“Pişik” Deyip Geçmeyin

“Pişik” deyip geçmeyin

Yenidoğanı bekleyen birçok değişikliğin başında, bebeğin tamamen su ile dolu bir ortamdan kuru bir ortama geçmesi gelir Zamanında doğan bir bebeğin cildini doğal olarak koruyan “vernix” tabakası silindikten ve cilt yıkandıktan sonra, kuru ortama alışmaya çalışan deri; olgunlaşmaya ve kendini, sıvı kaybından, toksinlerden ve enfeksiyondan korumak için mekanizmalar geliştirmeye başlar Isı regülâsyonunda da önemli rol oynadığı için, cildin bakımı son derece önemlidir

Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Pediatri Bölümü Direktörü Dr Pınar Dayanıklı: “Banyo, bebeğin cildinden idrar ve dışkı kalıntısını temizlemekle beraber; mikroplardan da arındırmaktadır ancak bebeğin banyo ile tahriş edici bir takım maddelere de maruz kalacağı unutmamalıdır” diyor ve sözlerine ekliyor: “Bebeğe banyo yaptırırken çoğunlukla sabun veya sentetik deterjanlar kullanılmaktadır, alkali olan bu maddeler, cildin normal asiditesini bozarak, yenidoğanın cildini enfeksiyonlara karşı daha duyarlı hale getirir Bebek sabunu seçilirken; parfümsüz ve katkısız olmasına dikkat edilmelidir Bebek cildi, sabun ile temizlendikten sonra suyla tamamen durulanmalıdır Dr Pınar Dayanıklı’dan; bebeklerde pişik oluşumunun nedenleri, bez bölgesinin bakımı ve pişik tedavisi konusunda bilgi aldık

Pişiklerin Oluşma Nedenleri
Bez bölgesi pişiği %12- 15 sıklıkla rastlanan bir durumdur, bu durumu kolaylaştıran nedenler ise;

Islak Kalmak
Bazı bebeklerin altı uzun süre değiştirilmediği, bazen de bebek cildi aşırı hassas olduğu için pişik oluşabilir Dışkıdaki enzimler, idrar pH’ı (dışkıdaki enzimleri aktifleştirebilir), dışkılama sıklığı ile dışkının kıvamı da pişik oluşumunda rol oynayabilir

Tahriş
Bezin deriye sürtünmesi (tahriş) de derinin kızarmasına ve soyulmasına neden olabilir Bezdeki kimyasal maddeler ve/veya parfümler (kontak dermatiti) de bebeğin cildini tahriş edebilir Bu her bebek için geçerli olmayıp; hassas ciltli bebeklerde görülebilir

Yeni Gıdalar
Anne sütü alan bebeğin formül mamaya başlaması ya da katı gıdalara geçmesi, dışkının kimyasını değiştirerek bebeğin cildini tahriş edebilir Anne sütü almaya devam eden bebeklerde ise; annenin yediği-içtiği besinler, bebeğin hassas olduğu maddelerden oluşuyorsa yine pişik görülmesine neden olabilir

Mantar veya Bakterilere Bağlı Cilt Enfeksiyonları
Bu tür enfeksiyonlar genellikle bebeğin nemli ve ılık cilt kıvrımlarında bakteri veya mantar türü mikropların yerleşmesi ve çoğalmasıyla oluşur En sık görülen etkenler; stafilokok bakterisi ve “kandida” türü mantardır “Kandida”ya bağlı enfeksiyonlar; içi dolu sivilce şeklinde kırmızı pütürlere ya da yanmış, sıyrılmış gibi bir görüntüye neden olur Kızarıklık yukarılara, karın bölgesine doğru ilerleyebilir Bu durum 2- 3 gün içerisinde geçmiyorsa ve farklı görünümlü pişikler oluştuysa pişik kremleri de artık yetersiz kalmaya başlar

Emziren annenin ya da bebeğin antibiyotik kullanması, vücutta mantar enfeksiyonunu kolaylaştırırken ağızda mantar enfeksiyonunun oluşması da, bez bölgesinde enfeksiyona yol açabilir Bu durumda mantara karşı geliştirilmiş özel kremler ile tedavi gerçekleştirilir

