü yapılmıştır ![]() ![]() 27 Eylül 1937: Atatürk, 5 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 1 Kasım 1937: Atatürk, TBMM yeni yasama yılını açış konuşmasında, Türk Tarih ve Dil Kurumlarının çalışmalarını övmüş; “bu kurumların değerli ve önemli birer bilim kurumu durumuna geldiğini” söylemişlerdir ![]() 13 Temmuz 1938: Atatürk, TDK'nin altıncı kuruluş yıl dönümü dolayısıyla TDK Genel Sekreteri İbrahim Necmi Dilmen'in telgrafını cevaplandırmışlardır ![]() 5 Eylül 1938: Atatürk, durumunun ağırlaşması üzerine vasiyetini yazmışlardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 26 Eylül 1938: Atatürk, 6 ![]() ![]() ![]() 27 Eylül 1938:Atatürk, 6 ![]() ![]() Aynı gün Dil Bayramı dolayısıyla yurdun her tarafından kendisine gönderilen kutlama telgraflarına, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinin hazırladığı teşekkür cevabı Anadolu Ajansı aracılığıyla kamuoyuna duyurulmuştur ![]() 1 Kasım 1938: Atatürk, Başbakan Mahmut Celâl Bayar’a okutturduğu TBMM yeni yasama yılını açış konuşmasında Türk Tarih ve Dil Kurumlarının çalışmalarından övgüyle söz etmişlerdir ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|