Standart tedaviye yanıt vermeyen pişiklerde; kronik deri hastalıkları ya da sistemik hastalıklar akla getirilmeli ve deri hastalıkları uzmanına danışılmalıdır

Bez Bölgesinin Bakımı

• Bebeğin bez bölgesi için ideal bakım; gece- gündüz bezi sık sık değiştirerek ve cildi kuru tutarak sağlanmalıdır Cilt, yumuşak hareketler ile temizlenmeli ve kurulanmalıdır Bastırarak ve ovuşturarak silmek, cildin koruyucu tabakasını zedeleyerek, bebek cildinin hassaslaşmasına neden olabilir

• Normal şartlarda bebeğin cildinin kremler ile kaplanması gereksizdir ancak bebek sık sık pişik olduğu zaman; bez değişimlerinden sonra, ince bir kat krem ile korunma sağlanabilir Böyle dönemlerde parfüm ve kimyasal maddeler içeren ıslak silme bezleri, iyileşmeyi geciktirebilir

• Bebeğin bezinin sıkı kapatılması yerine hava alacak şekilde rahat bağlanması daha doğrudur Mümkün olduğunca çok sıklıkta bebeğin poposu açılarak havalandırılmalı ve cildin kuru kalması sağlanmalıdır

• Pişik önleyici kremler genellikle petrolatum (vazelin) ve çinko oksit madde içermektedir Eczanelerde ve bebek mağazalarında bulunabilecek ürünlerin hemen hepsi değişik oranlarda bu maddeleri içerir Pişik önleyici ve tedavi edici kremlerin içerik ve oranları az da olsa farklılık gösterir; bu oran değişiklikleri ise koruyuculuğu etkileyebilmektedir

• Talk pudrası artık çok sık kullanılmamaktadır Bebek nefes aldığında, pudranın bebeğin solunum yoluna kaçması, ciğerlerine zarar verebilir Pudra kullanılması gerekli ise mısır nişastasından olanını kullanmak daha doğrudur Pudra öncelikle ele dökülüp, sonra bebeğin cildine sürülmeli, cilt katlarında pudra kalmamasına dikkat edilmelidir

• Anne sütü ile beslenen bebeklerde de pişik oluşabilmektedir ancak bu durum sıklıkla ek gıdalara başlandığında görülür Bebekler bazı gıdalara karşı duyarlıdır, bu duyarlılık, cildin farklı yerlerinde ve bez bölgesinde kızarıklıklar olarak belirti verebilir Etkeni daha iyi anlamak için besinlerin teker teker tanıtılması önerilmektedir

Hafif derecede tahrişe bağlı pişiklerde tedavi:

• Bebeğin bezi sık değiştirilmelidir

• Sabun ya da başka tahriş edici temizleme maddeleri kullanılmamalıdır

• Her bez değişiminde, içinde çinko ya da vazelin bulunan kremlerden kullanılmalıdır

• Bez gevşek bağlanmalıdır

• Geçmeyen durumda doktora başvurulmalıdır

Orta-ciddi derecede tahrişe bağlı pişiklerde tedavi:

• Hafif derecede pişikte yapılması gerekenler uygulanmalıdır

• Doktora danışarak, kortizonlu bir krem uygulamak gerekebilir Düşük dozda kortizonun yan etkisinden korkulmamalı, tedavi geciktirilmemelidir Bazen günde bir kereden fazla krem kullanılması gerekebilir Bu şekilde uygulanan tedavi, 5 günden fazla sürmemelidir

• Mantar olasılığına karşı, her bez değişiminde bir mantar kremi kullanılmalıdır

Kronik tedaviye karşı yanıtsız pişiklerde tedavi:

• Bebeğin ağzında tedavi edilmeyen mantar enfeksiyonu (pamukçuk), olup olmadığı kontrol edilmelidir

• Bakteri enfeksiyonu olduğuna dair bulgular var ise anti-bakteriyel bir merhem kullanılmalıdır İçleri cerahat dolu sivilce şeklindeki pişiklerde bazen ağız yoluyla alınacak antibiyotiklere de gerek olabilir